NHỮNG NHÂN VẬT SỰ KIỆN-THÁNG 7 – Thailan 

sưu tầm & dịch

+01/7:  Ngày Quốc Khánh  Canada, trước đây được gọi là Ngày Dominion, kỷ niệm liên bang của Thượng và Hạ Canada và một số Tỉnh Hàng hải vào Dominion of Canada (lãnh thổ tự trị Canada) vào ngày 01/7/1867.Canada có nền văn minh tổng hợp của người Anh, Pháp và dân bản địa da đỏ. Theo sự phát triển của lịch sử, hiện nay Canada được coi là một quốc gia phát triển và sống hạnh phúc nhất nhì thế giới. Đất nước lý tưởng có môi trường sống trong lành, hệ thống giáo dục tiên tiến, y tế an toàn bảo đảm, kinh tế phát triển và chính trị, an ninh xã hội tốt.======- 1863 – Bắt đầu Trận Gettysburg trong Nội chiến Hoa Kỳ-

Chú thích về trận Gettysburg 01->03/7/1863: (theo wiki)-1/- Trận Gettysburg là trận chiến đẫm máu nhất và được xem là chiến thắng lớn lao nhất của Liên bang miền Bắc trong Nội chiến Hoa Kỳ. Quân Liên minh miền Nam và quân Liên bang miền Bắc đã đánh nhau suốt 3 ngày từ ngày 01/7 đến 03/7/1863 ở trong và lân cận thị trấn Gettysburg, Pennsylvania. Trận này thường được xem là một bước ngoặt quan trọng hơn cả của cuộc phân tranh Nam-Bắc, mà chí ít là một bước ngoặt trên Mặt trận miền Đông, do quân miền Bắc từ sau trận thắng này giành được thế thượng phong-–Quân hai bên mất khoảng 46.000- 51.000 người, khoảng 1/3 tổng số quân tham trận, 28% của Binh đoàn Potomac miền Bắc và 37% của Binh đoàn Virginia  miền Nam-
2/- Vào ngày 19/11/1863, tại nghĩa trang quân sự ở Gettysburg, Pennsylvania, giữa bối cảnh Nội chiến, Tổng thống Abraham Lincoln đã trình bày một trong những bài diễn văn đáng nhớ nhất lịch sử nước Mỹ. Chỉ với chưa đầy 275 từ, Lincoln đã khéo léo và hùng hồn nhắc nhở toàn thể công chúng đang mệt mỏi trước chiến tranh về lý do tại sao quân Liên minh miền Bắc phải chiến đấu và giành chiến thắng trong Nội chiến.  

=========================

+02/7:

-1881 – Tổng thống James A. Garfield bị bắn và tử thương khi ông vào một nhà ga xe lửa ở Washington, D.C. Ông qua đời vào ngày 19 tháng 9.
-1917 – Một cuộc bạo loạn chủng tộc xảy ra ở St. Louis, Missouri, khiến khoảng 75 người Mỹ gốc Phi thiệt mạng và hàng trăm người bị thương. Để phản đối bạo lực chống lại người da đen, W.E.B. DuBois và James Weldon Johnson sau đó đã dẫn đầu một cuộc diễu hành im lặng xuống Đại lộ số 5 ở New York.
-1908 – Người Mỹ gốc Phi đầu tiên tại Tòa án Tối cao Hoa Kỳ, Thurgood Marshall (1908-1993) sinh ra tại Baltimore, Maryland. Được Tổng thống Johnson đề cử, ông bắt đầu sự nghiệp 24 năm của mình tại Tòa án Tối cao vào năm 1967.

+04/7:

___Ngày 4 tháng 7 là Independence Day – Ngày Độc Lập của nước Mỹ khi “Tuyên ngôn độc lập” được ký vào năm 1776. Trên khắp nước Mỹ, lễ thường bắt đầu bằng diễn hành và bắn 13 trái pháo đại bác chào mừng cùng với 13 trái pháo hoa để nhớ thời mới lập quốc chỉ có 13 tiểu bang.(13 sọc trên lá cờ Hoa Kỳ tượng trưng cho 13 thuộc địa đầu tiên, những khu vực đã cùng nhau chiến đấu và giành độc lập khỏi sự cai trị của Anh vào cuối thế kỷ 18. Các sọc này bao gồm 7 sọc đỏ và 6 sọc trắng, được ѕắp хếp theo kiểu xen kẽ, không chỉ phản ánh ѕự đoàn kết giữa các thuộc địa mà còn thể hiện ý chí không khuất phục của người dân trong cuộc chiến giành tự do. Sự kết hợp của các ѕọc đỏ ᴠà trắng trên lá cờ không chỉ có ý nghĩa lịch sử mà còn biểu tượng hóa sự phân chia và kết nối giữa các tiểu bang. Mỗi sọc là một phần không thể thiếu trong tổng thể cấu thành của quốc gia này. Trong suốt lịch sử, số lượng sọc đã không thay đổi, dù số lượng sao có thaу đổi qua từng giai đoạn, nhấn mạnh ѕự tôn trọng và nhớ ᴠề nguồn gốc của quốc gia.) Đây là một ngày lễ lớn đánh dấu nền độc lập của một quốc gia hùng mạnh và giàu có trên thế giới. Người Mỹ thường thích tham dự những cuộc diễn hành long trọng, ăn BBQ nướng, uống bia và đặc biệt là coi lễ hội bắn pháo hoa tưng bừng, rực rỡ. Ngày 4 tháng 7 cũng là ngày lễ hội “Hot dog” lớn nhất trong năm tại Mỹ. Mỗi năm thường có cuộc thi ăn “hot dog” ở New York, có hàng chục ngàn người đến xem và hàng triệu người theo dõi trên TV.

 –04/7/1960 lá cờ Mỹ với 50 ngôi sao lần đầu tiên được kéo lên khi Hawaii trở thành tiểu bang thứ 50 của Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ vào tháng 8 năm 1959. Lá cờ này được thiết kế bởi một học sinh trung học Robert G. Heft, 17 tuổi. Thiết kế của Heft đã được chọn trong số hơn 1,500 mẫu được gửi đến –

– 1804: -Tiểu thuyết gia và nhà văn truyện ngắn Nathaniel Hawthorne (1804-1864) sinh ra tại Salem, Massachusetts. Các tác phẩm của ông bao gồm; The Scarlet Letter, The House of the Seven Gables và The Blithedale Romance. 

– 1826: Nhạc sĩ Stephen Foster (1826-1864) sinh ra tại Lawrenceville, Pennsylvania. Trong số gần 200 bài hát của ông có; Oh! Susanna, Camptown Races, Swanee River, Jeanie with the Light Brown Hair và Beautiful Dreamer. Ông qua đời trong cảnh nghèo đói tại Bệnh viện Bellevue ở New York.

-05 /7/1939 (18/5/năm Kỷ Mão) ông Huỳnh Phú Sổ cử hành lễ khai đạo, lấy tên đạo là Hòa Hảo, ông được tôn là “Đức Huỳnh Giáo Chủ”. Ông đã lấy tên ngôi làng Hòa Hảo, nơi ông sinh ra để đặt tên cho đạo của mình: Phật giáo Hòa Hảo.  

 +Ngày 6/7/1885 – Louis Pasteur đã thực hiện thành công mũi tiêm vắc-xin phòng bệnh dại đầu tiên cho một cậu bé bị chó nhiễm bệnh cắn.

+  Ngày 8/ 7 /1776 –  Đại tá John Nixon đọc  Tuyên ngôn Độc lập đầu tiên trước đám đông tụ tập tại Philadelphia.

+10/7:

– 1897: –  Nhà văn người Pháp Marcel Proust (1871-1922) sinh ra gần Paris. “Hạnh phúc“, ông viết trong The Past Recaptured, “có lợi cho cơ thể nhưng chính nỗi đau mới phát triển sức mạnh của tâm trí”.

-1973 – Bahamas giành được độc lập sau 250 năm là Thuộc địa của Anh.

+11/7:

– 1767: John Quincy Adams (1767-1848) là Tổng thống thứ 6 của Hoa Kỳ và là con trai của Tổng thống thứ 2, John Adams, sinh ra tại Braintree, Massachusetts. Sau khi chỉ phục vụ một nhiệm kỳ với tư cách là Tổng thống, ông đã phục vụ 17 năm với tư cách là thành viên của Quốc hội. Ông qua đời vào năm 1848 khi đang ở Hạ viện trong cùng căn phòng mà ông đã tuyên thệ nhậm chức tổng thống. Ông là tổng thống đầu tiên có cha cũng từng là tổng thống.

– 1955: dòng chữ “In God We Trust” (Chúng ta tin vào Thượng đế  ) được các nhà lập pháp Mỹ yêu cầu phải được in trên tất cả loại tiền tệ của Hoa Kỳ.    Dòng này lần đầu tiên được khắc trên đồng xu của Mỹ năm 1864.   Dòng chữ “In God We Trust” được in trên tiền giấy Hoa Kỳ.”In God We Trust“, nghĩa tiếng Việt là “Chúng ta tin vào Thượng đế” hay “Chúng ta tín thác vào Chúa”, đây là một tiêu ngữ (motto)của Hoa Kỳ được Quốc hội Hoa Kỳ chọn vào năm 1956. Dòng chữ này xuất hiện đầu tiên vào năm 1957 được in trên mặt lưng tờ tiền có mệnh giá một đô (USD) của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.

  – 1982, Ý lần thứ 3 vô địch FIFA World Cup 1982. Giải vô địch đá banh thế giới lần thứ 12 đã được tổ chức từ ngày 13 tháng 6 đến ngày 11 tháng 7 năm 1982 tại Tây Ban Nha. Đây là lần thứ 7 giải vô địch bóng đá thế giới được tổ chức tại Châu Âu. – Những cầu thủ Ý quen tên với khán giả Việt Nam ở World Cup 1982 như: Dino Zoff – Bruno Conti – Paolo Rossi-   

+12/7:

-1943 – Trong Thế chiến II, tại Trận Kursk, trận chiến xe tăng lớn nhất trong lịch sử đã diễn ra bên ngoài ngôi làng nhỏ Prohorovka, Nga. Khoảng chín trăm xe tăng Nga đã tấn công một số lượng xe tăng Đức đang chiến đấu ở tầm gần. Khi Hitler ra lệnh ngừng bắn, 300 xe tăng Đức vẫn nằm rải rác trên chiến trường.

– 1994 – Tòa án Hiến pháp Đức đã chấm dứt lệnh cấm đưa quân đội Đức ra nước ngoài chiến đấu. Lệnh cấm đã có hiệu lực kể từ khi Thế chiến II kết thúc. Phán quyết này cho phép quân đội Đức tham gia vào các sứ mệnh gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc và NATO.  Vào ngày 14 tháng 7, các đơn vị quân đội Đức đã diễu hành trong lễ kỷ niệm Ngày Bastille tại Paris, đây là lần đầu tiên quân đội Đức xuất hiện ở đó kể từ Thế chiến II.

  +14/7:

Ngày 14 tháng 7 là lễ Quốc khánh ở nước Pháp, còn được gọi là Bastille Day – Ngày khởi đầu của cuộc cách mạng diễn ra vào năm 1789 khi ngục Bastille, một biểu tượng quyền lực tối cao của vua chúa (vua Louis thứ 16) đã bị nhân dân phá hủy. Sau đó, chế độ quân chủ độc tài, áp bức bị xóa bỏ. Ngày Bastille được coi là ngày “Tuyên ngôn độc lập” đánh dấu sự thành lập một nước Cộng Hòa Pháp với lá cờ 3 màu tượng trưng cho: tự do, bình đẳng và tình huynh đệ. “La Marseillaise” ra đời năm 1792 và đã trở thành bản quốc ca hùng hồn của nước Pháp vào năm 1795. Cuộc đua xe đạp quanh nước Pháp “Tour de France” cũng được tổ chức vào ngày Bastille, người Pháp rất háo hức theo dõi cuộc đua đầy thú vị này-

 Có 3 trong số 5 vị tổng thống đầu tiên của nước Mỹ qua đời đúng vào ngày lễ Độc Lập: John Adams, Thomas Jefferson và James Monroe. 

-1912 – Ca sĩ nhạc dân gian và nhà hoạt động xã hội người Mỹ Woody Guthrie (1912-1967) sinh ra tại Okemah, Oklahoma. Nổi tiếng nhất với các tác phẩm This Land Is Your Land, Union Maid và Hard Traveling.

-1913- Gerald R. Ford, Tổng thống thứ 38 của Hoa Kỳ sinh ra tại Omaha, Nebraska, ngày 14/7/1913 (với tên Leslie King). Năm 1973, ông được bổ nhiệm làm phó tổng thống sau khi Spiro T. Agnew từ chức. Ông trở thành tổng thống vào ngày 9 tháng 8 năm 1974 sau khi Richard M. Nixon từ chức. Ông là phó tổng thống và tổng thống đầu tiên không được bầu của Hoa Kỳ.

+ 15/7/1850– Vị thánh đầu tiên của Hoa Kỳ, Frances Xavier Cabrini (1850-1917) sinh ra tại Lombardy, Ý. Bà là người sáng lập Dòng Nữ tu Truyền giáo Thánh Tâm Chúa Giêsu và thành lập các trường Công giáo, trại trẻ mồ côi, tu viện và bệnh viện. Bà được phong thánh vào ngày 7 tháng 7 năm 1946, bởi Giáo hoàng Pius XII.

+16/7:

 – 1872: Nhà thám hiểm người Na Uy Roald Amundsen (1872-1928) sinh ra gần Oslo. Ông là người đầu tiên đi thuyền từ Đại Tây Dương đến Thái Bình Dương qua Hành lang Tây Bắc. Ông đã khám phá ra Nam Cực vào năm 1911 và bay qua Bắc Cực trên một khinh khí cầu vào năm 1926. Vào tháng 6 năm 1928, ông đã bay từ Na Uy để giải cứu những người sống sót trong một chuyến thám hiểm Bắc Cực của Ý, nhưng máy bay của ông đã biến mất.

-1969 – Nhiệm vụ hạ cánh xuống Mặt Trăng của Apollo 11 bắt đầu bằng việc cất cánh từ Trung tâm vũ trụ Kennedy lúc 9:37 sáng

-1999 – Một chiếc máy bay nhỏ do John F. Kennedy Jr. lái đã cất cánh lúc 8:38 tối từ Fairfield, New Jersey, hướng đến Martha’s Vineyard, Massachusetts. Vợ ông, Carolyn Bessette Kennedy, và chị gái Lauren là hành khách trên chuyến đi dài 200 dặm. Chiếc máy bay dự kiến sẽ đến nơi vào khoảng 10 giờ tối nhưng đã biến mất khỏi radar lúc 9:40 tối. Năm ngày sau, ngày 21/7, sau một cuộc tìm kiếm mở rộng, các thi thể đã được tìm thấy từ xác máy bay ở độ sâu 116 feet nước, cách Martha’s Vineyard khoảng 7 dặm. Ngày hôm sau, sau khi khám nghiệm tử thi, tro cốt của John F. Kennedy, 38 tuổi, vợ ông là Carolyn, 33 tuổi và chị gái bà là Lauren, 34 tuổi, được rải trên biển từ một con tàu của Hải quân Hoa Kỳ, với sự có mặt của các thành viên gia đình, không xa nơi máy bay rơi.

 +18/7:

-1947 – Tổng thống Harry Truman đã ký một Sắc lệnh Hành pháp xác định thứ tự kế vị nếu tổng thống mất năng lực hành vi hoặc qua đời khi đang tại nhiệm. Sau phó tổng thống, chủ tịch hạ viện và chủ tịch Thượng viện là những người kế vị tiếp theo. Đây đã trở thành Tu chính án thứ 25 của Hiến pháp Hoa Kỳ, được phê chuẩn vào ngày 10 tháng 2 năm 1967 – 

-1918 – Nelson Mandela sinh ra là con trai của một tù trưởng bộ lạc Tembu vào ngày 18/7/1918, tại Qunu, gần Umtata, Nam Phi. Ông trở thành luật sư, gia nhập Đại hội Dân tộc Phi (ANC) năm 1944, cuối cùng trở thành phó tổng thống quốc gia vào năm 1952. Năm 1964, ông bị kết tội phá hoại do tham gia vào cuộc đấu tranh chống chế độ phân biệt chủng tộc. Ông đã dành 28 năm tiếp theo trong tù, nhưng vẫn là biểu tượng hy vọng cho đa số người dân Nam Phi không phải người da trắng. Ra tù năm 1990, ông được bầu làm Tổng thống Nam Phi năm 1994 trong cuộc bầu cử đầu tiên có sự tham gia của tất cả các chủng tộc.

+19/7/1970 – Ngày mất của Chuẩn tướng Bộ Binh Nguyễn Văn Khương của Quân lực Việt Nam Cộng Hòa. Ông sinh vào tháng 10 năm 1924, tại Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. Sáng ngày 19/7/1970, ông đi xe Jeep đến khánh thành ngôi trường Tiểu học tại một xã thuộc tỉnh Phong Dinh. Trên đường, xe trúng đạn B40 của VC phục kích tại Rạch Gói, Tầm Vu Hưởng dương 46 tuổi.  

+ 20/7:– 1885- tuyến đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho chính thức hoạt động, đánh dấu sự ra đời của ngành Đường sắt Việt Nam. Tuyến đường này dài hơn 70 km, mọi vật liệu được chở từ Pháp sang. Do nhà thầu Joret đảm nhận. Công trình này cần đến 11,000 nhân công Pháp và Việt Nam.  

-1919 – Nhà thám hiểm Edmund Hillary sinh ra tại Auckland, New Zealand. Năm 1953, ông trở thành người đầu tiên leo lên đỉnh Everest, ngọn núi cao nhất thế giới với độ cao 29.023 ft.

-1954 – Một hiệp định được ký kết tại Geneva, Thụy Sĩ, chấm dứt tình trạng thù địch giữa quân đội Pháp tại Việt Nam và Quân đội Nhân dân Việt Nam.

(theo wiki)Trong giai đoạn từ năm 1954 đến năm 1956, có từ 885.480 đến hơn 1 triệu người dân từ miền Bắc di cư vào Nam (trong đó có 676.348 – 800.000 người Công giáo, chiếm khoảng 2/3 số người Công giáo ở miền Bắc), và 130.000 người từ miền Nam (phần lớn là lực lượng kháng chiến của Việt Minh) tập kết ra Bắc.[65][66] Lực lượng chính trị của Việt Minh tập kết tại chỗ theo các quy định của Hiệp định.

 Năm 1954, sau khi để thua trận quyết chiến chiến lược Điện Biên Phủ, Pháp đồng ý trao trả độc lập cho Việt Nam theo Hiệp định Genève. Sông Bến Hải ở vĩ tuyến 17 được chọn làm ranh giới chia Việt Nam thành hai vùng tập kết quân sự: Quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa rút về miền Bắc, quân đội Liên hiệp Pháp rút về miền Nam. Thoạt tiên việc chia thành hai vùng quân sự này không có ý nghĩa về lãnh thổ hay chính trị, và chỉ có giá trị trong vòng hai năm, từ năm 1954 đến năm 1956 rồi sau đó sẽ tổ chức cuộc tổng tuyển cử để hoàn toàn thống nhất đất nước. Sau khi thiết lập ranh giới phi quân sự, theo hiệp định, quân đội Việt Minh từ miền Nam phải tập kết ra Bắc, quân đội Pháp từ miền Bắc phải tập kết vào Nam. Giữa hai quân đội là “Vùng phi quân sự” tính từ 5 ki-lô-mét từ mỗi bên Sông Bến Hải được sử dụng làm “vùng đệm” nhằm tránh sự xung đột (hoạt động thù địch) có thể xảy ra giữa hai quân đội.Nhưng năm 1956, Ngô Đình Diệm, tổng thống Việt Nam Cộng hòa, từ chối không tham gia cuộc tổng tuyển cử cho nên sông Bến Hải tiếp tục chia cắt đất nước và làm ly tán nhiều gia đình ở hai miền Việt Nam. Ngày nay, ở bờ Nam sông Bến Hải có một tượng đài với tên gọi: “Khát vọng thống nhất non sông“. Tượng đài có hình dáng của một thiếu phụ đang đứng ở bờ Nam sông Bến Hải nhìn về phía Bắc để tưởng nhớ những ngày tháng đau thương khi họ không thể vượt sông để gặp chồng và người thân.– 1969 – Khán giả toàn cầu theo dõi trên truyền hình khi Phi hành gia Apollo 11 Neil Armstrong đặt bước chân đầu tiên lên mặt trăng. Khi bước lên bề mặt mặt trăng, ông tuyên bố: “Đó là một bước đi nhỏ bé của con người,  nhưng đánh dấu một bước nhảy vọt khổng lồ của nhân loại” –  

ông vô tình bỏ chữ “một” trước chữ “con người” (a man:  và thay đổi  ý nghĩa của  câu nói. “That’s one small step for man, one giant leap for mankind”- inadvertently omitting an “a” before “man” and slightly changing the meaning

-1973, là ngày mất của Lý Tiểu Long, tài tử Mỹ gốc Hồng Kông. Lý Tiểu Long qua đời một cách bí ẩn tại nhà nữ tài tử Đinh Phối –

+ 21/7:

-1898 – Guam được Tây Ban Nha nhượng lại cho Hoa Kỳ.
-1899 – Ernest Hemingway (1899-1961) sinh ra tại Oak Park, Illinois. Các tác phẩm của ông bao gồm; The Sun Also Rises (1926), A Farewell to Arms (1929), For Whom the Bell Tolls (1940) và The Old Man and the Sea (1952). Được trao giải Nobel năm 1954, ông viết rất ít sau đó, bị bệnh và tự tử bằng súng vào ngày 2 tháng 7 năm 1961.

+24/7:

-1783-  “Người giải phóng” Simon Bolivar (1783-1830) sinh ra tại Caracas, Venezuela. Ông được mệnh danh là George Washington của Nam Mỹ vì những nỗ lực giải phóng 6 quốc gia: Venezuela, Colombia, Panama, Ecuador, Peru và Bolivia khỏi sự cai trị của Tây Ban Nha.

-1802- Nhà viết kịch và tiểu thuyết gia người Pháp Alexandre Dumas (1802-1870) sinh ra tại Villers-Cotterets, Pháp. Các tác phẩm của ông bao gồm Bá tước Monte Cristo và Ba chàng lính ngự lâm.
-1898 – Phi công người Mỹ Amelia Earhart (1898-1937) sinh ra tại Atchison, Kansas. Bà trở thành người phụ nữ đầu tiên bay một mình qua Đại Tây Dương và bay một mình từ Hawaii đến California. Bà đã tử nạn trong chuyến bay từ New Guinea đến Đảo Howland qua Thái Bình Dương vào ngày 3 tháng 7 năm 1937.

 ++ 26 /7/1972, Quân lực VNCH dựng cờ trên cổ thành Quảng Trị – Trận đánh kéo dài 81 ngày kể từ khi quân CSBV chiếm vào ngày 1-5-1972 – CSBV tổn thất nặng nề, nhưng đây cũng là trận làm hao-tổn nhiều xương máu nhất trong Quân-sử QLVNCH – Lực lượng Cộng quân khoảng 30,000 đến 40,000 quân từ 3 Sư Đoàn 304, 308 và 325C. – 12:45 trưa ngày 16 tháng 9, lá cờ Việt Nam Cộng Hòa phất phới tung bay trên Tây môn cổ thành, chấm dứt 138 ngày lọt vào tay CSBV.

+27/7:

-1953 – Chiến tranh Triều Tiên kết thúc bằng việc ký kết hiệp định đình chiến giữa các đại biểu Hoa Kỳ và Bắc Triều Tiên tại Bàn Môn Điếm, Hàn Quốc. Cuộc chiến đã kéo dài hơn ba năm

-1987- các nhà thám hiểm đã vớt những hiện vật đầu tiên của con tàu Titanic. Năm 1985, một đoàn thám hiểm phối hợp giữa Pháp và Mỹ do Jean-Louis Michel của IFREMER và Robert Ballard của Viện Hải dương học Woods Hole đã xác định được vị trí xác tàu Titanic dưới đáy đại dương.  

 +28/7:

1943 – Trong Thế chiến II, một trận hỏa hoạn đã giết chết 42.000 thường dân ở Hamburg, Đức. Trận hỏa hoạn xảy ra sau khi quân Đồng minh thả 2.326 tấn bom và chất gây cháy.-1929 – Jackie Kennedy (1929-1994) sinh ra tại Southampton, New York (tên thật là Jacqueline Lee Bouvier). Bà đã kết hôn với John Fitzgerald Kennedy và sau khi ông qua đời, bà đã kết hôn với ông trùm vận tải biển người Hy Lạp Aristotle Onassis.

