Vương Trùng Dương

Trong thời gian qua, ca nhạc sĩ đã một thời nổi tiếng ở miền Nam Việt Nam đã vĩnh viễn ra đi: nhạc sĩ Lê Dinh (9/11/2020 tại Canada), nhạc sĩ Lam Phương (22/11), ca sĩ Mai Hương (29/11)… và lần nầy đến ca sĩ Lệ Thu, sau thời gian bị nhiễm Covid-19, vừa qua đời vào 7 giớ tối Thứ Sáu, 15/1/2021 tại Orange County (Quận Cam).

Là người đam mê âm nhạc, thưởng thức những tiếng hát đã một thời, một đời và đã viết về hình ảnh ca sĩ làm thăng hoa nền âm nhạc Việt Nam trong gần 3 thập niên qua. Để tưởng nhớ Mai Hương, tôi viết bài “Mai Hương, Một Ánh Sao Rơi!” như lời tạ từ. “Muôn kiếp cô liêu, ngàn năm vang” (Tô Vũ). Đầu mùa dịch Covid-19, ca sĩ Thái Thanh qua đời vào trưa ngày 17/3/2020 tại Orange County, đêm đó tôi viết: Danh ca Thái Thanh ra đi, gởi lại “Tiếng Hát Vượt Thời Gian & Không Gian”, vì nghĩ đến tang lễ ca sĩ được mọi người ái mộ, tiếc thương do lệnh khắt khe của tiểu bang nhằm tránh sự lây lan của đại dịch nên không đễn tiễn biệt làn cuối. Và, loạt bài “Viết trong mùa đại dịch” của tôi liên quan đến bệnh dịch trong quá khứ và tác phẩm văn học…

*

Lệ Thu là một trong những ca sĩ nổi tiếng nhất giữa thập niên 60 & 70. Trong 6 thập niên, từ trong nước, ở hải ngoại, Lệ Thu đã đi trình diễn khắp nơi, theo thời gian có trên 20 băng nhạc, CD, DVD… đã được thực hiện từ cá nhân đến Sóng Nhạc, Asia, Thúy Nga… Năm 2017, trong tai nạn xe cộ suýt chết, ngưng hát. Trong mùa dịch quái ác Covid-19, bị nhiễm virus, vào bệnh viện Orange Coast Medical Center (Fountain Valley, California, Mỹ). Sau thời gian chữa trị không không thoát khỏi cơn dịch quái ác nầy nên đã vĩnh viễn ra đi!

Lệ Thu tên thật là Bùi Thị Oanh, sinh ngày 16 tháng 7 năm 1943 tại Hải Phòng, nhưng trải qua thời thơ ấu ở Hà Đông. Về bản thân, Lệ Thu chia sẻ:

“Trước năm 1945, bố làm một chức quan nhỏ ở Hải Phòng. Mẹ là vợ lẽ, sống dưới quyền của bà vợ cả, phải chịu đựng đủ điều. Bà bắt mẹ cô làm đủ thứ việc. Một sân thóc rộng mênh mông, giữa trưa nắng như đổ lửa, phải phơi, trở thóc, rồi thu dọn, quét sân từ trưa cho đến khi trời xế bóng. Rồi đủ thứ việc, chả bao giờ được nghỉ tay.

Mẹ cô sinh tám người con, cứ đến 3 tuổi thì mất, duy nhất có cô còn sống. Năm 1953, khi mẹ cô vào Sài Gòn, bố cô không đi vì tiếc của cải.

Năm 1954, một ngày nọ tôi đi học về, mẹ cô gọi vào và chỉ nói một câu ngắn gọn: “Thầy con mất rồi!”. Từ đó mẹ sống lặng lẽ, không đi bước nữa. Và cũng từ đó cô không hay tin tức gì ngoài đó nữa. Hai mẹ con tôi sống ở chợ Vườn Chuối, đường Phan Đình Phùng”.

Vì là đứa con gái duy nhất nên được nuông chiều, cũng thích chơi các trò chơi của nam sinh, đánh đáo, u mọi… Theo Lệ Thu “Tôi nhớ lúc 14 tuổi, đã có ngực, mà tôi hồn nhiên đi tắm mưa không mặc áo, cũng không mặc áo ngực…” như con trai.

Lệ Thu học đàn piano từ nhỏ, khi vào Sài Gòn học đàn guitar và hát với vị thầy cận nhà và được nhạc sĩ Đức Quỳnh chỉ dẫn thêm về ca nhạc. Theo học bậc trung học Pháp tại trường Les Lauriers. Vào đầu thập niên 50, trường Les Lauriers ở Tân Định, giảng dạy chương trình Pháp Việt song song với nhau. Năm 1959, trường dời về đường Đinh Công Tráng, đổi tên là trường Tân Thịnh. Nhạc sĩ Lam Phương đã học ngôi trường nầy. Sau năm 1975 đổi tên trường Đuốc Sống.

Lệ Thu đến với nghề ca hát hết sức tình cờ rồi trở thành ca sĩ. Theo lời kể Lệ Thu: “Lần sắp thi tú tài, nhân dịp sinh nhật một người bạn tổ chức trên sân thượng phòng trà Bồng Lai, mấy cô bạn trong nhóm của tôi thúc: “Ê Oanh, mày lên hát tặng con Liên một bài sinh nhật đi!”. Tôi liền đứng lên hát bài “Tà Áo Xanh” (Dang Dở) của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn – Từ Linh. Tự dưng giọng hát tôi lọt tai ông chủ phòng trà. Ông bèn ngỏ lời mời tôi đi hát. Ông thuyết phục tôi: “Em có giọng hát rất hay và lạ. Không cần thức khuya đâu. Em cứ đến đây lúc 8 giờ, hát vài bài rồi 9 giờ về. Cứ nói với mẹ là đến nhà bạn học bài”. Kèm theo đó, ông trả cho tôi một số tiền khá lớn so với hình dung của tôi thời ấy. Thế là tối tối, tôi giấu mẹ đi hát. Nhiều khi tôi mặc cả đồng phục ở trường đi hát luôn. Khi ông chủ phòng trà hỏi tôi muốn được gọi như thế nào thì cái tên Lệ Thu lập tức bật ra như được định sẵn trong đầu mình. Kỳ thực, tôi cũng biết chữ “lệ” mang nghĩa buồn lắm, là nước mắt và mùa thu cũng sầu không kém. Thế nhưng “lệ” ở đây còn có nghĩa là mỹ lệ, là một mùa thu rất đẹp. Đến giờ tôi vẫn không hiểu tại sao cái tên này lại bật lên một cách tự nhiên như thế…”. (Lúc đó Ngọc Phu & Hoàng Cầm điều khiển chương trình).

Khởi nghiệp từ phòng trà Bồng Lai, Lệ Thu cộng tác với Trúc Lâm Trà Thất của nhạc sĩ Mạnh Phát và kế đó là phòng trà Tự Do vào năm 1962. (Trước tháng 11 năm 1963, cấm nhảy đầm, chỉ nghe ca nhạc nên gọi là phòng trà. Sau thời điểm đó, báo chí, giải trí, nhảy nhót… như nắng hạn gặp mưa, sau đó gọi là vũ trường (nơi có khiêu vũ) và sau nầy thường gọi là phòng trà theo thói quen, Trong loạt bài Phòng Trà Ca Nhạc Sài Gòn Xưa của Lê Văn Nghĩa viết tương đối chính xác).

Kể từ đó, Lệ Thu được nổi tiếng cùng với những ca sĩ tên tuổi ở Sài Gòn. Tiếng hát Lệ Thu hút khách đến với các phòng trà như Queen Bee (năm 1969 của Jo Marcel), Ritz… Tháng 4/1970, Lệ Thu đã về với phòng trà Tự Do. Ông Ngô Văn Cường chủ Tự Do đã dùng giá cao để “giựt” Lệ Thu ra khỏi Ritz của Jo Marcel. Trước đó Jo ký với Lệ Thu là 700.000 đồng hát một năm, cộng tiền cát-sê khá cao, còn ông Cường kêu Lệ Thu trả hợp đồng 1 triệu và tiền hát hằng đêm gấp đôi. Lệ Thu thường ký độc quyền với các phòng trà, hát nhạc Việt và ngoại quốc rất hay nên ăn khách. Ngay cả phòng trà Khánh Ly đã có một thời cộng tác với nhau vẫn sòng phẳng. Và, “một trong những giọng hát tình khúc hay nhất của nền tân nhạc Việt Nam”, nhất là các ca khúc dòng nhạc bán cổ điển (semi-classic), ca khúc thời tiền chiến.

Giọng ca Lễ Thu được mệnh danh “Giọng Ca Vàng Ròng”, “Tiếng Hát Vàng Mười” nghe không được “bay bổng, sang trọng, lãng mạn” như Thanh Thúy, Thái Thanh… Nếu gọi “Giọng Oanh Vàng Tình Khúc”, vừa mang tên người vừa mang tên loài chim oanh.

Trong thi phẩm Chinh Phụ Ngâm Chinh Phụ Ngâm của tác giả Đặng Trần Côn (1705-1745) qua bản dịch nhà thơ Đoàn Thị Điểm (1705-1749) có câu

“Thuở lâm hành oanh chưa bén liễu

Hỏi ngày về ước nẻo quyên ca”

Chim oanh biểu trưng cho mùa xuân, trong thơ ca cổ hình ảnh này xuất hiện khá phổ biến nhất là trong Đường thi.

Lệ Thu tham gia các chương trình ca nhạc trên Đài Phát Thanh Sài Gòn, Đài Phát Thanh Quân Đội, Mẹ Việt Nam, Đài Truyền Hình Việt Nam… và được trung tâm sản xuất băng nhạc mời cộng tác thu âm. Hầu hết ca khúc do Lệ Thu hát, được chọn lọc, ngay cả nhạc sĩ sáng tác. Lệ Thu thường chọn những tình khúc buồn, với tà áo dài, vừa hợp với phong cách trình diễn, âm điệu linh động với giọng alto-contralto và mezzo-alto dễ ru vào lòng người. Từ trong nước đến hải ngoại, trong 6 thập niên qua, Lệ Thu vẫn giữ được sự chọn lọc nầy.

*

Năm 2010. Nhạc sĩ Cung Tiến ấn hành tuyển tập ca khúc Hoàng Hạc Lâu, gồm 15 ca khúc trước năm 1975 và hải ngoại. Tôi email cho Việt Hải, viết bài về Cung Tiến. Bài viết Cung Tiến: Những Tình Khúc Lãng Mạn Về Cố Nhân của Việt Hải đăng tải trên nhật báo Saigon Nhỏ, số ra ngày Thứ Bảy, 12 tháng 6/2010. Văn Học Nghệ Thuật với chủ đề về Cung Tiến.

Ca khúc Hương Xưa (1955) trang 18, ghi tặng Khuất Duy Trác, ca khúc Kẻ Ở (1977-1999) phổ thơ Quang Dũng, trang 44, ghi tặng Lệ Thu.

Tháng 10/2020, trong loạt bài “Viết trong mùa đại dịch”, tôi viết bài Một Thoáng “Hương Xưa” về dòng nhạc đến ý nghĩa của lời ca mang nhiều điển tích. Tình khúc Hương Xưa của nhạc sĩ Cung Tiến hay và đẹp từ giai điệu đến lời ca ẩn chứa điển tích nói lên cái hồn của cung bậc.

Duy Trác là ca sĩ đầu tiên hát tình khúc Hương Xưa, và Lệ Thu khi hát Hương Xưa theo lời kể:

“Tôi còn nhớ mãi mỗi đêm ở phòng trà Queen Bee, khi tôi hát Hương Xưa xong, khán giả lặng đi một hồi lâu, như là vẫn còn chìm đắm miên man ở trong dòng cảm xúc của bài hát, chưa biết là bài hát đã kết thúc. Tôi hát câu cuối là “Đời êm như tiếng hát của lứa đôi…” rất tình cảm và ngân rất dài. Sau khi dứt tiếng đàn, tiếng hát, mọi người im lặng một lúc, sau đó mới ồ lên vỗ tay…”.

Nghe ca khúc Hương Xưa rồi nghe ca khúc Nửa Hồn Thương Đau của nhạc sĩ Phạm Đình Chương:“Nhắm mắt cho tôi tìm một thoáng hương xưa… Cho lòng tiếc nuối xót thương suốt đời”… thế hệ chúng tôi sống đời lưu vong cảm nhận như tựa đề tác phẩm “Một Thởi Để Yêu & Một Thời Để Chết” (A Time to Love and a Time to Die) của nhà văn Đức Erich Maria Remarque. Với tác phẩm nầy tôi đã viết Trong Mùa Dịch Covid-19 đọc lại Trăm Năm Cô Đơn (4/2020).

