Vấn Nạn RÁC THẢI NHỰA TRÊN THẾ GIỚI

Vấn nạn rác thải nhựa (plastic) trên thế giới

Các cuộc nghiên cứu cho thấy rác thải nhựa đổ ra đại dương dự kiến sẽ tăng gần gấp ba lần khối lượng trong 20 năm tới, trong khi những nỗ lực ngăn chặn thủy triều cho đến nay hầu như không tạo được dấu hiệu cho cơn sóng thần rác thải.

Các chính phủ có thể cắt giảm mạnh dòng chảy nhựa đến các đại dương thông qua các biện pháp như hạn chế bán và sử dụng vật liệu nhựa và bắt buộc các lựa chọn thay thế, nhưng ngay cả khi tất cả các biện pháp khả dĩ nhất được thực hiện thì cũng chỉ cắt giảm lượng rác thải xuống mức thấp hơn chứ không ngăn chặn được hoàn toàn như mức thải hiện nay.

Các ước tính trước đây đưa lượng nhựa đến các đại dương mỗi năm vào khoảng 8 triệu tấn, nhưng con số thực tế cao hơn nhiều vào khoảng 11 triệu tấn, theo bài báo đăng trên tạp chí Science.

Vào tháng 07/2017, hơn 200 quốc gia đã ký một nghị quyết của LHQ về loại bỏ ô nhiễm nhựa trong các đại dương của chúng ta. Các nhà nghiên cứu cho biết với những nỗ lực cắt giảm chất thải hiện tại căn cứ theo quyết định của LHQ, thế giới có thể giảm khối lượng chỉ khoảng 7% hàng năm.

Sự thật không cần phải chối cãi

Theo ước tính gần đây, vấn đề rác thải nhựa trên thế giới hiện được dự đoán sẽ đạt 111 triệu tấn vào năm 2030. Hàng núi rác thải nhựa đang tích tụ trên toàn cầu sau khi Trung Cộng thực hiện lệnh cấm đối với việc xuất cảng rác thải của các nước khác vào TC.

Từ đó, đến năm 2030, số lượng ước tính sẽ đi về đâu khi có lịnh cấm nhập cảng của TC?

Trước khi có lệnh cấm, TC trở thành nhà nhập cảng rác thải nhựa lớn nhất thế giới. Bài báo trên tạp chí Science Advances cho biết TC đã nhập 106 triệu tấn chất thải nhựa để tái chế kể từ năm 1992, chiếm 45,1% tổng lượng phế thải nhựa xuất cảng trên thế giới.

Nhưng vào năm 2017, TC tuyên bố không còn muốn đổ rác của các nước khác nữa, vì vậy họ có thể tập trung vào các vấn đề ô nhiễm của chính mình.

Sự thay đổi chính sách bất ngờ đã khiến các nhà xuất cảng rác thải như Hoa Kỳ, Canada, Ireland, Đức và các nước châu Âu khác phải truy tìm các giải pháp cho rác thải của họ. Hoa Kỳ đã gửi 13,2 triệu tấn giấy vụn và 1,42 triệu tấn nhựa phế liệu đến các trung tâm tái chế của TC hàng năm.

Các quốc gia Tây phương, nơi phụ thuộc rất nhiều vào các nhà máy tái chế của TC, đã chứng kiến những kiện giấy và nhựa hỗn hợp chất đống trong các trung tâm tái chế. Một số chất thải này hiện đang được chuyển đến Việt Nam, Malaysia và Thái Lan, nhưng các chuyên gia cho rằng những quốc gia này có thể không lấp đầy khoảng trống mà TC để lại, CNBC News đưa tin.

Amy Brooke, tác giả đầu tiên của nghiên cứu hiện tại và là nghiên cứu sinh tiến sĩ kỹ thuật tại Đại học Georgia, cho rằng các quốc gia cần quản lý và tái chế chất thải của chính mình tốt hơn.

“Đây là một lời cảnh tỉnh. Trước đây, chúng tôi phụ thuộc vào TC để tiếp nhận chất thải tái chế này và bây giờ họ đang nói không”, cô nói với Associated Press. “Chất thải đó phải được quản lý, và chúng ta phải quản lý nó một cách hợp lý.”

Hơn 8,3 tỷ tấn chất dẻo mới đã được tạo ra, phân phối và loại bỏ tính đến năm 2017. Phần lớn nguyên liệu đó được đưa vào đại dương của chúng ta. Mỗi năm con người gửi ước tính 8 triệu tấn nhựa ra biển. Nếu tiêu thụ nhựa tiếp tục với tốc độ này, chúng ta đang có xu hướng lấp đầy các đại dương với nhiều nhựa hơn lượng cá vào năm 2050!

Các nhà nghiên cứu của bài báo đã kết luận, “Cần có những ý tưởng và hành động táo bạo trên toàn cầu để giảm số lượng vật liệu không thể tái chế, thiết kế lại sản phẩm và tài trợ cho việc quản lý chất thải nhựa trong nước.”