 ++30/7/1863 –  Người tiên phong trong ngành ô tô Henry Ford (1863-1947) sinh ra tại Dearborn Township, Michigan. Ông đã phát triển một hệ thống sản xuất theo dây chuyền lắp ráp và đưa ra mức lương 5 đô la một ngày cho công nhân ô tô. “Lịch sử là chuyện nhảm nhí“, ông đã từng nói

++ 31/7/ 1790 – Văn phòng Sáng chế Hoa Kỳ lần đầu tiên mở cửa. Bằng sáng chế Hoa Kỳ đầu tiên được cấp cho Samuel Hopkins ở Vermont cho một phương pháp mới để sản xuất xà cừ và kali cacbonat. Bằng sáng chế được George Washington và Thomas Jefferson ký –

TL sưu tầm & dịch

Attachments area

Preview YouTube video CỜ BAY TRÊN CỔ THÀNH QUẢNG TRỊ THÂN YÊU 1972

CỜ BAY TRÊN CỔ THÀNH QUẢNG TRỊ THÂN YÊU 1972

-Adèle Bibaud- Phan Nữ Lan dịch 1173 words

Người người đều quấn mình thật ấm, họ bước đi rất nhanh, trời quá rét. Mọi người đều lo âu vội vàng để chạy nhanh về tổ ấm: lưới trượt của những xe trượt tuyết rền lên trên con đường lớn ở Mile-End *, gió rít thật xé tai làm đám tuyết ụn thành đống dưới chân những cây cao phủ đầy sương giá, trước đó trận bão đã làm rung chuyển những cánh tay sầu não của chúng. Những hạt bông tuyết xoáy tròn trên không, như thể bụi mù vùng sa mạc, làm mất hướng nhìn của người bộ hành. Hôm ấy thật sự là một buổi tối Giáng Sinh, thời tiết xuống hai mươi lăm độ âm. Ở khúc ngoặt con đường, một đám nhà nhỏ nghèo nàn đang khoe chùm mái đổ nát. Nào ta hãy vào căn đầu tiên nhé:  có bốn người: họ đang ở căn phòng phía trước, hai người phụ nữ, hai đứa bé.

 Bọn nhỏ đang lăn lộn, đùa giỡn, rồi cãi nhau. Ở lò sưởi, từ cái nồi bóng loáng như gương mặt của một người Phi Châu, tiếng ồng ộc của món súp hầm tỏa ra mùi vị thật ngon. Trên bàn, bốn bộ thìa dĩa dao đặt ngày ngắn với chiếc khăn trải thật tươm tất, một miếng bơ, một miếng phó mát, một cái liễn bằng sành chứa đầy sữa, một ổ bánh mì. Họ chỉ còn chờ người chủ gia đình. Trên tủ bếp, một bức tượng của thánh Antoine, cánh tay bị gãy đang bế chúa Hài Đồng Giê Su  do một phép mầu, ở dưới chân bức tượng thì một con ngựa gỗ đang kéo xe ba gác, cái xe này cũng đã qua cuộc chiến nên chỉ còn ba bánh xe; ở đầu bên kia của tủ thì bên dưới một quả cầu thủy tinh có hai bàn tay bằng sáp đang chắp vào nhau thật chặt, trên một cái khay bằng nhung đỏ; rồi xa hơn là một cái bình thủy tinh không quai, hai cái tách bị rạn nứt, một con chó bằng gốm, một con cừu với người chăn, tất cả những thứ này làm đồ trang trí cho căn nhà và được sắp xếp một cách không thứ tự và thật xa con mắt mỹ thuật. Trên tường thì treo lủng lẳng xoong nồi và dụng cụ nhà bếp. Ngoài ra, còn mấy cái ghế khập khiễng, một cái ghế trường kỷ xếp được dùng làm tủ, đó là toàn bộ đồ nội thất trong phòng; cho dù với sự nghèo nàn thiếu thốn, căn phòng vẫn toát ra một không khí thoải mái vì tất cả đều thật sạch sẽ chu đáo.

Tiếng gù gù của chú mèo nằm trên chiếc ghế đẩu cũ kỹ cho biết rằng thực khách này của căn nhà hèn mọn được yêu thương và cưng chiều như thế nào.

Hai người phụ nữ rì rầm nói chuyện với nhau, thỉnh thoảng đôi mắt của người trẻ bị mờ đi vì ngấn lệ.

– Tội nghiệp cô ấy quá, bà nói. Cô ấy sẽ không sống nổi. Ai sẽ chăm sóc con của cô ta? Lúc trước khi tôi bị bịnh, chính cô ấy đã chăm lo bọn nhóc của tôi. Ôi, giá như ông nhà tôi muốn làm điều đó!… nhưng mùa đông năm nay thật khắc nghiệt, quá khắc nghiệt, nên tôi không dám hỏi ông ấy, chị biết không, tôi thật đau đớn nghẹn ngào mỗi khi sang thăm cô hàng xóm. Ban đêm tôi không thể ngủ bởi vì tôi đã đọc được trong đôi mắt to sắp tàn lịm của cô ấy điều mà cô ấy muốn hỏi tôi nhưng không dám, cô ấy chờ tôi sẽ mở lời trước.

– Chị nghĩ cô ấy sẽ không qua khỏi hay sao?

-Chị ạ, cô ấy bị viêm phổi, và khi đã bị bịnh này rồi thì thua thôi, cộng thêm với nỗi lo âu về sự nghèo đói, rồi ý nghĩ phải để con mình lại cho người lạ nuôi lại càng làm cho cô ấy suy mòn nhanh hơn nữa, ôi thương quá.

Người thiếu phụ trẻ lấy vạt tạp dề lau nước mắt đang từ từ chảy dài xuống.

Rồi, may sao, cánh cửa đột ngột mở bật ra và một luồng gió mạnh mang theo những mảng tuyết ào vào nhà cùng với một người đàn ông cao to trông rất hoạt bát khỏe mạnh có dáng một lực sĩ, nét mặt nghiêm nghị, nhưng có vẻ chân thành và lương thiện.

– Ôi, với khí hậu chết tiệt này, về nhà thích làm sao, trời ạ! tôi tưởng là cơn bão tuyết sẽ chôn sống tôi ngoài đường rồi chứ! Rốt cuộc ta cũng về đây rồi. Ông ấy vừa nói vừa ném cho bọn nhóc một túi kẹo hạnh nhân.

– Này các con, ngày mai là lễ Giáng Sinh rồi đó, chúa Hài Đồng Giê Su không quên các con đâu này; nhưng mà này đừng có mà kiện cáo hay cãi cọ đấy nhé.

 -Ba!

 Hai đứa bé chạy đến bên cha, một đứa ôm lấy chân ba chúng, đứa kia thì leo lên vai, còn ông ta thì ôm hôn các con, thảy chúng lên trên cao, đứa này rồi đến đứa kia, rồi đến bên vợ mình.

– Cái gì thế này, hôm nay lại có nước mắt ư, điều gì làm cho em ray rứt thế, đây là lần thứ hai trong tuần mà ta thấy em khóc, điều này không bình thường rồi. Em không tin tưởng nơi ta để nói cho ta biết việc gì làm em buồn khổ sao?  Hôm nay là một ngày tốt, ta làm việc rất có kết quả và ta muốn tất cả mọi người đều hạnh phúc trong ngôi nhà này. Nào, hãy nói ngay cho ta biết em cần điều gì nào.

 Người thiếu phụ trở nên sợ sệt.

– Chắc là anh sẽ rầy la em mất thôi.

– Em nói đi.

– Đây ạ! Anh biết không, cô hàng xóm tội nghiệp, cô ấy sắp ra đi, rồi con của cô ta…

-A! đúng rồi, cô nàng khốn khổ tội nghiệp, anh quên khuấy đi mất, rồi con cô ta, đúng vậy, thật buồn cho cô ấy quá.

– Nếu anh muốn..

– Này mẹ nó, nếu như con của cô ấy làm cho em xúc động và lo âu, thì em hãy qua bồng nó về đây đi, đó là món quà của em đó. Ta sẽ làm việc thêm, về trễ một chút, như thế sẽ có đủ cái ăn cho tất cả chúng ta.

Thế là trong cái đêm mà con của Chúa Cha xuống trần thế để cứu rỗi nhân loại, thì bên trong ngôi nhà nhỏ bé ấy, cái nôi mà lâu nay đã đem cất trên gác xép, lại được mang xuống để đón nhận một em bé gầy còm yếu ớt, và cùng lúc đó linh hồn của một kẻ đọa đày vì nghèo khổ đã bay lên trời, với vẻ bình tâm mãn nguyện.

Adèle Bibaud – TL dịch

* Mile-End: khu phố thuộc thành phố Montreal, Quebec, Canada.

*****

CÂU CHUYỆN SAU ĐÊM GIÁNG SINH–  KHUYẾT DANH– TL dịch -679 chữ

Thailan sưu tầm

Eisenhower D Day – Hình Wikipedia.

01/12:

 -1918 – Iceland được quốc hội Đan Mạch trao trả độc lập.

 -1919 – Nancy Astor trở thành người phụ nữ đầu tiên trong Hạ viện Anh.

 -1925 – Các Hiệp ước Locarno (bảy hiệp định)  được  Đức, Pháp, Anh, Bỉ, Ý, Ba Lan và Tiệp Khắc ký kết như một biện pháp phòng ngừa để tránh một cuộc chiến tranh khác sau hậu quả của Thế chiến thứ Nhất. Các điều khoản  Hiệp ước Locarno được Anh và Ý bảo đảm. 

 – 1941 – Đội tuần tra hàng không dân sự Hoa Kỳ (CAP), một đơn vị phụ trợ của Không quân Hoa Kỳ, được thành lập khi Giám đốc Phòng vệ dân sự, cựu Thị trưởng New York Fiorello LaGuardia, ký lệnh chính thức. CAP hiện cung cấp giáo dục hàng không vũ trụ, chương trình đào tạo học viên CAP và các dịch vụ khẩn cấp như định vị máy bay mất tích.

-1988: Benazir Bhutto được đề cử làm thủ tướng Pakistan, là người phụ nữ đầu tiên lãnh đạo một quốc gia Hồi giáo.
-1989 – Mikhail Gorbachev trở thành nhà lãnh đạo Liên Xô đầu tiên đến thăm Vatican và gặp Giáo hoàng, qua đó chấm dứt 72 năm chính sách vô thần nghiêm ngặt ở nước Nga Cộng sản.
-1990 – Anh được kết nối với lục địa châu Âu lần đầu tiên kể từ Kỷ Băng hà khi các kỹ sư đào đường hầm đường sắt dưới eo biển Manche phá vỡ lớp đá cuối cùng.Kỷ băng hà là một giai đoạn giảm nhiệt độ lâu dài của khí hậu Trái Đất, dẫn tới sự mở rộng của các dải băng lục địa, các dải băng vùng cực và các sông băng trên núi (“sự đóng băng”), thường nằm trong một kỷ địa chất nhất định
– 1994 – Người đứng đầu Ủy ban Liên hợp quốc về Rwanda ước tính 500.000 người đã chết vì nạn diệt chủng.

 02/12:

-1804 – Napoleon Bonaparte được Giáo hoàng Pius VII trao vương miện Hoàng đế nước Pháp tại Paris.
– 1805 – Napoleon đánh bại Nga và Áo trong Trận Austerlitz.
-1852 – Đế chế thứ hai được tuyên bố tại Pháp- Napoleon III là hoàng đế
– 1942 – Các nhà vật lý do Enrico Fermi dẫn đầu đã thực hiện phản ứng dây chuyền hạt nhân thành công đầu tiên trên thế giới tại Đại học Chicago.

-1971 – Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất được thành lập, bao gồm bảy vương quốc Ả Rập trên bờ biển phía đông của Bán đảo Ả Rập bao gồm các quốc gia Trucial trước đây là Abu Dhabi, Dubai, Sharjah, Ajman, Umm al Qaiwain và Fujairah. Ras al-Khaimah trở thành thành viên vào năm 1972. Khu vực này có một số trữ lượng dầu mỏ và khí đốt tự nhiên lớn nhất thế giới.
Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE hoặc Emirates) là một quốc gia ở phía đông Bán đảo Ả Rập nằm trên bờ biển đông nam của Vịnh Ba Tư và bờ biển tây bắc của Vịnh Oman. UAE bao gồm bảy tiểu vương quốc và được thành lập vào ngày 2/12/1971 dưới dạng liên bang, sau khi lực lượng vũ trang Anh rời khỏi khu vực. Sáu trong số bảy tiểu vương quốc (Abu Dhabi, Dubai, Sharjah, Ajman, Umm Al Quwain và Fujairah) tuyên bố hợp nhất vào ngày 02/12/1971. Tiểu vương quốc thứ bảy, Ras al Khaimah, gia nhập liên bang vào ngày 10/02 /1972. Bảy tiểu vương quốc trước đây được gọi là Các quốc gia đình chiến, liên quan đến các hiệp ước đình chiến được thiết lập với người Anh vào thế kỷ 19. (wiki)
-1982 – Bác sĩ William De Vries đã cấy ghép trái tim nhân tạo vĩnh viễn đầu tiên cho Barney C. Clark, 61 tuổi tại Trung tâm Y tế Đại học Utah ở Thành phố Salt Lake. Clark, người đã sắp hấp hối vào thời điểm phẫu thuật, đã sống thêm 112 ngày sau khi cấy ghép.

 03/12:

 –1967 – Ca ghép tim thành công đầu tiên được thực hiện bởi Tiến sĩ Christiaan Barnard tại Cape Town, Nam Phi, trên Louis Washkansky, người đã sống được 18 ngày.

-1984 – Một vụ rò rỉ khí chết người (methyl isocyanate) tại một nhà máy công nghiệp nặng của Union Carbide ở Bhopal, Ấn Độ: Bản khai có tuyên thệ của chính phủ năm 2006 nêu rõ rằng vụ rò rỉ đã gây ra 558.125 trường hợp thương tích, bao gồm 38.478 trường hợp thương tích cục bộ tạm thời và khoảng 3.900 trường hợp thương tích nghiêm trọng và vĩnh viễn. Những người khác ước tính rằng 8.000 người đã chết trong vòng hai tuần và 8.000 người khác hoặc nhiều hơn đã chết vì các bệnh liên quan đến khí.

– 1857: Tiểu thuyết gia người Ba Lan Joseph Conrad (1857-1924) sinh ra tại Ukraine (với tên Josef Teodor Konrad Korzeniowski). Mặc dù không nói được tiếng Anh ở tuổi 20, ông đã trở thành một tiểu thuyết gia xuất sắc, nổi tiếng nhất với những câu chuyện về cuộc sống trên biển bao gồm Heart of Darkness và Lord Jim.

04/12:
– 1791 – The Observer, hiện là tờ báo Chủ Nhật lâu đời nhất thế giới, lần đầu tiên được xuất bản tại Anh.
-1829 – Người Anh cấm tục lệ “suttee” ở Ấn Độ, theo truyền thống  phụ nữ  Ấn Độ thường tự thiêu đến chết trên giàn hỏa táng của chồng.
-1918 – Vương quốc của người Serb, người Croatia và người Slovenia được công bố.
-1943 – Trong Thế chiến II, Hội nghị Cairo lần thứ hai đã diễn ra, có sự tham dự của Thủ tướng Churchill, Tổng thống Roosevelt và Tổng thống Inonu của Thổ Nhĩ Kỳ.

 05/12:

-1492 – Christopher Columbus phát hiện ra Haiti.
-1791 – Wolfgang Amadeus Mozart qua đời trong cảnh bần cùng ở tuổi 35 tại Vienna, Áo. Ông đã bị bệnh nặng và suy yếu nhanh chóng, dẫn đến suy đoán rằng ông đã bị đầu độc, mặc dù sau đó đã được chứng minh là sai. Trong cuộc đời ngắn ngủi của mình, ông đã sáng tác hơn 600 tác phẩm âm nhạc và được coi là một trong những nhà soạn nhạc vĩ đại nhất.
-1901:- Walt Disney (1901-1966) sinh ra tại Chicago, Illinois. Khi còn nhỏ, ông thích vẽ động vật trang trại và  đã có được công việc là một họa sĩ. Ông chuyển đến Hollywood và vào năm 1928 đã sản xuất Steamboat Willie,  vai chính là  Mickey Mouse, trong bộ phim hoạt hình đầu tiên có phối hợp âm thanh. Năm 1937, ông phát hành bộ phim hoạt hình dài tập của mình, Nàng Bạch Tuyết và Bảy Chú Lùn. Ông đã mở công viên giải trí Disneyland tại Anaheim, California, vào năm 1955. Năm năm sau khi ông qua đời, Disney World đã khai trưong tại Florida. Công ty do ông thành lập hiện đã phát triển thành một kiểu vương quốc  giải trí toàn cầu.

06/12:

-1877 – Tại phòng thí nghiệm của mình ở West Orange, New Jersey, Thomas Edison đã đọc bài thơ thiếu nhi “Mary had a Little Lamb…” trong khi trình diễn máy hát mới phát minh của mình, sử dụng một ống trụ quay được bọc trong giấy bạc để ghi lại âm thanh.
-1917 – Hai con tàu va chạm tại Halifax, Nova Scotia, gây ra một vụ nổ khiến hơn 1.500 người thiệt mạng và 8.000 người bị thương. Con tàu Imo của Na Uy đã va chạm với tàu chở đạn dược Mont Blanc của Pháp chở đầy hàng tiếp tế cho cuộc chiến tranh ở châu Âu, bao gồm 5.000 tấn thuốc nổ TNT. Một cơn sóng thần do vụ nổ gây ra đã phá hủy phần lớn thành phố.
-1971 – Cộng hòa Dân chủ Bangladesh, trước đây là Đông Pakistan, được Ấn Độ công nhận. Sau đó, Pakistan đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Ấn Độ.

– Nhà thơ người Mỹ Alfred Joyce Kilmer (1886-1918) sinh ra tại New Brunswick, New Jersey. Nổi tiếng nhất với bài thơ Trees, xuất bản năm 1913. Ông đã tử trận trong Thế chiến thứ nhất gần Ourcy, Pháp. Trại Kilmer của Quân đội Hoa Kỳ được đặt theo tên ông để vinh danh
– Phóng viên ảnh Alfred Eisenstaedt (1898-1995) sinh ra tại Dirschau, Phổ. Nổi tiếng nhất với những bức ảnh bìa tạp chí Life, bao gồm cả bức ảnh một thủy thủ hôn một y tá tại Quảng trường Thời đại, kỷ niệm ngày kết thúc Thế chiến thứ II.

07/12:

-Năm  43 trước Công nguyên – Cicero (Marcus Tullius) qua đời. Ông là một nhà văn, chính khách và được coi là nhà hùng biện vĩ đại nhất của La Mã cổ đại.

– 1787 – Delaware trở thành tiểu bang đầu tiên thông qua hiến pháp mới của Hoa Kỳ.

– 1941 – Căn cứ Hải quân Hoa Kỳ tại Trân Châu Cảng, Hawaii, bị gần 200 máy bay Nhật Bản tấn công trong một cuộc đột kích kéo dài hơn một giờ và khiến gần 3.000 người Mỹ thiệt mạng.

08/12:

-1940 – Trong chiến dịch Blitz, Hạ viện Anh và Tháp London đã bị hư hại nghiêm trọng trong một cuộc không kích qua đêm của máy bay ném bom Đức vào London. (xem 29/12: Blitz)

– 1941 – Một ngày sau cuộc tấn công của Nhật Bản vào Trân Châu Cảng, Hoa Kỳ và Anh tuyên chiến với Nhật Bản.

– 1980 – Cựu nhạc sĩ Beatle John Lennon bị ám sát tại Thành phố New York.

– 1987 – Tổng thống Ronald Reagan và Tổng thư ký Liên Xô Mikhail Gorbachev đã ký Hiệp ước INF loại bỏ tất cả các tên lửa hạt nhân tầm trung và tầm ngắn.

– 1991 – Liên Xô (Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết) không còn tồn tại nữa, khi các nhà lãnh đạo của Nga, Byelorussia và Ukraine ký một thỏa thuận thành lập Cộng đồng các quốc gia độc lập. Các nước cộng hòa còn lại của Liên Xô cũ, ngoại trừ Gruzia, đã gia nhập Cộng đồng mới.

-1765 – Nhà phát minh máy tỉa hột bông Eli Whitney (1765-1825) sinh ra tại Westboro, Massachusetts. Phát minh của ông sử dụng răng giống như lược để loại bỏ hạt từ bông đã thu hoạch và có tác động to lớn đến nền kinh tế của miền Nam. Đến năm 1800, sản lượng bông tăng từ khoảng 3.000 kiện một năm lên 73.000 kiện. Ông cũng phát triển khái niệm sản xuất hàng loạt các bộ phận có thể thay thế và dây chuyền lắp ráp.

-1861 – Nhà sáng lập General Motors William C. “Billy” Durant (1861-1947) sinh ra tại Boston, Massachusetts.

09/12:

-1992 – Cung điện Buckingham tuyên bố việc ly thân giữa Hoàng tử Charles và Công nương xứ Wales, Dianna.

– 1993 – Các phi hành gia Hoa Kỳ đã hoàn thành công việc sửa chữa Kính viễn vọng Không gian Hubble kéo dài năm ngày trong không gian -trị giá 3 tỷ đô la.

– 1998 – Các chính trị gia Thụy Sĩ đã bầu nữ Bộ trưởng Nội vụ Ruth Dreifuss làm tổng thống, khiến bà trở thành người phụ nữ đầu tiên lãnh đạo chính phủ Thụy Sĩ.

1608 – Nhà thơ người Anh John Milton (1608-1674) sinh ra tại London. Được coi là chỉ đứng sau Shakespeare về tầm quan trọng, các tác phẩm của ông bao gồm: Paradise Lost, Paradise Regained, Samson Agonistes, các tập sách nhỏ Of Reformation Touching Church Discipline, The Doctrine and Discipline of Divorce, The Tenure of Kings and Magistrates và Pro Populo Anglicano.

1886 – Nhà công nghiệp người Mỹ Clarence Birdseye (1886-1956) sinh ra tại Brooklyn, New York. Ông đã phát triển phương pháp đông lạnh thực phẩm và là một trong những người sáng lập General Foods Corp.

10/12:

-1896 – Nhà hóa học người Thụy Điển Alfred Nobel qua đời tại San Remo, Ý. Di chúc của ông quy định rằng thu nhập từ tài sản trị giá 9 triệu USD của ông sẽ được sử dụng để trao giải thưởng cho những người đóng góp có giá trị lớn cho nhân loại. Những người nhận giải Nobel được lựa chọn bởi một ủy ban của quốc hội Na Uy. Các giải thưởng về Hòa bình, Vật lý, Hóa học, Y học, Văn học và Kinh tế được trao hàng năm trong một nghi lễ ở Stockholm, Thụy Điển, nhân ngày giỗ của ông. Mỗi giải thưởng trị giá khoảng 1 triệu USD.

-1898 – Hiệp ước Paris được ký kết giữa đại diện của Hoa Kỳ và Tây Ban Nha sau thất bại của Tây Ban Nha trong Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ. Theo hiệp ước, Hoa Kỳ đã giành được Quần đảo Philippine, các đảo Guam và Puerto Rico, và một thỏa thuận của Tây Ban Nha để rút khỏi Cuba. Hiệp ước được thông qua bằng một phiếu bầu duy nhất tại Thượng viện Hoa Kỳ vào ngày 06/02/1899 và được Tổng thống William McKinley ký bốn ngày sau đó.

– 1941 – Trong Thế chiến II, các thiết giáp hạm Repulse và Prince of Wales của Anh đã bị máy bay chiến đấu Nhật Bản đánh chìm ở Biển Đông Trung Hoa, giết chết gần 800 thủy thủ trên tàu.

 –1948 – Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua và công bố Tuyên ngôn Quốc Tế Nhân Quyền.

– 1950 – Tiến sĩ Ralph Bunche trở thành người Mỹ gốc Phi đầu tiên được trao Giải Nobel Hòa Bình, vì những nỗ lực làm trung gian hoà giải giữa Israel và các quốc gia Ả Rập lân cận vào năm trước.

-1787:- Nhà giáo Thomas Gallaudet (1787-1851) sinh ra tại Philadelphia, Pennsylvania. Ông là người đồng sáng lập Trường dành cho người khiếm thính Hoa Kỳ tại Hartford, Connecticut, vào năm 1817.