Với tôi, Hương Xưa là một trong những tình khúc hay nhất của nền tân nhạc Việt Nam và cũng “giới hạn” ca sĩ trình bày. Có thể cho rằng giọng ca nào thành công với Thiên Thai của Văn Cao, Giấc Mơ Hồi Hương của Vũ Thành, Kiếp Nào Có Yêu Nhau của Phạm Duy, Dòng Sông Xanh (lời Phạm Duy) và Hương Xưa… thì dễ dàng thành công với nhiều tình khúc khác.

Trong thanh nhạc, kỹ thuật ngân rung (vibrato) xuất phát rất quan trọng đánh giá giọng ca. Hầu hết, ca sĩ đều luyện tập ngân rung cổ họng, Lệ Thu áp dụng từ bụng nên làn hơi được điêu luyện, khỏe hơn.

Trong cuộc sống ít khi được toàn vẹn, nhất là giới ca sĩ. Trong ca khúc Eternally của Charles Chaplin (Ánh Đèn Màu qua lời Việt của Nguyễn Xuân Mỹ năm 1965) với thân phận:

“Đời ca hát ngày tháng cho người mua vui

Đời son phấn làm mất bao ngày thơ ngây

… Đời cam sống một bóng lặng lẽ cô đơn

Đời xa tiếng ca nào ai tiếc thương bẽ bàng”

Hay trong ca khúc Kiếp Cầm Ca của Huỳnh Anh:

“Đời ta là bến ai qua ghé thăm đôi lần

Nhớ chăng tiếng ca cung đàn ngày xưa

… Mưa đêm vẫn rơi mãi không ngừng

Có người ca sĩ khóc đời quạnh hiu”

Trong quyển Thân Phận & Hào Quang của nhà báo Hoàng Nguyên Vũ ấn hành ở Việt Nam năm 2016. Tác giả phỏng vấn các ca sĩ trong nước và các ca sĩ ở Mỹ (Bạch Yến & Họa Mi ở Pháp) về VN trình diễn. Trong đó có bài: “Ca sĩ Lệ Thu: 3 lần đò và những nỗi đau chưa kể”.

Trích phần Lệ Thu đề cập đến các cuộc tình:

“… Mẹ tôi sợ có con gái trong nhà như một trái bom nổ chậm, lại theo ca hát nên mẹ sợ ế, và đặc biệt là sợ sa ngã. Tôi đi hát, có gặp một anh chàng không quân thích tôi, gia đình họ đến đặt vấn đề hỏi cưới, thế là mẹ “tống” tôi đi ngay.

Tôi lấy chồng khi chưa một lần nắm tay người khác giới, chưa bao giờ biết hôn, nên đời sống chăn gối tôi cứ như một… khúc gỗ. Người chồng thất vọng não nề về sự ngây thơ, thậm chí… đần độn như thế. Chỉ được 2 tháng, anh ấy không thể chịu đựng được nên anh quyết định bỏ.

… Tôi bị chồng bỏ mà vui, hí hửng về với mẹ. Mẹ tôi cũng không buồn vì mỗi lần lên thăm con cũng cảm nhận được cái cảnh cơm nguội canh nhạt ấy. Lạ lùng là bị chồng bỏ mà tôi không thấy đau khổ. Có lẽ vì tôi không yêu. Bởi nếu có một tình yêu đúng nghĩa thì bằng mọi cách tôi sẽ giữ lấy hạnh phúc của mình.

… Chia tay chừng 5-7 năm, tôi gặp lại anh ấy một cách tình cờ khi tên tuổi tôi cũng đã nổi lắm rồi. Anh ấy cũng là một người hát rất hay, và cũng có đi hát như một đam mê.

Năm 1963 tôi đi bước nữa. Tôi gặp một người từ bên Pháp về đây chơi. Anh ấy ở Pháp từ nhỏ, đã có vợ có con bên đó nhưng về đây thấy tôi thì mê, và bỏ luôn vợ bên đó.

Mãi sau này tôi mới biết chuyện này chứ trước đó, nếu tôi biết anh ấy có vợ con rồi thì chẳng bao giờ tôi đến với anh ấy. Sau một năm tìm hiểu chúng tôi tổ chức đám cưới.

… Tôi từng tính bỏ hát để yên phận cơ mà. Anh ấy không phải là một người đàn ông của gia đình, đúng hơn không phải là người chung thủy. Anh đi chơi rất nhiều mà tôi thì không chịu nổi điều đó và cuối cùng tôi phải bỏ cảnh sống đó dù không cãi vã to tiếng. 7 năm một cuộc hôn nhân như thế, chúng tôi có hai đứa con gái.

Với cuộc tình thứ ba:

“Năm 1969, chúng tôi gặp nhau nhưng đến năm 1974 mới chính thức tổ chức đám cưới tại nhà thờ. Cuộc hôn nhân kéo dài 10 năm, chúng tôi có với nhau một đứa con gái, anh ấy cũng rất yêu thương, lo lắng cho tôi.

Hạnh phúc được thử thách qua những tháng ngày gian khổ, thế nên tôi hoàn toàn yên tâm đó là những gì ngọt ngào có được sau những cay đắng riêng tư. Chúng tôi mất nhau cũng vì lỗi của đàn ông. Và khốn khổ cho tôi, tôi đi Mỹ thì ngay lập tức đã có một người phụ nữ khác vào nhà tôi sống với chồng tôi. Và lần nữa, tôi vẫn là người khờ khạo.

… Tôi cũng có một cuộc tình rất thắm thiết. Năm 1988 tôi gặp người đó, tôi mới biết rung động thật sự là gì, tình yêu đúng nghĩa là gì, nhưng tôi vẫn khờ khạo không giữ được tình yêu của mình.

Và từ đó tôi cũng chẳng yêu ai được nữa. Tính tôi vốn nhát và không bao giờ đi tán tỉnh hay giành giật đàn ông dù tôi có thích họ hoặc ước gì họ là người yêu của mình.

Cả ba người đàn ông đó giờ còn sống, kể cả anh hàng xóm si tình năm ấy, có người ở Mỹ, có người còn ở Việt Nam. Chúng tôi vẫn là bạn và vẫn thăm nhau nếu có dịp.

… Những người nào đi qua đời mình hay những gì mình trải qua đều là duyên, đều là ngộ. Những gì mình khổ, hay nó vướng bận vào đời mình và cuộc sống của mình, đều là nợ nhau cả và mình phải trả. Trả hết thì thôi”.

Ở Việt Nam, các cây bút viết về ca sĩ, thường khai thác về tình yêu, tình cảm lăng nhăng hầu đáp ứng tính hiếu kỳ, tò mò của độc giả. Không dẫn chứng ca khúc nào làm nên tên tuổi. Có khi khai thác bí ẩn theo tin đồn để tung ra…

Ở hải ngoại có nhạc sĩ Trường Kỳ đã ấn hành các Tuyển Tập Nghệ Sĩ. Trong TTNS tập 5 năm 2001, dày 374 trang, bài viết Lệ Thu, Sau 40 Năm Thăng Trầm Trong Âm Nhạc (trang 283-288) vì cùng sinh hoạt trong giới ca nhạc với nhau nên ghi lại chính xác.

Với tôi, thích nhà văn Hồ Trường An, trong tác phẩm Chân Dung Những Tiếng Hát, quyển I ấn hành năm 2001, dày 446 trang với 52 ca sĩ. Cách viết ví von và nhận xét tinh tế qua từng lời ca, giai điệu, âm sắc… Lệ Thu, Tiếng Ca Khởi Phụng Đằng Giao (trang 127-135) “Năm 1971, tôi có cộng tác với tờ tuần san Minh Tinh, có đến tư thất của Lệ Thu ở đường Trần Quang Khải (Tân Định) để phỏng vấn cô. Thuở đó cô đang chung sống với nhà văn Hồng Dương”… “Người chồng trước của cô (Người ta gọi anh là Tony Sơn). Khi gặp Lệ Thu, nhà văn Hồng Dương ly dị vợ là nữ sĩ Linh Linh Ngọc” (Người chồng thứ ba theo lời kể của Lệ Thu ở trên)…

Hồ Trường An nêu tên những ca khúc do Lệ Thu hát đã được mọi người ngưỡng mộ. “Tiếng hát Lệ thu làm cho chúng ta nghĩ đến một trái hỏa châu bắn vọt lên không trung để tỏa ngời ánh sáng… Tiếng hát Lệ Thu là tiếng hát hay bay về trời, gợi hình ảnh khởi phụng đằng giao trong tuyện cổ tích, trong huyền thoại”.

Đạo diễn Nguyễn Long, thuyền nhân định cư tại Quận Cam năm 1992. Trước năm 1975 quen biết nhiều trong giới nghệ sĩ ở Sài Gòn. Làm thân tị nạn, sống lang bạt, làm báo, viết lách. Với chiếc xe truck cà rịch cà tàng, đóng thùng chứa sách báo. Làm chỗ ngủ qua đêm đi vòng quanh nước Mỹ. Anh viết 88 Nữ Ca Sĩ, dày 512 trang. Và tiếp theo với 32 Nữ Ca Sĩ, ấn hành năm 1997. Cuộc phỏng vấn Lệ Thu ngày 15/1/1996 đăng trên trang sách Trang 621-626). Lời chia sẻ của Lệ Thu về cuộc đời, tình trường cũng giống như những gì kể trên.

Trong các mối tình kể trên cho thấy danh vọng cuộc đời và tình yêu lận đận trong cõi vô thường nầy của Lệ Thu cũng như nhiều nữ ca sĩ khác trên thế gian!

Hồng Dương gia nhập làng báo rất sớm ở nhật báo Chính Luận thời Đệ Nhất Cộng Hòa. Cuộc tình của Hồng Dương & Lệ Thu có với nhau con gái út là Thu Uyển. Năm 1978, Lệ Thu có mở một hàng cà phê Thu Uyển ở Tân Định. Đến tháng 11 năm 1979, Lệ Thu cùng Thu Uyển vượt biển đến Pulau Bidong và sang Mỹ vào giữa năm 1980. Đến năm 1982, hai cô con gái lớn của Lệ Thu với người chồng thứ hai (Tony Sơn) cũng vượt biên và đoàn tụ với mẹ tại Nam California.

Sau tháng 4/1974, Hồng Dương bị tù một năm. Không vượt biên cùng Lệ Thu. Khi mới đến Quận Cam trên đất Mỹ, vả 3 gặp nhau (có Linh Linh Ngọc) rồi “riêng một góc trời” mỗi người có cuộc sống riêng. Để giúp bạn ta có niềm vui trên đất Mỹ, Bùi Xuân Hiến, Long Ân và Ngọc Hoài Phương ra tuần báo Chính Luận, Hồng Dương làm Chủ Bút nhưng được thời gian tờ Chính Luận bỏ cuộc chơi.

Sau nầy nơi cà phê Mưa Rừng (người thân của Hồng Dương) ở góc đường Brookhurst & Edinger. Thỉnh thoảng anh ra quán gặp bằng hữu. Hồng Dương qua đời ngày 18/1/2018 tại Quận Cam, nên lúc Lệ Thu trả lời phỏng vấn năm 2016, anh vẫn còn sống.

Cùng là báo giới với nhau, gọi là “tình bạn” giữa “người đó” nhà báo ở Seatlle và ca sĩ mang tính lãng mạn cho đời thêm vui trong cõi tạm. Tôi đã từng được những lời chia sẻ, người đàn bà với ngày tháng còn lại sợ nhất là nỗi cô đơn! Ở Mỹ, con cháu có cuộc sống riêng, hình như “hồn nhiên” trong nỗi buồn đang “gặm nhấm tâm hồn” hoàng hôn của cuộc đời! Cháu nội, ngoại ghé thăm cũng dán mắt vào iPhone… rồi vào chúc sức khỏe trước khi về.

