Biên khảo

Khổng Trọng Hinh : Mẫu Đơn, Trà Mi có phải là

Mẫu Đơn, Trà Mi có phải là "hữu sắc, vô hương"?

Nhân trả lời 1 ngươì bạn, hỏi có phải hoa mẫu đơn là hoa trà trong Thiên Long bát bộ, tôi tìm thêm được một điểm chung của mẫu đơn và Trà mi: cả 2 cô đều bị người đời chê là "hữu sắc, vô hương", từ ngữ dành cho những cô gái đẹp nhưng vô duyên.
 
 1/ Nguyễn Khuyến, Chu Mạnh Trinh và Chậu Trà Mi hữu sắc vô hương
Xem hoa ta chỉ xem bằng mũi,
Đếch thấy hơi thơm, một tiếng khà!"

Chu Mạnh Trinh có lần dự thi làm thơ vịnh Kiều mà Chủ Khảo là Nguyễn Khuyến.
"Nguyễn Khuyến chấm thơ Chu Mạnh Trinh cho là khá; nhưng đọc đến hai câu trong bài vịnh Sở Khanh:
"Làng nho người cũng coi ra vẻ,
Bợm xỏ ai ngờ mắc phải tay!"
 Nguyễn Khuyến tỏ vẻ không bằng lòng, phê ngay vào bên cạnh rằng:
"Rằng hay thì thực là hay,
Đem "nho" đối "xỏ" lão này không ưa".
 Chẳng mấy chốc, chuyện ấy lọt ra ngoài rồi lan khắp trong làng nho, ai nghe cũng lấy đó làm một giai thoại để giễu họ Chu.
Chu Mạnh Trinh từ đấy giận Nguyễn Khuyến. Khi làm án sát Hưng Yên, nhân ngày Tết, Chu cho người mang đến biếu Nguyễn Khuyến một chậu hoa trà với dụng ý cũng khá thâm: Nguyễn Khuyến lúc ấy đã bị lòa cả hai mắt, mà họ Chu lại tặng hoa trà – loại hoa chỉ có sắc mà không có hương, như thế là có ý xỏ Nguyễn Khuyến.
Hiểu thâm ý của Chu, Nguyễn Khuyến bèn làm bài thơ mỉa như sau gửi lại cho Chu Mạnh Trinh:
Tết đến người cho một chậu trà
Đương say ta chẳng biết là hoa!
Da mồi tóc bạc, ta già nhỉ,
Áo tía đai vàng, bác đó a?
Mưa nhỏ những kinh phường xỏ lá
Gió to luống sợ lúc rơi già!
Xem hoa ta chỉ xem bằng mũi,
Đếch thấy hơi thơm, một tiếng khà!"
 
2/ Mẫu Đơn và trí thông minh của Song Đức Nữ Vương
Bạn nào mê phim bộ Đại Hàn không thể không biết đến bộ phim mới có tên "Song Đức Nữ Vương". Đây là 1 nhân vật có thật trong lịch sử Đại Hàn cùng thời với nhà Đường bên Trung Hoa. Bà được ví với Elizabeth 1 của Anh Quốc. Có nhiều giai thoại truyền lại nói đến sự thông minh, dĩnh ngộ của nữ vương này trong đó có câu chuyện dưới đây có liên quan đến hoa mẫu đơn hữu sắc, vô hương. Tôi chưa xem bộ phim này nên không biết trong phim có nhắc đến giai thoại này không.
Hồi nữ vương mới có 7 tuổi, có lần ngồi bên vua cha xem vua mở quà do vua Đường gởi qua. Trong gói quà có 1 số hạt giống hoa mẫu đơn và một bức tranh vẽ hình loại hoa này.
Được vua cha hỏi ý có thích hoa này không, Song Đức trả l;ời:
– Bẩm phụ vương, hoa này đẹp, nhưng không có hương thơm.
– Loại hoa này, nước ta chưa có. Dĩ nhiên, cả ta lẫn con đều chưa bao giờ thấy hoa. Nay chỉ mới thấy hạt giống, làm sao con dám nói hoa này không thơm?
– Phụ vương xem tranh vẽ này: hoa, lá, cây, cành… có đủ cả, nhưng không thấy một con bướm nào. Nếu hoa thơm, tất phải có bướm lượn chứ?
 