-1851- Thủ thư người Mỹ Melvil Dewey (1851-1931) sinh ra tại Adams Center, New York. Ông đã phát minh ra sách cho hệ thống phân loại số thập phân Dewey, ủng hộ cải cách chính tả và thúc đẩy sử dụng hệ tiêu chuẩn mét.

11/12:

-1901 – Tín hiệu vô tuyến xuyên Đại Tây Dương đầu tiên được Guglielmo Marconi truyền từ Cornwall, Anh, đến St. John’s, Newfoundland.

– 1936 – Vua Edward VIII thoái vị ngai vàng của Anh để kết hôn với người phụ nữ tôi yêu , một người Mỹ đã ly hôn hai lần tên là Wallis Warfield Simpson. Họ kết hôn tại Pháp vào ngày 03/6/1937, và sau đó sống ở Paris.

-11/12/2019- ngày mất của Chuẩn tướng Phạm Duy Tất (sinh tháng 8-1934-2019), nguyên là một tướng lĩnh Bộ Binh, sau chuyển sang Binh chủng Lực lượng Đặc biệt của QLVNCH, cấp bậc Chuẩn tướng. 

-12/12:

-1805: -Người theo chủ nghĩa bãi nô William LLoyd Garrison (1805-1879) sinh ra tại Newburyport, Massachusetts. Ông sáng lập tờ báo chống chế độ nô lệ Liberator vào năm 1831 và xuất bản tờ báo này trong năm mươi năm sau đó. Ông cũng đi khắp nước Mỹ để đưa ra những bài phát biểu chống chế độ nô lệ gay gắt, thậm chí còn ủng hộ miền Bắc ly khai khỏi miền Nam. Năm 1854, ông đã đốt một bản sao Hiến pháp Hoa Kỳ, tuyên bố, “Thế nên, hãy tiêu diệt mọi sự thỏa hiệp với chế độ chuyên chế!”

-1821: – Nhà văn người Pháp Gustave Flaubert (1821-1880) sinh ra tại Rouen. Nổi tiếng nhất với tiểu thuyết Madame Bovary, một câu chuyện về cuộc nổi loạn của một người phụ nữ chống lại xã hội trung lưu.

13/12:

-1642 – New Zealand được nhà hàng hải người Hà Lan Abel Tasman của Công ty Đông Ấn Hà Lan khám phá.

– 1862 – Trong Nội chiến Hoa Kỳ, Trận Fredericksburg đã diễn ra tại Virginia khi Quân đội Liên bang Potomac dưới quyền Tướng Burnside phải chịu một thất bại đáng kể, mất 12.653 người sau 14 cuộc tấn công    trước mặt vào Quân Nổi dậy cố thủ vững chắc trên Đồi Marye. Một người lính Liên bang nhận xét. Chúng ta cũng có thể thử đi đến địa ngục – Quân Liên minh miền Nam thiệt hại 5.309 người. Chiến tranh quá khủng khiếp như thế này là một điều thật hay- chúng ta có thể đạt tới việc yêu thích nó -, Đại tướng thống lãnh quân đội Liên minh miền Nam Robert E. Lee tuyên bố trong cuộc giao tranh.

13/12/1937 – 01/1938 Sự khởi đầu của một trong những tội ác tồi tệ nhất của Thế chiến II khi thành phố Nam Kinh (Nanjing) của Trung Quốc bị quân Nhật chiếm giữ. Trong sáu tuần tiếp theo, Cuộc cưỡng hiếp Nam Kinh đã xảy ra, trong đó quân lính Nhật Bản đã tấn công ngẫu nhiên, cưỡng hiếp và giết hại bừa bãi khoảng 200.000 người Trung Quốc. -Thảm sát Nam Kinh, cũng thường được gọi là vụ  Cướp phá Nam Kinh , là một tội ác chiến tranh do quân đội Nhật Bản tiến hành bên trong và xung quanh Nam Kinh, Trung Quốc sau khi thành phố này rơi vào tay Quân đội Thiên hoàng Nhật Bản ngày 13 tháng 12 năm 1937. Thời gian diễn ra cuộc thảm sát vẫn chưa được biết rõ, dù bạo lực đã kết thúc trong vòng sáu tuần, cho tới đầu tháng 2 năm 1938.

 Xác chết của các nạn nhân vụ thảm sát trên bờ sông Dương Tử với một người lính Nhật Bản đứng gần đó

-1991 – Bắc và Nam Triều Tiên đã ký một hiệp ước hòa giải và bất xâm lược, hiệp ước này cũng chính thức chấm dứt Chiến tranh Triều Tiên, mặc dù giao tranh thực tế đã chấm dứt vào năm 1953.

1797-Nhà văn Đức Heinrich Heine (1797-1856) sinh ra tại Dusseldorf. ông được nổi tiếng với tuyên bố đưa ra một trăm năm trước khi sự việc sẽ xảy đến là Đức Quốc xã đốt sách ở Đức :- Nơi nào sách bị đốt, con người đã đựơc định trước cũng sẽ bị đốt.

-1818:- Mary Todd (1818-1882) sinh ra tại Lexington, Kentucky. Bà trở thành vợ của Abraham Lincoln, Tổng thống thứ 16 của Hoa Kỳ.

Giáo sĩ kiêm nhạc sĩ người Mỹ Phillips Brooks (1835-1893) sinh ra tại Boston, Massachusetts. Ông đã viết lời cho bài hát Christmas Carol nổi tiếng, O Little Town of Bethlehem.

14/12:

1503 – Bác sĩ người Pháp Nostradamus (1503-1566) sinh ra tại St. Remy, Provence, Pháp (với tên Michel de Notredame). Ông đã viết những dự đoán chiêm tinh bằng những câu thơ bốn câu có vần điệu, được nhiều người tin là có thể tiên đoán tương lai.

-1799: -Tổng thống George Washington qua đời ở Mount Vernon

-1819:  Tổng thống James Monroe đã ký một nghị quyết của quốc hội thừa nhận Alabama là tiểu bang thứ 22 tại Hoa Kỳ

– 1861 – Tại Anh, Hoàng tử Albert qua đời vì bệnh thương hàn tại Lâu đài Windsor. Ông là phu quân của Nữ hoàng Victoria của Anh. Sau khi ông qua đời, Nữ hoàng đã trải qua một thời gian dài để tang.

1896 – Tướng James Doolittle (1896-1993) của Thế chiến II sinh ra tại Alameda, California. Vào ngày 18 tháng 4 năm 1942, ông chỉ huy một phi đội máy bay ném bom B-25 được phóng từ tàu sân bay Hornet để thực hiện cuộc không kích đầu tiên của Mỹ trong cuộc chiến chống lại lục địa Nhật Bản. Ông cũng chỉ huy Không quân số 8 trong cuộc xâm lược Normandy và được trao tặng Huân chương Danh dự.

-1911 – Nhà thám hiểm người Na Uy Roald Amundsen trở thành người đầu tiên đến Nam Cực.

– 1918 – Phụ nữ Anh lần đầu tiên bỏ phiếu trong một cuộc tổng tuyển cử và được phép ra tranh cử.

-1994: Đập Tam Hiệp (  Hán-Việt: Tam Hiệp đại bá;  là đập thủy điện nằm chặn ngang sông Trường Giang (sông dài thứ ba trên thế giới) tại Tam Đẩu Bình, Nghi Xương, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Công trình được khởi công xây dựng vào năm 1994. Đập Tam Hiệp hiện là đập thủy điện lớn nhất thế giới. Hồ chứa nước của nó đã bắt đầu chứa nước vào ngày 1 tháng 6 năm 2003, chiếm toàn bộ khu vực Tam Hiệp, vị trí đập nằm giữa thành phố Nghi Xương (tỉnh Hồ Bắc) và Phù Lăng (thành phố Trùng Khánh).

Tuyên ngôn Nhân quyền (10 tu chính án đầu tiên của Hiến pháp Hoa Kỳ) có hiệu lực sau khi được Virginia phê chuẩn.

-15/12/1840 – Napoleon được chôn cất tại Les Invalides ở Paris. Ông đã qua đời khi lưu vong trên đảo Saint Helena sau khi mất quyền lực.

-1890 – Thủ lĩnh Sioux Sitting Bull (tên theo thổ dân là Tatanka-yatanka) đã bị giết trong một cuộc giao tranh với quân lính Hoa Kỳ dọc theo Sông Grand ở Nam Dakota khi các chiến binh của ông cố gắng ngăn chặn việc bắt giữ ông.

– 1939 – Phim Cuốn theo chiều gió đã có buổi ra mắt thế giới tại Atlanta, được giới thiệu bởi nhà sản xuất David O. Selznick với các tài tử Vivien Leigh và Clark Gable.

-1961 – Đại tá SS-Đức Quốc xã Adolf Eichmann bị kết án tử hình tại Jerusalem vì vai trò của ông trong cuộc diệt chủng Holocaust. Eichmann đã tổ chức trục xuất người Do Thái từ khắp châu Âu bị chiếm đóng đến các trại tử thần của Đức Quốc xã.

– 1964 – Canada đã thông qua một lá cờ quốc gia mới có hình lá phong đỏ trên nền trắng.

– Chế độ độc tài của Tướng Augusto Pinochet đã kết thúc ở Chile. Pinochet đã lên nắm quyền vào năm 1973 sau khi quân đội lật đổ chính phủ được bầu cử một cách dân chủ.

– 1995 – Các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu tuyên bố đồng tiền mới của họ sẽ được gọi là Euro.

-1832 – Kỹ sư người Pháp Alexandre Eiffel (1832-1923) sinh ra tại Dijon, Pháp. Ông đã thiết kế Tháp Eiffel cho Triển lãm quốc tế Paris năm 1889. Ông cũng đã giúp thiết kế Tượng Nữ thần Tự Do.

16/12:

1773 – Sự kiện Tiệc trà Boston xảy ra khi những nhà hoạt động thực dân cải trang thành người da đỏ Mohawk lên tàu Anh neo đậu tại Cảng Boston và đổ 342 thùng trà đắt tiền xuống nước.

Ngày 16 tháng 12 năm 1835 – Một đám cháy lớn bùng phát ở Thành phố New York, phá hủy hơn 600 tòa nhà, gây thiệt hại ước tính 20 triệu đô la.

-1944 – Trong Thế chiến II ở Châu Âu, Trận Bulge bắt đầu khi quân Đức phát động một cuộc phản công lớn ở Rừng Ardennes dọc theo mặt trận dài 75 dặm, khiến quân đội Hoa Kỳ bất ngờ. Được hỗ trợ bởi thời tiết sương mù và tuyết rơi, quân Đức đã xâm nhập 65 dặm vào phòng tuyến của Đồng minh vào cuối tháng 12. Cuộc tiến công của Đức cuối cùng đã bị Montgomery chặn lại trên sông Meuse và Patton chặn tại Bastogne. Khi thời tiết quang đãng, máy bay Đồng minh tấn công luc quân và các tuyến tiếp tế của Đức và cuộc phản công đã thất bại. Ước tính có 77.000 quân Đồng minh và 130.000 quân Đức thương vong.

-1770:-Ludwig van Beethoven (1770-1827) sinh ra tại Bonn, Đức. Ông đã sáng tác nên những bản nhạc mạnh mẽ, giàu cảm xúc và được coi là nhà soạn nhạc giao hưởng vĩ đại nhất. Ông bị mất thính lực trước năm 30 tuổi và đến thời điểm bản giao hưởng cuối cùng (Bản giao hưởng số 9) của mình ra mắt, ông đã hoàn toàn bị điếc. Năm 1824, ông đã chỉ huy Bản giao hưởng số 9 tại buổi ra mắt hàng đầu thế giới ở Vienna mặc dù ông không thể nghe thấy cả dàn nhạc lẫn tiếng vỗ tay. Tổng cộng, ông đã sáng tác chín bản giao hưởng, 32 bản sonata piano, năm bản concerto piano, 17 bản tứ tấu đàn dây, mười bản sonata cho violin và piano, vở opera Fidelio, Mass in C Major, Missa Solemnis và các tác phẩm nhạc thính phòng khác.

-1775:- Tiểu thuyết gia người Anh Jane Austen (1775-1817) sinh ra tại Hampshire, Anh. Bà viết những câu chuyện tình yêu về cuộc sống của giới quý tộc ở vùng nông thôn nước Anh. Nổi tiếng nhất với tác phẩm Lý trí và Tính Đa Cảm, Kiêu Hãnh và Định Kiến, Tu viện Northanger và Emma. Trong những năm gần đây, các tác phẩm của bà đã được chuyển thể thành phim truyền hình ngắn tập và phim điện ảnh rất được ưa chuộng.

-1971 – Cuộc chiến giữa Ấn Độ và Pakistan về Đông Pakistan (sau này là Bangladesh) kết thúc khi 90.000 quân Pakistan đầu hàng.

– 1903 – Sau ba năm thử nghiệm, Orville và Wilbur Wright đã thực hiện được chuyến bay đầu tiên bằng máy bay có động cơ và được điều khiển. Họ đã thực hiện bốn chuyến bay gần Kitty Hawk, Bắc Carolina, chuyến bay dài nhất kéo dài khoảng một phút.

-1760:-Deborah Sampson (1760-1827) sinh ra tại Plympton, Massachusetts. Trong Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ, bà đã cải trang thành nam giới và nhập ngũ vào Quân đội Lục địa, lấy tên Robert Shurtleff. Mặc dù bị thương trong trận chiến, bà không bị phát hiện cho đến khi một cơn sốt nặng khiến bà bị lộ danh tính. Bà bị đuổi khỏi quân đội vào năm 1783. Về sau, bà đã giảng bài chuyên nghiệp về những trải nghiệm thời chiến của mình

18/12:

-1916: -Trong Thế chiến thứ nhất, Trận Verdun đã kết thúc sau mười tháng chiến đấu, trong đó 543.000 lính Pháp và 434.000 lính Đức đã thiệt mạng.

-1940: – Adolf Hitler ra lệnh cho Bộ Tổng tham mưu Đức bắt đầu lập kế hoạch cho Chiến dịch Barbarossa, cuộc xâm lược nước Nga Xô Viết.

-1956 – Nhật Bản được kết nạp vào Liên hợp quốc.

-1913: -Thủ tướng Tây Đức Willy Brandt (1913-1992) sinh ra tại Lubeck, Đức (tên thật là Herbert Ernst Karl Frahm). Trong thời kỳ Hitler nắm quyền, ông là người lưu vong chống Đức Quốc xã. Ông trở về Đức sau Thế chiến II, tham gia chính trường và được bầu làm thủ tướng vào năm 1969. Ông đã giành giải Nobel Hòa bình năm 1971 vì những nỗ lực cải thiện quan hệ Đông-Tây trong Chiến tranh Lạnh.

 19/12:

1732 – Benjamin Franklin lần đầu tiên xuất bản niên giám Poor Richard’s Almanac bao gồm dự đoán thời tiết, hài hước, tục ngữ và châm ngôn, cuối cùng bán được gần 10.000 bản mỗi năm.

– 1946 – Chiến tranh nổ ra ở Đông Dương thuộc Pháp khi Hồ Chí Minh tấn công người Pháp nhằm mục đích trục xuất họ khỏi Việt Nam. Sự kiện này đánh dấu sự khởi đầu của một cuộc xung đột kéo dài ba mươi năm, cuối cùng dẫn đến sự tham gia mạnh mẽ của Hoa Kỳ và kết thúc bằng chiến thắng của Cộng sản vào tháng 4 năm 1975 sau khi Hoa Kỳ rút khỏi Nam Việt Nam.

-1875:- Nhà sử học Carter Woodson (1875-1950) sinh ra tại New Canton, Virginia. Ông đã  giới thiệu việc nghiên cứu về người da màu đến các trường cao đẳng và đại học Hoa Kỳ. Các tác phẩm của ông bao gồm: The Negro in Our History và The Education of the Negro Prior to 1861. (Người Da Màu trong Lịch Sử của Chúng Ta và Giáo Dục cho Người Da Màu trước năm 1861)-
 

21/12:

– Mùa đông bắt đầu ở Bắc bán cầu. Ở Nam bán cầu, hôm nay là đầu mùa hè.
– 1936: Hùng Cường (tên thật: Trần Kim Cường, 21/12/1936 – 01/5/1996) là một ca sĩ, nghệ sĩ cải lương, kịch sĩ và diễn viên điện ảnh người Việt Nam. Ông nổi tiếng từ thập niên 1950 tại Sài Gòn với những ca khúc nhạc tiền chiến và sau là nhạc vàng. Ông còn là tác giả của nhiều ca khúc. Bên cải lương, ông kết hợp với nghệ sĩ Bạch Tuyết tạo thành cặp sóng thần cải lương cực kỳ nổi tiếng thập niên 1960–1970 và bên tân nhạc, ông kết hợp với ca sĩ Mai Lệ Huyền tạo thành cặp sóng thần của tân nhạc khi ấy với thể loại “kích động nhạc”. Ông dùng bút danh Nhất Quốc Tâm khi sáng tác thơ. Cùng với Duy Khánh, Chế Linh và Nhật Trường, ông được xem như là một trong bốn giọng nam nổi tiếng nhất của tân nhạc miền Nam và được người đời xưng tụng là Tứ trụ nhạc vàng.

-1846 – Thuốc gây mê được sử dụng lần đầu tiên tại Anh trong một ca phẫu thuật tại Bệnh viện University College ở London do Robert Liston thực hiện, ông đã cắt cụt chân của một người giúp việc.

– 1945 – Tướng George Patton của Thế chiến II qua đời tại Đức sau một vụ tai nạn xe hơi. Ông bị thương vào ngày 09/12 gần Mannheim và được đưa đến một bệnh viện ở Heidelberg, ông qua đời ở . Ông được chôn cất tại Luxembourg. Được mệnh danh là “Old Blood and Guts”, ông đã từng tuyên bố trong chiến tranh, Chúng ta sẽ tấn công và tấn công cho đến khi kiệt sức, và sau đó chúng ta sẽ tấn công lại.

Bức ảnh phổ biến của “Old Blood and Guts” tương phản với chân dung về một nhà lãnh đạo tài trí được mô tả bởi các sử gia. Trong một trong những chiến dịch thành công của mình, tướng Patton đã tuyên bố: So với chiến tranh, mọi hình thức nỗ lực của con người đều trở nên nhỏ bé.

-1972 – Đông và Tây Đức thiết lập quan hệ ngoại giao, chấm dứt gần hai thập kỷ thù địch trong Chiến tranh Lạnh và mở đường cho sự công nhận của quốc tế đối với Đông Đức.

– 1988 – Chuyến bay 103 của Pan American phát nổ giữa không trung do một quả bom khủng bố và đâm xuống Lockerbie, Scotland. Tất cả 259 hành khách và thành viên phi hành đoàn cùng với 11 người trên mặt đất đều thiệt mạng.

-1993 – Tổ chức KGB (Cảnh sát mật Liên Xô) bị Tổng thống Nga Boris Yeltsin bãi bỏ. Ủy ban An ninh Quốc gia (tiếng Nga: Комитет государственной безопасности (КГБ), chuyển tự Komitet gosudarstvennoy bezopasnosti (KGB)) còn được gọi là Ủy ban An ninh Nhà nước, là lực lượng cảnh sát mật chính, và là cơ quan an ninh của Liên Xô từ năm 1954 tới khi Liên Xô tan rã năm 1991.- thực hiện các chức năng an ninh nội bộ, tình báo và cảnh sát mật.

1879: – Lãnh đạo Liên Xô Josef Stalin (1879-1953) sinh ra tại làng Gori ở Georgia, Nga (tên thật là Iosif Vissarionovich Dzhugashvili).

-1783 – Sau chuyến hành trình đắc thắng từ New York đến Annapolis, Maryland, George Washington, Tổng tư lệnh chiến thắng của Quân đội Cách mạng Hoa Kỳ, đã xuất hiện trước Quốc hội và tự nguyện từ chức.

 -1858: – Nhà soạn nhạc người Ý Giacomo Puccini (1858-1924) sinh ra tại Lucca, Tuscany. Được xem là nhà soạn nhạc opera vĩ đại nhất của Ý, ông được biết đến nhiều nhất với các tác phẩm nổi tiếng như Madama Butterfly và La Boheme.

Lady Bird Johnson (1912-2007) sinh ra tại Karnack, Texas (tên thật là Claudia Alta Taylor). Khi còn nhỏ, một y tá gia đình đã tuyên bố rằng Claudia “xinh đẹp như một con bọ rùa”(lady bird- ladybug). Biệt danh đó được giữ nguyên cho đến nay. Bà đã ở bên chồng mình là Lyndon Johnson trên chiếc Không lực Một Air Force One khi ông tuyên thệ nhậm chức Tổng thống thứ 36 của Hoa Kỳ sau khi Tổng thống John F. Kennedy bị ám sát . Bà đã chứng tỏ mình là một Đệ Nhất phu nhân nhân hậu, được nhớ đến vì chiến dịch chống xả rác, kêu gọi người dân giúp “Làm đẹp nước Mỹ”.

-1888 – Họa sĩ người Hà Lan Vincent van Gogh đã cắt tai trái của mình trong cơn trầm cảm.

-1901:- Nhật hoàng Hirohito (1901-1989) sinh ra tại Tokyo. Ông là Nhật hoàng thời chiến của Nhật Bản và được phép giữ nguyên vị trí của mình sau chiến tranh.

– 1913 – Quốc hội Hoa Kỳ đã thông qua Đạo luật Dự trữ Liên bang thành lập Hệ thống Dự trữ Liên bang để hoạt động như ngân hàng trung ương của quốc gia. Trách nhiệm chính bao gồm: thực hiện chính sách tiền tệ; tác động đến hoạt động cho vay và đầu tư của các ngân hàng thương mại; và giám sát chi phí và tính khả dụng của tiền và tín dụng.

– 1947- John Bardeen, Walter Brattain và William Shockley phát minh Bóng bán dẫn (loại linh kiện bán dẫn chủ động thường được sử dụng như một phần tử khuếch đại hoặc một khóa điện tử) tại Phòng thí nghiệm Bell; họ đã cùng chia giải Nobel cho phát minh này, tạo nên một cuộc cách mạng điện tử trên toàn thế giới.

1948 – Hideki Tojo bị treo cổ vì tội ác chiến tranh. Ông từng là thủ tướng Nhật Bản từ năm 1941 đến 1944. Sau khi Nhật Bản thất bại trong Thế chiến II, ông bị bắt vì tội phạm chiến tranh, bị tòa án quân sự xét xử và bị kết án tử hình. Ông bị treo cổ cùng với sáu nhà lãnh đạo quân sự Nhật Bản khác trong thời chiến tại Nhà tù Sugamo ở Tokyo, bản án do Quân đoàn 8 của Hoa Kỳ thực hiện.

Ngày 23 tháng 12 năm 1987 – Dick Rutan và Jeana Yeager lập kỷ lục thế giới mới với 216 giờ bay liên tục vòng quanh thế giới mà không cần tiếp nhiên liệu. Máy bay Voyager của họ đã bay được 24.986 dặm với tốc độ khoảng 115 dặm một giờ.

 24/12:

-1745: – Nhà yêu nước người Mỹ Benjamin Rush (1745-1813) sinh ra tại một đồn điền ở Byberry, Pennsylvania. Ông là người ký Tuyên ngôn Độc lập, một bác sĩ và nhà nhân đạo, người có những bài viết về bệnh tâm thần đã mang lại cho ông danh hiệu Cha đẻ của ngành Tâm thần học. Ông cũng phản bác lại quan niệm phổ biến rằng rượu nói chung là tốt cho con người và là một trong những người đầu tiên mô tả chứng nghiện rượu là một căn bệnh mãn tính.