Có bao nhiêu rác thải nhựa xả ra trên trái đất

Vào tháng 12 năm 2018, Hiệp hội Thống kê Hoàng gia của Vương quốc Anh đã đưa ra sự thật cốt lõi trong câu chuyện này – rằng chỉ khoảng 9% tổng số nhựa từng được sản xuất có khả năng được tái chế.

Quá trình sản xuất hàng loạt chất dẻo, bắt đầu cách đây chỉ sáu thập kỷ, đã tăng tốc nhanh chóng đến mức tạo ra 8,3 tỷ tấn – hầu hết trong số đó là các sản phẩm dùng một lần, cuối cùng trở thành rác. Ngay cả những nhà khoa học bắt đầu tiến hành cuộc kiểm đếm đầu tiên trên thế giới về số lượng nhựa đã được sản xuất, thải bỏ, đốt cháy hoặc đưa vào các bãi chôn lấp, cũng phải kinh hoàng trước những con số rác đã được thải hồi nầy.

Jenna Jambeck, một kỹ sư môi trường của Đại học Georgia, người chuyên nghiên cứu về nhựa cho biết: “Tất cả chúng ta đều biết rằng có sự gia tăng nhanh chóng và cực độ trong sản xuất nhựa từ năm 1950 cho đến nay, nhưng thực sự việc định lượng con số tích lũy cho tất cả các loại nhựa từng được sản xuất là không thể tưởng tượng rõ ràng được, nhứt là chất thải plastic lên đại dương”.

Nhựa plastic mất hơn 400 năm để phân hủy, vì vậy hầu hết chúng vẫn tồn tại ở một số dạng. Chỉ có 12 phần trăm đã được thiêu hủy.

Nghiên cứu được đưa ra cách đây hai năm khi các nhà khoa học cố gắng giải quyết lượng nhựa khổng lồ tích tụ ở biển và tác hại của nó đối với các loài chim, động vật biển và cá. Dự đoán rằng vào giữa thế kỷ này, các đại dương sẽ chứa nhiều rác thải nhựa hơn cá, tính theo trọng lượng! Điều nầy đã trở thành một trong những thống kê được trích dẫn nhiều nhất và là một lời kêu gọi các quốc gia cần tập hợp nhau lại và cần phải hành động trước khi đã quá muộn!

Vấn đề xả rác thải nhựa plastic lên đại dương

Trung Cộng đã ngừng chấp nhận nhập cảng rác nhựa từ các nước khác kể từ ngày 1 tháng 1, 2020. Điều đó có vẻ như là một động thái tốt đối với nước gây ô nhiễm nhựa đại dương hàng đầu thế giới. Nhưng trong một bước ngoặt khủng khiếp, lệnh cấm rác nhựa từ nước ngoài của TC thực sự có thể để lại một lỗ hổng lớn trong chương trình tái chế phế liệu trong nước của Tàu. Điều này có nghĩa là TC hiện đang có nhu cầu nhiều nhựa mới hơn để thay thế vật liệu tận dụng.

Theo Bloomberg, các nhà sản xuất hóa chất của Mỹ như Dow, DuPont Inc. “đang gấp rút tìm kiếm thị trường cho hàng triệu tấn sản xuất mới trong bối cảnh ngành công nghiệp đầu tư mạnh mẽ. Xuất khẩu một loại nhựa thông thường của Mỹ đã kiến tăng gấp 5 lần vào năm 2020.

Mark Lashier, giám đốc điều hành của Chevron Phillips Chemical Co., cho biết trong cuộc phỏng vấn trong buổi ra mắt hai nhà máy polyethylene ở Old Ocean, Texas vào tháng trước: “Đây là thời điểm tốt để mang lại một số thành phẩm mới ra, và nhu cầu thị trường sẽ tăng lên”.

TC là nhà nhập cảng nhựa thừa (phế thải )hàng đầu thế giới. Quốc gia này đã tiếp nhận 51% lượng rác nhựa trên thế giới vào năm 2019, bao gồm khoảng 70% phế liệu nhựa của Hoa Kỳ.

Reuters cũng báo cáo rằng các nhà sản xuất trên khắp thế giới đang chuẩn bị cho nhu cầu nhựa ngày càng tăng cao của TC. Nguồn tin từ một công ty TC sản xuất và tiếp thị các sản phẩm hóa dầu và xăng dầu cho biết: “Từ năm tới, nhu cầu đối với polyethylene sẽ còn tăng cao hơn nữa do tác động của lệnh cấm sẽ được ghi nhận”.

Mỗi năm, 8 triệu tấn nhựa có được trong kỹ nghệ dầu mỏ được đổ xuống biển, thực sự làm nghẹt thở sinh vật biển và tàn phá các hệ sinh thái đại dương và chuỗi thức ăn lớn hơn.