Trước đây, bạn văn Lâm Tường Dũ (tác giả Tình Sử Nhạc Khúc) cũng vào thời điểm nầy, nhờ tôi viết bài: Lệ Thu, Tình Khúc Với Thu. Tôi thấy đề tài ngồ ngộ vì tên tuổi ca sĩ với những tình khúc liên quan đến Thu đã từng đi vào tâm hồn ngưới ái mộ âm nhạc từ nhạc phẩm của Đoàn Chuẩn, Phạm Duy đến Vũ Đức Sao Biển, Ngô Thụy Miên, Trường Sa… Ở trong nước “Nhạc Vàng” bị cấm, bị đả kích thậm tệ rồi “Nhạc Vàng ngự trị nền âm nhạc cả nước, nhưng tôi tế nhị từ chối, tuy chẳng quan tâm ca sĩ về VN hát hò với cái nghiệp “xướng ca” mà truyền thông Việt ngữ nơi đây đã nêu lên vài trường hợp không mấy hay ho gì. Hát hò là chuyện thường tình nhưng tuyên bố lung tung, chấp nhận bài hát theo “đơn đặt hàng” dễ gây dị ứng trong cộng đồng người Việt tị nạn là chuyện khó chấp nhận. Đã có những lời bình phẩm khi viết về hình ảnh vài tiếng hát đã hy sinh mạng sống, bỏ nước ra đi… rồi quay về ca khúc “Hậu Đình Hoa” mà nhà thơ Đỗ Mục than thở trước vận nước trong bài thơ Bạc Tần Hoài. Chuyện cũ đã qua!

Với tâm hồn nhân bản của truyền thống Việt Nam từ thời cha ông, nghĩa tử, nghĩa tận. Nhận được tin buồn Lệ Thu vĩnh viễn ra đi trong cơn đại dịch, Orange County trong tình trạng ban bố “stay at home”, tình trạng bi đát đến lúc bệnh viện không có chỗ nhận người già bị nhiễm Covid-19, xác người trở thành “hư vô & cát bụi” quá đau thương cho thân nhân!

Trước nỗi đau nầy, mượn câu thơ trong Chinh Phụ Ngâm để tiễn biệt Lệ Thu Bùi Thị Oanh: “Oanh bay đi biền biệt chẳng quay về”.

Và, tiếng hát đầu tiên của cuộc đời với câu kết trong nhạc phẩm Dang Dở như định mệnh “Hoa tàn nhạc bay theo không gian” tiễn người: Lệ Thu về cõi thiên thu! “Đời xa tiếng ca nào ai tiếc thương bẽ bàng” (Ánh Đèn Màu).

Vương Trùng Dương

Cách đây hai thập niên, vào thời điểm nầy, Lâm Tường Dũ bàn với tôi thực hiện Giai Phẩm Xuân cho tờ Thế Giới Nghệ Thuật. Với nhạc sĩ thì dựa vào các nhạc phẩm sáng tác về Xuân nhưng với ca sĩ thì mông lung nên dựa vào bức tranh tứ quý: mai, lan, cúc, trúc để viết. Tôi chọn 4 ca sĩ khởi đầu với chữ Mai: Mai Hương, Mai Hân, Mai Ngọc Khánh & Mai Lệ Huyền. Lâm Tường Dũ chọn 4 chữ Lan cuối cùng: Thanh Lan, Ngọc Lan, Ý Lan & Hương Lan.

Ngọc Lan sinh ở Nha Trang, qua đời năm 2001, nay đến Mai Hương sinh ở Đà Nẵng từ trần vào chiều Chủ Nhật 29/11/2020 tại Nam California. Tôi thích và thiện cảm với hai ca sĩ nầy từ tiếng hát đến nhân cách sống và gắn liền với nơi chốn cố hương và quê vợ.

Mai Hương là một trong những ca sĩ duy nhất không bị scandal nào trong tình yêu và nghiệp dĩ. Ca sĩ có công việc vững chắc ở Bank of America. Là con chiên rất ngoan đạo Tin Lành, Chủ Nhật nào cũng đi lễ ở nhà thờ Vietnamese United Methodist ở Anaheim, tuy xa nhà nhưng có đông cộng đồng người Việt. Thứ Sáu, 11 tháng 12, nhà thờ làm Lễ Dâng Xác Trương Mai Hương (lấy họ chồng) – tôi là Phật Tử thuần thành nhưng trong văn học nghệ thuật với những khuôn mặt chân chính đều bày tỏ lòng cảm mến.

Trong mùa dịch Covid-19 đang cô lập mọi người, rất tiếc có hai ca sĩ được mọi người ái mộ đã vĩnh biệt cõi trần, ca sĩ Thái Thanh qua đới 17 tháng 3, 2020 và lần nầy đến ca sĩ Mai Hương, những người ái mộ không đến để tiễn đưa lần cuối!

Về tiểu sử Mai Hương đã được đề cập khá nhiều nên ghi tổng quát:

Mai Hương nguyên danh Phạm Thị Mai Hương, gốc Hà Nội, sinh năm 1941 tại Đà Nẵng. Xuất thân trong một gia đình nghệ sĩ, cha mẹ MH là Phạm Đình Sỹ và nữ kịch sĩ Kiều Hạnh, diễn viên đoàn kịch Sao Vàng của Thế Lữ, được Bộ Thông Tin VNCH đã trao tặng danh hiệu nữ kịch sĩ xuất sắc nhất năm 1956. Ông Phạm Đình Sỹ là anh trai của các ca sĩ Thái Hằng (vợ nhạc sĩ Phạm Duy), ca sĩ Thái Thanh, ca sĩ Hoài Trung Phạm Đình Viêm và nhạc sĩ Hoài Bắc Phạm Đình Chương.

Năm 1951, gia đình ông Phạm Đình Sỹ mới trở về Hà Nội, cuối năm 1952 di cư vào Sài Gòn sống cho đến năm 1975. Năm 1953, mới 12 tuổi đã tham dự thi cuộc tuyển lựa ca sĩ của đài phát thanh Pháp Á tại rạp Norodom, với ca khúc Xuân & Tuổi Trẻ (nhạc La Hối, lời Thế Lữ) được trúng tuyển. Mai Hương cộng tác với chương trình nhi đồng của nữ ca sĩ Minh Trang trên đài Phát Thanh Sài Gòn, thời gian cộng tác với các chương trình thiếu nhi, khi trao lại cho kịch sĩ Kiều Hạnh đổi tên là ban Tuổi Xanh. Khi Đài Phát Thanh Pháp Á, sau đổi tên thành Đài Phát Thanh Quốc Gia rồi Đài Phát Thanh Sài Gòn), Ban Tuổi Xanh tiếp tục cộng tác với đài phát thanh hàng tuần. Ban Tuổi Xanh đã quy tụ những tiếng hát Bích Chiêu, Mai Hương, Bạch Tuyết, Quỳnh Giao, Tuấn Ngọc, Hoàng Oanh, Phương Hoài Tâm, Xuân Thu… và  Bạch Tuyết (sinh năm 1943, em gái Mai Hương vừa qua đời cách nay 3 tháng, trùng tên đào cải lương Bạch Tuyết). Mai Hương theo học trường Quốc Gia Âm Nhạc (cùng thời điểm theo tại trường trung học Nguyễn Bá Tòng) được khoảng ba năm về violin, ký âm pháp, đàn tranh và hợp xướng. Sau đó vì bận thi tú tài 1 nên phải bỏ dở.

Khi Mai Hương tham gia trong ban nhạc của Võ Đức Tuyết và Hoàng Lang cùng với những ca sĩ nổi danh của nền tân nhạc lúc đó là Anh Ngọc, Duy Trác, Nhật Bằng, Kim Tước, Mộc Lan, Châu Hà…Và, Mai Hương lần lượt xuất hiện trong nhiều ban ca nhạc khác, như Tiếng Nhạc Tâm Tình của Anh Ngọc, ban Phương Hoa của Vũ Thành, ban Hương Quê của Hoàng Trọng… Và nổi tiếng nhất với Ban Tiếng Tơ Đồng của Hoàng Trọng năm 1967 (Ông hoàng của dòng nhạc Tango, tôi đã viết bài Hoàng Trọng, Ngàn Thu Áo Tím trong quyển Văn Nhân & Tình Sử). Ban nhạc quy tụ những ca sĩ lừng danh, thường trình bày những ca khúc tiền chiến và những ca khúc nổi tiếng của các nhạc sĩ nổi tiếng ổ Sài Gòn. Mai Hương trong tam ca của Ban Tiếng Tơ Đồng (Kim Tước, Quỳnh Giao), theo dòng thời gian từ trong nước, ở Hoa Kỳ. Tiếng hát Mai Hương thường xuyên ngoài Đài Phát Thanh Sài Gòn còn có  Đài Tiếng Nói Quân Đội, Đài Tiếng Nói Tự Do và Đài Truyền Hình Việt Nam trên băng tần số 9 ở Sài Gòn.

Lập gia đình với người bạn đời Trương Dục, tuy không ở trong giới nghệ sĩ năm 1961 nhưng là người cảm thông và khích lệ. Ngày 22 tháng 4 năm 1975, Mai Hương cùng chồng Trương Dục, phục vụ tại Nha Hàng Không Dân Sự, và bốn người con rời Việt Nam tạm trú tại trại Pendleton ở Nam California. Lần đầu tiên Mai Hương được mời đi trình diễn ở thành phố New Orleans.

Năm 1980, Mai Hương phát hành băng nhạc đầu tiên tại hải ngoại mang tên Giấc Mơ Hồi Hương (Ca khúc nổi tiếng cũa Vũ Thành). Và từ đó thu âm, có nhiều CD như Nhặt Cánh Sao Rơi, Serenade, Vàng Phai Mấy Lá… Tổng cộng khoảng 10 CD với tiếng hát của Mai Hương, trong số đó có CD Tìm Nhau Bốn Mùa hát chung với Kim Tước và Quỳnh Giao. Năm 1989 Mai Hương sống ở Rowland Heights, Nam California và làm việc cho ngân hàng Bank Of America. Sau 22 năm với công việc, năm 2000 Mai Hương về hưu và thỉnh thoảng xuất hiện trong các chương trình tưởng nhớ nhạc sĩ qua đời… Tiếng hát của Mai Hương là tiếng hát của hoài vọng, nhớ thương của cung thương ngày cũ.

Mỗi ca sĩ thường có những ca khúc để đời. Với giọng soprano, nhẹ nhàng, dịu dàng, thiết tha, bay bổng, cao vuốt và điêu luyện… thích hợp với những ca khúc bán cổ điển. Mai Hương đã thực hiện trong CD như: Giấc Mơ Hồi Hương, Bóng Ngày Qua, Đi Chơi Chùa Hương, Mai Hương & Những Tuyệt Phẩm Đoàn Chuẩn – Từ Linh, Tình Khúc Dương Thiệu Tước, Khúc Nhạc Ly Hương, Nhạc Tiền Chiến, Nhặt Cánh Sao Rơi, Vàng Phai Mấy Lá, Như Ngọn Buồn Rơi, Sérénade, LỠ Chuyến Đò, Tình Khúc Văn Cao với Quỳnh Giao… Với hàng trăm ca khúc đó cũng hình dung được những bài hát do Mai Hương trình bày.

Trong cuộc phỏng vấn của Nghiêm Xuân Cường thực hiện, ca sĩ Mai Hương đã chia sẻ:

“Trong các kỷ niệm của tôi về thuở niên thiếu, phải nói thời gian êm đẹp nhất là những năm tôi học từ lớp Đệ Ngũ đến Đệ Tam. Tôi nhớ lại những tháng năm ấy như một giòng sông êm đềm trôi mãi trong ký ức bởi lẽ ở tuổi mười bốn, mười lăm, tôi đã bắt đầu biết nghĩ và chớm yêu thơ nhạc nhưng vẫn chưa có gì phải lo nghĩ về thi cử hay về cuộc chiến. Những năm cuối thập niên 60, Sài Gòn vẫn còn huởng không khí tương đối yên bình…

… Từ năm 1972 đến 1975 một số người bỏ đài, không còn hứng khởi hát hò như xưa. Trong số đó có chị Kim Tước ra Nha Trang, chị Hà Thanh ra Huế. Các anh Thanh Vũ, Trần Ngọc (nhạc sĩ Tuấn Khanh) chú Anh Ngọc không hát nữa. Cô Thái Thanh cũng vậy. Trong đài bấy giờ chỉ còn tôi, Hoàng Oanh, cô Mộc Lan, chị Thể Tần và Phượng Bằng, Phương Nga. Quỳnh Giao thì không đi hát đều đặn như trước mà bận dậy đàn nhiều hơn. Ngày 22 tháng 4 năm 1975 chúng tôi rời bỏ quê hương đi lánh nạn xứ người…”

Với tâm niệm của người ca sĩ: “Tôi muốn làm công việc giới thiệu này để nhắc nhở cho những người yêu nhạc rằng kho tàng âm nhạc Việt Nam rất phong phú bằng cách ghi âm lại những bài hát ấy để lưu lại một cái gì cho người, cho mình. Tôi cũng muốn ghi lại giọng ca của mình trong lúc còn có thể hát được vì có ai trẻ mãi với thời gian. Những bản nhạc mà tôi đã chọn để hát cho khoảng hơn 10 CDs cho các trung tâm Diễm Xưa, Tú Quỳnh, Mai Ngọc Khánh… cũng không ngoài mục đích kể trên”.