– 1814 – Hiệp ước Ghent giữa Mỹ và Anh được ký kết, chính thức chấm dứt Chiến tranh 1812.
– 1914 – Cuộc không kích đầu tiên của Đức vào Anh diễn ra khi một máy bay cánh đơn của Đức thả một quả bom xuống Dover, Anh, trong Thế chiến thứ nhất.
– 1942 – Tên lửa dẫn đường đất đối đất đầu tiên, sau này được gọi là Bom bay V-1, được kỹ sư tên lửa người Đức Wernher von Braun phóng. Được gọi là  Bom Buzz  vì tiếng động cơ vo ve lớn, chúng được Đức Quốc xã sử dụng chống lại Anh bắt đầu từ tháng 9 năm 1944-

– 1943 – Tướng Dwight D. Eisenhower được bổ nhiệm làm Tổng tư lệnh Lực lượng viễn chinh Đồng minh chuẩn bị cho Ngày D-Day Chiến dịch Overlord, hay Cuộc tập trận Hornpipe, là mật danh của Trận Normandie, một chiến dịch quân sự quy mô lớn của quân đội Đồng Minh tại miền Bắc nước Pháp trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Overlord được mở màn vào ngày 6 tháng 6 năm 1944 bằng các cuộc đổ bộ lớn vào các bãi biển ở vùng Normandie, có mật danh là Chiến dịch Neptune (Ngày D). Đây là chiến dịch tấn công từ biển vào đất liền lớn nhất trong lịch sử, với sự góp mặt của hơn 1.200 máy bay, hơn 5.000 tàu chiến các loại và gần 160.000 binh lính Đồng Minh tham gia đổ bộ trong ngày đầu tiên, tức ngày 6 tháng 6 năm 1944, và có hơn 2.000.000 binh lính Đồng Minh đã có mặt tại Pháp tính đến thời điểm cuối tháng 8 năm 1944.

– 1990 – Vào đêm Giáng sinh, tiếng chuông của Nhà thờ St. Basil ở Moscow ngân vang lên lần đầu tiên kể từ khi Lenin qua đời.

25/12:

Ngày lễ Giáng sinh, kỷ niệm ngày sinh của Chúa Jesus thành Nazareth. Mặc dù ngày sinh chính xác của Ngài không được biết đến, nhưng ngày này đã được Giáo hội phương Tây (Công giáo La Mã) kỷ niệm vào ngày 25 tháng 12 kể từ năm 336 sau Công nguyên.

– 1066 – William the Conqueror được trao vương miện là Vua của Anh sau khi ông xâm lược Anh từ Pháp, đánh bại và giết chết Vua Harold trong Trận Hastings, sau đó tiến vào London.

– 1868 – Tổng thống Andrew Johnson đã ban hành lệnh ân xá chung cho tất cả những người tham gia Nội chiến.

-1926 – Hirohito trở thành Hoàng đế Nhật Bản.

– 1989 – Tại Romania, một chương trình truyền hình về bản giao hưởng Giáng sinh đã bị gián đoạn với thông báo rằng Nicolae Ceausescu và vợ ông đã bị hành quyết sau một cuộc nổi dậy của người dân. Một liên minh ủng hộ dân chủ sau đó đã nắm quyền kiểm soát. Ceausescu, một người Cộng sản kiên định, đã bị lật đổ sau khi ra lệnh cho cảnh sát nhà nước mặc áo đen của ông đàn áp một cuộc bạo loạn ở thị trấn Timisorara, dẫn đến cái chết của khoảng 4.500 người

-1642:- Isaac Newton (1642-1727) sinh ra tại Woolsthorpe, Lincolnshire, Anh. Ông là một nhà toán học, nhà khoa học và tác giả, nổi tiếng nhất với tác phẩm Philosophiae Naturalis Principia Mathematica về lý thuyết luật hấp dẫn. Ông mất tại London và là nhà khoa học đầu tiên được vinh danh và chôn cất tại Tu viện Westminster.

-1821: – Y tá và nhà từ thiện người Mỹ Clara Barton (1821-1912) sinh ra tại Oxford, Massachusetts. Bà từng là y tá trong Nội chiến và thành lập Hội Chữ Thập Đỏ Hoa Kỳ vào năm 1881.

-1876: – Người sáng lập ra Cộng hòa Hồi giáo Pakistan, Mohammed Ali Jinnah (1876-1948) sinh ra tại Karachi.

-1899: – Diễn viên điện ảnh Humphrey Bogart (1899-1957) sinh ra tại Thành phố New York. Nổi tiếng nhất với các bộ phim The African Queen, The Maltese Falcon, Casablanca và To Have and Have Not.

26/12:

– Ngày tặng quà tại Vương quốc Anh và nhiều quốc gia khác, một ngày tặng quà khi những hộp thực phẩm, quần áo và các món quà khác theo truyền thống được tặng cho nhân viên, thương nhân và các nhà cung cấp dịch vụ khác.-ngày đó chủ nhà tặng quà cho người làm, người đưa thư, người giao hàng…)
-1966: Ngày 26/12 – 01/01 – Kwanzaa, một lễ kỷ niệm gia đình của người Mỹ gốc Phi được thành lập vào năm 1966 để kỷ niệm các lễ hội thu hoạch truyền thống của châu Phi, tập trung vào sự đoàn kết gia đình, với lễ hội thu hoạch cộng đồng vào ngày thứ bảy. Kwanzaa có nghĩa là trái đầu mùa trong tiếng Swahili.
-2004 – Ước tính có 230.000 người thiệt mạng và 1,5 triệu người mất nhà cửa khi một trận động đất mạnh 9,3 độ richter dưới đáy biển Ấn Độ Dương gây ra một loạt các cơn sóng thần khổng lồ ập vào bờ biển của một chục quốc gia bao gồm Indonesia, Sri Lanka, Thái Lan, Ấn Độ và Somalia.
-Mao Trạch Đông (1893-1976) sinh ra tại tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc. Ông là một thủ thư, giáo viên, nhà cách mạng cộng sản người Trung Quốc, được coi là  cha đẻ  của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

 27/12:

-1831 – Charles Darwin khởi hành từ Plymouth, Anh, trên con tàu HMS Beagle trong chuyến thám hiểm khoa học toàn cầu kéo dài năm năm của mình. Darwin đã thu thập hóa thạch và nghiên cứu thực vật và động vật, dần dần bắt đầu nghi ngờ rằng nhiều loài sinh vật đa dạng đã xuất hiện cùng một lúc (thuyết sáng tạo). Năm 1859, ông xuất bản Nguồn gốc các loài bằng phương tiện chọn lọc tự nhiên.

– 1927 – Josef Stalin củng cố quyền lực của mình ở Liên Xô bằng cách trục xuất đối thủ Leon Trotsky khỏi Đảng Cộng sản Liên Xô.

-1945 – Quỹ Tiền tệ Quốc tế được thành lập tại Washington, D.C.

-1996 – Một phiên tòa xét xử tội diệt chủng đã bắt đầu liên quan đến vụ giết hại khoảng 800.000 người Tutsi ở Rwanda. Năm 1994, một cuộc nội chiến đẫm máu đã nổ ra giữa hai nhóm dân tộc chính, người Hutu và người Tutsi. Sau khi quân đội Hutu nắm quyền, họ đã tiến hành một chiến dịch thanh trừng sắc tộc chống lại người Tutsi. Người Tutsi là một nhóm dân tộc nói tiếng Bantu. Họ là nhóm dân tộc lớn thứ hai trong ba nhóm dân tộc chính ở Rwanda và Burundi, với bối cảnh lịch sử là những người chăn nuôi và chiến binh.
-1571: –  Nhà thiên văn học người Đức Johannes Kepler (1571-1630) sinh ra tại Wurttemberg, Đức. Được coi là cha đẻ của thiên văn học hiện đại, ông đã phát hiện ra hình elip (hình bầu dục) của quỹ đạo mà Trái đất và các hành tinh khác di chuyển quanh mặt trời với tốc độ thay đổi tùy theo khoảng cách của mỗi hành tinh so với mặt trời.
– 1822: – Nhà hóa học-vi khuẩn học người Pháp Louis Pasteur (1822-1895) sinh ra tại Dole, Pháp. Ông đã phát triển quy trình thanh trùng để tiêu diệt vi khuẩn có hại bằng nhiệt và tìm ra cách phòng ngừa bệnh tằm – Các bệnh do vi khuẩn gây bệnh ở tằm được gọi chung là flacherie do tính chất mềm nhũn của ấu trùng bị bệnh.-, bệnh than,  Nó có thể xảy ra ở 4 dạng là: da, phổi, ruột và tim. Các triệu chứng khởi phát từ một ngày đến hơn hai tháng sau khi nhiễm trùng. Ở dạng da, người bệnh có vết phồng rộp nhỏ và xung quanh sưng tấy, thường biến thành vết loét không đau với tâm màu đen.Dạng phổi có biểu hiện sốt, đau ngực và khó thở.[5] Dạng ruột có biểu hiện tiêu chảy, có thể kèm theo máu, đau bụng, buồn nôn và nôn. Dạng tiêm có biểu hiện sốt và áp xe tại chỗ tiêm thuốc – bệnh tả gà và bệnh dại.

28/12:

-1930: – Ngày sinh cua Ngô Hán Đồng (1930 – 1972) nguyên là một sĩ quan Pháo binh cao cấp của Quân lực Việt Nam Cộng hòa. Ông xuất thân từ những khóa đầu tiên ở trường Sĩ quan Trừ bị do Chính phủ Quốc mở ra ở Nam phần với mục đích đào tạo sĩ quan người Việt phục vụ trong Quân đội Liên hiệp Pháp. Ra trường ông được chọn về đơn vị Pháo binh. Hầu hết thời gian tại ngũ, ông đã phục vụ trong Binh chủng này. Ông sinh ngày 28/12/1930 trong một gia đình Nho học tại Hà Nội, Việt Nam. Năm 1951 ông tốt nghiệp Trung học chương trình Pháp tại Hà Nội với văn bằng Tú tài toàn phần (Part II). Sau này, khi đang phục vụ trong Quân đội, ông ghi danh vào Đại học Luật khoa và tốt nghiệp Cử nhân Luật vào năm 1962. Ngày 25/2/1972, tham gia phái đoàn (do Chuẩn tướng Phan Đình Soạn, Tư lệnh phó Quân đoàn I làm Trưởng đoàn) dùng trực thăng bay từ Bộ Tư lệnh Quân đoàn I đến thăm tàu Hải quân Hoa Kỳ neo tại vịnh Đà Nẵng. Trên đường bay trở về cùng ngày, vì lý do kỹ thuật phi cơ bị rớt và chìm cách chân núi Hòn Hàn 2 cây số, ông bị tử thương,hưởng dương 42 tuổi. Vì hy sinh trong khi thi hành nhiệm vụ nên ông được truy thăng cấp bậc Chuẩn tướng và truy tặng Đệ tam đẳng Bảo quốc Huân chương kèm Anh dũng bội tinh với nhành Dương liễu.

 -1832: – John C. Calhoun trở thành người Mỹ đầu tiên từ chức phó tổng thống. Ông phục vụ dưới thời Tổng thống John Quincy Adams và Andrew Jackson và từ chức sau một loạt bất đồng chính trị với Tổng thống Jackson. Sau đó, ông trở thành Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ từ Nam Carolina.

-1947: – Victor Emmanuel III, vị vua cuối cùng của Ý, qua đời khi đang lưu vong tại Alexandria, Ai Cập. Ông đã trở thành vua sau vụ ám sát cha mình vào năm 1900. Sau Thế chiến thứ nhất, ông bổ nhiệm Benito Mussolini thành lập nội các và sau đó không ngăn được phe Phát xít của Mussolini lên nắm quyền. Năm 1946, ông thoái vị và lưu vong.

29/12:

-1170 – Thomas Becket, Tổng giám mục Canterbury, bị bốn hiệp sĩ ám sát theo lệnh của Vua Henry II của Anh.
-1808: Ngày sinh của Andrew Johnson (1808-1875), Tổng thống thứ 17 của Hoa Kỳ sinh ra tại Raleigh, Bắc Carolina. Ông là phó tổng thống của Abraham Lincoln và trở thành Tổng thống sau vụ ám sát Lincoln năm 1865. Ông trở thành Tổng thống đầu tiên bị Hạ viện luận tội. Ông được Thượng viện tha bổng chỉ với một phiếu bầu. Sau đó, ông phục vụ một thời gian ngắn với tư cách là Thượng nghị sĩ của Tennessee cho đến khi qua đời vào ngày 31 tháng 7 năm 1875.

-1890 – Các thành viên của Trung đoàn Kỵ binh số 7 của Hoa Kỳ đã thảm sát hơn 200 người đàn ông, phụ nữ và trẻ em người Mỹ bản địa (Sioux) tại Wounded Knee Creek, Nam Dakota.

-1940 – Trong  chiến dịch Blitz, máy bay Đức đã thả hàng nghìn quả bom cháy xuống trung tâm London, gây ra thiệt hại do hỏa hoạn tồi tệ nhất kể từ trận hỏa hoạn lớn năm 1666. Nhà thờ St. Paul vẫn tồn tại nhưng tám nhà thờ Wren khác cùng với Guildhall và Old Bailey đã bị hư hại nặng nề.Trận Đại hỏa hoạn London lần thứ hai vào  29-30/12/1940 là do một trong những cuộc không kích hủy diệt nhất của Blitz trong Thế chiến II gây ra. Cuộc không kích của Luftwaffe đã gây ra các đám cháy trên một diện tích lớn hơn diện tích của trận Đại hỏa hoạn London năm 1666,  khiến một phóng viên người Mỹ phải nói trong một bức điện tín gửi đến văn phòng của mình rằng “Đợt Đại hỏa hoạn London lần thứ hai đã bắt đầu”.Các đám cháy bắt đầu từ cuộc không kích bao gồm một quả bom cháy đã phá vỡ mái vòm của Nhà thờ St Paul, nơi đang được một đội canh gác hỏa hoạn bảo vệ theo lệnh của Thủ tướng Winston Churchill. Blitz, (07/9/1940–11/5/1941), chiến dịch ném bom dữ dội do Đức Quốc xã thực hiện chống lại Vương quốc Anh trong Thế chiến II. Trong tám tháng, Luftwaffe đã thả bom xuống London và các thành phố chiến lược khác trên khắp nước Anh. Các cuộc tấn công được thủ tướng Đức, Adolf Hitler, cho phép sau khi quân Anh thực hiện một cuộc không kích ban đêm vào Berlin. Cuộc tấn công này được gọi là Blitz theo từ tiếng Đức blitzkrieg (chiến tranh chớp nhoáng).

-1965 – Trong Chiến tranh Việt Nam, Chủ tịch Bắc Việt Hồ Chí Minh đã từ chối các cuộc đàm phán hòa bình vô điều kiện do Hoa Kỳ đưa ra

-1989 – Nhà viết kịch và nhà hoạt động nhân quyền Vaclav Havel đã tuyên thệ nhậm chức tổng thống Tiệp Khắc. Trước đây, ông đã bị những người Cộng sản Séc lên án là kẻ thù của nhà nước và đã phải ngồi tù năm năm vì niềm tin của mình.
– 1808: – Ngày sinh của Andrew Johnson (1808-1875), Tổng thống thứ 17 của Hoa Kỳ sinh ra tại Raleigh, Bắc Carolina. Ông là phó tổng thống của Abraham Lincoln và trở thành Tổng thống sau vụ ám sát Lincoln năm 1865. Ông trở thành Tổng thống đầu tiên bị Hạ viện luận tội. Ông được Thượng viện tha bổng chỉ với một phiếu bầu. Sau đó, ông phục vụ một thời gian ngắn với tư cách là Thượng nghị sĩ của Tennessee cho đến khi qua đời vào ngày 31 tháng 7 năm 1875.

30/12:

-1803 – Lá cờ Sao và Sọcđược kéo lên trên New Orleans khi Hoa Kỳ chính thức chiếm hữu lãnh thổ Louisiana, một khu vực rộng 885.000 dặm vuông, gần gấp đôi diện tích của Hoa Kỳ. Lãnh thổ này đã được mua từ Pháp với giá khoảng 15 triệu đô la.

Quốc kỳ Hoa Kỳ (tiếng Anh: Flag of the United States of America), cũng gọi là Quốc kỳ Mỹ là lá cờ chính thức đại diện và là một biểu tượng quan trọng cho Hợp chúng quốc Hoa Kỳ. Quốc kỳ này là nguồn gốc cho tên gọi Hoa Kỳ hay cụm từ Đất nước cờ hoa trong tiếng Việt. Theo tiếng Anh, quốc kỳ Hoa Kỳ có tên là Stars and Stripes (Cờ sọc sao) hoặc có tên gọi là Old Glory (Vinh quang cũ).
Đối với người Mỹ, quốc kỳ có một ý nghĩa quan trọng trong đời sống tinh thần. Quốc kỳ Hoa Kỳ trở thành biểu tượng của tự do, lá cờ đã nói lên sự hy sinh của biết bao thế hệ để giành lấy nền độc lập. Lá cờ đầu tiên của Hoa Kỳ gồm có 13 ngôi sao và 13 sọc tượng trưng cho 13 tiểu bang thuộc địa thời bấy giờ. Quốc kỳ Hoa Kỳ có hai phần. Một phần nhỏ ở góc trái trên cùng có hình ảnh của 50 ngôi sao trên nền màu xanh dương, tượng trưng cho 50 tiểu bang hiện tại. Phần chính gồm 7 sọc đỏ và 6 sọc trắng, tượng trưng cho 13 tiểu bang sơ khai. Ý nghĩa của ba màu xanh, trắng, đỏ trên lá cờ Hoa Kỳ vẫn không thay đổi cho đến hiện nay. Màu đỏ tượng trưng cho lòng dũng cảm và nhiệt huyết, màu trắng nói lên niềm hy vọng trong sáng, nét tinh khiết của cuộc sống và tinh thần kỷ luật, trong khi màu xanh là hiện thân của màu sắc thiên đàng, biểu tượng của Thượng đế, lòng trung thành, niềm chân thành, công lý, và chân lý. Ngôi sao, theo như biểu tượng xa xưa trong văn hóa Ấn Độ, Ba Tư, và Ai Cập, tượng trưng cho chủ quyền. Trên lá cờ Hoa Kỳ, mỗi một ngôi sao tượng trưng cho chủ quyền của một tiểu bang, do đó ngày nay lá cờ Mỹ gồm có 50 ngôi sao tượng trưng cho 50 tiểu bang, trong khi số sọc trên lá cờ vẫn được giữ ở con số 13, tượng trưng cho 13 tiểu bang đầu tiên của ngày lập quốc. Lễ chào cờ có ý nghĩa quan trọng cho mỗi công dân Hoa Kỳ vì nó nói lên lòng trung thành với tổ quốc.
Tổng thống George Washington của Hoa Kỳ từng diễn giải biểu tượng của lá quốc kỳ như sau:
– Chúng ta lấy các tinh tú từ Thiên đàng, và màu đỏ từ mẫu quốc, được phân chia bằng các sọc trắng, để chứng tỏ rằng chúng ta đã tách rời khỏi mẫu quốc, và những sọc trắng sẽ được truyền lại cho thế hệ mai sau như là biểu tượng của Tự do.
 Đối với thế giới, quốc kỳ Hoa Kỳ mang ý nghĩa của sự độc lập, tự do, và lòng yêu nước, đại diện cho hơn 300 triệu dân đang sống tự do tại Hoa Kỳ. Quốc kỳ cũng còn là biểu tượng nhắc nhở công dân Hoa Kỳ luôn sống với tinh thần trách nhiệm và danh dự.
– 1865: – Rudyard Kipling (1865-1936) sinh ra tại Bombay, Ấn Độ. Ông là một nhà thơ, tiểu thuyết gia, nhà văn truyện ngắn người Anh, nổi tiếng nhất với những câu chuyện thiếu nhi như Jungle Book.

-1884: – Thủ tướng Nhật Bản Hideki Tojo (1884-1948) sinh ra tại Tokyo. Ông lãnh đạo Nhật Bản trong Thế chiến II và bị bắt vào tháng 8 năm 1945 với tư cách là tội phạm chiến tranh, bị xét xử, sau đó bị treo cổ vào năm 1948.
-1903 – Tại Chicago, một vụ hỏa hoạn bên trong Nhà hát Iroquois đã giết chết 588 người, cuối cùng dẫn đến việc ban hành các quy tắc an toàn phòng cháy chữa cháy mới cho các nhà hát.
-1922 – Liên Xô (Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết) được thành lập thông qua liên bang Nga, Byelorussia, Ukraine và Liên bang Transcaucasian.

-1993: Israel và Vatican đã ký một thỏa thuận công nhận lẫn nhau, tìm cách chấm dứt 2.000 năm quan hệ thù địch giữa Cơ đốc giáo và Do Thái.

31/12 

– Đêm giao thừa, đêm cuối cùng của năm theo lịch Gregory, theo truyền thống là đêm để vui chơi chào đón năm mới.
-1781 – Ngân hàng đầu tiên tại Hoa Kỳ, Ngân hàng Bắc Mỹ, đã nhận được điều lệ từ Quốc hội Liên bang. Ngân hàng mở cửa vào ngày 7 tháng 1 năm 1782 tại Philadelphia.
-1879 – Thomas Edison đã trình diễn công khai lần đầu tiên về bóng đèn sợi đốt điện của mình tại phòng thí nghiệm của ông ở Menlo Park, New Jersey.

THƯƠNG NHAU KHI CÒN SỐNG

Hãy nhớ khi còn sống,
Hãy thương khi còn thở.
Đừng đợi đến mai sau,
Mới tiếc nuối bơ vơ.

Lời yêu thương hãy nói,
Khi còn kề bên nhau.
Đừng để đến phút cuối,
Lệ rơi ướt ngàn sau.

Khi trái tim còn đập,
Hãy trao đi chân thành.
Đừng để khi đời tắt,
Mới thầm trách duyên lành.

Đời ngắn ngủi lắm bạn,
Hơi thở tựa phù vân.
Thương nhau khi còn đó,
Mới trọn vẹn ân cần.

Khi nhắm mắt xuôi tay,
Lời yêu nào còn nói?
Đừng để muộn ngày mai,
Lòng đau vì tiếc nuối.

Hãy nhớ khi còn sống,
Hãy thương khi còn đây.
Sống nghĩa tình chân thật,
Đời sẽ mãi đong đầy.

Lm. Anmai, CSsR

NHỮNG SỰ KIỆN & NHÂN VẬT LỊCH SỬ- THÁNG 11 – ThaiLan sưu tầm

Ngày 01 tháng 11:

– Lễ Các Thánh (còn gọi là Lễ Các Thánh Nam Nữ hoặc Lễ Chư Thánh) là một lễ được tổ chức trọng đại vào ngày 1 tháng 11 hằng năm trong Kitô giáo Tây phương hoặc Chủ nhật đầu tiên sau Lễ Ngũ Tuần trong Kitô giáo Đông phương, nhằm tôn vinh toàn thể các vị Thánh Kitô giáo đang hưởng phúc trên thiên đàng, gồm tất cả những người có tên tuổi và những người không được lưu danh.

Ngày 02 tháng 11:

– 1963: Ngày mất của Tổng Thống Ngô Đình Diệm (1901-1963)

Ngô Đình Diệm là nhà chính trị Việt Nam Cộng Hòa. Ông từng làm quan nhà Nguyễn thời vua Bảo Đại, sau đó làm Thủ tướng cuối cùng của Quốc gia Việt Nam. Rồi trở thành Tổng thống đầu tiên của Việt Nam Cộng Hòa (Đệ Nhất Cộng Hòa Việt Nam)  sau một cuộc trưng cầu dân ý vào ngày 26/10/1955 sau khi thành công trong việc phế truất Bảo Đại.

Là một lãnh đạo theo Công giáo La Mã, ông bị những người theo Phật giáo phản đối vì cáo buộc thực hiện chính sách thiên vị Công giáo. Tháng 11 năm 1963, sau một loạt các vụ biểu tình bất bạo động để phản đối của Phật giáo gây ra những bất ổn nghiêm trọng, Ngô Đình Diệm cùng em trai của mình là Ngô Đình Nhu bị giết trong một cuộc đảo chính năm 1963 do các tướng lĩnh dưới quyền thực hiện, với sự hỗ trợ của tình báo Hoa Kỳ (theo wiki).

– 1997: Bão Linda tiến vào vịnh Thái Lan, khiến hàng nghìn người Việt Nam thiệt mạng, đa số là ngư dân Cà Mau ngư dân Cà Mau.

Ngày 03 tháng 11:

– 1957: Liên Xô phóng tàu vũ trụ Sputnik 2, mang theo chó Laika, sinh vật sống đầu tiên từ trái đất được đưa lên vũ trụ.

Ngày 04 tháng 11:

– 1991: Cựu Đệ nhất Phu nhân Philippines Imelda Marcos được Tổng thống Corazon Aquino ân xá và cho phép về nước. Tổng thống Marcos bị buộc tội ám sát Benigno Aquino, Jr., dẫn đến các cuộc cách mạng quyền lực. Dân buộc Marcos từ chức và phải sống lưu vong ở Hawaii. Sau cái chết của Ferdinand, Imelda và gia đình đã được Corazon Aquino ra lệnh ân xá. Bà trở lại Philippines và được cho phép trở lại diễn đàn chính trị. Bà được bầu vào Hạ viện năm 2005 đại diện cho Leyte và được bầu lại năm 2010 đại diện cho Illocos Norte. Mặc dù phải đối mặt với nhiều trường hợp liên quan đến cáo buộc tham nhũng, bà đã không bị giam giữ và tiếp tục sử dụng quyền lực. Khả năng sinh tồn qua những thăng trầm trong cuộc sống của bà đã khiến bà được gọi là “Bướm thép”.