Trong khi TC đã tham gia lời kêu gọi gần đây của LHQ nhằm ngăn chặn rác thải nhựa trên đại dương, thì nghị quyết đã không đưa ra bất kỳ mục tiêu hoặc thời gian cụ thể nào. TC, cũng như Mỹ và Ấn Độ, được cho là đã từ chối đưa vào nghị quyết bất kỳ mục tiêu cắt giảm mức sản xuất và phế thải nhựa như thế nào.

Các nhà khoa học đã biết đến vấn đề nhựa đại dương vào những năm 1950 và sự hiểu biết về bản chất và mức độ nghiêm trọng của vấn đề này đã tăng lên trong những thập kỷ tiếp theo. Mãi cho đến 1970, một báo cáo mới được công bố bởi Trung tâm Luật Môi trường Quốc tế nhấn mạnh cách ngành công nghiệp nhựa từ lâu đã biết về vấn đề nhựa đại dương. Ngành Công nghiệp Nhựa về VN đề Nhựa Đại dương, gợi ý rằng các ngành công nghiệp hóa chất và dầu khí đã nhận thức được, hoặc lẽ ra phải nhận thức được các vấn đề do sản phẩm của họ gây ra không muộn hơn những năm 1970.

Nhưng điều đó đã không xảy ra! Thật đáng tiếc! Để rồi, ngày hôm nay đã xuất hiện một “đảo” rác có diện tích lớn hơn 2 lần diện tích Tiểu bang Texas.

Bãi rác “vĩ đại” giữa Thái Bình Dương

Bãi rác nằm trên kinh tuyến 150 và vỹ tuyến 23, kế cận Tropic of Cancer, gần Hawaii. Sự hiện diện của đảo plastic nầy là do sự di chuyển của các dòng hải lưu tạo thành một vòng xoáy nơi đây và ngày càng …tích tụ thêm nhiều rác plastic và những rác thải có tỷ trọng thấp hơn tỷ trong của nước biển. Các nghiên cứu đã cho thấy rất nhiều vật liệu và rác thải đến từ trận tsunami ở Nhựt năm 2011.

Bãi rác có diện tích 1,6 triệu Km2, hơn gấp hai lần tiểu bang Texas, 3 lần nước Pháp, 4,5 nước Đức. Cấu tạo bãi rác từ mỏng tới dày, từ ngoài vào trong có tỷ trọng khác nhau. Những mảnh rác “già nhứt” đến từ năm 1977.

Có tất cả 1,8 tỷ mảnh plastic trên đảo gồm:

1- 94% mảnh plastic nhỏ (microplastics);
2- 6% còn lại gồm: 2.1- 56 tỷ plastics trung (mesoplastics);
3- 821 triệu plastics lớn (macroplastics);
4- 3,2 triệu plastics “đại bàng” (megaplastics).

Các mảnh trên đến từ những quốc gia sau đây: Japan, Korea, Mexico, Taiwan, Philippines, China, Canada, Chile, Colombia, Venezuela, Italy, Germany. (Chúng ta hơi ngạc nhiên là tại sao không thấy nói rác đến… từ Hoa Kỳ!)

Ước tính hàng năm rác thải trên giết hại, làm nghẹt thở trên 100.000 sinh vật biển thuộc 700 chủng loại khác nhau.

Có 84% lượt rác thải chứa các hóa chất độc hại ảnh hưởng đến sức khỏe sinh vật biển.

Ai là thủ phạm cho việc xả rác thải nhựa?

Coca-Cola, PepsiCo, Nestlé là những nhà gây ô nhiễm nhựa tồi tệ nhất năm 2020, đã đạt được ‘Tiến bộ không’. Báo cáo mới tìm thấy một cấu trúc hình con cá chứa đầy chai nhựa trên bờ sông ở cảng Limassol, Síp, Địa Trung Hải, vào ngày 8 tháng 12 năm 2020. Coca-Cola, PepsiCo và Nestlé là những công ty hàng đầu thế giới về ô nhiễm nhựa, theo một báo cáo mới từ Break Miễn phí từ nhựa. Danil Shamkin/NurPhoto.

Những người gây ô nhiễm nhựa hàng đầu năm 2020 đã được công bố, và Coca-Cola, PepsiCo và Nestlé đứng đầu danh sách ba năm liên tiếp.

Nói như trên, thiết nghĩ chúng ta có kết luận hơi “võ đoán” không? Dĩ nhiên, các Đại công ty là những nhà sản xuất các chai lọ, bình plastic chứa sản phẩm của họ. Và thử hỏi, ai là nguyên nhân thực sự đưa đến sự thành hình của một ốc đảo “vĩ đại” ở giửa biển Thái Bình Dương?

Phải chăng là người tiêu thụ khắp nơi trên thế giới?