Với nhạc sĩ Vũ Thành ngoài ca khúc Giấc Mơ Hoài Hương, tôi thích tình khúc Nhặt Cánh Sao Rơi với tiếng hát Mai Hương cũng là chủ đề của CD.

Giờ đây, anh Trương Dục ngậm ngùi thương tiếc hình ảnh người vợ hiền Mai Hương ra người thiên cổ với nỗi lòng trong ca khúc:

“Người năm trước còn nhớ chăng đêm nào

Đầu xanh tóc tình lứa đôi dạt dào

Bạn ngồi bên tôi tay nắm tay tim nghẹn ngào

Lặng nhìn trời xanh thẳm đẹp muôn ánh sao

… Nhưng đêm nay sao trời vẫn sáng

Ngân hà đôi hướng có riêng mình tôi

Lắng buồn đoái nhìn ngàn sao thờ ơ

Áng mây buông lững lờ

Bới trong tro tàn tìm ánh sao xưa”.

Trước đây, thỉnh thoảng tôi gặp anh Trương Dục ở quán cà phê trong khu Catinat Plaza ở Little, sau nầy chưa có dịp gặp nhau.

Tưởng nhớ người quá cố, ca sĩ Mai Hương, gởi đến anh lời chia buồn và tựa đề bài viết: Mai Hương, Một Ánh Sao Rơi trong gia đình anh và mọi người ở trong nước và hải ngoại đã một thời yêu thích tiếng hát theo năm tháng.

Little Saigon, Nov 30, 2020

Vương Trùng Dương

KIỀU MỸ DUYÊN

          Phan Hoàng Yến, chủ nhân nhà sách Tú Quỳnh, khuôn mặt buồn hiu hắt đi tới đi lui, niềm nở với khách hàng, nhưng không nở nổi nụ cười. Bình thường thì Yến hay cười với khách hàng, bây giờ thì nụ cười biến mất, có ai cười được khi cơ sở thương mại đã hơn 41 năm sắp đóng cửa vì không buôn bán được, trả tiền cho chủ phố đều đặn mà tiền thì không vào. Chồng Yến, ông Đặng Văn Thạnh, chiến sĩ của Liên Đoàn 5 Biệt Động Quân ra đi vĩnh viễn không bao giờ trở lại. Yến đã gầy, bây giờ gầy thêm, giọng nói ngày xưa nhỏ nhẹ, bây giờ gần như nói không ra tiếng. Khách hàng của nhà sách Tú Quỳnh đều là người lớn tuổi, độc giả đã từng gắn bó với tiệm sách này từ mấy chục năm qua, có người ra đi vĩnh viễn không bao giờ trở lại.

          Từ khi tiệm sách sắp đóng cửa, chỉ mở cửa ngày thứ bảy và chúa nhật, đợi đến cuối tháng 12/2020 thì dẹp tiệm luôn. Tôi thường đến mua sách để tặng bằng hữu, những quyển sách tôi chọn lựa là sách triết học về Phật Giáo, Công Giáo, Phật Giáo Tây Tạng, và những quyển sách xuất sắc của những nhà văn nổi tiếng từ mấy chục năm nay.

          Yến tâm sự:

          – Chị em mình quen mấy chục năm rồi phải không chị? Ngày xưa chị hay vào Liên Đoàn 5 Biệt Động Quân làm phóng sự.

          Tôi gật đầu và nói:

          – Chị nhớ ngày xưa khi chiến sĩ Biệt Động Quân định cư ở Hoa Kỳ, ngừng lại ở tiểu bang Cali, ông Thạnh thường đãi tiệc và mời một số bằng hữu, anh em Biệt Động Quân đến tham dự. Thiếu Tướng Đỗ Kế Giai, chỉ huy trưởng Biệt Động Quân đến quận Cam, vợ chồng ông Thạnh và anh em gia đình Biệt Động Quân đón tiếp mọi người ân cần, niềm nở.                                   

         Và từ đó, bất cứ chiến sĩ Biệt Động Quân nào về Orange County thì cũng được các anh Biệt Động Quân và gia đình Biệt Động Quân đón tiếp một cách long trọng.

          Nói về tiệm sách Tú Quỳnh, nếu là một nhà văn, nhà báo, hay thương gia đứng ra mở tiệm sách thì không ai ngạc nhiên, nhưng người mở tiệm sách lại là một chiến sĩ Biệt Động Quân, nhiều người lấy làm lạ? Mới định cư ở Hoa Kỳ, người nào cũng vừa đi làm vừa đi học. Vợ chồng ông Đặng Văn Thạnh có một đàn con nhỏ, vừa đi học, vừa đi làm, vừa chăm sóc con nhỏ, mà định mở tiệm sách. Thật ra 45 năm về trước, sách, nhạc là nhu cầu cần thiết cho mọi người, vì lúc đó chưa có truyền thanh, truyền hình, chỉ có báo Trắng Đen của ông bà Việt Đinh Phương ở Glendale, Los Angeles County và báo Hồn Việt của Nguyễn Hoàng Đoan ở miền Nam Cali. Lúc đó, tôi nghe nói ở một tiệm cafe nào đó, ông mời một số anh em Biệt Động Quân ngồi uống cafe, thì ông Thạnh nói ở đây cần một tiệm sách. Tức khắc anh em hưởng ứng ngay và nói anh em sẽ ủng hộ để nhà sách thành hình. Yến, vợ ông Thạnh yểm trợ chồng một cách tích cực.

          Tú Quỳnh ở trong Mini Mall Bolsa, thành phố Westminster, là nhà sách đầu tiên của người Việt tị nạn tại nước Mỹ.

          Có nhà sách rồi thì có tác giả xuất bản sách, in lại sách cũ, sách mới. Tú Quỳnh bán sách mới, cũ, bán CD, DVD nhạc, truyện sách đủ loại sách: triết, tiểu thuyết, thơ, nhạc, sách học trò, nghiên cứu,… Nhà văn bốn phương trời gởi sách đến miền Nam in và Tú Quỳnh phát hành khắp nơi trên thế giới. Sau này ở Orange County có thêm nhiều nhà sách khác như: Văn Bút, Văn Khoa, Tự Lực, … nhưng Tú Quỳnh được đồng bào nhớ tới nhiều nhất vì là nhà sách đầu tiên và có sự liên lạc khắp nơi. Có nhiều tác giả in sách ở Đài Loan rồi Tú Quỳnh phát hành.

          Các thư viện của các trường Đại Học Mỹ cũng đến Tú Quỳnh mua sách. Tôi đã từng gặp một giáo sư đại học UCLA đến đây mua sách, và ông cũng mua Chinh Chiến Điêu Linh của Kiều Mỹ Duyên mấy thùng. Tú Quỳnh là nơi hội ngộ của những người thích sách, nghiền đọc sách, nhất là các nhà văn đến từ Âu Châu, Úc Châu và nhiều nơi khác. Tú Quỳnh là trung tâm gặp gỡ của nhiều văn nghệ sĩ. Đó là lý do lúc ông Đặng Văn Thạnh qua đời, tôi gặp nhiều vị lãnh đạo tôn giáo, văn nghệ sĩ, bằng hữu thăm viếng và cầu nguyện cho ông.

          Khi ông Thạnh qua đời nhiều người khóc, bởi vì nhiều người chịu ơn ông. Ông giúp đỡ nhiều người, phóng khoáng, hứa điều gì với ai thì làm ngay điều đó. Tôi thăm viếng ông lần cuối cùng ở nhà quàng Costa Mesa. Văn nghệ sĩ đứng sắp hàng tiễn ông lần cuối. Yến, vợ ông, con ông không còn tiếng khóc. Tôi thương Yến vô cùng. Yến là người đàn bà rất hiền, ít nói, chỉ biết cười. Sau ngày ông ra đi cho đến khi tiệm sách đóng cửa, Yến không còn cười nữa. Các con của ông có công ăn việc làm, còn lo cho gia đình. Yến và những người mê sách, thương ông Thạnh chỉ còn ngậm ngùi giã từ tiệm sách Tú Quỳnh.

          Tôi nói với Yến:

          – Chị thương em lắm.

          Rồi tôi lặng yên, không còn điều gì hơn để nói nữa. Yến nói nhỏ nhẹ như hơi thở:

          – Em sẽ buồn lắm vì hàng ngày em không còn ra đây nữa.

          Yến không biết lái xe, đi đâu chồng chở, con chở, hay bạn bè cho quá giang hoặc đi xe bus.

          Yến hiền lành, ít nói, được nhiều người thương. Tôi thường gặp các ca sĩ, nhà văn, nhà báo, nhà binh có mặt thường trực ở tiệm sách. Sau khi ông Đặng Văn Thạnh ra đi vĩnh viễn thì sự có mặt của những người bạn thường hiện diện ở tiệm sách là niềm an ủi lớn cho Yến, người chủ tiệm còn lại.

          Đại Tá Biệt Động Quân Nguyễn Văn Đương, Thiếu Tá Hồng và nhiều các cấp chỉ huy hay anh em Biệt Động Quân khác thường đến tiệm sách này. Người từ bốn phương Trời tựu họp về đây. Chủ tiệm đã chia lại nửa phần của không gian này cho hội từ thiện Trương Bửu Diệp, vậy mà vẫn còn không đủ tiền để trả cho chủ phố. Người tị nạn khắp nơi trên thế giới về miền Nam Cali đều ghé thăm tiệm sách Tú Quỳnh. Thường du khách mua quà cho người thân của mình khi đến Orange County là sách và đĩa nhạc.

          Tiệm sách Tú Quỳnh cũng là nơi phát hành bút ký Chiến Trường của Kiều Mỹ Duyên là Chinh Chiến Điêu Linh, Phong Thủy và cuộc sống hôm nay, Phong Thủy Bí Quyết để thành công, và Cẩm Nang Phong Thủy áp dụng cho nhà ở và cơ sở thương mại của tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh Tung đã tái bản nhiều lần.

          Hôm họp báo để giã từ đọc giả, giã từ đồng hương, Yến chỉ lặng lẽ để cho giáo sư Tô Văn Lai, cựu nghị viện Tony Lâm, ông Nguyễn Ngọc Chân, đạo diễn phim Vì Tôi Là Linh Mục, cũng là chiến sĩ Biệt Động Quân, cựu sinh viên Võ Bị Đà Lạt. Hầu hết báo chí truyền hình đều hiện diện, phát biểu ý kiến nói về sự thành lập của nhà sách Tú Quỳnh rất là cảm động.

          Tuần sau, tôi trở lại tiệm sách để mua thêm sách tặng bằng hữu, đồng hương trẻ. Tôi tìm sách chiến tranh của tác giả Phan Nhật Nam, nhưng chỉ còn một cuốn: Đường Trường Xa Xăm ( Nhà xuất bản Tú Quỳnh, CA 1995). Phan Nhật Nam là phóng viên chiến trường, sinh viên Võ Bị Đà Lạt khóa 18, ở tù nhiều năm dưới chế độ Cộng Sản, định cư ở Mỹ theo diện H.O. Ông sáng tác không ngừng nghỉ và cộng tác với đài truyền hình SBTN và nhiều tờ báo khác nhau. Tôi không tìm được sách “Dấu Binh Lửa” của nhà văn Phan Nhật Nam, mà người bạn yêu lính nhờ tìm dùm. Không tìm được sách, tôi gọi hỏi tác giả. Nhà văn Phan Nhật Nam cho biết sách của ông có bán trên Amazon. Nhà văn Phan Nhật Nam đang sống ở Arizona, nhờ tôi tìm dùm sách của nhà văn Nguyễn Hiến Lê và sách của nhà văn Võ Phiến. Nhà văn Phan Nhật Nam yêu cầu tôi chỉ mua sách ở tiệm sách Tú Quỳnh, vì muốn giúp cho Yến. Nghe tôi gọi, Yến mừng lắm, vội soạn ngay sách mà nhà văn Phan Nhật Nam yêu cầu, hẹn thứ bảy Yến mở cửa tiệm sách tôi đến lấy sách.