– 1995: Thủ tướng Israel Yitzhak Rabin bị ám sát khi tham dự một cuộc vận động quần chúng tại Tel Aviv.

– 2008: Barack Obama giành thắng lợi trong kỳ bầu cử tổng thống, trở thành người Mỹ gốc Phi đầu tiên thắng cử chức vụ này.

Ngày 05 tháng 11:

– 1138: Hoàng thái tử Thiên Tộ mới hai tuổi khi lên ngôi hoàng đế triều Lý, tức Lý Anh Tông. Đỗ Anh Vũ là người nhiếp chính.

– 2007: Liên minh thiết bị cầm tay mở được thành lập do Google dẫn đầu, đã ra mắt sản phẩm đầu tiên là hệ điều hành Android (hình).

Ngày 06 tháng 11:

– 1860: Abraham Lincoln được bầu làm Tổng thống.

Ngày 07 tháng 11:

– 1426: Quân Lam Sơn giành thắng lợi trước quân Minh trong trận Tốt Động – Chúc Động diễn ra tại Đông Quan, nay thuộc Hà Nội, Việt Nam.

– 1659: Pháp và Tây Ban Nha ký kết Hiệp định Pyrénées, kết thúc chiến tranh kéo dài hơn 20 năm giữa hai bên.

– 1867: Ngày sinh của nhà hóa học, người Ba Lan, Marie Curie (1867-1934) tại Warsaw, Ba Lan. Năm 1903, bà và chồng Pierre Curie đã nhận được Giải Nobel Vật Lý vì phát hiện ra nguyên tố radium.

– 1917: Lenin lãnh đạo phe Bolshevik nổi dậy chống lại chính phủ lâm thời của Kerenskii, khởi đầu Cách mạng Tháng Mười.

– 1944: Franklin D. Roosevelt đắc cử nhiệm kỳ Tổng thống Hoa Kỳ thứ Tư, tuy nhiên ông từ trần vào năm sau đó.

Ngày 08 tháng 11:

– 1278: Trần Thánh Tông nhường ngôi Hoàng đế triều Trần cho Thái tử Trần Khâm, và trở thành Thái Thượng hoàng.

– 1656: Nhà thiên văn học và toán học Edmund Halley (1656-1742) sinh ra tại London. Ông đã nhìn thấy sao chổi lớn năm 1682 (bây giờ được gọi là sao chổi Halley) và dự đoán sự tái xuất hiện của nó vào năm 1758. Sao chổi Halley xuất hiện mỗi thế hệ với thời gian trung bình giữa các lần xuất hiện là 76 năm. Người ta dự kiến nó sẽ xuất hiện trở lại vào năm 2061.

– 1847: Tác giả Dracula Bram Stoker (1847-1912) sinh ra tại Dublin, Ireland.

– 1889: Tiểu bang Montana được nhập vào Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ.

– 1895: Tia X (tia điện từ) được Wilhelm Roentgen phát hiện tại Đại học Wurzburg ở Đức.

– 1900: Tác giả của Cuốn Theo Chiều Gió, Margaret Mitchell (1900-1949) sinh ra tại Atlanta, Georgia. Tiểu thuyết lãng mạn của bà về nội chiến Hoa Kỳ đã bán được hơn 10 triệu bản, được dịch sang 30 thứ tiếng, và được chuyển thể thành một trong những bộ phim ăn khách nhất mọi thời đại. Bà đã giành được Giải thưởng Pulitzer năm 1937 cho cuốn tiểu thuyết này, cuốn sách duy nhất của bà. Bà qua đời ở Atlanta, sau khi bị một chiếc ô tô đâm vào.

– 1927: Ngày sinh của tướng Nguyễn Khánh (1927-2013) nguyên là một cựu tướng lĩnh thuộc binh chủng Nhảy dù của Quân lực Việt Nam Cộng Hòa, cấp bậc Đại tướng. Ông xuất thân từ khóa đầu tiên ở trường Võ bị Liên quân Viễn Đông do Quân đội Thuộc địa Pháp mở ra tại Cao nguyên Trung phần Việt Nam. Ông cũng là một chính khách, từng giữ chức vụ Quốc trưởng và Thủ tướng của Việt Nam Cộng Hòa và kiêm luôn các chức Tổng Tư lệnh và Tổng Tham mưu trưởng Quân lực Việt Nam Cộng Hòa trong giai đoạn 1964-1965, nhưng chỉ ít lâu thì chính ông bị các tướng khác đảo chính hạ bệ. Theo lệnh của Đại tướng Maxwell D. Taylor (người soạn thảo kế hoạch chiến tranh của Hoa Kỳ ở Việt Nam trong thời kỳ này), ông phải rời khỏi Việt Nam để lưu vong ở nước ngoài.

– 1964: Đại tướng Nguyễn Khánh 8 tháng 11 năm 1927. Ông từng giữ chức vụ Quốc trưởng,  Thủ tướng của Việt Nam Cộng Hòa và kiêm luôn các chức Tổng tư lệnh và Tổng Tham mưu trưởng Quân lực Việt Nam Cộng Hòa trong giai đoạn 1964-1965.

Ngày 09 tháng 11:

– 1989: Cộng Hòa Dân chủ Đức tuyên bố mở cửa khẩu tại Bức tường Berlin, cho phép công dân của mình được sang Tây Berlin.

– 1927: Những chú gấu Pandas khổng lồ được tìm thấy ở Trung quốc.

Ngày 10 tháng 11:

– 1775: Hải quân Hoa Kỳ được thành lập, là một quân chủng của Quân đội Hoa Kỳ. Đây là một trong số 7 lực lượng đồng phục của Hoa Kỳ. Tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2008, Hải quân Hoa Kỳ có khoảng 331,682 người hiện dịch và 124,000 người trong lực lượng Hải quân dự bị. Hải quân Hoa Kỳ có 284 tàu đang hoạt động và hơn 3,700 phi cơ. Hải quân Hoa Kỳ là lực lượng hải quân lớn nhất thế giới. Tổng trọng tải hạm đội tác chiến của nó lớn hơn tổng trọng tải hạm đội tác chiến của 13 lực lượng hải quân lớn kế tiếp trên thế giới cộng lại. Hải quân Hoa Kỳ cũng có một đội ngũ hàng không mẫu hạm lớn nhất thế giới, với 10 chiếc đang phục vụ và một chiếc (USS Gerald R. Ford (CVN-78) đã được đóng và sẽ gia nhập lực lượng Hải quân vào năm 2019. Hải quân có lịch sử từ Hải quân Lục địa được thành lập trong thời Chiến tranh Cách mạng Mỹ (1775-1783) và bị giải thể từ từ và hoàn toàn sau chiến tranh. Hiến pháp Hoa Kỳ tạo cơ sở pháp lý để thành lập một lực lượng quân sự bằng cách giao cho Quốc hội Hoa Kỳ quyền lực “tạo ra và duy trì một lực lượng hải quân”.

– 1975: Tàu SS Edmund Fitzgerald và toàn bộ thủy thủ đoàn bị chìm sau trận bão tuyết ở Hồ Thượng (Lake Superior). Hồ Superior, kề cận với tỉnh Ontario (Canada) và tiểu bang Mỹ Minnesota về phía Bắc và với hai tiểu bang Wisconsin và Michigan về phía Nam, là hồ lớn và sâu nhất của Ngũ Đại Hồ ở Bắc Mỹ và lớn thứ ba thế giới (sau biển Caspi và hồ Baikal).

Ngày 11 tháng 11:

– 1938 : Bài hát God Bless America của Irving Berlin được trình diễn lần đầu tiên. Ông đã viết bài hát này dành riêng cho nghệ sĩ giải trí phát thanh Kate Smith, người đã hát bài hát này trong chương trình phát thanh thường kỳ của cô. Bài hát này nhanh chóng trở thành bài hát yêu thích của người Mỹ và là một trong những bài hát được yêu cầu nhiều nhất của Smith.

– 1960:  Cuộc đảo chính quân sự do Tướng Nguyễn Chánh Thi cầm đầu nhằm chống lại Tổng thống Việt Nam Cộng Hòa Ngô Đình Diệm bị dập tắt.

Ngày 12 tháng 11:

– 1942: Chiến tranh Thế giới thứ Hai: Bắt đầu Hải chiến Guadalcanal tại quần đảo Solomon giữa quân Đồng Minh và quân Nhật Bản.

– 1970: Xoáy thuận Bhola đổ bộ tại bờ biển của Đông Pakistan, trở thành xoáy thuận nhiệt đới gây thiệt hại nhân mạng (500,000) cao nhất trong lịch sử.

– 1972: Hoa Kỳ đã chuyển giao căn cứ quân sự của mình tại Long Bình cho Nam Việt Nam, tượng trưng cho sự kết thúc của sự tham gia trực tiếp của quân đội Hoa Kỳ vào Chiến tranh Việt Nam.

 – 1990: Hoàng thái tử Akihito tiến hành lễ tức vị tại Hoàng cư ở Tokyo, chính thức trở thành Thiên hoàng thứ 125 của Nhật Bản.

Ngày 13 tháng 11:

– 1832: Tàu điện đầu tiên đi vào hoạt động. Tàu điện hay xe điện mặt đất là một loại phương tiện chở khách công cộng chạy bằng điện trên các đường ray trên đường phố.

– 1840: Họa sĩ người Pháp Claude Monet (1840-1926) sinh ra ở Paris. Ông là người tiên phong cho phong cách ấn tượng trong các bức tranh phong cảnh của mình, bao gồm tác phẩm Haystacks, Poplars và Rouen Cathedral.- 1851: Đội Denny đổ bộ tại Alki Point, sau đó chuyển đến một địa điểm nay trở thành thành phố Seattle, Washington, Hoa Kỳ.

– 1889: Jawaharlal Nehru (1889-1964) sinh ra ở Allahabad, Ấn Độ. Ông đã dành hơn 20 năm làm việc với Mahatma Gandhi để giải phóng Ấn Độ khỏi sự cai trị của Anh. Sau khi giành được độc lập vào năm 1947, Nehru trở thành thủ tướng đầu tiên của Ấn Độ, phục vụ cho đến khi qua đời.

– 1927: Đường hầm Holland bên dưới sông Hudson được khánh thành, nối liền thành phố New York và New Jersey.

– 1945: Tướng Charles De Gaulle được bổ nhiệm làm tổng thống chính phủ lâm thời Pháp.

– 2015: Một loạt vụ tấn công có phối hợp xảy ra tại thủ đô Paris và khu ngoại ô Saint-Denis của Pháp, : Những hành khách trả tiền đầu tiên đã đi trên tuyến đường sắt mới qua Đường hầm eo biển Manche nối liền Anh và Pháp.

Ngày 14 tháng 11:

– 1965: Chiến tranh Việt Nam – Mở màn Trận Ia Đrăng tại Pleiku, một trong những trận đánh lớn đầu tiên giữa quân đội Hoa Kỳ và miền Bắc Việt Nam.

– 1968: Đại Học Yale nhận sinh viên nam -nữ học chung.

Ngày 16 tháng 11:

– 1988: Chính trị gia Pakistan Benazir Bhutto là người phụ nữ đầu tiên được bầu chọn tự do trở thành người lãnh đạo chính phủ của một nhà nước Hồi giáo.

Ngày 17 tháng 11:

– 1869: Kênh đào Suez kết nối Địa Trung Hải và Biển Đỏ chính thức được hoàn thành sau gần 11 năm xây dựng.

– 1950: Đạt Lai Lạt Ma đời 14 là Tenzin Gyatso chính thức thân chính tại Tây Tạng ở tuổi 15, xử lý sự vụ chính trị và tôn giáo.

– 1970: Nhà phát minh, người Mỹ, Douglas Engelbart nhận bằng sáng chế đối với chuột máy tính đầu tiên.

Ngày 18 tháng 11:

– 1928: Phim hoạt họa Tàu Hơi Nước Willie của Walt Disney – Chuột Mickey& Minnie được “sinh ra”.

Ngày 19 tháng 11:

– 1863: Diễn văn Gettysburg huyền thoại của Abraham Lincoln: “Lincoln đã làm cách mạng cuộc Cách mạng, đem lại cho nhân dân một quá khứ mới để sống trong đó, và quá khứ này sẽ thay đổi tương lai một cách vĩnh cửu” như nhà sử học Garry Wills viết. Bài diễn văn có sức tái tạo lại đất nước sau cuộc nội chiến tàn phá nhất trong lịch sử Mỹ. Nó toát lên tinh thần trách nhiệm cao cả nhất của tất cả những người còn sống đối với sự nghiệp tự do của dân tộc mà vì nó biết bao chiến sĩ đã ngã xuống. Nó khẳng định lại lý tưởng tự do, bình đẳng đã được khắc ghi trong bản Tuyên Ngôn Độc lập của Hoa Kỳ, của tinh thần Jefferson, như những chân lý bất di bất dịch, và khẳng định tinh thần trách nhiệm của mọi công dân bảo vệ và vun đắp lý tưởng đó.

– 1493: Cristoforo Colombo đổ bộ lên hòn đảo mà ông đặt tên là San Juan Bautista, ngày nay là Puerto Rico.

– 1969: Những bản tin đầu tiên xuất hiện rằng quân đội Mỹ ở Việt Nam đã thảm sát thường dân ở Làng Mỹ Lai vào tháng 3 năm 1969.

Ngày 20 tháng 11:

– 1902: Nhà báo thể thao Géo Lefèvre đề xuất tổ chức một giải đua xe đạp mà sau này mang tên Tour de France.

– 1926: Ngày sinh của tướng Tôn Thất Đính (1926-2013), nguyên là một cựu tướng lĩnh Bộ binh của Quân lực Việt Nam Cộng Hòa, cấp bậc Trung tướng. Ông xuất thân từ trường Võ bị do Chính phủ Quốc gia Việt Nam mở ra ở miền Trung Việt Nam, được sự cố vấn và hỗ trợ huấn luyện của Quân đội Pháp. Ông cũng là một Nghị sĩ giữ chức vụ cao trong Quốc hội Việt Nam Cộng Hòa. Là một trong số ít các sĩ quan được ưu ái và thăng cấp tướng trong thời kỳ Đệ Nhất Cộng Hòa. Tuy nhiên, ông lại là một trong những nhân vật chủ chốt trong cuộc đảo chính Việt Nam Cộng Hòa 1963 và có liên quan đến cái chết của Ngô Đình Diệm, Tổng thống đầu tiên của Việt Nam Cộng Hòa, và người em ruột là Cố vấn Ngô Đình Nhu.

– 1945: Phiên tòa xét xử tội ác chiến tranh Nuremberg bắt đầu, trong đó 24 cựu lãnh đạo của Đức Quốc xã bị buộc tội âm mưu tiến hành chiến tranh xâm lược, tội ác chống lại hòa bình, tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người.

– 1989: Nhà thiên văn học người Mỹ Edwin Hubble (1889-1953) sinh ra tại Marshfield, Missouri. Ông là người tiên phong trong khái niệm về vũ trụ đang mở rộng. Kính viễn vọng không gian Hubble được đặt theo tên ông để vinh danh ông. Kính viễn vọng này được triển khai từ tàu con thoi Discovery vào năm 1990, cho phép các nhà thiên văn học nhìn xa hơn vào không gian so với những gì họ từng thấy từ kính viễn vọng trên trái đất.

– 1925: Robert F. Kennedy (1925-1968) sinh ra tại Brookline, Massachusetts. Ông là em trai của Tổng thống John F. Kennedy và từng là tổng chưởng lý của ông. Sau vụ ám sát Tổng thống Kennedy, Robert Kennedy trở thành Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ từ New York. Năm 1968, ông tìm kiếm sự đề cử của đảng Dân chủ cho chức tổng thống và dường như đang hướng đến chiến thắng, nhưng đã bị một sát thủ bắn chết ở Los Angeles, ngay sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ ở California.

– 1985: Microsoft phát hành hệ điều hành máy tính cá nhân Windows 1.0, là phiên bản đầu tiên của dòng Microsoft Windows.

– 1998: Nga phóng model Zarya từ sân bay vũ trụ Baikonur ở Kazakhstan, là model đầu tiên của Trạm vũ trụ Quốc tế được phóng.

Ngày 21 tháng 11:

– 1009: Lý Công Uẩn lên ngôi Hoàng đế Đại Cồ Việt, lập ra triều Lý, tức Lý Thái Tổ.

– 1694: Nhà văn và triết gia người Pháp, Voltaire (1694-1778) sinh ra tại Paris (tên thật là Francois-Marie Arouet). Ông là người ủng hộ nhân quyền và đã xuất bản tác phẩm Philosophical Letters mang tính bước ngoặt vào năm 1734. Các tác phẩm khác bao gồm: Zadig, The Century of Louis XIV, The Russian Empire under Peter the Great, The Philosophical Dictionary, và Essay on Morals.

– 1970: Chiến tranh Việt Nam: Hoa Kỳ tiến hành tập kích một trại giam ở Sơn Tây nhằm giải thoát các tù binh chiến tranh người Mỹ.

Ngày 22 tháng 11:

– 1497: Nhà hàng hải người Bồ Đào Nha Vasco Da Gama, chỉ huy một hạm đội gồm bốn con tàu, trở thành người đầu tiên đi thuyền vòng qua Mũi Hảo Vọng trong khi tìm kiếm tuyến đường biển đến Ấn Độ.

– 1963: Tổng thống John F Kennedy bị ám sát ở Dallas, Texas khi đoàn xe ô tô hộ tống đi ngang thành phố.

John Fitzgerald Kennedy (1917-963), thường được gọi là Jack Kennedy hay JFK, là Yổng thống thứ 35 của Hợp Chủng quốc Hoa Kỳ, tại nhiệm từ năm 1961 đến năm 1963. Sự kiện Kennedy bị ám sát vào ngày 22 tháng 11 năm 1963 là một bước ngoặt trong dòng lịch sử Hoa Kỳ vào thập niên 1960. Khắp thế giới thương tiếc ông và các nhà lãnh đạo của nhiều quốc gia đã đi theo quan tài đưa tiễn ông về nơi an nghỉ cuối cùng.

Là chính khách trẻ tuổi nhất từng đắc cử tổng thống Hoa Kỳ, Kennedy cũng là tổng thống trẻ tuổi nhất đã qua đời.

Các sự kiện chính trong nhiệm kỳ tổng thống của Kennedy gồm có: vụ khủng hoảng hỏa tiễn Cuba, xây dựng Bức tường Berlin, cuộc chạy đua thám hiểm không gian, giai đoạn đầu của Chiến tranh Việt Nam và Phong trào Dân quyền.

– 2005: Angela Merkel trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Đức.

– 2010: 347 người thiệt mạng trong sự kiện hỗn loạn trên một cầu tại Phnôm Pênh, Campuchia trong dịp Lễ hội Bon Om Touk.

Ngày 23 tháng 11:

– 1940: Tại Liên bang Đông Dương, Nam Kỳ khởi nghĩa bùng nổ tại Nam Kỳ nhằm chống lại Pháp.

– 1887: Diễn viên phim kinh dị Boris Karloff (1887-1969) sinh ra tại London (vai William Henry Pratt). Nổi tiếng nhất với vai diễn trong phim Frankenstein và The Bride of Frankenstein.

Ngày 24 tháng 11:

– Lễ Các Thánh tử đạo Việt Nam (Công giáo Rôma).

– 1859: Nguồn gốc các loài của nhà tự nhiên học Charles Darwin được xuất bản lần đầu tiên.

– 1894: Tôn Trung Sơn thành lập “Hưng Trung hội” tại Honolulu, Hawaii, tiền thân của Trung Quốc Quốc dân Đảng.

– 1992: Hoa Kỳ hạ quốc kỳ và rút các binh sĩ cuối cùng khỏi Căn cứ Hải quân vịnh Subic tại Philippines.

Ngày 25 tháng 11:

– 1915: Albert Einstein  công bố bài báo hoàn thiện về phương trình trường của thuyết tương đối rộng.

Ngày 26 tháng 11:

– 1607: John Harvard (1607-1638) Người sáng lập trường Đại học Harvard sinh ra tại London.

– 1703: Một “Cơn bão lớn” kéo dài hai ngày tấn công miền nam nước Anh, gây ngập lụt sông Thames và sông Severn, giết chết ít nhất 8.000 người.

– 1701: Anders Celsius (1701-1744) sinh ra tại Thụy Điển. Ông đã phát minh ra thang nhiệt độ Celsius (Celsius) thường được sử dụng ở châu Âu.

Ngày 27 tháng 11:

– 1607: John Harvard (1607-1638) Người sáng lập trường Đại học Harvard sinh ra tại London.

– 1895: Tại Paris, Alfred Nobel ký bản di chúc cuối cùng, trong đó dành tài sản của mình để lập ra giải Nobel sau khi qua đời.

– 1789: Ngày lễ đầu tiên của người Mỹ diễn ra, được Tổng thống George Washington tuyên bố là Ngày Lễ Tạ ơn, một ngày cầu nguyện và tạ ơn công khai để bày tỏ lòng biết ơn đối với sự thành lập thành công của nền cộng hòa Mỹ mới.

– 1940: Ngày sinh của Lý Tiểu Long Bruce Lee (1940-1973)

– 1942: Ngày sinh của James Marshall “Jimi” Hendrix (tên khai sinh Johnny Allen Hendrix)- 1942  – 1970: là một nghệ sĩ guitar người Mỹ gốc Phi. Hendrix được đánh giá là một trong những nghệ sĩ âm nhạc có ảnh hưởng nhất trong lịch sử nhạc rock & roll. Hendrix trình diễn trên chương trình truyền hình Hà Lan Hoepla vào năm 1967.

Ngày 28 tháng 11:

– 1470: Lê Thánh Tông ban chiếu lệnh xuất quân đánh Chiêm Thành, chuẩn bị tiến hành Chiến dịch đánh Chiêm.

Ngày 29 tháng 11:

– 1864: Quân đội Hoa Kỳ do Đại tá John Chivington chỉ huy đã tấn công và giết chết ít nhất 400 người da đỏ Cheyenne và Arapahoe tại Sand Creek, Colorado sau khi họ đã đầu hàng

– 1899: Joan Gamper thành lập FC Barcelona, nay là một trong những câu lạc bộ thành công nhất của bóng đá Tây Ban Nha.

Ngày 30 tháng 11:

– 1835: Nhà văn người Mỹ Samuel Clemens (1835-1910) sinh ra tại Florida, Missouri. Ông đã viết sách dưới bút danh Mark Twain bao gồm The Adventures of Tom Sawyer, The Adventures of Huckleberry Finn và The Prince and the Pauper.

– 1874: Winston Churchill (1874-1965) sinh ra tại cung điện Blenheim, Oxfordshire, Anh. Trước Thế Chiến II, ông đã giữ một số chức vụ chính trị cấp cao tại Anh, bao gồm cả Đệ nhất Chúa tể của Đô đốc. Vào tháng 5 năm 1940, ông trở thành Thủ tướng, tuyên bố: “Tôi không có gì để cống hiến ngoài máu, nước mắt, công sức và mồ hôi.” Những bài phát biểu đầy cảm hứng của ông, kết hợp với các kỹ năng chính trị và chiến lược quân sự của ông đã đưa nước Anh vượt qua cuộc chiến và giúp quân Đồng minh vượt qua cuộc tấn công của Đức Quốc xã và đánh bại Hitler.

– 1999: ExxonMobil chính thức được hình thành từ Exxon và Mobil, sau một thỏa thuận sáp nhập trị giá 73,7 tỷ USD được ký từ một năm trước đó.

ThaiLan sưu tầm

Tháng 10 là tháng có nhiều sự kiện lịch sử quan trọng.

Sau đây là một số ngày đáng chú ý:

* Ngày 01 tháng 10:

– Bùi Diễm (01/10/1923 – 24/10/2021) là một chính khách Việt Nam. Ông nắm giữ chức vụ Đại sứ Việt Nam Cộng hòa tại Hoa Kỳ nhiệm kỳ từ năm 1967 đến năm 1972.

– 1908: Mẫu xe T của Henry Ford, một “chiếc xe phổ thông” được thiết kế cho đại chúng, được bán lần đầu tiên.