3/ Trà mi trong truyện Kiều
"Tiếc thay một đóa trà mi
Con ong đã tỏ đường đi, lối về"
Tôi không biết loài ong đến với hoa là vì sắc hay vì hương nên không dám nhận xét về 2 câu Kiều này của Nguyễn Du, tôi cũng không dám quả quyết tất cả mọi loại trà mi, mẫu đơn đều là "hữu sắc, vô hương" như 2 câu chuyện đầu của email này, chỉ biết chắc rằng đây là 2 lọai hoa đẹp hiện đang có bán ở mọi nurseries trong vùng bắC CA.
Bạn nào yêu hoa, tha hồ lựa chọn.
 
 
Camellia_japonica.jpg picture by hinhkhongTrà mi (Camelia japonica)
 
 
— On Sat, 4/3/10, Hinh KHONG <hinhkhong@yahoo. com> wrote:

From: Hinh KHONG <hinhkhong@yahoo. com>
Subject: Đóa Mẫu Đơn màu đen
To:
Date: Saturday, April 3, 2010, 6:30 PM

Đóa mẫu đơn màu đen
(mẫu đơn = peony)
 
Thưa các bạn
Khác hẳn những lần trước, email bàn về hoa lần này không có tấm ảnh nào do tôi chụp. Muốn biết lý do, xin vui lòng đọc đến phần cuối, sẽ rõ.
Trung Hoa có 2 bà hoàng, một bà rất ghét mẫu đơn, ghét cay, ghét đắng, trong khi bà kia lại mê loài hoa vương giả này, mê say, mê đắm.
1) Võ Tắc Thiên một hôm ngự du vườn thượng uyển, nhìn cỏ cây xác xơ, trơ trọi, liền thảo một bài tứ tuyệt khắc ngay cửa vườn, lệnh cho tất cả loài hoa phải nở nội trong đêm nay (*).
Rạng sáng hôm sau, bà hoàng dạo vườn, hài lòng khi thấy muôn hồng ngàn tía ngoan ngoãn đua chen nở rộ. Nhưng kìa, những cây Mẫu Đơn bất tuân thượng mệnh. Cả vườn, không có lấy một đóa mẫu đơn nào nở, thậm chí đến lá cây cũng không có chiếc nào. Giận loài hoa "ngoan cố", Võ Tắc Thiên ra lệnh đày Mẫu Đơn xuống tận Giang Nam. Nhưng mà lạ lùng thay ! Vừa đến đó, cả bầy mẫi đơn bừng nở hoa! Nghe tin này, Võ Hậu giận lắm, ra lệnh đốt hết mọi vườn mẫu đơn, nhưng sau khi bị đốt, mẫu đơn vẫn vươn lên từ đống tro tàn và nở ra những đóa hoa rực rỡ. Biết chuyện, dân gian càng yêu qúy mẫu đơn và họ tin rằng anh linh của loài hoa xinh đẹp này đã khiến cho Giang Nam trở nên 1 vùng có nhiều cô gái mỹ miều nhất Trung Hoa. Hèn chi vài trăm năm sau, vua Càn Long lâu lâu lại trao việc triều chính cho đình thần, giả dạng thường dân mò về GiangNam hoài.
 