          Đồng hương đến Tú Quỳnh mua sách không ai nở nụ cười, âm thầm chọn sách, lựa CD, DVD nhạc,… Hầu như không ai nói chuyện với ai, chỉ nói chuyện với bà chủ tiệm khi trả tiền. Trong các khách mua sách, có một người trẻ hỏi:

          – Cô ơi, sao cháu không thấy Chinh Chiến Điêu Linh của cô Kiều Mỹ Duyên và sách Phong Thủy của tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh Tung vậy?

          Bà chủ trả lời:

          – Chinh Chiến Điêu Linh và Phong Thủy bán hết từ lâu rồi, đâu còn quyển nào?

          Có những quyển sách đã bán hết. Sở dĩ Chinh Chiến Điêu Linh và Phong Thủy không còn nữa vì tái bản nhiều lần. Những tác giả có chương trình trên nhiều đài tivi, radio nên bán qua tivi, radio cũng đủ.

          Đồng hương nào đến tiệm sách Tú Quỳnh, khuôn mặt cũng buồn buồn. Buồn vì họ biết sẽ không còn có cơ hội gặp lại những người yêu sách, thích đọc sách sẽ có mặt ở đây.

          Hiện nay cũng còn những tiệm sách hiện diện ở miền Nam California như Tự Lực ở đường Brookhurst, thành phố Garden Grove; Văn Bút, Văn Khoa, Làng Văn, Phượng Oanh ở đường Bolsa, thành phố Westminster. Ngày xưa, cũng có vài ba nhà sách ở miền Nam Cali bây giờ đã đóng cửa. Mỗi lần nhà sách đóng cửa, sách chưa bán hết không biết sẽ làm sao?

          Một ông chủ nhà sách, sau khi tiệm sách đóng cửa nói với tôi:

          – Bán sách thành bán giấy, khoảng 90 cent/1pound. Đau lòng thật phải không quý đồng hương?

          Nhà văn Huy Phương, nhà văn quân đội, tù nhân chánh trị in quyển sách cuối đời, và lời tựa “Như Một Lời Chia Tay”, làm cho nhiều người ngậm ngùi. Tôi nói với nhà văn:

          – Tôi rất lạc quan vì Chinh Chiến Điêu Linh của tôi và Phong Thủy của tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh Tung tái bản 26 lần, vẫn có người mua để tặng cho bạn bè. Mỗi lần có tác giả từ bốn phương Trời đến Orange County ra mắt sách, sách đều bán hết, sách bán chạy như tôm tươi. Thư viện quốc gia, thư viện của các thành phố Hoa Kỳ vẫn có sách Việt Nam. Vẫn có người thích đọc sách, cầm quyển sách trên tay đọc vẫn thấy thoải mái hơn đọc trên computer. Vừa đọc sách vừa nghe nhạc vẫn thích hơn nghe người khác đọc sách qua CD.

          Sách vẫn là nhu cầu cần thiết cho những người thích đọc sách, thích mở mang trí tuệ. Người viết sách phải tìm tòi, phải nghiên cứu, phải đem tim, óc của mình ra để viết cho người khác đọc.

          Tôi không phải là nhà văn, tôi là nhà báo, nhà báo như nhà nhiếp ảnh. Nhiếp ảnh gia đưa máy ảnh lên chụp hình người, cảnh, nhà báo cầm cây bút viết ra những điều mình thấy, mình nghe và có đôi khi diễn tả cảm xúc của mình lúc thấy những cành nghèo khổ, hay sự hy sinh, can đảm, gan lì của người lính ở chiến trường.

          Kiều Mỹ Duyên rất quý mến những người cầm bút nói lến sự thật của cuộc đời hay hư cấu, hay tưởng tượng cũng là sự hy sinh. Người nào viết sách, in sách hay thành lập tiệm sách cũng hy sinh tim óc của mình để làm một việc gì đó mà mình cho là lý tưởng, làm việc gì đó vui hay hữu ích cho người khác cũng là việc làm có lý tưởng.

          Tôi rất quý mến vợ chồng ông Đăng Văn Thạnh, nhưng bây giờ một người đã vĩnh viễn ra đi, một người đàn bà yếu đuối còn lại, Yến. Tôi rất thương Yến, và nhiều người thương Yến, chủ tiệm sách Tú Quỳnh.

                   Tôi nói với Yến:

          – Cuối tháng này em dẹp tiệm, chị sẽ không đến, vì chị không muốn nhìn thấy cái cảnh biệt ly vĩnh viễn. Chị thích khai mạc tiệm sách hơn đến để tiễn đưa dẹp tiệm.

          Cũng như tôi thích đón người thân từ bốn phương Trời về thăm Cali, tôi không thích nhìn nước mắt rơi trên đôi mắt của những người đi hoặc người ở lại.

          Cầu mong cho những cơ sở thương mại được vững bền từ đời ông đến đời cha, đến đời cháu, vì làm việc gì cũng phải để tim óc của mình vào việc đó. Thành công thì vui lắm nhưng thất bại hay bất trắc xảy ra thì… buồn lắm bà con ơi.

          Tôi là người lạc quan thích vui hơn buồn, cho nên tôi thích niềm vui đến với tất cả mọi người. Tôi cầu nguyện cho Yến, chủ nhân còn lại của tiệm sách Tú Quỳnh, và tất cả quý đồng hương luôn mạnh khỏe, bình an, hạnh phúc và may mắn.

          Xin Thượng Đế cho mọi người được thương yêu và bình yên trong cuộc sống hàng ngày.

Orange County, 01/12/2020

Kiều Mỹ Duyên

(kieumyduyen1@yahoo.com)

Nhà sách Tú Quỳnh tại số 9581 Bolsa Ave, Westminster, CA 92683, trong khu Bolsa Mini Mall, là nhà sách đầu tiên của người Việt tị nạn tại nước Mỹ.

Tú Quỳnh là thư viện, đủ loại sách, là nơi mọi người có thể đọc lại những quyển sách một thời tuổi thơ.

Kệ trưng bày các băng cassette, VCD, DVD của các ca sĩ, nghệ sĩ nổi tiếng khắp thế giới

Cuộc họp báo giã từ đọc giả ngày 13/10/2020. Kiều Mỹ Duyên, cựu nghị viện Tony Lâm, bà Phan Hoàng Yến, ông Lương Văn Tỷ và giáo sư Tô Văn Lai ngậm ngùi chia tay nhà sách Tú Quỳnh.

• 

• 

 Vợ chồng bác sĩ Đức gốc Thổ phát triển vaccine Covid-19

Cặp đôi trong hình là vợ chồng bác sĩ Uğur Şahin và Özlem Türeci, những người chịu trách nhiệm cốt lõi trong việc phát triển vaccine Covid-19 thử nghiệm, hiệu quả 90% mà chúng ta mới biết hôm qua. Ông bà là các nhà khoa học gốc Thổ Nhĩ Kỳ nay sinh sống ở Đức. Ông 55 còn bà 53 tuổi.

Şahin sinh ra ở Thổ Nhĩ Kỳ được lớn lên ở Đức, nơi cha mẹ ông là công nhân nhà máy Ford. Şahin tiếp tục được đào tạo như một bác sĩ, trước khi trở thành một giáo sư và nhà nghiên cứu chuyên về liệu pháp miễn dịch tại đại học Mainz. Khi làm việc tại các bệnh viện ở Cologne và Hamburg, ông đã gặp nhà miễn dịch học Özlem Türeci, con gái của một bác sĩ người Thổ Nhĩ Kỳ di cư đến Đức.

Cặp đôi gắn bó với nhau vì đam mê nghiên cứu y học và ung thư –  họ mê tới nỗi vào ngày cưới vẫn ở phòng thí nghiệm. Sau đó họ làm ra thuốc trị ung thư mang tên Ganynmed. Và bán nó cho công ty dược phẩm đa quốc gia Nhật Bản Astellas vào năm 2016, với giá 1,4 tỷ usd. Năm 2008, họ lập ra N Biotech để tìm các giải pháp chữa trị ung thư, và có mở rộng ra cho 1 số loại bệnh khác. Quỹ của ông bà tỷ phú Bill Gates đã tài trợ 55 tr usd cho họ.

Vào tháng Giêng, Giáo sư Sahin đã xem một bài báo khoa học về một đợt bùng phát coronavirus mới ở thành phố Vũ Hán, Trung Quốc. Nó khiến ông ngạc nhiên về và tìm hiểu việc làm sao để chuyển từ từ thuốc mRNA chống ung thư sang vaccine chống covid dựa trên mRNA.

BioNTech nhanh chóng phân công khoảng 500 nhân viên để làm việc trên một số hợp chất có thể, và họ đã tìm được đối tác là công ty dược phẩm khổng lồ Pfizer của Mỹ và sự hỗ trợ từ nhà sản xuất dược phẩm Trung Quốc Fosun vào tháng Ba.

Họ đã làm việc cật lực để có thể có kết quả tốt đẹp như loại vaccine đầu tiên đem lại hy vọng cho nhân loại. Ông bà hiện nay là tỷ phú, trong danh sách 100 người giàu nhất nước Đức. Công ty của họ vừa tăng trị giá lên 21 tỷ usd sau sự kiện thành công ban đầu của vaccine. Nhưng ai tiếp xúc với họ cũng luôn kính trọng và yêu quý ông bà vì tính tình khiêm nhường, giản dị và dễ thương.

Ông bà chính là gương thành công của những người nhập cư Thổ Nhĩ Kỳ vào Đức. Và nhân loại mãi mãi biết ơn họ như những lương y từ mẫu, những người đã xuất hiện vào thời điểm khó khăn nhất của loài người, đem lại hy vọng chữa lành bệnh tật và góp phần chặn đứng nạn dịch thế kỷ.

Theo FB

HỘI CHỨNG ĐÁM ĐÔNG NÔNG NỔI

PHẠM ĐÌNH TRỌNG

Những ngày này vào FB thấy những lớp sóng người Việt lăn lộn gào thét gọi tên Trump trong nức nở yêu thương như dân Bắc Triều Tiên lăn lộn gào thét gọi tên Kim Jong Un khi Un xuất hiện trước dân Triều.

Kinh ngạc là trong những tín đồ cuồng tín mê mẩn Trump như dân đạo Hồi cuồng tín, mê mẩn Thánh Allah lại có khá nhiều tên tuổi tưởng là trí thức vì có bằng cấp, học vị cao ngất ngưởng, có danh sang trọng, nhà nọ, nhà kia.

Những người Việt cuồng Trump đều có một chung một ảo tưởng là Trump chống Hán cộng giúp Việt Nam khỏi họa Bắc thuộc, Trump chống Chinazi cứu thế giới khỏi họa phát xít mới. Đảng cộng sản Việt Nam ươn hèn núp bóng Hán cộng để giữ ngôi vương của đảng vĩnh viễn cai trị dân Việt Nam thì đã có Trump đánh tan nơi núp bóng của cái đảng không còn vì dân vì nước nữa.

Trump lớn lao, cao cả, tài giỏi, hiên ngang, khí phách, đại nghĩa, người hùng thời đại như vậy làm sao không say đắm, làm sao không gửi gắm niềm tin và hi vọng.

Nhưng Trump có thực sự lớn lao, cao cả, đại nghĩa chống Hán cộng cho Việt Nam không? Trump có thực sự tài giỏi, hiên ngang tiêu diệt Chinazi cứu thế giới không?

Trước thời Trump, các đời Tổng thống Mỹ nối tiếp đã cùng thế giới dân chủ tạo dựng một thế trận bao vây ngăn chặn độc tài cộng sản muốn trùm bóng độc tài lên cả thế giới. Thế lực độc tài cộng sản lâu đời, có kinh tế phát triển, có quân sự hùng mạnh là ở nước Nga Xô Viết và Đông Âu. Mỹ cùng các nước Tây Âu đã dựng lên lá chắn quân sự NATO, khối liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương để ngăn chăn mối đe dọa của khối quân sự Warszawa do nước Nga Xô Viết cầm đầu.

Đất nước Trung Hoa mênh mông lọt vào tay Hán cộng. Có trong tay một phần tư dân số thế giới, Mao Trạch Đông liền gây sự với nước Nga Xô Viết bằng cuộc đấu tố cộng sản Nga là xét lại hiện đại để giành quyền cầm đầu thế giới cộng sân từ tay cộng sản Nga.