– 1938: Quân đội của Hitler chiếm đóng phần Sudetenland của Tiệp Khắc. Trong nỗ lực tránh chiến tranh, các nhà lãnh đạo Anh và Pháp đã đồng ý nhượng khu vực nói tiếng Đức cho Hitler, người sau đó đã phá vỡ thỏa thuận và chiếm đóng toàn bộ Tiệp Khắc.

– 1946: Mười hai nhà lãnh đạo Đức Quốc xã đã bị kết án tử hình tại Tòa án Tội phạm Chiến tranh Quốc tế ở Nuremberg, Đức.

– 1949: Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa được thành lập với Mao Trạch Đông làm Chủ tịch.

* Ngày 02 tháng 10:

– 1968: Công viên Quốc gia Redwood của California được thành lập. Cây gỗ đỏ là loài cây cao nhất trong tất cả các loài cây, có thể cao tới 400 feet (120 mét) trong suốt cuộc đời có thể kéo dài 2.000 năm

– 1975: Nhật hoàng Hirohito lần đầu tiên đến thăm Nhà Trắng.

– 1869: Nhà lãnh đạo chính trị và tinh thần Ấn Độ Mohandas (Mahatma) Gandhi (1869-1948) sinh ra tại Porbandar, Ấn Độ. Ông nổi tiếng khắp thế giới vì lối sống sùng đạo và phong trào đấu tranh bất bạo động đã chấm dứt sự cai trị của Anh đối với Ấn Độ. Ông bị một kẻ cuồng tín tôn giáo ám sát trong khu vườn nhà mình ở New Delhi vào ngày 30 tháng 1 năm 1948.

* Ngày 03 tháng 10:

– Ngày mất của Thánh Phanxicô thành Assisi (tiếng Ý: Francesco d’Assisi; 26/ 9/1181 – 03/10/1226), còn gọi là Thánh Phanxicô Khó Khăn, là một tu sĩ Công giáo Rôma và người sáng lập Dòng Anh Em Hèn Mọn(Order of Friars Minor), được biết đến nhiều hơn với tên Dòng Phan Sinh. Giáo hội Công giáo xem ông là thánh bổn mạng loài vật, chim trời, môi trường, và nước Ý. Ngày 4 tháng 10 hằng năm là ngày lễ kính Thánh Phanxicô

– 1863: Tổng thống Abraham Lincoln đã ban hành tuyên bố chỉ định thứ Năm cuối cùng của tháng 11 là Ngày Lễ Tạ Ơn.

– 1929: Nam Tư trở thành tên chính thức của Vương quốc Serbia, Croatia và Slovenia.

– 1990: Sau 45 năm chia cắt trong Chiến Tranh Lạnh, Đông và Tây Đức đã thống nhất thành Cộng Hòa Liên Bang Đức.

* Ngày 04 tháng 10:

-1669: Rembrandt Harmenszoon Van Rijn (15 /7/1606 – 4/10/1669), thường được biết tới với tên Rembrandt hay Rembrandt Van Rijn, là một họa sĩ và nghệ sĩ khắc bản in nổi tiếng người Hà Lan. Ông thường được coi là một trong những họa sĩ vĩ đại nhất trong lịch sử hội họa châu Âu nói chung và Hà Lan nói riêng. Các tác phẩm của Rembrandt đã đóng góp quan trọng vào Thời Đại Hoàng Kim của Hà Lan thế kỷ 17.

– 1822: Rutherford B. Hayes (1822-1893) là Tổng thống thứ 19 của Hoa Kỳ sinh ra tại Delaware, Ohio. Ông phục vụ từ ngày 04/3/1877 đến ngày 03/3/1881. Ông là một đảng viên Cộng Hòa nổi tiếng nhất với câu nói được trích dẫn nhiều của mình, “Người phục vụ đảng của mình tốt nhất là người phục vụ đất nước mình tốt nhất”. Nhà viết tiểu sử Ari Hoogenboom nhận xét rằng thành tựu lớn nhất của Hayes là khôi phục niềm tin dân chúng vào các vị tổng thống và ngăn được sự suy giảm quyền lực của nhánh hành pháp trong chính phủ liên bang – một điều đã xảy ra kể từ sau vụ ám sát Abraham Lincoln vào năm 1865.

– 1965: Giáo Hoàng Paul VI trở thành Giáo hoàng đầu tiên đến thăm Hoa Kỳ và là người đầu tiên phát biểu tại Liên Hiệp Quốc.

– 1965: Việt cộng đặt 2 quả bom ở sân vận động Cộng Hòa, Sài Gòn làm 11 thường dân thiệt mạng, 42 người bị thương.

* Ngày 05 tháng 10:

– 1877: Sau cuộc rút lui 1700 dặm, Tù trưởng Joseph của người da đỏ Nez Perce đã đầu hàng quân kỵ binh Hoa Kỳ tại Bear’s Paw gần Chinook, Montana. “Từ nơi mặt trời mọc, tôi sẽ không chiến đấu mãi mãi nữa”, ông tuyên bố.

– 1910: Bồ Đào Nha trở thành một nước cộng hòa sau cuộc nổi loạn thành công chống lại vua Manuel II.
– 1938: Tổng thống Séc, Tiến sĩ Eduard Benes, từ chức và chạy trốn ra nước ngoài trong bối cảnh bị Adolf Hitler đe dọa.
– 1964: Cuộc trốn chạy hàng loạt lớn nhất kể từ khi bức tường Berlin được xây dựng, xảy ra khi 57 người tị nạn Đông Đức trốn sang Tây Berlin sau khi đào đường hầm bên dưới bức tường.
– 1703: Nhà thần học Jonathan Edwards (1703-1758) sinh ra tại East Windsor, Connecticut. Ông đã lãnh đạo cuộc phục hưng tôn giáo “Đại Thức Tỉnh” ở các thuộc địa của Mỹ và sau đó trở thành Hiệu trưởng của Princeton.
– 1882: “Cha đẻ của Kỷ nguyên Không gian” Robert Goddard (1882-1945) sinh ra tại Worcester, Massachusetts. Trong suốt cuộc đời mình, ông đã bị công chúng và báo chí chế giễu vì ý tưởng chế tạo một cỗ máy bay vũ trụ. Năm 1926, ông đã phóng tên lửa nhiên liệu lỏng đầu tiên trên thế giới tại một trang trại gần Auburn, Massachusetts. Năm 1935, tên lửa nhiên liệu lỏng của ông đã vượt qua tốc độ âm thanh. Những phát triển khác bao gồm một thiết bị lái cho máy tên lửa, tên lửa có hệ thống để đạt đến độ cao lớn, máy bơm nhiên liệu tên lửa và động cơ tên lửa tự làm mát.

– 1846: Kỹ sư và nhà phát minh George Westinghouse (1846-1914) sinh ra tại Central Bridge, New York. Ông đã phát triển phanh khí cho tàu hỏa và sau đó chịu trách nhiệm áp dụng hệ thống dòng điện xoay chiều (AC) để truyền tải điện năng tại Hoa Kỳ. Ông cũng là người đầu tiên cho nhân viên của mình nghỉ phép có lương.

– 1921: Phạm Duy (1921-2013) sinh ngày 5 tháng 10, năm 1921, tên khai sinh Phạm Duy Cẩn. Ông là tên tuổi âm nhạc lớn nhất của nền tân nhạc Việt Nam với lượng sáng tác đồ sộ cũng như đa dạng về thể loại, trong đó có rất nhiều ca khúc trở nên kinh điển và quen thuộc với người Việt. Kho tàng âm nhạc Phạm Duy là một ngọn núi khổng lồ, với bóng mát trải dài trên nhiều lối đi.

* Ngày 06 tháng 10:

– Năm 1927: Phim nói đầu tiên được công chiếu tại New York. The Jazz Singer với sự tham gia của Al Jolson là bộ phim truyện dài đầu tiên sử dụng lời thoại.
– Năm 1928: Đại tướng Tưởng Giới Thạch trở thành tổng thống của Trung Hoa Dân Quốc sau khi ban hành hiến pháp mới.
– Năm 1978: Lãnh tụ tôn giáo Iran Ayatollah Khomeini được cấp quyền tị nạn tại Pháp sau khi bị trục xuất khỏi Iran vì phản đối Shah.
– Năm 1981: Tổng thống Ai Cập Anwar Sadat (1918-1981) bị những người theo chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan ám sát tại Cairo khi đang xem một cuộc diễu binh quân sự. Ông đã chia sẻ Giải Nobel Hòa Bình năm 1978 với Menachem Begin của Israel. Ông đã ký một Hiệp Định Hòa Bình do Hoa Kỳ bảo trợ với Israel, nhưng đã bị các nhà lãnh đạo Ả Rập khác lên án.

* Ngày 07 tháng 10:

– Năm 1998: Ngày mất của Bùi Giáng (17/12/1926-07/10/1998), là nhà thơ, dịch giả và là nhà nghiên cứu văn học của Việt Nam. Các bút danh khác của ông là: Trung Niên thi sĩ, Thi sĩ Bùi Bàn Dúi, Bùi Văn Bốn, Vân Mồng… Ông nổi tiếng từ năm 1962 với tập thơ Mưa Nguồn.

* Ngày 08 tháng 10:

– Năm 1871: Đại hỏa hoạn Chicago bùng phát. Theo truyền thuyết, nó bắt đầu khi con bò của bà O’Leary đá đổ một chiếc đèn lồng trong chuồng của bà trên phố DeKoven. Hơn 300 người đã thiệt mạng và 90,000 người mất nhà cửa khi đám cháy san phẳng 3.5 dặm vuông, phá hủy 17,450 tòa nhà. Tổng thiệt hại tài chính lên tới hơn 200 triệu đô la.

– Năm 1918: Trong Thế chiến thứ nhất tại rừng Argonne ở Pháp, Trung sĩ Hoa Kỳ Alvin C. York đã một mình tiêu diệt một tiểu đoàn súng máy của Đức, giết chết hơn một chục người và bắt giữ 132 người. Sau đó, ông được trao tặng Huân chương Danh dự và Huân chương Croix de Guerre của Pháp.

– Năm 1996: Tổng thống Palestine Yasser Arafat đã có chuyến thăm công khai đầu tiên tới Israel để hội đàm với Tổng thống Israel Ezer Weizman tại dinh thự riêng của ông.

– Năm 1962: Uganda giành được độc lập sau gần 70 năm bị nước Anh cai trị.
– Năm 1970: Campuchia tuyên bố mình là Cộng Hòa Khmer sau khi chế độ quân chủ bị cơ quan lập pháp bãi bỏ.
– Năm 1940: John Lennon (1940-1980) sinh ra tại Liverpool, Anh. Ông là thành viên của The Beatles, một nhóm nhạc rock có sức ảnh hưởng đã thu hút khán giả đầu tiên ở nước Anh và Đức, sau đó là ở Mỹ và trên toàn thế giới. Ông đã bị sát hại tại thành phố New York vào ngày 8 tháng 12 năm 1980.

– Năm 1967: Ngày mất của Ernesto “Che” Guevara (tiếng Tây Ban Nha: [ˈtʃe ɣeˈβaɾa]- 14/6/1928 – 09/10/1967) là một nhà Cách mạng theo Chủ nghĩa Marx, bác sĩ, tác giả, lãnh đạo du kích, nhà ngoại giao và nhà lý luận quân sự người Argentina. Là một nhân vật quan trọng của cách mạng Cuba, hình ảnh cách điệu của ông đã trở thành một biểu tượng văn hóa phản kháng phổ biến của sự nổi loạn và biểu tượng toàn cầu trong văn hóa đại chúng.

* Ngày 10 tháng 10:

– Năm 1954: Hồ Chí Minh tiến vào Hà Nội, Việt Nam, sau khi quân đội Pháp rút lui, theo các điều khoản đình chiến, chấm dứt cuộc đấu tranh kéo dài 7 năm giữa Việt Nam Cộng Sản và Pháp.
– Năm 1813: Nhà soạn nhạc opera người Ý Giuseppi Verdi (1813-1901) sinh ra tại Le Roncole, Ý có 26 vở opera bao gồm: Rigoletto, Il Trovatore, La Traviata và Aida (là một trong những tác phẩm nhạc cổ điển phổ biến nhất được biểu diễn ngày nay.)

* Ngày 11 tháng 10:

– Năm 1521: Vua Henry VIII của Anh được Giáo hoàng Leo X phong tặng danh hiệu “Người Bảo Vệ Đức Tin” sau khi xuất bản cuốn sách chống lại Martin Luther.

– Năm 1976: “Băng Đảng Bốn Tên”, bao gồm cả góa phụ của Mao Trạch Đông, đã bị bắt tại Trung Quốc, bị buộc tội âm mưu đảo chính. Sau đó, họ đã bị xét xử và kết án về nhiều tội ác chống lại nhà nước.

– Năm 1884: Eleanor Roosevelt (1884-1962) sinh ra tại Thành phố New York. Bà là vợ của Tổng thống Franklin Delano Roosevelt, tổng thống thứ 32 của Hoa Kỳ. Với tư cách là Đệ nhất Phu nhân, bà đã có một cuộc sống độc lập chưa từng có, phấn đấu cải thiện cuộc sống của mọi người trên khắp thế giới. Năm 1933, bà trở thành người vợ đầu tiên của một tổng thống, đã tổ chức họp báo riêng tại Nhà Trắng. Bà đã đi du lịch khắp nơi một mình và được mọi người trìu mến gọi là “Đệ Nhất Phu nhân Của Thế Giới”. Bà đã phục vụ với tư cách là đại biểu Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc trong nhiều năm và đã giúp viết Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền.

* Ngày 12 tháng 10:

– Năm 54 sau Công nguyên, Hoàng đế La Mã Claudius qua đời sau khi ăn phải nấm do vợ mình, Hoàng hậu Agrippina đầu độc.
– Năm 1492: Sau chuyến hành trình kéo dài 33 ngày, Christopher Columbus đã đặt chân lên đất liền đầu tiên ở Tân Thế giới tại Bahamas. Ông đặt tên cho vùng đất đầu tiên được nhìn thấy là El Salvador, tuyên bố chủ quyền của mình theo tên của Vương miện Tây Ban Nha. Columbus đang tìm kiếm một tuyến đường biển phía tây từ châu Âu đến châu Á và tin rằng ông đã tìm thấy một hòn đảo của quần đảo Indies. Do đó, ông gọi những người bản địa đầu tiên mà ông gặp là “Người Da Đỏ”.

– Năm 1775: Hải quân Hoa Kỳ ra đời sau khi Quốc Hội Lục Địa II cho phép mua lại một hạm đội tàu.

– Năm 1792: George Washington đặt viên đá Nhà Trắng. Tòa nhà, tọa lạc tại số 1600 Đại lộ Pennsylvania, cao ba tầng với hơn 100 phòng và được thiết kế bởi James Hoban. Vào tháng 11 năm 1800, Tổng thống John Adams và gia đình chuyển đến. Tòa nhà đầu tiên được gọi là “Cung điện Tổng thống”, nhưng được gọi là Nhà Trắng khoảng 10 năm sau khi hoàn thành. Tòa nhà đã bị quân đội Anh đốt cháy vào năm 1814, sau đó được xây dựng lại, tân trang và tái chiếm vào năm 1817.
– Năm 1811: Paraguay tuyên bố độc lập khỏi Tây Ban Nha và Argentina.
– Năm 1822: Brazil giành được độc lập từ Bồ Đào Nha.

– Năm 1872: Nhà soạn nhạc kiêm nhạc trưởng người Anh, Ralph Vaughan Williams (1872-1958) sinh ra tại Down Ampney, Gloucestershire, Anh quốc. Ông kết hợp các kỹ thuật sáng tác hiện đại với nhạc dân gian Anh truyền thống và nhạc Tudor để tạo nên một phong cách nước Anh độc đáo. Các tác phẩm chính của ông bao gồm; Mass cung Sol thứ, Fantasia về chủ đề Tallis và vở opera The Pilgrim’s Progress. Ông cũng sáng tác chín bản giao hưởng, nhạc nhà thờ và hợp xướng, nhạc phim và sân khấu và một số vở opera.

– Năm 1884: Greenwichđược thiết lập là múi giờ chung để tính giờ chuẩn trên toàn thế giới.

– Năm 1943: Ý tuyên chiến với đối tác cũ của mình là Đức Quốc xã sau khi Mussolini bị lật đổ và chính phủ Phát Xít của ông ta sụp đổ.

– Năm 1960: Trong một cuộc tranh luận về chủ nghĩa Thực Dân tại Liên Hiệp Quốc, nhà lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev đã cởi giày và đập liên hồi vào bàn làm việc.
– Năm 1970: Thống Nixon rút 40,000 quân về Mỹ, thực hiện Việt Nam hóa cuộc chiến.

* Ngày 13 tháng 10:  

– Năm 1925: Ngày sinh của Margaret Hilda Thatcher, Nam tước Thatcher (nhủ danh Roberts- 13/10/1925 – 08/4/2013), là Thủ tướng Vương quốc Anh từ năm 1979 đến năm 1990 và lãnh đạo Đảng Bảo Thủ từ năm 1975 đến năm 1990. Thế kỷ 19, bà là người phụ nữ đầu tiên giữ chức vụ này. Với tư cách là Thủ tướng, bà đã thực hiện các chính sách được gọi là Chủ nghĩa Thatcher. Một nhà báo Liên Xô đã đặt biệt danh cho bà là “Người phụ nữ sắt”, biệt danh gắn liền với phong cách lãnh đạo và chính trị không khoan nhượng của bà. 

Khi bước chân vào Dinh Thủ tướng ở số 10 đường Downing, bà trích dẫn lời của Francis thành Assisi: “Nơi nào có bất hòa, chúng ta đem đến đó sự hòa thuận. Nơi nào có sai sót, chúng ta đem đến chân lý. Nơi nào có nghi ngờ, chúng ta đem đến đức tin. Và nơi nào có tuyệt vọng, chúng ta đem niềm hi vọng đến”.

* Ngày 14 tháng 10:

– Năm 1912: Cựu Tổng thống Theodore Roosevelt bị một kẻ cuồng tín bắn khi đang vận động tranh cử ở Milwaukee. Roosevelt được cứu sống nhờ chiếc áo khoác dày, hộp đựng kính và một bài phát biểu gấp trong túi áo ngực, tất cả đều giúp làm chậm viên đạn. Mặc dù bị thương, ông vẫn kiên quyết phát biểu khi viên đạn găm vào ngực và không đến bệnh viện cho đến khi cuộc họp kết thúc. Roosevelt, một người đàn ông ngoài trời khỏe mạnh, đã bình phục hoàn toàn sau hai tuần.

– Năm 1933: Đức Quốc Xã tuyên bố rút khỏi Hội Quốc Liên và tuyên bố sẽ không tham gia thêm vào Hội nghị Giải trừ quân bị Geneva.
– Năm 1964: Nhà lãnh đạo dân quyền Martin Luther King Jr., trở thành người trẻ tuổi nhất nhận Giải Nobel Hòa Bình. Ông đã quyên góp 54,000 đô la tiền thưởng cho phong trào Dân Quyền.
– Năm 1890: Ngày sinh của Dwight D. Eisenhower (1890-1969), tổng thống thứ 34 của Hoa Kỳ sinh ra tại Denison, Texas. Ông đã phục vụ hai nhiệm kỳ Tổng thống, từ ngày 20 tháng 1 năm 1953 đến ngày 20 tháng 1 năm 1961. Có biệt danh là “Ike”, ông tốt nghiệp West Point và là sĩ quan quân đội chuyên nghiệp, trở thành Tổng Tư Lệnh của Lực lượng Đồng minh tại châu Âu trong Thế chiến II. Ông giữ cấp bậc Đại tướng năm sao của quân đội.

* Ngày 15 tháng 10:

– Năm 1815: Napoleon Bonaparte đến đảo St. Helena bắt đầu cuộc lưu đày do Anh áp đặt sau thất bại của ông tại trận Waterloo.
– Năm 1917: Điệp viên Thế chiến thứ Nhất Mata Hari bị một đội xử bắn của Pháp xử tử tại trại lính Vincennes, ngoại ô Paris.
– Năm 1945: Pierre Laval, cựu thủ tướng của Vichy Pháp, bị xử tử vì hợp tác với Đức Quốc Xã trong Thế chiến thứ II.
– Năm 1964: Lãnh đạo nước Nga Xô Nikita Khrushchev bị phế truất khỏi chức Bí thư thứ Nhất của Đảng Cộng Sản Liên Xô và được thay thế bởi Leonid Brezhnev.

* Ngày 16 tháng 10:

– Năm 1701: Viện Đại học Yale (Yale University), là viện đại học tư thục ở New Haven, Connecticut. Thành lập năm 1701 ở khu định cư Connecticut. Yale là một trong những viện đại học lâu đời nhất ở Hoa Kỳ, chỉ sau trường Đại học Harvard (1636; sau này là Viện Đại học Harvard) và Đại học William & Mary (1693). Được kết hợp thành “Collegiate School”, học viện này truy nguyên nguồn gốc của mình đến thế kỷ 17 khi giới lãnh đạo giáo hội tìm cách thành lập một trường đại học nhằm đào tạo mục sư và chính trị gia cho khu định cư. Năm 1718, trường đổi tên thành “Yale College” nhằm vinh danh Elihu Yale, Thống đốc Công ty Đông Ấn Anh Quốc. (theo wiki)
– Năm 1793: Nữ hoàng Marie Antoinette bị chặt đầu trong Thời kỳ Khủng bố sau Cách mạng Pháp. Bà là vợ của Vua Louis XVI và đã trở thành biểu tượng cho lòng căm thù của người dân đối với chế độ cũ, do sự xa hoa và phù phiếm của bà. Theo truyền thuyết, bà đã trả lời: “Hãy để họ ăn bánh ngọt” khi được bảo rằng những người nghèo không có bánh mì.
– Năm 1853: Chiến tranh Crimea bắt đầu sau khi Đế chế Ottoman của Thổ Nhĩ Kỳ tuyên chiến với Nga, Anh, Pháp và một số vùng của Ý liên minh với người Thổ Nhĩ Kỳ chống lại Nga. Đây trở thành cuộc chiến đầu tiên được các phóng viên báo chí và nhiếp ảnh gia quan sát tận mắt. Một trong những trận chiến đã được bất tử hóa trong bài thơ của Tennyson, The Charge of the Light Brigade. Trong điều kiện vệ sinh kém, bệnh tật đã giết chết nhiều binh lính Pháp và Anh bị thương. Y tá người Anh, Florence Nightingale sau đó đã tiên phong trong các phương pháp vệ sinh theo phong cách hiện đại, cứu sống nhiều người.

– Năm 1946: Mười cựu lãnh đạo Đức Quốc Xã đã bị quân đồng minh treo cổ sau khi bị kết tội vì tội ác chiến tranh tại Nuremberg, Đức.

– Năm 1964: Trung Quốc cho nổ quả bom hạt nhân đầu tiên tại bãi thử Lop Nor ở Sinkiang.
– Năm 1978: Hồng y Karol Wojtyla của Ba Lan được bầu làm Giáo hoàng. Ông là Giáo hoàng đầu tiên không phải người Ý được bầu sau 456 năm và lấy tên là John Paul II.

– Năm 1758: Giáo viên và nhà báo người Mỹ Noah Webster (1758-1843) sinh ra tại West Hartford, Connecticut. Tên của ông trở thành từ đồng nghĩa với “dictionary” sau khi ông biên soạn những cuốn từ điển tiếng Anh đầu tiên của Mỹ.
– Năm 1854: Nhà thơ và nhà viết kịch người Ireland Oscar Wilde (1854-1900) sinh ra tại Dublin, Ireland. Nổi tiếng nhất với những vở hài kịch bao gồm: The Importance of Being Earnest. Và trong tiểu thuyết The Picture of Dorian Gray, ông viết rằng, “Chỉ có một điều trên thế giới này còn tệ hơn việc bị bàn tán, đó là không được bàn tán”.

* Ngày 17 tháng 10:

– Năm 1777: Trong Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ, tướng người Anh John Burgoyne và toàn bộ quân đội gồm 5,700 người của ông đã đầu hàng tướng người Mỹ Horatio Gates sau trận Saratoga, chiến thắng lớn đầu tiên của người Mỹ.

– Năm 1944: Trận chiến vịnh Leyte, trận hải chiến lớn nhất trong lịch sử, diễn ra ngoài khơi quần đảo Philippines, trong Thế chiến II ở Thái Bình Dương. Trận chiến có sự tham gia của 216 tàu chiến Hoa Kỳ và 64 tàu Nhật Bản và dẫn đến sự hủy diệt của hải quân Nhật Bản bao gồm cả Thiết giáp hạm Musashi của Nhật Bản, một trong những tàu chiến lớn nhất từng được chế tạo.
– Năm 1912: Giáo hoàng John Paul I (1912-1978) sinh ra tại Forno di Canale, Ý (với tên Albino Luciani). Ông được bầu làm Giáo hoàng thứ 263 của Giáo Hội Công Giáo La Mã vào ngày 28 tháng 9 năm 1978, nhưng qua đời tại Rome chỉ 34 ngày sau đó.