Trong một báo cáo mới yêu cầu trách nhiệm của doanh nghiệp đối với ô nhiễm nhựa, Break Free From Plastic (BFFP) đã nêu tên những người tái phạm và kêu gọi họ vì những gì dường như là tiến bộ không đáng kể trong việc hạn chế lượng rác nhựa mà họ sản xuất bất chấp các tuyên bố khác của công ty.

“Danh hiệu Người gây ô nhiễm toàn cầu” hàng đầu mô tả các công ty mẹ có thương hiệu được ghi nhận gây ô nhiễm nhiều nơi nhất trên thế giới với lượng rác thải nhựa lớn nhất”, bản tóm tắt của báo cáo lưu ý. “Những người gây ô nhiễm hàng đầu toàn cầu năm 2020 vẫn nhất quán đáng kể với các báo cáo kiểm toán thương hiệu trước đây của chúng tôi, chứng tỏ rằng các tập đoàn tương tự đang tiếp tục gây ô nhiễm ở những nơi có nhiều nhựa xử dụng một lần nhất.”

Báo cáo xử dụng các hoạt động kiểm toán thương hiệu và quy trình dọn dẹp toàn cầu để thu thập và đếm các mảnh vụn nhựa từ khắp nơi trên thế giới. Năm nay, có gần 15.000 tình nguyện viên đã thu thập 346.494 mảnh nhựa ở 55 quốc gia để đóng góp cho báo cáo, một thông cáo báo chí của BFFP cho biết.

Họ đã tìm ra được hơn 5.000 nhãn hiệu đã được đưa vào danh mục trong năm nay, nhưng Coca-Cola nhanh chóng vượt lên như một nhà gây ô nhiễm nhựa số một thế giới. Các chai nước giải khát của nó được tìm thấy thường xuyên nhất, bị vứt bỏ trên các bãi biển, sông, công viên và các địa điểm xả rác khác ở 51 trong số 55 quốc gia được khảo sát, The Guardian đưa tin. Thương hiệu kém hơn PepsiCo và Nestlé, hai công ty hàng đầu tiếp theo cộng lại.

Ô nhiễm nhựa là một trong những vấn đề môi trường hàng đầu của thời hiện đại. Nhựa không phân hủy hoặc biến mất, mà thay vào đó, phân hủy thành các vi nhựa được những sinh vật nhỏ nhất tiêu thụ. Những chất độc này tích tụ sinh học và di chuyển theo cách của chúng lên chuỗi thức ăn và vào không khí, thức ăn và nước của chúng ta.

Emma Priestland, điều phối viên chiến dịch toàn cầu của Break Free From Plastic, nói với The Guardian: “Các tập đoàn gây ô nhiễm hàng đầu thế giới tuyên bố đang nỗ lực để giải quyết ô nhiễm nhựa, nhưng thay vào đó họ đang tiếp tục bơm ra các loại bao bì nhựa dùng một lần có hại”.

Priestland nhấn mạnh rằng cách duy nhất để ngăn chặn làn sóng rác thải nhựa đang gia tăng trên toàn cầu là ngừng sản xuất, loại bỏ các sản phẩm xài một lần và thực hiện các hệ thống tái xử dụng, bản tin cho biết.

BFFP kêu gọi tất cả các tập đoàn gây ô nhiễm chịu trách nhiệm “hoàn toàn chịu trách nhiệm về chi phí ngoại lai của các sản phẩm nhựa xài một lần của họ, chẳng hạn như chi phí thu gom, xử lý chất thải và thiệt hại môi trường do chúng gây ra”. Nhóm cảnh báo rằng cách tiếp cận “kinh doanh như bình thường” có thể tăng gấp đôi sản lượng nhựa vào năm 2030 và có khả năng tăng gấp ba vào năm 2050.

Theo báo cáo của The Guardian, có tới 91% tổng lượng nhựa từng được tạo ra đã được đốt, chôn lấp hoặc trong môi trường tự nhiên. Trái ngược với suy nghĩ của nhiều người, nó không được tái chế và tái chế không phải là cách hiệu quả để đối phó với tình trạng sản xuất quá mức và xử dụng quá mức chất dẻo.

Simon Mbata, điều phối viên quốc gia của một nhóm người nhặt rác đã hỗ trợ khảo sát thùng rác, nói với The Guardian, “Bất cứ thứ gì không thể tái chế đều không được sản xuất.”

Báo cáo của BFFP kết luận với lời kêu gọi hành động cho các công ty: “Những người gây ô nhiễm hàng đầu phải tiết lộ lượng nhựa xài một lần mà họ dùng, sau đó đặt ra các mục tiêu rõ ràng, có thể đo lường để giảm số lượng đồ nhựa xài một lần mà họ sản xuất. Cuối cùng, họ phải phát minh lại hệ thống phân phối sản phẩm của mình để vượt ra ngoài hoàn toàn nhựa xài một lần. “

Rác thải nhựa có thể tái chế thành sản phẩm hữu dụng không?