Thấy Hán cộng chống Nga Xô, Tổng thống Mỹ Richard Nixon và cố vấn an ninh Henry Kissinger tưởng có thể dùng Hán cộng kìm chân Nga Xô, nước Mỹ thời Richard Nixon liền đổ vốn liếng, chuyển giao công nghệ hiện đại, giúp Hán cộng có bước phát triển thần kì. Phát triển kinh tế, tất yếu kéo theo lớn mạnh quân sự. Sức mạnh Hán cộng cùng sức mạnh Mỹ sẽ chặn đứng tham vọng của nước Nga Xô Viết.

Nhưng khi vừa vươn lên nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Tập Cận Bình liền công khai và ráo riết thực hiện “Giấc Mộng Trung Hoa” của Mao Trạch Đông, giấc mộng thống trị thế giới, làm sống lại chủ nghĩa phát xít thời Đức Quốc Xã và Tập Cận Bình đã hiện nguyên hình là hình ảnh Adolf Hitler thời Chinazi.

Trước nguy cơ chiến tranh từ khối quân sự Warszawa do nước Nga chủ trương, Mỹ và các nước Tây Âu đã dựng lá chắn NATO. Trước mối đe dọa của chủ nghĩa phát xit Chinazi, nước Mỹ thời Barack Obama – Hillary Clinton đã thiết kế và dựng lên vành đai Thái Bình Dương, tập hợp 12 nước trong tổ chức với cái tên hiền lành, đơn thuần kinh tế, Hiệp đinh Đối tác Knh tế xuyên Thái Bình Dương, TPP, nhưng thực sự là lá chắn ngăn chặn hiểm họa Chinazi ở phía Đông.

Trump kế tiếp Barack Obama lãnh đạo nước Mỹ và việc đầu tiên Trump làm khi vào Nhà Trắng là vất bỏ TPP, xóa bỏ vành đai kinh tế hòa bình bao vây nguy cơ chiến tranh Chinazi, phá bỏ vành đai dân chủ ngăn chặn độc tài Hán cộng mở đường Thái Bình Dương để tràn ra thế giới.

Tiếp theo, Trump bặm trợn gây sự với các nước đồng minh Tây Âu, đòi các nước đồng minh Tây Âu phải đóng tiền nuôi quân đội Mỹ có mặt ở Tây Âu theo hiệp ước NATO. Nghĩ suy bằng lợi nhuận, không có tư duy chính trị, không có tầm chính trị thế giới, Trump cho rằng NATO đã lỗi thời. Là nước lãnh đạo NATO, là lực lượng quân sự chủ yếu của NATO nhưng Trump phá NATO bằng cách đòi rút ra khỏi NATO. Dù chưa rời bỏ NATO nhưng Trump hầu như bỏ mặc NATO, tạo ra sự rệu rã và suy yều nghiêm trọng của lá chắn ngăn chặn tai họa độc tài cộng sản ở châu Âu.

Chính trị Mỹ chi phối chính trị cả thế giới vì vậy dù chỉ là chính khách cấp nghị sĩ, cấp thống đốc bang, cấp trợ lí Bộ trưởng cũng phải có tầm nhìn thế giới, có tư duy nhân loại. Là Tổng thống Mỹ nhưng Trump không có tầm nhìn đó, không có tư duy đó và Trump đã rút nước Mỹ ra khỏi hàng loạt hiệp định và tổ chức quốc tế. Những hiệp định và tổ chức thế giới mà Mỹ có vai trò rất lớn, rất quan trong cho sự tồn tại và sự hoạt động hiệu quả, lành mạnh, Trump cũng bỏ mặc, rút người về, bớt được khoản tiền lớn phung phí ra thế giới. Trump rút Mỹ ra khỏi Hiệp định Paris về biến đội khí hậu, rút Mỹ ra khỏi Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc.

Nơi nào vai trò của Mỹ bỏ trống, Hán cộng liền thay thế. Bốn năm làm Tổng thống Mỹ, Trump đã giúp Hán cộng vươn lên, trùm bóng Chinazi chi phối, lôi kéo cả thế giới vào ảnh hưởng của Hán cộng, giúp Bắc kinh có vị thế quyết định đời sống thế giới.

Trump hùng hổ đánh thuế hàng hóa Hán cộng tưởng làm cân bằng lại cán cân thương mại Mỹ Trung nhưng thực ra Trump đã đánh cú đòn nổ đom đóm mắt người dân Mỹ. Từ khi Nixon bắc cây cầu vượt Thái Bình Dương, nối Trung Hoa với nước Mỹ và biến đất nước Trung Hoa thành công xưởng thế giới, hàng hóa Hán cộng đã độc chiếm thị trường Mỹ. Chẳng cân nhắc, chẳng lo liệu tìm nguồn thay thế hàng Hán cộng. Chỉ là chú ngựa non chính trị nên háu đá, Trump hung hăng tung cú đá tăng thuế đột ngột đánh vào hàng Hán cộng làm cho hàng hóa Hán cộng tăng giá đột ngột và dân Mỹ cũng đột ngột bị thủng túi vì nguồn hàng duy nhất ở thị trường Mỹ bỗng giá tăng vọt.

Ít hơn Trump gần chục tuổi nhưng là cáo già chính trị, Tập Cận Bình ung dung mỉm cười nhìn Donald Trump ngoài 70 tuổi, Tổng thống của nước Mỹ hùng mạnh nhất thế giới nhưng chỉ là chú ngựa non chính trị. Sau cú đá tăng thuế què chân, giờ ngựa non Trump lại phải năn nỉ cáo già Tập mua hàng nông sản cho Mỹ để Trump đỡ thủng túi vốn chính trị khi bước vào kì bầu cử cuối năm 2020. Tập ra ơn kí mua cho Trump vài tỉ dollars hàng nông sản Mỹ để càng trói Trump vào thị trường tỉ rưỡi miệng ăn, tỉ rưỡi người suốt ngày say mê xào xào, nấu nấu.

Đó là buôn bán công khai giữa hai nước lớn bên hai bờ Thái Bình Dương, Kinh doanh nhà nước, Trump chỉ làm hai cho nước Mỹ và làm lợi cho Hán cộng. Còn buôn bán ngầm của riêng Trump và con gái Ivanka của Trump thì Trump và con gái đã kiếm bộn tiền từ thị trường tỉ rưỡi người dân Hán cộng. Ivanka kinh doanh 41 mặt hàng ở thị trường Trung Hoa và Trump có tới ba tài khoản ngân hàng bí mật tại đất nước của cáo già Tập Cận Bình. Trong ba năm Trump đã đóng góp cho ngân sách nhà nước Hán cộng 188 000 dollars tiền thuế, gấp 84 lần tiền thuế Trump đóng cho nước Mỹ.

Nhắc lại vài điều để những tín đồ cuồng Trump thấy Trump không hề đánh Hán cộng, không làm Hán cộng mảy may suy yếu mà chỉ mang lại lợi ích khổng lồ cho Hán cộng, giúp Hán cộng trùm bóng ra cả thế giới

Ảo tưởng Trump chống Hán cộng, làm cho Hán cộng suy yếu, có lợi cho Việt Nam là một ảo tưởng bi hài, tạo ra hội chứng Donald Trump bi hài. Hội chứng bi hài Donald Trump, Hội chứng đám đông nông nổi.

Theo Internet

Nhà văn Khanh Ha (Hà Thúc Khánh)

Phương Hoa

Vừa qua, Văn Bút Việt Nam Hải Ngoại Vùng Đông Bắc Hoa Kỳ (VNHNVĐB HK) mà tôi tham gia, nhận được một tin vui thật lớn, làm rộn ràng cả diễn đàn Văn Bút.  Đó là tin văn sĩ gốc Việt Hà Thúc Khánh (Khánh Hà), phu quân của thành viên Văn Bút văn thi sĩ Nguyễn Phương Thúy, đã đoạt cùng lúc hai giải thưởng văn học giá trị của Hoa Kỳ chỉ cách nhau có một tháng.  Giải truyện ngắn “2020 WILLIAM FAULKNER Literary Competition” hồi tháng 9, và đến nay, gần cuối tháng 10, anh lại đoạt tiếp giải “THE 2020 ORISON ANTHOLOGY Award in Fiction” trong cùng một tác phẩm, “THE WOMAN-CHILD.”

Ngoài việc cùng chung sinh hoạt trong Văn Bút VNHNVĐB HK, tôi còn là thành viên nhóm Cô Gái Việt (CGV) cũng ở Hoa Kỳ, một diễn đàn quy tụ toàn nữ văn, thi, nhạc sĩ Việt, do Phương Thúy điều hành. Cô cũng là chủ nhiệm kiêm chủ bút Tuyển Tập Cô Gái Việt, phát hành mỗi năm một lần, gồm những bài viết của thành viên CGV trên nước Mỹ và thế giới, với mục đích góp phần bảo tồn Việt Ngữ và giữ gìn văn hóa Việt Nam nơi hải ngoại, v.v.  Nhờ vậy, tôi mới có dịp may được quen biết nhà văn Khánh Hà (Nv KH). Xin kính chia sẻ cùng quý độc giả cuộc trao đổi đầy thú vị dưới đây giữa người viết và Nv KH:

Thưa anh Khánh Hà,

Trước hết, Phương Hoa xin trân trọng chúc mừng anh đã đoạt được hai giải thưởng văn học giá trị vừa rồi, và cám ơn anh dành cho P. Hoa cuộc đổi trao, chia sẻ thật đặc biệt, thật vinh dự này.  Là một người viết văn tiếng Việt, và chỉ mới bắt đầu tập tò viết chút ít tiếng Anh gần đây, nên P. Hoa vô cùng khâm phục sự thành công tuyệt vời mà anh giành được khi hội nhập vô dòng chính của văn học Hoa Kỳ. P. Hoa xin phép được hỏi anh đôi điều, mong anh vui lòng chia sẻ để độc giả Việt Báo và bà con đồng hương Việt khắp nơi cùng chia vui với anh.

Nv KH: Xin cám ơn chị P. Hoa đã có nhã ý giới thiệu tôi, một Vietnamese American writer, cho độc giả Việt Báo. Rất hân hạnh được tiếp chuyện với chị hôm nay.

            P. Hoa: Dạ cám ơn anh. Thưa anh, xin anh cho biết thêm chi tiết về hai giải thưởng truyện ngắn của WILLIAM FAULKNER Literary Competition” và “ORISON ANTHOLOGY Award in Fiction” đã trao cho tác phẩm “THE WOMAN-CHILD” cùng giá trị văn học của chúng, và lý do tại sao anh dự thi hai giải thưởng ở hai nơi lại cùng một tác phẩm? Và nếu tiện, xin anh tóm tắt đôi điều về tác phẩm “THE WOMAN-CHILD” đã đoạt giải?

Nv KH: Thưa chị, giải William Faulkner Literary Competition trao giải nhưng không xuất bản truyện đoạt giải; còn giải Orison Anthology Award in Fiction sau khi trao giải sẽ xuất bản truyện—lịch trình là mùa thu năm 2021. Tóm lại, không có sự mâu thuẫn hay bất đồng giữa hai giải về sự đệ trình của mỗi truyện tranh giải. Truyện “The Woman-Child” được tóm lược như sau:

Set in Vietnam 20 years after the end of the war in a coastal  habitat being ruined  by modern  aquaculture industry, “The  Woman-Child” tells a story of a tender relationship between Vietnam-born Minh who as a Vietnamese expatriate living in the United States visits the country as a graduate student, and a young local girl who lives  on the  seaside with its  ever-present ocean and its ecological beauty, set against a backdrop of the Vietnam’s environmental degradation caused by shrimp aquaculture, when half a million hectares of coastal mangrove forests had been razed to become prawn farms to feed the American market.

(P.Hoa xin tạm dịch: Truyện lấy bối cảnh ở Việt Nam, 20 năm sau chiến tranh, trong một môi trường sống ven biển đang bị hủy hoại bởi kỹ nghệ thủy sản tân tiến. “The Woman-Child” kể câu chuyện về mối quan hệ mong manh giữa nhân vật tên Minh, một Việt kiều Mỹ, sau khi tốt nghiệp trở về thăm quê hương, và một cô gái trẻ địa phương sống ven biển với đại dương mênh mông cùng vẻ đẹp sinh thái thiên nhiên tự thuở nào của nó, giờ đây phải đối diện với sự suy thoái môi trường tại Việt Nam do kỹ thuật nuôi tôm, khi nửa triệu mẫu rừng cây đuốc ở ven biển đã bị san bằng để làm khu nuôi tôm cung cấp cho thị trường Mỹ.)