2)  Ngược lại, với Từ Hi Thái Hậu, mẫu đơn là loài hoa đáng yêu nhất. Trong Di Hòa Viên, bà cho trồng nguyên một khu vườn toàn hoa mẫu đơn.
Một hôm, sau khi tắm xong, lòng xuân phơi phới, Lan nhi, Từ Hi Thái Hậu, chỉ khoác một tấm lụa trắng mỏng manh, đi dạo đến vườn mẫu đơn. Cả một vườn hoa vắng lặng, không một bóng người. Theo sau nàng chỉ có chàng thái giám Lý Liên Anh, người nghệ sĩ tài hoa mà nàng yêu nhất trên đời. Nàng đang suy nghĩ vẩn vơ thì chợt một làn gió thổi qua làm bay đi tấm áo khoác cùa nàng. Lý Liên Anh hốt hoảng, phóng mình, đuổi theo chiếc áo đang lồng lộng bay theo gió. Mãi một lúc sau, gã mới dành lại được áo, chạy lại, đáp vội lên tấm thân hình mỹ miều, lồ lộ của bà thái hậu khát tình.
Lan nhi Từ Hi nhận áo rồi chẳng hiểu nghĩ sao, nàng đỏ mặt cất giọng:
“Liên Anh, ngươi đã thấy gì ?”.
Lý Liên Anh bối rối. Thật kẹt. Tâu không thấy gì là nói dối, mắc tội khi quân, phải chém. Tâu thật những gì đã thấy, cũng là khi quân, cũng phải chém
Liếc nhìn những vườn mẫu đơn khoe sắc, Lý Liên Anh chợt nẩy ra ý mới. Gã tủm tỉm cười, ung dung lên tiếng:
“Khải bẩm Thái Hậu, hạ thần vừa được chiêm ngưỡng một đóa mẫu đơn màu đen, đóa hoa đẹp nhất trên cõi đời này"
Xạo. Thằng này xạo. Di Hòa Viên làm gì có hoa màu đen, Lan nhi biết rõ điều đó, nhưng nàng rất hài lòng với câu trả lời thi vị của gã thái giám dễ thương, mồm mép đỡ tay chân này. Thế là Lý liên Anh chẳng những không bị chém đầu mà còn được bà Thái Hậu nửa chừng xuân khen thưởng đặc biệt.
Ngày nay, với kỹ thuật lai giống tân tiến, Mỹ đã có Hoa Mẫu Đơn màu đen. Tôi đã gặp hoa này ở một nursery nhưng kẹt một điều hôm đó là ngày đầu năm, tôi không dám mua mà cũng không dám chụp hình. Mồng một Tết mà "rinh" thứ này về nhà, xúi quẩy cả năm.
Đó là lý do tại sao mà trong email này, bạn không thấy một tấm hình nào do tôi chụp. Tất cả hình hoa đều là do thu lượm trên mạng.
Hình 1: mẫu đơn màu trong tranh cổ
Hình 2: hoa mẫu đơn trắng
Hình 3: Liên Anh trả áo cho Lan nhi Từ Hi
Hình 4: có lẽ là loại mẫu đơn mà Lý Liên Anh tâu là màu đen tuyệt đẹp. Coi kỹ thì cũng không thấy đen lắm.
Hình 5: cây bông trang
 
HoaMauDon-1.jpg picture by hinhkhongHình 1: mẫu đơn màu trong tranh cổ
 
 AHoaMauDon2.jpg picture by hinhkhong Hình 2: hoa mẫu đơn trắng
 
 
hoamaudonden.jpg picture by hinhkhong Hình 3: Liên Anh trả áo cho Lan nhi Từ Hi
 
 
hoamaudonden2.jpg picture by hinhkhong Hình 4: có lẽ là loại mẫu đơn mà Lý Liên Anh tâu là màu đen tuyệt đẹp. Coi kỹ thì cũng không thấy đen lắm
 
 
(*) Lai triều du thượng uyển
Hỏa tốc báo xuân trị
Bách hoa liên dạ phát
Mạc đãi hiểu phong xuỵ
    Dịch:
Bãi triều du thượng uyển
Gấp gấp báo xuân haỵ 
Hoa nở hết đêm nay
Đừng chờ môn gió sớm.

 
(**) Có 1 thứ hoa, ngoài Bắc gọi là hoa mẫu đơn hay hoa đơn thật ra là cây bông trang ở miền Nam. Bông trang có 3 loại màu đỏ (Ixora Coccinca L.), màu vàng (Ixora Nigricans Br.) và màu trắng.
Đây là loại bông được nhắc trong ca dao và nếu coi hình dưới đây, bạn sẽ thấy đâu là búp, đâu là bông:
Gió đưa gió đẩy bông trang,
Bông búp về nàng, bông nở về anh…
(Ca dao)
 
MauDonngoaibac3.jpg picture by hinhkhongHình 5: cây bông trang ở miền Nam mà người Bắc gọi là mẫu đơn
 
 
ATrangIxoraCoccincaL.jpg picture by hinhkhongHinh KHONG