Chỉ trong một km, một người lái xe đi qua một tấn rác thải nhựa. Nhưng đó không hề là một chặng đường phiền toái đi qua biển rác, con đường này rất êm và được bảo dưỡng tốt – thực tế là lớp nhựa mà mỗi tài xế chạy ngang qua không thể nhìn thấy bằng mắt thường.

Từ Ghana đến Hà Lan, việc xây dựng nhựa thành đường và lối đi đang giúp giảm bớt khí thải carbon, giữ cho đại dương và bãi rác không tràn ngập rác thải nhựa, đồng thời cải thiện tuổi thọ trung bình của đường sá.

Cho đến năm 2040, có 1,3 tỷ tấn nhựa trong môi trường trên toàn cầu. Chỉ riêng Ấn Độ đã tạo ra hơn 3,3 triệu tấn nhựa mỗi năm – đó là một trong những điều thúc đẩy Vasudevan tạo ra hệ thống biến rác thải thành đường.

Dùng cách này thì có một lợi ích rõ rệt, đó là quá trình thực hiện rất đơn giản, đòi hỏi ít máy móc công nghệ cao.

Đầu tiên, rác thải nhựa xé vụn được rải lên một tập hợp đá và cát nghiền nhỏ trước khi được nung đến khoảng 170⁰C – đủ nóng để làm tan chảy rác thải.

Nhựa sau khi nấu chảy sẽ được đem phủ một lớp mỏng lên trên cát đá. Sau đó, bitum nung nóng được đổ lên trên cùng, giúp làm thành một khối rắn chắc và hỗn hợp hoàn chỉnh.

Cách dễ dàng để ngăn chặn rác thải nhựa ngày hôm nay

Theo Danielle Nierenberg, việc sản xuất và xử lý bao bì thực phẩm bằng nhựa tiêu tốn nhiều năng lượng và dẫn đến ô nhiễm không khí, đất và tài nguyên nước. Và một khi nhựa được lưu thông, chúng tích tụ trong đại dương, gây hại cho sinh vật biển, và phân hủy thành các vi nhựa (micro plastic) nhỏ hơn để đi vào thực phẩm và đồ uống. Hiện nay, các đại dương trên thế giới đang bị ô nhiễm bởi hơn 5 nghìn tỷ mảnh nhựa, nặng hơn 250.000 tấn. Và trong số 30 triệu tấn nhựa mà người Mỹ vứt bỏ hàng năm, chỉ 8% được tái chế, theo Liên minh ô nhiễm nhựa.

Và COVID-19 có khả năng thúc đẩy sự gia tăng các loại nhựa sử dụng một lần, theo một bài báo gần đây của Hiệp hội Hóa học Hoa Kỳ. Nhu cầu dự kiến sẽ tăng tới 14% ở Hoa Kỳ, phần lớn là do việc giao thực phẩm nhiều hơn, mang đi và các sản phẩm tạp hóa đóng gói sẵn nhằm hạn chế sự lây lan của vi rút.

Nhưng bất chấp đại dịch, chúng ta có thể hạn chế sử dụng nhựa sử dụng một lần. Food Tank vui mừng nêu ra 6 cách dễ dàng để bạn suy nghĩ lại về việc sử dụng bao bì nhựa của mình — bắt đầu ngay bây giờ:

Mua sản phẩm xử dụng công nghệ thay thế nhựa tiên tiến: Giữ cà phê tươi có thể khó và một số công ty tuyên bố túi của họ có thể làm phân trộn – nhưng các bộ phận bằng nhựa, giúp thông gió, thì không. Elevate Packaging đã tạo ra túi cà phê đầu tiên có van hoàn toàn có thể ủ được và Don Maslow Coffee là một trong những thương hiệu đầu tiên áp dụng chúng. Đối với nấm cục sô cô la của họ, Alter Eco sử dụng giấy gói có thể ủ làm từ cây bạch đàn và cây bạch dương với các lớp nhôm siêu nhỏ giúp duy trì độ tươi; chúng hoàn toàn có thể phân hủy và phân hủy sinh học trong các đại dương. Và Guayaki, một công ty yerba mate tập trung vào tính bền vững, hiện đang bán các loại trà lá rời của họ trong các túi Natureflex có thể ủ được, góp phần giảm việc sử dụng bao bì hàng năm của họ xuống 44.000 pound.
Uống nước máy thay vì mua chai nhựa: Theo số liệu của Euromonitor International, khoảng 20.000 chai nhựa phế thải được bán ra mỗi giây trên toàn thế giới – tổng cộng là 480 tỷ trong năm 2016. Và không chỉ nhiều trong số này bị lãng phí mà còn lắng đọng vi nhựa trong hệ tiêu hóa của chúng ta. Và theo Tập bản đồ nhựa năm 2019, được biên soạn bởi Heinrich Böel Foundation and Break Free From Plastic, “những người uống nước từ chai nhựa rửa một thứ giống như 130.000 hạt vi nhựa xuống cổ họng của họ mỗi năm”, so với 4.000 hạt có trong nước máy.