            P. Hoa: Tuyệt vời. Thưa anh, ngoài hai giải thưởng này ra, theo chỗ P. Hoa được biết, anh đã từng nhận “không biết cơ man nào” (cười) thành tích. Ví dụ như, 7 lần anh được đề cử vào giải “Pushcart Prize,” một giải thưởng văn học được vinh danh nhiều nhất nước Mỹ kể từ năm 1976, là hội văn học mà hầu hết các nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình văn học, viết tiểu luận nổi tiếng ở Hoa Kỳ tham gia từ 1976 cho đến nay. Rồi thì tác phẩm của anh cũng từng vào chung kết giải thưởng “The Mary McCarthy,” “Many Voices Project,” “Prairie Schooner Book Prize,” “The William Faulkner-Wisdom Creative Writing Award,” là những giải thưởng nổi tiếng, và giải “The Sand Hills” dành cho sách hư cấu hay nhất, tiếp đến là giải “Robert Watson” của Greensboro Review về tiểu thuyết hay, và còn nữa… Ôi, đúng là đếm muốn… hụt hơi luôn rồi (cười). Nhờ anh điều chỉnh lại cho đúng, bổ sung thêm những giải thưởng P. Hoa nêu còn thiếu trong danh sách này? Vì P. Hoa biết còn nhiều giải thưởng khác chưa được cập nhật. Đặc biệt, xin anh cho biết, giải thưởng anh nhận đầu tiên là giải thưởng gì? Nhận được năm nào? Và tác phẩm đó tên là gì?

            Nv KH: Cám ơn chị đã quá khen, và cũng xin cám ơn chị đã liệt kê đầy đủ. Sự thật là tất cả các giải thưởng đều nặng phần chủ quan, từ giải thưởng nhỏ đến giải thưởng lớn. Nếu có tâm đầu ý hợp với ban giám khảo—on the same vibrations—thì tỷ lệ thắng sẽ cao hơn, với điều kiện tiên quyết là sáng tác phải có giá trị. Tin vui thường đến rất bất ngờ vì có lẽ những gì mình mong muốn thường không bao giờ đến. Giải thưởng văn chương đầu tiên tôi nhận được là Robert Watson Prize, năm 2013 (see link in blue). Truyện ngắn nhan đề Heartbreak Grass (see link in blue).

            P. Hoa: “Nếu có tâm đầu ý hợp với ban giám khảo” Nghe “ngồ ngộ” nhưng có lý lắm! (smile). Thưa anh, trong tất cả những giải thưởng của anh, giải thưởng nào mà anh tâm đắc nhất? Giá trị cao nhất? Có kỷ niệm nào đặc biệt đáng nhớ, vui buồn, trong những lần anh được giải, hoặc nhận giải, hoặc khi viết về tác phẩm?

            Nv KH: Hai truyện ngắn tâm đắc nhất của tôi là “Heartbreak Grass” và “The Woman-Child.” Trong mỗi truyện người đọc có thể cảm nhận được sự linh động chân thành của những nhân vật và qua bối cảnh của truyện. Thưa chị, viết truyện đã khó thì đoạt một giải văn chương càng khó hơn. Cá vượt vũ môn trong thực tế chỉ là một ảo tượng cho biết bao nhiêu nhà văn. Nhưng tôi rất vui mỗi khi nhận được tin thắng giải mà nói theo tiếng Anh là “a pure joy.”

            P. Hoa: Dạ anh. P. Hoa đã từng may mắn đọc qua truyện ngắn “Heartbreak Grass” của anh, nói về người thương phế binh Cộng sản được gọi là “Uncle Chung,” trở về sau trận chiến với hai mắt bị mù và tứ chi đều mất hết, rất sống động và cảm động… nên anh “đánh bại” hết các tác giả khác cũng đúng thôi.  Và thưa anh, P. Hoa cũng được biết, truyện “Mrs. Rossi’s Dream” của anh mới xuất bản năm 2019 cũng đã nhận quá nhiều kết quả đẹp. Anh được “Foreword Reviews INDIES” trao cho huy chương Bạc về “Historical Adult Fiction” là tiểu thuyết lịch sử dành cho người lớn, và huy chương Đồng về “War & Military Adult Fiction” tiểu thuyết chiến tranh & quân đội dành cho người lớn, và “Booklist” đã vinh danh là sách mới hay nhất. Anh có thể cho biết chút ít về quyển sách này, anh lấy ý tưởng từ câu chuyện thật hay hư cấu? Và phải mất thời gian bao lâu thì anh hoàn tất quyển sách này?

            Nv KH: Tiểu thuyết của tôi thường thành hình bắt đầu từ một hình ảnh. Hình ảnh nguyên thủy chuyển biến thành quyển sách “Mrs. Rossi’s Dream” đến từ một documentary film. Ở đó một bà đồng bóng dẫn một phụ nữ Mỹ đến một nấm mồ nơi thi thể con bà đã được an táng cách đó 20 năm. Lúc bấy giờ tôi đã sống ở đất Mỹ rất lâu và hình ảnh đó vẫn sống trong tôi qua nhiều năm nữa cho đến một hôm tôi cảm nhận được sự thôi thúc phải viết về hình ảnh đó. Trong suốt thời gian viết tôi ngỡ như mình là một đứa bé đang học những điều lạ lùng ở trái đất này, một môi trường đầy đam mê và quyến rũ, đầy những con người đủ chủng tộc, đầy bí ẩn, đầy tham lam, gian ác và hung dữ, nhưng ngược lại cũng đầy tình thương và tha thứ. Một buổi sáng sau hai năm viết liên tục, tôi bước ra ngoài và đứng nhìn cây Hương Đào đang trổ bông rực một góc nhà. Và ve sầu bắt đầu kêu.

P. Hoa: Wow! Thiệt là phải… nín thở khi nghe anh kể (cười), vì có thể thấy sự quyết tâm, cũng như trí tưởng tượng quá phong phú của anh đã thuyết phục được độc giả Mỹ, một điều không phải dễ cho tất cả các nhà văn viết tiếng Anh, nhất là khi tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai. Và, P. Hoa được biết anh tốt nghiệp ban Văn Chương/Báo Chí ở đại học Ohio, xin cho hỏi, anh có xử dụng bằng cấp này cho việc làm nào khác hay là anh chỉ chuyên viết văn? Về viết văn, cho tới hiện tại anh đã xuất bản được bao nhiêu tác phẩm? Truyện ngắn? Truyện dài?

Nv KH: Tôi không có cơ hội để áp dụng học thức của mình về ngành báo chí; nhưng cách viết của báo thật sự giúp tôi khi viết văn—hành văn của báo chí là ngắn, gọn, gãy, đủ—nói khác hơn là cách diễn đạt phải ngắn gọn và rõ ràng. Đọc Ernest Hemingway có lẽ quí độc giả sẽ thấy tính chất đó. Tác phẩm đầu tiên của tôi là “Flesh,” kế đến là “The Demon Who Peddled Longing,” và tác phẩm gần đây nhất là “Mrs. Rossi’s Dream.” Riêng về truyện ngắn thì tôi có trên 30 truyện đã xuất bản qua nhiều tạp chí văn chương Mỹ–phần lớn là những tạp chí của những chương trình Master of Fine Arts (MFA) do những sinh viên cao học quản lý và điều hành từ các trường đại học khác nhau.

P. Hoa: Dạ, cám ơn anh. Xin cho hỏi, anh có nhà văn thần tượng nào cho phong cách viết của anh không? Và anh có thể cho biết anh có những gửi gắm gì, nhắn gửi gì cho độc giả trong những câu chuyện về chiến tranh như “Mrs. Rossi’s Dream” chẳng hạn?

Nv KH: Thần tượng về văn chương thì tôi không có; tuy nhiên tôi thích đọc Ernest Hemingway, William Faulkner, Cormac McCarthy, Robert Penn Warren. Tác phẩm “Mrs. Rossi’s Dream” hoàn toàn đứng riêng về phương diện chiến tranh. Nó chỉ mô tả sự tàn bạo vô nhân của chiến tranh và sự mất mát của chúng ta trong tình nhân loại. Là một nhà văn tôi chỉ viết khách quan nên không bao giờ có tham vọng biểu dương một chủ đề hay gởi đời một bài thuyết pháp.

P. Hoa: Dạ anh. Nhưng dù anh có khiêm nhường mà nói thế, độc giả vẫn có thể nhận ra những “sự tàn bạo vô nhân của chiến tranh” anh mô tả trong truyện, là những nhắn gửi, những lời kêu gọi thống thiết lương tâm loài người về đạo đức, về lòng nhân, và về tình người với nhau. Cho P. Hoa hỏi tiếp, truyện đầu tay bằng tiếng Anh anh viết là khi nào, và đó là chuyện gì?  Điều gì đã giúp anh “đánh đâu thắng đó” khi gửi bài dự thi? Anh đã luôn “đoán trước” được chủ ý và yêu cầu của ban giám khảo?

Nv KH: Thưa chị, truyện đầu tay Anh ngữ của tôi được viết lúc tôi là một senior ở trường đại học Ohio University, Athens, trong khi theo học một khóa Creative Writing. Giáo sư của tôi lúc bấy giờ là nhà văn nổi tiếng Daniel Keyes, tác giả của tác phẩm “Flowers for Algernon.” Cuối khóa ông chọn truyện ngắn của tôi và xin phép tôi cho ông gửi đăng trên tờ tạp chí Ohio Review. Nhan đề truyện ngắn là “A Woman from Saigon.” Tôi quên gần hết câu chuyện vì cũng hơn 30 năm rồi. Về việc gửi bài dự thi và “đoán được” chủ ý lẫn yêu cầu của ban giám khảo thì tôi xin lập lại một sự thật, một chân lý cho tất cả tác phẩm dự thi: Tất cả kết quả đều dựa trên sở thích cá nhân; cho nên nếu hợp tính, hợp thẩm mỹ với nhau thì tác phẩm đó sẽ thắng.

P. Hoa: Thưa anh, P. Hoa đã được đọc nhiều truyện ngắn tiếng Việt anh viết cho tờ Tuổi Hoa trước năm 1975. Khi đó anh còn trong tuổi học trò, mà những truyện ngắn anh viết như “Săn Người,” “Hoa Đầu Mùa,” hay “Tổ Ấm,” trên Tuổi Hoa, ngòi bút của anh khi ấy đã rất chững chạc, sắc sảo, rất hay, và đầy vẻ huyền bí không thua gì những nhà văn nổi tiếng. Một tương lai sáng lạn về văn học Việt Nam như thế, tại sao về sau ra nước ngoài anh không tiếp tục viết tiếng Việt nữa, mà chỉ chuyên viết sách tiếng Anh? Còn nữa, anh có dự định dịch sang Việt ngữ những tác phẩm của anh để bà con mình những người không biết nhiều tiếng Anh có thể đọc?

Nv KH: Thưa chị, thưở còn viết cho Tuổi Hoa tôi đang ở tuổi 13-15 và chỉ biết viết vì đam mê. Bao nhiêu năm, sau khi đã trưởng thành tôi không còn sự ngây thơ đó nữa, vì sự tự hào, dù đó là một hảo huyền, đã thúc đẩy tôi sáng tác qua Anh ngữ để đạt một số độc giả rộng lớn hơn. Việc chuyển dịch những gì đã viết từ Anh ngữ sang Việt văn đòi hỏi rất nhiều thì giờ và một tinh thần tận tụy mà tôi không làm được vì đã để hết tâm viết truyện bằng Anh ngữ. Ngoài ra, nếu muốn dịch hay thì nên để một dịch giả khác mình làm chuyện đó. Rất ít có tác giả nào tự dịch những gì mình viết.

P. Hoa: Dạ anh nói đúng lắm. Còn điều này, P. Hoa từng đọc một bài viết dễ thương từ phu nhân Phương Thúy của anh, tựa đề là “Giận”:

(http://nguyenpthuy.jigsy.com/files/documents/0a73d5cd-ab52-4c15-991e-b054ec2934ec.pdf)  

Trong đó có đề cập đến một bài tình thơ bằng tiếng Anh, “Gasoline Rainbow” rất ngọt ngào, rất lãng mạn, anh viết cho nàng khi hai người mới yêu nhau.  Xem ra hồn thơ Anh ngữ của anh cũng khá là… lai láng (cười). Như vậy, ngoài viết sách, anh có làm thơ tiếng Anh không?