– Năm 1931: Thomas Alva Edison (11/2/1847 – 18/10/1931) là một nhà phát minh và thương nhân đã phát triển rất nhiều thiết bị có ảnh hưởng lớn tới cuộc sống trong thế kỷ 20. Ông được một nhà báo đặt danh hiệu “Thầy Phù Thủy Ở Menlo Park”, ông là một trong những nhà phát minh đầu tiên ứng dụng các nguyên tắc sản xuất hàng loạt vào quy trình sáng tạo, và vì thế có thể coi là đã sáng tạo ra phòng nghiên cứu công nghiệp đầu tiên.

* Ngày 19 tháng 10:

– Năm 1781: Cuộc vây hãm Yorktown, còn được gọi là trận Yorktown và sự đầu hàng tại Yorktown, bắt đầu vào ngày 28/9/1781 và kết thúc vào ngày 19/10/1781, đúng 10:30 sáng tại Yorktown, Virginia. Khi ban nhạc của họ chơi bài The World Turned Upside Down, quân đội Anh đã hành quân theo đội hình và đầu hàng quân Mỹ tại Yorktown. Hơn 7,000 quân Anh và Hesse, do tướng Anh – Lord Cornwallis chỉ huy, đã đầu hàng Tướng George Washington. Cuộc chiến giữa Anh và các thuộc địa Mỹ của họ đã chính thức kết thúc. Hiệp ước hòa bình cuối cùng được ký kết tại Paris vào ngày 3 tháng 9 năm 1783.

– Năm 1818: Hoa Kỳ và Anh đã đồng ý thiết lập biên giới Hoa Kỳ – Canada ở vĩ tuyến 49.
– Năm 1935: “Cuộc hành quân dài” dài 6,000 dặm của Mao Trạch Đông đã kết thúc khi lực lượng Cộng Sản của ông đến Diên An, ở tây bắc Trung Quốc, gần một năm sau khi chạy trốn khỏi quân đội của Tưởng Giới Thạch ở phía nam.

* Ngày 20 tháng 10:

– Năm 1968: Jacqueline Kennedy kết hôn với doanh nhân triệu phú người Hy Lạp Aristotle Onassis, chấm dứt gần năm năm góa bụa sau vụ ám sát người chồng đầu tiên của bà, Tổng thống John F. Kennedy.
– Năm 1973: “Vụ thảm sát đêm thứ bảy”xảy ra trong vụ bê bối Watergate khi Tổng thống Richard M. Nixon sa thải Công tố viên đặc biệt Archibald Cox và Phó Tổng chưởng lý William Ruckelshaus. Tổng chưởng lý Elliot Richardson đã từ chức. Một làn sóng phản đối chính trị nổ ra sau vụ sa thải dẫn đến những yêu cầu rộng rãi về việc luận tội Nixon.
– 20/10/1632 – Kiến trúc sư người Anh Christopher Wren (1632-1723) sinh ra tại Wiltshire, phía tây nam nước Anh. Được coi là một trong những bộ óc vĩ đại nhất thời bấy giờ, ông đã thiết kế Nhà thờ St. Paul và 52 nhà thờ cho Thành phố London. Các tòa nhà thế tục của ông bao gồm khu “mới” của Hampton Court gần London và Bệnh viện Greenwich, hiện là Cao đẳng Hải quân Hoàng gia.

* Ngày 21 tháng10:
– Năm 1805: Trận Trafalgar diễn ra giữa Hải quân Hoàng gia Anh và hạm đội liên hiệp Pháp và Tây Ban Nha. Người Anh chiến thắng đã chấm dứt mối đe dọa xâm lược nước Anh của Napoleon. Người hùng hải quân Anh, Đô đốc Horatio Nelson đã bị thương nặng trên tàu Victory của mình.
– Năm 1879: Thomas Edison đã thử nghiệm thành công một bóng đèn sợi đốt điện với dây tóc carbon hóa tại phòng thí nghiệm của ông ở Menlo Park, New Jersey. Giữ cho nó sáng trong hơn 13 giờ.
– Năm 1915: Tin nhắn thoại vô tuyến xuyên Đại Tây Dương đầu tiên được thực hiện bởi Công ty Điện thoại và Điện báo Hoa Kỳ từ Virginia đến Paris.
– Năm 1944: Trong Thế chiến II ở Châu Âu, quân đội Hoa Kỳ đã chiếm được Aachen ở miền tây nước Đức sau một tuần chiến đấu ác liệt. Đây là thành phố lớn đầu tiên của Đức bị quân Đồng minh chiếm giữ.
– Năm 1967: Hàng nghìn người biểu tình phản chiến đã xông vào Lầu Năm Góc trong một cuộc biểu tình phản đối Chiến tranh Việt Nam tại Washington, D.C. Khoảng 250 người đã bị bắt. Không có phát súng nào được bắn, nhưng người biểu tình đã bị đánh bằng dùi cui và báng súng trường.

– Năm 1917: Nghệ sĩ nhạc Jazz vĩ đại Dizzy Gillespie (1917-1993) sinh ra tại Cheraw, Nam Carolina (với nghệ danh John Birks Gillespie). Ông là một nghệ sĩ chơi kèn trumpet, nhà soạn nhạc, trưởng nhóm nhạc và là một trong những người sáng lập ra nhạc jazz hiện đại, nổi tiếng với đôi má phúng phính và chiếc kèn trumpet cong.

* Ngày 22 tháng 10:

– Năm 1962: Tổng thống John F. Kennedy xuất hiện trên truyền hình để thông báo cho người Mỹ về sự tồn tại của tên lửa Nga ở Cuba. Tổng thống yêu cầu dỡ bỏ chúng và tuyên bố “cách ly” Cuba trên biển. Sáu ngày sau, người Nga tuyên bố sẽ dỡ bỏ các loại vũ khí này. Đổi lại, Hoa Kỳ sau đó đã dỡ bỏ các tên lửa khỏi Thổ Nhĩ Kỳ.
– Năm 1811: Nhà soạn nhạc người Hungary Franz Liszt (1811-1886) sinh ra tại Raiding, Hungary. Ông là một nghệ sĩ piano tài năng, nổi tiếng nhất với tác phẩm Hungarian Rhapsody số 2, Liebestraum số 3 và các bản giao hưởng Faust và Dante.

* Ngày 23 tháng10:

 – Năm  1940: Pelé –  Edson Arantes do Nascimento (23/10/1940-29/12/2022), được biết đến nhiều nhất với tên Pelé, là một cố cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp người Brazil. Với biệt danh “Vua bóng đá”, ông được coi là một trong những cầu thủ bóng đá vĩ đại nhất mọi thời đại. Vào năm 1999, ông được bầu chọn là Cầu Thủ Xuất Sắc Nhất thế kỷ 20 bởi hiệp hội IFFHS. Cũng trong năm đó, ông được IOC bầu chọn là Vận Động Viên của thế kỷ và được tạp chí TIME đưa vào danh sách 100 người có ảnh hưởng lớn nhất thế giới. Vào năm 2013, ông được FIFA trao tặng giải thưởng Quả Bóng Vàng Danh Dự (Ballon d’Or Prix d’Honneur).

– Năm 1983: Những kẻ khủng bố lái một chiếc xe tải chở đầy thuốc nổ TNT vào trụ sở của Hoa Kỳ và Pháp tại Beirut, Lebanon, kích nổ và giết chết 241 lính thủy đánh bộ Hoa Kỳ và 58 lính dù Pháp.
– Năm 1989: Hungary tuyên bố là một nước cộng hòa 33 năm sau khi quân đội Liên Xô đàn áp cuộc nổi loạn của người dân chống lại chế độ Cộng sản.

* Ngày 24 tháng 10:

– Năm 1861: Bức điện tín xuyên lục địa đầu tiên ở Hoa Kỳ được gửi từ San Francisco đến Washington, gửi đến Tổng thống Abraham Lincoln từ Chánh án Tòa án Tối cao California.
– Năm 1929: “Thứ Năm Đen” xảy ra tại sàn giao dịch chứng khoán New York khi gần 13 triệu cổ phiếu được bán ra trong tình trạng bán tháo hoảng loạn. Năm ngày sau, “Thứ Ba Đen” chứng kiến 16 triệu cổ phiếu được bán ra.

– Năm 1931: Tên gangster Chicago “Scarface” Al Capone bị kết án 11 năm tù vì tội trốn thuế thu nhập liên bang. Năm 1934, hắn bị chuyển đến nhà tù Alcatraz gần San Francisco. Hắn được ân xá vào năm 1939, mắc bệnh giang mai. Hắn nghỉ hưu tại dinh thự của mình ở Miami Beach, nơi hắn qua đời vào năm 1947.
– Năm 1945: Liên Hiệp Quốc được thành lập.

* Ngày 25 tháng 10:

– Năm 1955: Áo giành lại chủ quyền sau khi lực lượng Đồng minh cuối cùng rời đi. Đất nước này đã bị Đức Quốc xã chiếm đóng từ năm 1938-45. Sau Thế chiến II, nó bị chia thành bốn vùng chiếm đóng bởi Hoa Kỳ, Nga, Anh và Pháp.

– Năm 1881: Nghệ sĩ Pablo Picasso (1881-1973) sinh ra tại Malaga, Tây Ban Nha. Ông là một họa sĩ thử nghiệm và cũng trở thành một nhà điêu khắc, thợ khắc và thợ gốm tài ba.

– Năm 1983: Đảo Grenada ở Caribe bị Hoa Kỳ xâm lược để khôi phục “trật tự và dân chủ”. Hơn 2.000 lính thủy đánh bộ và lính biệt kích lục quân đã giành quyền kiểm soát sau một cuộc đảo chính chính trị vào tuần trước đã biến hòn đảo này thành “thuộc địa của Liên Xô-Cuba”, theo Tổng thống Ronald Reagan.

* Ngày 26 tháng 10:

– Năm 1825: Kênh đào Erie được mở ra như tuyến đường thủy nhân tạo lớn đầu tiên ở Mỹ, nối hồ Erie với sông Hudson, bỏ qua sông St. Lawrence do Anh kiểm soát. Kênh đào này có chi phí hơn 7 triệu đô la và mất tám năm để hoàn thành.

– Năm 1947: Hillary Rodham Clinton sinh ra tại Park Ridge, Illinois, ngày 26/10/1947. Bà là Đệ nhất phu nhân từ năm 1993-2001 trong thời kỳ chồng bà là Bill Clinton làm tổng thống. Năm 2000, bà trở thành Đệ nhất Phu nhân duy nhất từng được bầu vào Thượng viện Hoa Kỳ, phục vụ với tư cách là đảng viên Dân Chủ đến từ New York. Bà được bầu lại vào năm 2006 và sau đó bắt đầu chiến dịch tranh cử tổng thống, hy vọng trở thành nữ tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ. Bà đã để mất đề cử của đảng Dân Chủ vào tay Barack Obama, người đã giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử và bổ nhiệm bà làm Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ vào năm 2008.

– Năm 1951: Winston Churchill trở thành thủ tướng Anh lần thứ hai, sau chiến thắng sít sao của Đảng Bảo thủ trong cuộc tổng tuyển cử. Trong nhiệm kỳ đầu tiên từ năm 1940-45, ông đã lãnh đạo nước Anh đấu tranh chống lại Đức Quốc xã.
 – Năm 1955: Ngô Đình Diệm (03/01/1901-2/11/1963) là một chính khách người Việt Nam. Ông từng làm quan triều Nguyễn thời vua Bảo Đại, sau đó làm Thủ tướng cuối cùng của Quốc gia Việt Nam –  Ông cũng là lãnh tụ của Đảng Cần Lao Nhân vị, đảng cầm quyền chính thức của miền Nam Việt Nam lúc bấy giờ.

 Từ 26/10/1955, Ngô Đình Diệm tuyên bố Nam Việt Nam là một nước cộng hòa và trở thành Tổng Thống sau một cuộc Trưng cầu dân Ý 

* Ngày 27 tháng 10:

– Năm 1728: Nhà hàng hải người Anh James Cook (1728-1779) sinh ra tại Yorkshire, Anh. Ông đã khám phá New Zealand, Úc và Quần đảo Hawaii.
– Năm 1858: Theodore Roosevelt (1858-1919) Tổng thống thứ 26 của Hoa Kỳ sinh ra tại Thành phố New York. Ông kế nhiệm chức tổng thống sau vụ ám sát Tổng thống William McKinley. Roosevelt phục vụ từ ngày 14 tháng 9 năm 1901 đến ngày 3 tháng 3 năm 1909. Ông được nhớ đến nhiều nhất với câu nói: “Nói nhẹ nhàng và mang theo một cây gậy lớn.”

 – Năm 1904: Tàu điện ngầm Thành phố New York bắt đầu hoạt động, chạy từ Tòa thị chính đến Phố West 145, hệ thống đường sắt ngầm và dưới nước đầu tiên trên thế giới.

* Ngày 28 tháng 10:

– Năm 1636: Đại học Harvard, cơ sở giáo dục đại học lâu đời nhất tại Hoa Kỳ, được thành lập tại Cambridge, Massachusetts. Trường được đặt theo tên của John Harvard, một người Thanh giáo đã hiến tặng thư viện và một nửa gia sản của mình. Những cựu sinh viên xuất sắc bao gồm: Ralph Waldo Emerson, Henry David Thoreau, Henry James và người sáng lập NAACP W.E.B. Du Bois.
– Năm 1846: Đoàn Donner khởi hành từ Illinois đến California. Đoàn có tổng cộng 90 người, bao gồm những người nhập cư, gia đình và doanh nhân, do George và Jacob Donner dẫn đầu. Thảm kịch sau đó xảy ra khi họ bị mắc kẹt trong tuyết ở Sierras, nơi nạn đói và nạn ăn thịt người đã cướp đi sinh mạng của họ. Có 48 người sống sót vào cuối cuộc hành trình của họ vào tháng 4 năm 1847.
– Năm 1886: Tượng Nữ Thần Tự Do được khánh thành tại đảo Bedloe ở cảng New York. Bức tượng là món quà của người dân Pháp để kỷ niệm liên minh Pháp-Mỹ trong Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ. Được thiết kế bởi Frederic Auguste Bartholdi, toàn bộ công trình cao 300 feet (92,9 mét). Bệ đỡ có dòng chữ: “Hãy trao cho tôi những người mệt mỏi, nghèo đói, quần chúng chen chúc khao khát được hít thở tự do, những kẻ khốn khổ bị bỏ rơi trên bờ biển đông đúc của bạn. Hãy gửi những người này, những người vô gia cư, những cơn bão tố đến với tôi, tôi giơ cao ngọn đèn của mình bên cánh cửa vàng!”
– Năm 1918: Cộng hòa Tiệp Khắc được thành lập, tập hợp từ ba tỉnh: Bohemia, Moravia và Slovakia, vốn từng là một phần của đế chế Áo-Hung trước đây.

– Năm 1922: Những người áo đen phát xít bắt đầu “Cuộc diễu hành đến Rome” từ Naples dẫn đến sự hình thành chế độ độc tài dưới thời Benito Mussolini.

– Năm 1949: Helen Anderson trở thành nữ đại sứ đầu tiên, được Tổng thống Harry Truman bổ nhiệm làm Đại sứ tại Đan Mạch.
– Năm 1958: Hồng y Angelo Giuseppe Roncalli, Thượng phụ Venice, được bầu làm Giáo hoàng, lấy tước hiệu là John XXIII. Nổi tiếng nhất với việc chủ trì Công đồng Chung lần thứ 21 (Vatican II).
– Năm 1914: Tiến sĩ Jonas Salk (1914-1995) sinh ra tại thành phố New York. Năm 1952, ông đã phát triển một loại vắc-xin phòng ngừa căn bệnh bại liệt ở trẻ em (viêm tủy xám, còn được gọi là bại liệt ở trẻ sơ sinh). Vắc-xin của ông đã làm giảm 95% số ca tử vong do bệnh bại liệt ở Hoa Kỳ.
– Năm 1955: Nhà sáng lập Microsoft Bill Gates sinh ra tại Seattle, Washington, ngày 28/10/1955. Năm 1975, ông đồng sáng lập Microsoft với Paul Allen, thiết kế phần mềm cho máy tính IBM. Đến năm 1980, Microsoft đã trở thành công ty phần mềm hàng đầu cho máy tính tương thích IBM. Gates trở thành tỷ phú ở tuổi 31 và vẫn là một trong những cá nhân giàu nhất thế giới.

* Ngày 29 tháng 10:

– Năm 1618: Nhà thám hiểm người Anh, Sir Walter Raleigh bị hành quyết tại London vì tội phản quốc theo lệnh của Vua James I.

– Năm 1897: Bộ trưởng tuyên truyền của Đức Quốc Xã Paul Joseph Goebbels (1897-1945) sinh ra tại Rheydt, gần Dusseldorf, Đức. Được coi là một bậc thầy tuyên truyền, ông kiểm soát tất cả các tờ báo, đài phát thanh và sản xuất phim của Đức Quốc Xã. Ông là một người bài Do Thái cực đoan, người ủng hộ việc tiêu diệt người Do Thái. Ông tận tụy với Hitler cho đến phút cuối cùng, ông đã chết tại hầm trú ẩn Berlin của Hitler vào năm 1945 sau khi đầu độc sáu người con của mình.

* Ngày 30 tháng 10:

– Năm 1990: Lần đầu tiên kể từ Kỷ Băng hà, Vương quốc Anh được kết nối với lục địa châu Âu, thông qua một đường hầm đường sắt mới dưới eo biển Manche.
– Năm 1735: John Adams (1735-1826), Tổng thống thứ 2 của Hoa Kỳ sinh ra tại Braintree, Massachusetts. Ông phục vụ từ ngày 04/3/1797 đến ngày 03/3/1801. Ông từng là Phó Tổng thống của George Washington và là cha của John Quincy Adams, Tổng thống thứ 6. Ông qua đời vào ngày 04/7/1826, cùng ngày với Thomas Jefferson, vào đúng kỷ niệm 50 năm ngày thông qua Tuyên Ngôn Độc Lập.

* Ngày 31 tháng 10:

– Năm 1920 và 1930: Halloween đã trở thành một ngày lễ thế tục nhưng mang tính cộng đồng, với các cuộc diễu hành và tiệc Halloween trên toàn thị trấn là hoạt động giải trí chính. Halloween hay All Hallow’s Eve, một lễ kỷ niệm cổ xưa kết hợp lễ hội All Saints của Cơ đốc giáo với lễ hội mùa thu của người ngoại giáo.

– Năm 1940: Trận chiến nước Anh kết thúc. Bắt đầu từ ngày 10 tháng 7 năm 1940, máy bay ném bom và máy bay chiến đấu của Đức đã tấn công các mục tiêu ven biển, sân bay, London và các thành phố khác, như một màn mở đầu cho cuộc xâm lược của Đức Quốc Xã vào nước Anh. Các phi công Anh trên máy bay Spitfire và Hurricane đã bắn hạ hơn 1,700 máy bay Đức trong khi mất 915 máy bay chiến đấu. “Chưa bao giờ trong lĩnh vực xung đột của con người, rất nhiều người nợ rất ít người như vậy”, Thủ tướng Winston Churchill tuyên bố.

– Năm 1941: Đài tưởng niệm quốc gia Núi Rushmore được hoàn thành sau 14 năm xây dựng. Đài tưởng niệm có các tác phẩm điêu khắc cao 60 foot về đầu của các Tổng thống George Washington, Thomas Jefferson, Abraham Lincoln và Theodore Roosevelt – đại diện cho nền tảng, triết lý chính trị, sự bảo tồn, mở rộng và bảo tồn của nước Mỹ.
– Năm 1950: Earl Lloyd trở thành người Mỹ gốc Phi đầu tiên chơi trong một trận đấu của Hiệp Hội Bóng Rổ Quốc gia (NBA) khi anh thi đấu cho đội Washington Capitols ở Rochester, New York.

– Năm 1961: Thi hài của Joseph Stalin được đưa khỏi lăng mộ ở Quảng Trường Đỏ và được chôn cất lại bên trong các bức tường Điện Kremlin cùng với các ngôi mộ của những anh hùng Liên Xô kém cỏi hơn. Sự kiện này diễn ra như một phần trong chương trình phi Stalin hóa của Nga dưới thời người kế nhiệm Nikita Khrushchev. Tên của Stalin cũng bị xóa khỏi các tòa nhà công cộng, đường phố và nhà máy. Stalingrad được đổi tên thành Volgograd.

– Năm 1968: Trong chiến tranh Việt Nam, Tổng thống Lyndon Johnson đã ra lệnh ngừng ném bom Bắc Việt Nam của Mỹ.
– Năm 1984: Thủ tướng Ấn Độ Indira Gandhi bị ba thành viên Sikh trong đội cận vệ của bà ám sát khi đang đi dạo trong vườn nhà bà ở New Delhi.
Người lính và chính khách Trung Quốc Tưởng Giới Thạch (1887-1975) sinh ra tại Chiết Giang. Được đào tạo tại Học viện Quân sự Wampoa, ông đã lãnh đạo lực lượng Quốc Dân Đảng (dân tộc chủ nghĩa) trong cuộc đấu tranh chống lại quân đội Cộng Sản do Mao Trạch Đông lãnh đạo.

tháilan – phannữlan sưu tầm& dịch

ReplyForwardAdd reaction

Thailan  sưu tầm & dịch

**01/10

— Bùi Diễm (01/10/1923– 24/10/2021) là một chính khách Việt Nam. Ông nắm giữ chức vụ Đại sứ Việt Nam Cộng hòa tại Hoa Kỳ nhiệm kỳ từ năm 1967 đến năm 1972.

–1908 – Mẫu xe T của Henry Ford, một “chiếc xe phổ thông” được thiết kế cho đại chúng, được bán lần đầu tiên.

 1938 – Quân đội của Hitler chiếm đóng phần Sudetenland của Tiệp Khắc. Trong nỗ lực tránh chiến tranh, các nhà lãnh đạo Anh và Pháp đã đồng ý nhượng khu vực nói tiếng Đức cho Hitler, người sau đó đã phá vỡ thỏa thuận và chiếm đóng toàn bộ Tiệp Khắc. 

 1946 – Mười hai nhà lãnh đạo Đức Quốc xã đã bị kết án tử hình tại Tòa án Tội phạm Chiến tranh Quốc tế ở Nuremberg, Đức. Ngày 1 tháng 10 năm 1949 – Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập với Mao Trạch Đông làm Chủ tịch.

**02/10:

-1968 – Công viên Quốc gia Redwood của California được thành lập. Cây gỗ đỏ là loài cây cao nhất trong tất cả các loài cây, có thể cao tới 400 feet (120 mét) trong suốt cuộc đời có thể kéo dài 2.000 năm

 – 1975 – Nhật hoàng Hirohito lần đầu tiên đến thăm Nhà Trắng.

 – 1869: Nhà lãnh đạo chính trị và tinh thần Ấn Độ Mohandas (Mahatma) Gandhi (1869-1948) sinh ra tại Porbandar, Ấn Độ. Ông nổi tiếng khắp thế giới vì lối sống sùng đạo và phong trào đấu tranh bất bạo động đã chấm dứt sự cai trị của Anh đối với Ấn Độ. Ông bị một kẻ cuồng tín tôn giáo ám sát trong khu vườn nhà mình ở New Delhi vào ngày 30 tháng 1 năm 1948.

**03/10:

–Thánh Phanxicô thành Assisi (tiếng Ý: Francesco d’Assisi; 26/ 9/1181 – 03/10/1226), còn gọi là Thánh Phanxicô Khó khăn, là một tu sĩ Công giáo Rôma và người sáng lập Dòng Anh Em Hèn Mọn (Order of Friars Minor), được biết đến nhiều hơn với tên Dòng Phan Sinh. Giáo hội Công giáo xem ông là thánh bổn mạng loài vật, chim trời, môi trường, và nước Ý. Ngày 4 tháng 10 hằng năm là ngày lễ kính Thánh Phanxicô

– 1863 – Tổng thống Abraham Lincoln đã ban hành tuyên bố chỉ định thứ Năm cuối cùng của tháng 11 là Ngày Lễ Tạ ơn. 