Cố gắng tránh đồ dùng bằng nhựa dùng một lần: Làn sóng cấm ống hút nhựa trong mùa hè 2018 đã thu hút sự chú ý đến lượng rác thải nhựa khổng lồ liên quan đến các sản phẩm: Dựa trên dữ liệu dọn dẹp bãi biển, các nhà nghiên cứu tính toán rằng khoảng 7,5 tỷ ống hút hiện đang xả rác trên các bãi biển của Mỹ. Nhưng ống hút chỉ chiếm khoảng 4% rác nhựa ở mức độ từng mảnh, điều quan trọng là phải kiểm tra các đồ dùng thường được vứt bỏ khác, như nĩa và thìa nhựa. Dao kéo đã được Ocean Conservancy đánh giá là một trong những vật dụng “nguy hiểm nhất” đối với sinh vật biển – nhưng nếu tất cả mọi người ở Hoa Kỳ chuyển từ đồ nhựa sang dao kéo tái sử dụng, họ sẽ ngừng sử dụng hơn 100 triệu nĩa, dao và cái thìa.

Mua với số lượng lớn: Mặc dù các thùng hàng lớn của nhiều cửa hàng tạp hóa đã tạm thời đóng cửa do COVID-19, việc mua với số lượng lớn, cùng với việc lập kế hoạch bữa ăn, vẫn có thể là một cách hiệu quả để giảm thiểu số lượng các gói riêng lẻ được bán ra. Và việc chuyển từ thực phẩm đóng gói sẵn sang lối đi số lượng lớn có thể tiết kiệm khoảng 56% chi phí thực phẩm – điều mà NPR’s The Salt mô tả là “chương trình giảm giá hai tặng một vĩnh viễn trên hàng chục loại thực phẩm và nguyên liệu hữu cơ.

Chọn Sản phẩm Chăm sóc Cá nhân Không có Vi nhựa: Các sản phẩm chăm sóc cá nhân có microbeads, chẳng hạn như một số loại kem đánh răng và xà phòng, là nguyên nhân chính tạo ra vi nhựa, hoặc các mảnh nhựa nhỏ tích tụ trong môi trường như một sản phẩm phụ của các sản phẩm nhựa bị phân hủy. Một nghiên cứu về các sản phẩm tẩy da chết cụ thể cho thấy rằng có từ 4.500 đến 94.500 microbeads được giải phóng mỗi lần sử dụng. Vi nhựa có thể mắc kẹt trong mang cá và xâm nhập vào đường tiêu hóa của động vật, điều này có thể gây ra vấn đề do khả năng hấp thụ và giữ lại các chất độc hại tiềm ẩn của vi nhựa.

Thể hiện công khai cam kết cắt giảm dấu vết nhựa của bạn: Khi nghệ sĩ và nhà hoạt động Dianna Cohen lần đầu tiên bắt đầu tìm hiểu về ô nhiễm nhựa, cô cho biết bản năng đầu tiên của cô là tìm cách làm sạch nhựa trong các đại dương nhưng cô nhận ra rằng những nỗ lực đó sẽ nhạt nhòa so với lượng rác thải nhựa mới được tạo ra hàng ngày. Bà nói: “Bức tranh lớn hơn là: chúng ta cần tìm cách tắt vòi nước. Chúng ta cần cắt bỏ hàng loạt đồ nhựa dùng một lần và dùng một lần, đang xâm nhập vào môi trường biển trên phạm vi toàn cầu”. TED Talk. Cô đã thành lập Liên minh ô nhiễm nhựa, đang thu thập chữ ký trên tám bản kiến nghị, từ việc kêu gọi Amazon giảm thiểu nhựa.

Các đề nghị cụ thể trên chắc chắn không phải là những việc chúng ta không thể làm được.

Trái đất này là của chung.

Chúng ta phải làm gì?

Vào Ngày Trái Đất 2018, thêm một lần nữa, LHQ đã kêu gọi qua chủ đề:”Một Thế Giới Không Ô Nhiễm Chất Dẻo – A World Without Plastic Pollution”. Chúng ta bước vào năm thứ 48 của Ngày Trái Đất, ngày 22 tháng Tư năm 2018. Ngày nầy được xem như là ngày nhắc nhở hơn 7,6 tỷ người trên trái đất cần nên có thêm cảm hứng, trao đổi ý kiến, khơi dậy ước mơ, và nhứt là vận động và kích thích để mọi người cần hành động để bảo vệ môi trường sống của tất cả chúng ta. Hàng năm có trên một tỷ người khắp nơi, tùy theo điều kiện hiện có của mỗi quốc gia, tổ chức các cuộc vui chơi, vận động cho mọi người ý thức nhiều hơn nữa về tình trạng môi trường chung cho thế giới và riêng cho từng quốc gia.