            Nv KH: Thưa chị có; nhưng đó cũng như so sánh một chef với một sous-chef. Tình yêu có thể gợi cảm hứng diễn đạt qua vần thơ để bắt giữ những sắc màu lãng mạn lúc đó, và tôi đã làm thơ khi tôi biết yêu. Nhưng cuối cùng tôi vẫn là một nhà văn.

P. Hoa: Anh đối đáp duyên dáng lắm (cười). Là một nhà văn gốc Việt rất thành công trong dòng chính văn học Mỹ quốc, anh thuộc vào hàng “tiền bối” của những cây viết mới bắt đầu, anh có lời khuyên gì, nhắn nhủ gì, bí quyết gì, để dẫn đến sự thành công vượt bực đó mà anh có thể chia sẻ cho những “hậu bối” trên con đường viết lách bằng Anh ngữ, và cả những cơ hội có thể thắng giải văn chương như anh?

            Nv KH: Viết văn cũng như tập nấu ăn, thưa chị. Nếu có người chỉ dạy đó chỉ là mắm muối thêm vào thôi. Sự trưởng thành của một nhà văn đến từ chính mình, có nghĩa là viết và viết. Và đọc. Đọc nhiều để bồi bổ kiến thức cho kỹ thuật viết, và viết nhiều để tôi luyện kỹ thuật hầu tìm được tiếng nói của riêng mình. Một nhà văn không có tiếng nói đặc thù cũng giống như “generic drug” so sánh với “brand-name drug.” Nếu đây có thể xem là một lời khuyên thì xin chị chấp nhận.

P.Hoa: Dạ anh, tất nhiên đó là những lời khuyên vô giá! Câu hỏi chót là về sự nghiệp văn chương của anh: Mục tiêu sắp tới của anh là gì? Anh có dự định tranh đoạt những giải thưởng văn học nào trong tương lai? Và hiện anh có đang chuẩn bị in sách mới?

Nv KH: Tôi luôn bận với sáng tác. Lúc đang viết một tiểu thuyết thì tôi đã có một hình ảnh của sáng tác khác sau đó. Tiểu thuyết tôi vừa viết xong đã có một số truyện ngắn trích ra từ đó, đã và sẽ đăng trên một số tạp chí văn chương của Mỹ–Waccamaw Journal, Solstice Literary Magazine, Evening Street Press. Hiện tôi sắp kết thúc phần tham khảo cho sáng tác mới và sẽ bắt đầu viết vào năm tới.

            P. Hoa: Hết sảy! Chúc mừng anh! Thật là ngưỡng mộ sức viết ngút ngàn như gió cuốn, như mây bay, như nước chảy của anh, những đức tính và sự quyết tâm ấy không phải nhà văn nào cũng làm được. Và, nếu không có gì bất tiện, anh có thể cho biết anh đến Mỹ năm nào và thuộc diện gì?

            Nv KH: Thưa chị tôi du học ở Ohio University, Athens, vào thập niên 70, trước khi chúng ta mất nước vào tay Cộng sản.

            P. Hoa: Dạ cám ơn anh. Để kết thúc cuộc trao đổi này, P. Hoa xin chân thành cám ơn anh Khánh Hà rất nhiều, đã bỏ thì giờ quý báu để chia sẻ nhiều điều thú vị và bổ ích cho những cây viết tiếng Anh “mầm non” gốc Việt (như P. Hoa) trong cuộc trò chuyện này. Kính chúc anh cùng gia đình vui khỏe, hạnh phúc, và riêng anh, chúc anh luôn tiến mãi trong sự nghiệp văn chương trên quê hương thứ hai này.

            Nv KH: Xin thành thật cám ơn chị. Chúc chị và gia quyến được bình an trong thời COVID-19 này.

            P. Hoa: Dạ cám ơn và kính chào anh.

Quý độc giả nếu muốn đọc các truyện ngắn Việt ngữ của nhà văn Khánh Hà đăng trên báo Tuổi Hoa trước 1975 xin mời vô những đường link sau đây. (copy link bỏ lên Google để mở)

*Truyện Ngắn: “Săn Người”  trang 79, — TUỔI HOA số 85 & 86 — Xuân Mậu Thân 1968: https://drive.google.com/file/d/0B9E44PtYv9V-bG0wN09Sb29aOEU/view

*“Hoa Đầu Mùa” — TUỔI HOA số 76, 1967:

https://drive.google.com/file/d/0B9E44PtYv9V-SUExWFFMSlJRckU/view

*“Tổ Ấm” — TUỔi HOA số 52, 1966 (serialized Part 1):

https://drive.google.com/file/d/0B9E44PtYv9V-RnRQeFdDQVdybGs/view

*“Tổ Ấm”– TUỔi HOA số 53, 1966  (serialized Part 2):

https://drive.google.com/file/d/0B9E44PtYv9V-REl5Z0RDbGZLRmM/view

*“Tổ Ấm” — TUỔi HOA số 54, 1966 (serialized Part 3):

https://drive.google.com/file/d/0B9E44PtYv9V-aGZ2bjhVS0tzZDQ/view

*“Tổ Ấm” — TUỔi HOA số 55, 1966 (serialized Part 4):

https://drive.google.com/file/d/0B9E44PtYv9V-cFc3UEEzWGxEU0E/view

*“Tổ Ấm” — TUỔi HOA số 56, 1966 (serialized Part 5):

*“Tổ Ấm” — TUỔi HOA số 57, 1966 (serialized Part 6):

https://drive.google.com/file/d/0B9E44PtYv9V-aDFheFlsc2RhSHc/view

Phương Hoa – Tháng 10/2020

Nhớ người từ chốn nghìn trùng
Nhớ người tan nát tận cùng thịt da
Nhớ hoang sơ, nhớ thật thà
Nhớ yêu dấu rất mặn mà tháng năm
Nhớ thương dáng đứng, ngồi, nằm
Nhẹ như gió thoảng, thì thầm trăng sao
Nhớ trong giấc ngủ, chiêm bao
Nhớ trong tiếng hát gọi chào bình minh
Nhớ từ thuở rất điêu linh
Nhớ đời những lúc gập ghềnh, gian nan
Tay trong tay vẫn dịu dàng
Ta chưa một phút bẽ bàng cho nhau
Nhớ người, nhớ trước, nhớ sau
Nhớ trăm năm đã đi vào trăm năm

NK-TNC

Nhiều cử tri Mỹ chấp nhận xếp hàng nửa ngày để bỏ phiếu trước 3 tuần, do lo ngại các phương thức bầu cử khác không an toàn giữa Covid-19.

Johnta Austin, một cử tri ở bang Georgia, hôm 13/10 chia sẻ lên Twitter video cho thấy anh đã xếp hàng suốt 11 tiếng để được bỏ phiếu sớm. “Một hành trình dài nhưng sẽ không ở nơi nào khác! Mọi người hãy đi bầu!”, Austin viết.

Georgia cùng với Texas là hai bang tuần này bắt đầu tổ chức bỏ phiếu sớm, với nhiều hạt ghi nhận số phiếu kỷ lục trong ngày. Các bang khác như Virginia thậm chí bắt đầu bỏ phiếu sớm trực tiếp từ tháng 9 và cũng ghi nhận những số liệu tương tự.

Có 39 bang của Mỹ cho phép bỏ phiếu sớm trực tiếp, với khung thời gian tổ chức khác nhau. Đây là cách thức bầu cử thông dụng với công dân Mỹ, do ngày bầu cử chính thức luôn rơi vào thứ ba và chưa bao giờ là ngày nghỉ lễ.

Năm 2016, khoảng 36% cử tri Mỹ đã bỏ phiếu trước ngày bầu cử. Năm nay, cách thức bỏ phiếu này dường như trở nên phổ biến hơn cả. Theo số liệu của Dự án Bầu cử Mỹ thuộc Đại học Florida hôm 12/10, gần 10,3 triệu người Mỹ đã bỏ phiếu bầu tổng thống sớm, cao gấp nhiều lần so với cùng thời điểm này năm 2016.

Tuy nhiên, sự nhiệt tình của cử tri cũng dẫn tới sự cố. Các máy bỏ phiếu mới ở bang Georgia bị lỗi kỹ thuật, một số điểm bỏ phiếu thiếu nhân viên, trong khi hạt đông dân nhất ở Texas chỉ có một điểm bỏ phiếu duy nhất sau quyết định gây tranh cãi của tòa án.

Đại dịch Covid-19 hoành hành khiến nhiều cử tri e ngại cảnh đông đúc vào ngày bầu cử, thúc đẩy họ đi bầu cử sớm. Ngoài ra, sự chia rẽ của chính trị Mỹ đang truyền cảm hứng cho nhiều người đi bầu hơn.

Một lý do nữa khiến nhiều người đi bỏ phiếu sớm là những lo ngại xung quanh việc bầu cử qua đường bưu điện. Nhiều vụ kiện tụng, chủ yếu từ phía đảng Cộng hòa và chính quyền Tổng thống Donald Trump, đang diễn ra khắp nước Mỹ về một loạt vấn đề thủ tục với việc bỏ phiếu vắng mặt và qua thư.

Tại bang Wisconsin, đó là tranh cãi về ngày hết hạn kiểm đếm phiếu bầu qua thư. Tại Texas, đó là kéo dài thời gian bầu cử sớm. Bang Ohio đang đòi thêm hòm phiếu và bang Bắc Carolina đang tranh cãi về việc yêu cầu người làm chứng cho phiếu bầu vắng mặt.

Tổng thống Trump luôn phản đối việc bỏ phiếu qua thư vì cho rằng hình thức này dễ dẫn tới gian lận, dù dữ liệu cho thấy điều này hiếm khi xảy ra trong bầu cử Mỹ.

Những cử tri chọn bỏ phiếu sớm trực tiếp có thể phải chờ đợi tới 11 tiếng, nhưng các chuyên gia cho rằng nên thận trọng khi đánh giá tình hình thực tế.

“Nguồn lực bầu cử có hạn, nhất là trong đại dịch”, Rick Hasen, giáo sư luật bầu cử ở đại học California-Irvine, cho hay hôm 12/10. “Sự nhiệt tình trong ngày đầu bỏ phiếu sớm dẫn tới những hàng người dài không có nghĩa là hệ thống có vấn đề. Hãy chờ thêm vài ngày nữa. Những gì xảy ra vào ngày đầu tiên có thể không tái diễn vào các ngày tiếp theo”.

Nghiên cứu cho thấy những dòng người xếp hàng dài chủ yếu phổ biến ở những khu vực nhiều người thiểu số và cử tri thu nhập thấp. Các nhà nghiên cứu đã dùng dữ liệu điện thoại di động năm 2019 để theo dõi sự chênh lệch trong thời gian chờ đợi và phát hiện ra rằng các khu dân cư với đa số là người da màu có thời gian chờ đợi bỏ phiếu lâu hơn 29%.

Khả năng những cử tri da màu chờ đợi từ một giờ trở lên so với cử tri da trắng cao gấp 7 lần. Cử tri da màu cũng ít tin tưởng hơn vào hình thức bỏ phiếu bầu qua thư. Nghiên cứu cho thấy phiếu bầu qua thư của họ thường bị từ chối nhiều hơn.

Tại hạt Fulton đông dân nhất bang Georgia, giám đốc bầu cử Rick Barron khuyến khích các cử tri đã yêu cầu phiếu bầu vắng mặt sử dụng hình thức này, gửi phiếu bầu qua đường bưu điện hoặc trong ở hòm phiếu bất kỳ, thay vì trực tiếp đi bầu.

Khi một người ban đầu yêu cầu bỏ phiếu qua thư, nhưng sau đó lại đến điểm bỏ phiếu để bầu trực tiếp, họ sẽ gây mất nhiều thời gian hơn vì phiếu bầu qua thư phải bị hủy. Điều này khiến những người khác chờ đợi lâu hơn, ông Barron giải thích.

Khoảng 1,6 triệu người dân Georgia đã yêu cầu phiếu bầu vắng mặt, trong đó, gần 474.000 phiếu đã được bỏ và chấp nhận.

Estela Cisneros, 33 tuổi, ở thành phố Houston, bang Texas, cho hay những lo ngại về Covid-19 trong kỳ bầu cử này rất nghiêm trọng, đặc biệt với các cộng đồng da màu và thiểu số, những người chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của đại dịch. Tuy nhiên, cuộc bầu cử năm nay cũng rất quan trọng.

“Tất cả những gì tôi thực sự có thể nói với mọi người là hãy đi bỏ phiếu. Tôi sinh ra ở đây và thông qua phiếu bầu, tôi sẽ nói lên tiếng nói của những người giống tôi”, Cisneros nói.

Theo Internet