Tại Hoa Kỳ và trên khắp thế giới, sương mù đang trở nên trầm trọng và bằng chứng đang gia tăng tình trạng ô nhiễm khiến trẻ con chậm phát triển. Đa dạng sinh học bị suy giảm do sử dụng thuốc trừ sâu và các chất ô nhiễm khác.

Ngày nầy năm 1970, Cựu Tổng thống Nixon công bố thành lập Cơ quan Bảo vệ Môi trường (USEPA) và cũng là Ngày Trái Đất đầu tiên 22-4-1971. Ông phát biểu:“Ngày Trái đất là một sự kiện toàn cầu mỗi năm và chúng tôi tin rằng hơn 1 tỷ người ở 192 quốc gia hiện tham gia vào một ngày hành động tập trung công dân lớn nhất trên thế giới”.

Năm nay, Mạng lưới Ngày Trái Đất (Earth Day Network – EDN), cơ quan điều hành Ngày Trái Đất Toàn cầu (Earth Day Worldwide) tuyên bố chủ đề cho năm 2018 là “Chấm dứt Ô nhiễm Chất dẻo” (End Plastic Pollution), bao gồm việc tạo ra sự hỗ trợ cho nỗ lực toàn cầu để loại bỏ chất dẻo sử dụng một lần (single-use plastic) cùng với các quy định toàn cầu về việc loại bỏ chất dẻo.

EDN nhận định rằng từ sự việc ngộ độc và làm hư hại sinh vật biển đến sự hiện diện của các loại chất dẻo trong thực phẩm, từ đó, các nguyên nhân trên đã xáo trộn hormon của con người và có thể gây ra các bệnh nguy hiểm đến tính mạng. Ngày nay, sự tăng trưởng nhanh của chất dẻo phế thải đang đe dọa sự sống còn của hành tinh chúng ta. EDN cũng đang xây dựng một chiến dịch kéo dài nhiều năm để chấm dứt ô nhiễm bằng nhựa dẻo tôi bao gồm:

• Việc chấm dứt chất dẻo sử dụng một lần;

• Thúc đẩy các nguyên liệu thay thế cho nhiên liệu hóa thạch;

• Thúc đẩy việc tái chế 100% chất dẻo, trách nhiệm của công ty và chính phủ và thay đổi hành vi của con người trong việc xử dụng chất dẻo.

Chiến dịch Kết thúc Ô nhiễm Chất dẻo của EDN nhằm thực thi ba mục tiêu trên nhắm vào:

• Tạo dựng một phong trào gốc chính để hỗ trợ việc thông qua khuôn khổ toàn cầu để điều chỉnh sự ô nhiễm chất dẻo;

• Giáo dục, vận động và kích hoạt công dân trên toàn cầu để yêu cầu các chính phủ và các công ty kiểm soát và dọn sạch ô nhiễm bằng nhựa;

• Giáo dục, vận động, và khuyến khích công dân toàn cầu ý thức trách nhiệm cá nhân về ô nhiễm chất dẻo bằng cách chọn từ chối, giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế chất dẻo (reject, reduce, reuse, and recycle plastics);

• Khuyến khích thúc đẩy các quy định của chính quyền địa phương và các nỗ lực khác để giải quyết tình trạng ô nhiễm chất dẻo.

EDN sẽ thúc đẩy việc thực thi các mục tiêu đề ra trên nhân Ngày Trái Đất và sự quan tâm của thế giới ngày càng tăng trong Ngày kỷ niệm 50 năm Ngày Trái Đất vào năm 2020 (the 50th Anniversary of Earth Day in 2020) như một chất xúc tác cho hành động toàn cầu.

Các hành động cụ thể:

• Khuyến khích và cổ động khái niệm “Mỗi ngày của cuộc sống là Ngày Đất”, vì vậy tất cả chúng ta nên chăm sóc trái đất hàng ngày;

• Tìm hiểu và học tập: Tìm hiểu thêm về vấn đề này và hành động để giúp chấm dứt việc ô nhiễm chất dẻo;

• Hành động cá nhân: Ghi lại những hành động trong qua khứ làm ô nhiễm chất dảo trong môi trường của cá nhân. Từ đó theo dõi việc hạn chế phát thải của chính mình. Chia sẻ kinh nghiệm câu chuyện của bạn. Và từ đó, kết thúc việc chấm dứt làm ô nhiễm của bản thân. Chuyển tải lên Facebook, Twitter và Instagram;

• Tham gia trực tiếp: Chia sẻ những gì bạn đang làm. Tìm hiểu thêm về cách tổ chức các sự kiện để Kết thúc Ô nhiễm Chất dẻo.

• Và sau hết, đối với mỗi người trong chúng ta, cần nên thay đổi và điều chỉnh những thói quen “không thân thiện với môi trường” hàng ngày cho thích ứng với việc giảm thiểu những nguy cơ hiện tại như: tiết kiệm năng lượng, xử dụng nước sinh họat hợp lý, không bừa bãi hay phí phạm, và nhất là lượng hấp thụ lương thực, thực phẩm cần phải được hạn chế vừa đủ cung ứng cho nhu cầu cơ thể mà thôi.

Có được như vậy, may ra, chúng ta vừa bảo vệ được sức khỏe, vừa có thể kéo dài thêm đời sống của hành tinh chúng ta đang cư ngụ. Ngày Trái Đất trong suy nghĩ mới không phải là ngày 22 tháng 4 hàng năm, mà Mỗi Ngày đều là Ngày Trái Đất: Every Day is Earth Day!

Đây là một thông điệp nhằm mục đích chuyển tải nhiều hình thức bảo vệ Trái Đất chung như:”Cần xây dựng một công dân toàn cầu thông thạo các khái niệm về việc chấm dứt việc phát thải chất dẻo trên thế giới và nhận thức được mối đe dọa chưa từng có trước đây đối với hành tinh chúng ta”.

Hiện tại chúng ta chỉ là những người ở “tạm”, xin đừng để con cháu phải trách cứ chúng ta vì không biết gìn giữ an lành cho môi trường chung!

Mai Thanh Truyết

Hội Bảo vệ Môi trường Việt Nam – VEPS

Houston – Cinco de Mayo – 2021

Phụ Lục:

ĐẠI DƯƠNG: BÃI RÁC CỦA NHÂN LOẠI

– Lê Quang –

Ông Yvan Bourgnon là một người đi biển gốc Thụy Sĩ. Trong hơn 20 năm hải hành khắp bốn biển ông thấy biển càng ngày càng có nhiều rác. Ước lượng năm 2015 cho thấy trung bình có khoảng 8 triệu tấn rác theo các dòng sông đổ ra biển. Phần lớn đến từ các quốc gia Châu Á.

Điều đáng quan tâm là tác hại của rác nhựa trong số rác thải ra biển. Rác nhựa gây nguy hại cho các động vật trên biển khi chúng nuốt phải, gây ô nhiễm cho hệ sinh thái của biển.

Các con số thống kê về rác nhựa cho thấy một tình trạng đáng lo ngại. 33% lượng nhựa sản xuất trên thế giới chỉ dùng có một lần rồi bỏ. 85% lượng nhựa trên thế giới không được tái chế. 20 con sông lớn nhất ở Châu Á thải ra 60% rác nhựa trên biển.

Ông Bourgnon là một trong những người có nỗ lực để giải quyết tình trạng rác trên biển. Ông thành lập tổ chức phi lợi nhuận “The SeaCleaners” (Dọn sạch biển) vào năm 2016. Tổ chức quy tụ các kỹ sư, chuyên viên, nghiên cứu gia, các phòng thí nghiệm, các đối tác để tìm giải pháp.

Giải pháp được đưa ra là một chiếc thuyền buồm chạy bằng năng lượng tái tạo để đi hốt rác trên biến và xử lý rác ngay trên thuyền. Thuyền dài 56 mét, chạy bằng điện tạo ra từ hai quạt gió, các panô mặt trời. Thuyền mang tên “Manta” sẽ tập trung vào vùng ven biển quanh 10 con sông gây ô nhiễm nhiều nhất.

Dàn lưới ở đuôi thuyền sẽ lùa, hốt rác vào lưới. Trung bình mỗi tiếng đồng hồ có thể hốt 3 tấn rác. Rác sau đó sẽ được xử lý ngay trên thuyền. Rác kim loại, thủy tinh sẽ được đưa vào lại bờ để tái chế. Rác hữu cơ thì trả lại cho biển. Rác nhựa sẽ được biến thành “syngas” (khí đốt nhân tạo) để làm năng lượng. Dự tính là thuyền Manta sẽ hốt 10 ngàn tấn rác mỗi năm.

Chiếc thuyền đầu tiên sẽ được xây dựng xong vào năm 2024 và đi vào hoạt động thử nghiệm năm 2025. Nếu tốt đẹp, tổ chức The SeaCleaners mong muốn sẽ có hàng trăm chiếc thuyền Manta để làm sạch biển.

Nếu so số lượng rác thải ra sông, ra biển hàng năm thì lượng rác mà đoàn thuyền Manta thu thập cũng chưa thấm vào đâu. Ngoài những giải pháp hốt rác trên biển ra, chúng ta cần phải gầy dựng ý thức của người dân không xả rác ra sông, ra biển. Cần phải đẩy mạnh việc tái chế rác, nhất là rác nhựa. Nếu không thì các đại dương sẽ dần dà trở thành bãi rác của nhân loại.