– 1929 – Nam Tư trở thành tên chính thức của Vương quốc Serbia, Croatia và Slovenia. 

–  1990 – Sau 45 năm chia cắt trong Chiến tranh Lạnh, Đông và Tây Đức đã thống nhất thành Cộng hòa Liên bang Đức.-04/10/1965 – Giáo hoàng Paul VI trở thành Giáo hoàng đầu tiên đến thăm Hoa Kỳ và là người đầu tiên phát biểu tại Liên hợp quốc. – 04/10/1822 — Rutherford B. Hayes (1822-1893) Tổng thống thứ 19 của Hoa Kỳ sinh ra tại Delaware, Ohio. Ông phục vụ từ ngày 4 tháng 3 năm 1877 đến ngày 3 tháng 3 năm 1881. Ông là một đảng viên Cộng hòa nổi tiếng nhất với câu nói được trích dẫn nhiều của mình, ” Người phục vụ đảng của mình tốt nhất là người phục vụ đất nước mình tốt nhất–

Nhà viết tiểu sử Ari Hoogenboom nhận xét rằng thành tựu lớn nhất của Hayes là khôi phục niềm tin dân chúng vào các đời Tổng thống và ngăn được sự suy giảm quyền lực của nhánh hành pháp trong chính phủ liên bang – một điều đã xảy ra kể từ sau vụ ám sát Abraham Lincoln vào năm 1865.

 ***05/10:

– 1877 – Sau cuộc rút lui 1.700 dặm, Tù trưởng Joseph của người da đỏ Nez Perce đã đầu hàng quân Kỵ binh Hoa Kỳ tại Bear’s Paw gần Chinook, Montana. “Từ nơi mặt trời mọc, tôi sẽ không chiến đấu mãi mãi nữa”, ông tuyên bố.-1910 – Bồ Đào Nha trở thành một nước cộng hòa sau cuộc nổi loạn thành công chống lại Vua Manuel II.
-1938 – Tổng thống Séc Tiến sĩ Eduard Benes từ chức và chạy trốn ra nước ngoài trong bối cảnh bị Adolf Hitler đe dọa.
-1964 – Cuộc trốn chạy hàng loạt lớn nhất kể từ khi Bức tường Berlin được xây dựng xảy ra khi 57 người tị nạn Đông Đức trốn sang Tây Berlin sau khi đào đường hầm bên dưới bức tường.
-1703 – Nhà thần học Jonathan Edwards (1703-1758) sinh ra tại East Windsor, Connecticut. Ông đã lãnh đạo cuộc phục hưng tôn giáo “Đại thức tỉnh” ở các thuộc địa của Mỹ và sau đó trở thành hiệu trưởng của Princeton.
-1882- “Cha đẻ của Kỷ nguyên Không gian” Robert Goddard (1882-1945) sinh ra tại Worcester, Massachusetts. Trong suốt cuộc đời mình, ông đã bị công chúng và báo chí chế giễu vì ý tưởng chế tạo một cỗ máy bay vũ trụ. Năm 1926, ông đã phóng tên lửa nhiên liệu lỏng đầu tiên trên thế giới tại một trang trại gần Auburn, Mass. Năm 1935, tên lửa nhiên liệu lỏng của ông đã vượt qua tốc độ âm thanh. Những phát triển khác bao gồm một thiết bị lái cho máy tên lửa, tên lửa có hệ thống để đạt đến độ cao lớn, máy bơm nhiên liệu tên lửa và động cơ tên lửa tự làm mát.-1846- Kỹ sư và nhà phát minh George Westinghouse (1846-1914) sinh ra tại Central Bridge, New York. Ông đã phát triển phanh khí cho tàu hỏa và sau đó chịu trách nhiệm áp dụng hệ thống dòng điện xoay chiều (AC) để truyền tải điện năng tại Hoa Kỳ. Ông cũng là người sử dụng lao động đầu tiên cho nhân viên của mình nghỉ phép có lương.-1921-Phạm Duy (1921 – 2013), tên khai sinh Phạm Duy Cẩn là nhạc sĩ, nhạc công, ca sĩ, nhà nghiên cứu âm nhạc lớn của Việt Nam. Ông được nhiều người đánh giá là nhạc sĩ lớn nhất của nền tân nhạc Việt Nam  với lượng sáng tác đồ sộ cũng như đa dạng về thể loại, trong đó có rất nhiều ca khúc trở nên kinh điển và quen thuộc với người Việt.
***06/10:
-1927 – Phim nói đầu tiên được công chiếu tại New York. The Jazz Singer với sự tham gia của Al Jolson là bộ phim truyện dài đầu tiên sử dụng lời thoại.
-1928 – Đại tướng Tưởng Giới Thạch trở thành tổng thống của Trung Hoa Dân Quốc sau khi ban hành hiến pháp mới. 
-1978 – Lãnh tụ tôn giáo Iran Ayatollah Khomeini được cấp quyền tị nạn tại Pháp sau khi bị trục xuất khỏi Iran vì phản đối Shah.
-1981 – Tổng thống Ai Cập Anwar Sadat (1918-1981) bị những người theo chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan ám sát tại Cairo khi đang xem một cuộc diễu binh quân sự. Ông đã chia sẻ Giải Nobel Hòa bình năm 1978 với Menachem Begin của Israel. Ông đã ký một hiệp định hòa bình do Hoa Kỳ bảo trợ với Israel, nhưng đã bị các nhà lãnh đạo Ả Rập khác lên án.

-Bùi Giáng (17/12/1926 – 07/10/1998), là nhà thơ, dịch giả và là nhà nghiên cứu văn học của Việt Nam. Các bút danh khác của ông là: Trung niên thi sĩ, Thi sĩ, Bùi Bàn Dúi, Bùi Văn Bốn, Vân Mồng… Ông nổi tiếng từ năm 1962 với tập thơ Mưa nguồn.

 **08/10:

-1871 – Đại hỏa hoạn Chicago bùng phát. Theo truyền thuyết, nó bắt đầu khi con bò của bà O’Leary đá đổ một chiếc đèn lồng trong chuồng của bà trên phố DeKoven. Hơn 300 người đã thiệt mạng và 90.000 người mất nhà cửa khi đám cháy san phẳng 3,5 dặm vuông, phá hủy 17.450 tòa nhà. Tổng thiệt hại tài chính lên tới hơn 200 triệu đô la.

-1918 – Trong Thế chiến thứ nhất tại Rừng Argonne ở Pháp, Trung sĩ Hoa Kỳ Alvin C. York đã một mình tiêu diệt một tiểu đoàn súng máy của Đức, giết chết hơn một chục người và bắt giữ 132 người. Sau đó, ông được trao tặng Huân chương Danh dự và Huân chương Croix de Guerre của Pháp.

-1996 – Tổng thống Palestine Yasser Arafat đã có chuyến thăm công khai đầu tiên tới Israel để hội đàm với Tổng thống Israel Ezer Weizman tại dinh thự riêng của ông.-1962 – Uganda giành được độc lập sau gần 70 năm bị Anh cai trị.
-1970 – Campuchia tuyên bố mình là Cộng hòa Khmer sau khi chế độ quân chủ bị cơ quan lập pháp bãi bỏ.
-1940-John Lennon (1940-1980) sinh ra tại Liverpool, Anh. Ông là thành viên của The Beatles, một nhóm nhạc rock có sức ảnh hưởng đã thu hút khán giả đầu tiên ở Anh và Đức, sau đó là ở Mỹ và trên toàn thế giới. Ông đã bị sát hại tại Thành phố New York vào ngày 8 tháng 12 năm 1980.-Ernesto “Che” Guevara (tiếng Tây Ban Nha: [ˈtʃe ɣeˈβaɾa]- 14/6/1928 – 09/10/1967) là một nhà Cách mạng theo Chủ nghĩa Marx, bác sĩ, tác giả, lãnh đạo du kích, nhà ngoại giao và nhà lý luận quân sự người Argentina. Là một nhân vật quan trọng của Cách mạng Cuba, hình ảnh cách điệu của ông đã trở thành một biểu tượng văn hóa phản kháng phổ biến của sự nổi loạn và biểu tượng toàn cầu trong văn hóa đại chúng.
**10/10:- 1954 – Hồ Chí Minh tiến vào Hà Nội, Việt Nam, sau khi quân đội Pháp rút lui, theo các điều khoản đình chiến chấm dứt cuộc đấu tranh kéo dài bảy năm giữa Việt Nam Cộng sản và Pháp.
-1813 -Nhà soạn nhạc opera người Ý Giuseppi Verdi (1813-1901) sinh ra tại Le Roncole, Ý. 26 vở opera của ông bao gồm; Rigoletto, Il Trovatore, La Traviata và Aida, và là một trong những tác phẩm nhạc cổ điển phổ biến nhất được biểu diễn ngày nay.

**11/10:

-1521 – Vua Henry VIII của Anh được Giáo hoàng Leo X phong tặng danh hiệu “Người bảo vệ đức tin” sau khi xuất bản cuốn sách của Nhà vua chống lại Martin Luther.

-1976 – “Băng đảng bốn tên“, bao gồm cả góa phụ của Mao Trạch Đông, đã bị bắt tại Trung Quốc, bị buộc tội âm mưu đảo chính. Sau đó, họ đã bị xét xử và kết án về nhiều tội ác chống lại nhà nước.-1884- Eleanor Roosevelt (1884-1962) sinh ra tại Thành phố New York. Bà là vợ của Tổng thống Franklin Delano Roosevelt, Tổng thống thứ 32 của Hoa Kỳ. Với tư cách là Đệ nhất phu nhân, bà đã có một cuộc sống độc lập chưa từng có, phấn đấu cải thiện cuộc sống của mọi người trên khắp thế giới. Năm 1933, bà trở thành người vợ đầu tiên của một tổng thống tổ chức họp báo riêng tại Nhà Trắng. Bà đã đi du lịch khắp nơi một mình và được mọi người trìu mến gọi là “Đệ nhất phu nhân của thế giới”. Bà đã phục vụ với tư cách là đại biểu Hoa Kỳ tại Liên hợp quốc trong nhiều năm và đã giúp viết Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền.
 **12 /10:- 

Năm 54 sau Công nguyên – Hoàng đế La Mã Claudius qua đời sau khi ăn phải nấm do vợ mình, Hoàng hậu Agrippina đầu độc.
-1492 – Sau chuyến hành trình kéo dài 33 ngày, Christopher Columbus đã đặt chân lên đất liền đầu tiên ở Tân Thế giới tại Bahamas. Ông đặt tên cho vùng đất đầu tiên được nhìn thấy là El Salvador, tuyên bố chủ quyền của mình theo tên của Vương miện Tây Ban Nha. Columbus đang tìm kiếm một tuyến đường biển phía tây từ châu Âu đến châu Á và tin rằng ông đã tìm thấy một hòn đảo của quần đảo Indies. Do đó, ông gọi những người bản địa đầu tiên mà ông gặp là “người da đỏ”.

-1775 – Hải quân Hoa Kỳ ra đời sau khi Quốc hội Lục địa lần thứ hai cho phép mua lại một hạm đội tàu.- 1792- George Washington đặt viên đá Nhà Trắng. Tòa nhà, tọa lạc tại số 1600 Đại lộ Pennsylvania, cao ba tầng với hơn 100 phòng và được thiết kế bởi James Hoban. Vào tháng 11 năm 1800, Tổng thống John Adams và gia đình chuyển đến. Tòa nhà đầu tiên được gọi là “Cung điện Tổng thống“, nhưng được gọi là “Nhà Trắng” khoảng 10 năm sau khi hoàn thành. Tòa nhà đã bị quân đội Anh đốt cháy vào năm 1814, sau đó được xây dựng lại, tân trang và tái chiếm vào năm 1817.
– 1811 – Paraguay tuyên bố độc lập khỏi Tây Ban Nha và Argentina.
– 1822 – Brazil giành được độc lập từ Bồ Đào Nha.- 1872 -Nhà soạn nhạc kiêm nhạc trưởng người Anh Ralph Vaughan Williams (1872-1958) sinh ra tại Down Ampney, Gloucestershire, Anh. Ông kết hợp các kỹ thuật sáng tác hiện đại với nhạc dân gian Anh truyền thống và nhạc Tudor để tạo nên một phong cách Anh độc đáo. Các tác phẩm chính của ông bao gồm; Mass cung Sol thứ, Fantasia về chủ đề Tallis và vở opera The Pilgrim’s Progress. Ông cũng sáng tác chín bản giao hưởng, nhạc nhà thờ và hợp xướng, nhạc phim và sân khấu và một số vở opera.

– 1884 – Greenwich được thiết lập là múi giờ chung để tính giờ chuẩn trên toàn thế giới.

– 1943 – Ý tuyên chiến với đối tác cũ của mình là Đức Quốc xã sau khi Mussolini bị lật đổ và chính phủ Phát xít của ông ta sụp đổ.

– 1960 – Trong một cuộc tranh luận về chủ nghĩa thực dân tại Liên hợp quốc, nhà lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev đã cởi giày và đập liên hồi vào bàn làm việc.

 ** 13/10  Margaret Hilda Thatcher, Nam tước Thatcher (nhũ danh Roberts; 13 tháng 10 năm 1925 – 8 tháng 4 năm 2013), là Thủ tướng Vương quốc Anh từ năm 1979 đến năm 1990 và lãnh đạo Đảng Bảo thủ từ năm 1975 đến năm 1990. Thế kỷ 19, bà là người phụ nữ đầu tiên giữ chức vụ này. Với tư cách là Thủ tướng, bà đã thực hiện các chính sách được gọi là Chủ nghĩa Thatcher. Một nhà báo Liên Xô đã đặt biệt danh cho bà là “Người phụ nữ sắt”, biệt danh gắn liền với phong cách lãnh đạo và chính trị không khoan nhượng của bà.

 Khi bước chân vào Dinh Thủ tướng ở số 10 đường Downing, bà trích dẫn lời của Francis thành Assisi:

“	Nơi nào có bất hòa, chúng ta đem đến đó sự hòa thuận. Nơi nào có sai sót, chúng ta đem đến chân lý. Nơi nào có nghi ngờ, chúng ta đem đến đức tin. Và nơi nào có tuyệt vọng, chúng ta đem đến niềm hi vọng.

** 14/10:

– 1912 – Cựu Tổng thống Theodore Roosevelt bị một kẻ cuồng tín bắn khi đang vận động tranh cử ở Milwaukee. Roosevelt được cứu sống nhờ chiếc áo khoác dày, hộp đựng kính và một bài phát biểu gấp trong túi áo ngực, tất cả đều giúp làm chậm viên đạn. Mặc dù bị thương, ông vẫn kiên quyết phát biểu khi viên đạn găm vào ngực và không đến bệnh viện cho đến khi cuộc họp kết thúc. Roosevelt, một người đàn ông ngoài trời khỏe mạnh, đã bình phục hoàn toàn sau hai tuần.- 1933 – Đức Quốc xã tuyên bố rút khỏi Hội Quốc Liên và tuyên bố sẽ không tham gia thêm vào Hội nghị Giải trừ quân bị Geneva.
– 1964 – Nhà lãnh đạo Dân quyền Martin Luther King, Jr., trở thành người trẻ tuổi nhất nhận Giải Nobel Hòa bình. Ông đã quyên góp 54.000 đô la tiền thưởng cho phong trào Dân quyền.
– 14/10/1890- Dwight D. Eisenhower (1890-1969) Tổng thống thứ 34 của Hoa Kỳ sinh ra tại Denison, Texas. Ông đã phục vụ hai nhiệm kỳ Tổng thống, từ ngày 20 tháng 1 năm 1953 đến ngày 20 tháng 1 năm 1961. Có biệt danh là “Ike”, ông tốt nghiệp West Point và là sĩ quan quân đội chuyên nghiệp, trở thành Tổng tư lệnh của Lực lượng Đồng minh tại Châu Âu trong Thế chiến II. Ông giữ cấp bậc Đại tướng năm sao của Quân đội.

Ngày 15 tháng 10,-1815 – Napoleon Bonaparte đến Đảo St. Helena bắt đầu cuộc lưu đày do Anh áp đặt sau thất bại của ông tại Trận Waterloo.
– 1917 – Điệp viên Thế chiến thứ nhất Mata Hari bị một đội xử bắn của Pháp xử tử tại Trại lính Vincennes, ngoại ô Paris.
-1945 – Pierre Laval, cựu thủ tướng của Vichy Pháp, bị xử tử vì hợp tác với Đức Quốc xã trong Thế chiến thứ II.
– 1964 – Lãnh đạo nước Nga Xô Viết Nikita Khrushchev bị phế truất khỏi chức Bí thư thứ nhất của Đảng Cộng sản Liên Xô và được thay thế bởi Leonid Brezhnev.

**16/10:

 1701 – Đại học Yale được thành lập tại Killingworth, Connecticut (với tên gọi là Trường Cao đẳng Connecticut). Trường chuyển đến New Haven vào năm 1716. Hai năm sau, trường đổi tên thành Cao đẳng Yale để vinh danh Elihu Yale, một nhà từ thiện. Năm 1886, trường trở thành Đại học Yale.
1793 – Nữ hoàng Marie Antoinette bị chặt đầu trong Thời kỳ Khủng bố sau Cách mạng Pháp. Bà là vợ của Vua Louis XVI và đã trở thành biểu tượng cho lòng căm thù của người dân đối với chế độ cũ do sự xa hoa và phù phiếm của bà. Theo truyền thuyết, bà đã trả lời, “Hãy để họ ăn bánh ngọt” khi được bảo rằng những người nghèo không có bánh mì.

1853 – Chiến tranh Crimea bắt đầu sau khi Đế chế Ottoman của Thổ Nhĩ Kỳ tuyên chiến với Nga, Anh, Pháp và một số vùng của Ý liên minh với người Thổ Nhĩ Kỳ chống lại Nga. Đây trở thành cuộc chiến đầu tiên được các phóng viên báo chí và nhiếp ảnh gia quan sát tận mắt. Một trong những trận chiến đã được bất tử hóa trong bài thơ của Tennyson, The Charge of the Light Brigade. Trong điều kiện vệ sinh kém, bệnh tật đã giết chết nhiều binh lính Pháp và Anh bị thương. Y tá người Anh Florence Nightingale sau đó đã tiên phong trong các phương pháp vệ sinh theo phong cách hiện đại, cứu sống nhiều người.

1946 – Mười cựu lãnh đạo Đức Quốc xã đã bị quân Đồng minh treo cổ sau khi bị kết tội vì tội ác chiến tranh tại Nuremberg, Đức.1964 – Trung Quốc cho nổ quả bom hạt nhân đầu tiên tại bãi thử Lop Nor ở Sinkiang.
1978 – Hồng y Karol Wojtyla của Ba Lan được bầu làm Giáo hoàng. Ông là Giáo hoàng đầu tiên không phải người Ý được bầu sau 456 năm và lấy tên là John Paul II.
1758 – Giáo viên và nhà báo người Mỹ Noah Webster (1758-1843) sinh ra tại West Hartford, Connecticut. Tên của ông trở thành từ đồng nghĩa với “dictionary” sau khi ông biên soạn những cuốn từ điển tiếng Anh đầu tiên của Mỹ.

1854 – Nhà thơ và nhà viết kịch người Ireland Oscar Wilde (1854-1900) sinh ra tại Dublin, Ireland. Nổi tiếng nhất với những vở hài kịch bao gồm: The Importance of Being Earnest. Và trong tiểu thuyết The Picture of Dorian Gray, ông viết rằng, “Chỉ có một điều trên thế giới này còn tệ hơn việc bị bàn tán, đó là không được bàn tán”.  

 **17/10:

– 1777 – Trong Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ, Tướng Anh John Burgoyne và toàn bộ quân đội gồm 5.700 người của ông đã đầu hàng Tướng Mỹ Horatio Gates sau Trận Saratoga, chiến thắng lớn đầu tiên của người Mỹ.-17-25 tháng 10 năm 1944 – Trận chiến vịnh Leyte, trận hải chiến lớn nhất trong lịch sử, diễn ra ngoài khơi quần đảo Philippine, trong Thế chiến II ở Thái Bình Dương. Trận chiến có sự tham gia của 216 tàu chiến Hoa Kỳ và 64 tàu Nhật Bản và dẫn đến sự hủy diệt của Hải quân Nhật Bản bao gồm cả Thiết giáp hạm Musashi của Nhật Bản, một trong những tàu chiến lớn nhất từng được chế tạo.
– 17/10/1912 – Giáo hoàng John Paul I (1912-1978) sinh ra tại Forno di Canale, Ý (với tên Albino Luciani). Ông được bầu làm Giáo hoàng thứ 263 của Giáo hội Công giáo La Mã vào ngày 28 tháng 9 năm 1978, nhưng qua đời tại Rome chỉ 34 ngày sau đó.-Thomas Alva Edison (11/2/1847 – 18/10/1931) là một nhà phát minh và thương nhân đã phát triển rất nhiều thiết bị có ảnh hưởng lớn tới cuộc sống trong thế kỷ 20. Ông được một nhà báo đặt danh hiệu “Thầy phù thủy ở Menlo Park“, ông là một trong những nhà phát minh đầu tiên ứng dụng các nguyên tắc sản xuất hàng loạt vào quy trình sáng tạo, và vì thế có thể coi là đã sáng tạo ra phòng nghiên cứu công nghiệp đầu tiên.

**19/10:
-1781 –  Cuộc vây hãm Yorktown, còn được gọi là Trận Yorktown và sự đầu hàng tại Yorktown, bắt đầu vào ngày 28/9/1781 và kết thúc vào ngày 19/10/1781, đúng 10:30 sáng tại Yorktown, Virginia. 

Khi ban nhạc của họ chơi bài The World Turned Upside Down, Quân đội Anh đã hành quân theo đội hình và đầu hàng quân Mỹ tại Yorktown. Hơn 7.000 quân Anh và Hesse, do Tướng Anh Lord Cornwallis chỉ huy, đã đầu hàng Tướng George Washington. Cuộc chiến giữa Anh và các thuộc địa Mỹ của họ đã chính thức kết thúc. Hiệp ước hòa bình cuối cùng được ký kết tại Paris vào ngày 3 tháng 9 năm 1783.
– 1818 – Hoa Kỳ và Anh đã đồng ý thiết lập biên giới Hoa Kỳ-Canada ở vĩ tuyến 49.

– 1935 – “Cuộc hành quân dài” dài 6.000 dặm của Mao Trạch Đông đã kết thúc khi lực lượng Cộng sản của ông đến Diên An, ở tây bắc Trung Quốc, gần một năm sau khi chạy trốn khỏi quân đội của Tưởng Giới Thạch ở phía nam.

** 20/10:

-1968 – Jacqueline Kennedy kết hôn với doanh nhân triệu phú người Hy Lạp Aristotle Onassis, chấm dứt gần năm năm góa bụa sau vụ ám sát người chồng đầu tiên của bà, Tổng thống John F. Kennedy.

– 1973 – ‘Vụ thảm sát đêm thứ bảy’ xảy ra trong vụ bê bối Watergate khi Tổng thống Richard M. Nixon sa thải Công tố viên đặc biệt Archibald Cox và Phó Tổng chưởng lý William Ruckelshaus. Tổng chưởng lý Elliot Richardson đã từ chức. Một làn sóng phản đối chính trị nổ ra sau vụ sa thải dẫn đến những yêu cầu rộng rãi về việc luận tội Nixon.

20/10/1632 – Kiến trúc sư người Anh Christopher Wren (1632-1723) sinh ra tại Wiltshire, phía tây nam nước Anh. Được coi là một trong những bộ óc vĩ đại nhất thời bấy giờ, ông đã thiết kế Nhà thờ St. Paul và 52 nhà thờ cho Thành phố London. Các tòa nhà thế tục của ông bao gồm khu “mới” của Hampton Court gần London và Bệnh viện Greenwich, hiện là Cao đẳng Hải quân Hoàng gia.

**21/10:

– 1805 – Trận Trafalgar diễn ra giữa Hải quân Hoàng gia Anh và hạm đội liên hợp Pháp và Tây Ban Nha. Người Anh chiến thắng đã chấm dứt mối đe dọa xâm lược nước Anh của Napoleon. Người hùng hải quân Anh, Đô đốc Horatio Nelson đã bị thương nặng trên tàu Victory của mình.
– 1879 – Thomas Edison đã thử nghiệm thành công một bóng đèn sợi đốt điện với dây tóc carbon hóa tại phòng thí nghiệm của ông ở Menlo Park, New Jersey, giữ cho nó sáng trong hơn 13 giờ.
– 1915 – Tin nhắn thoại vô tuyến xuyên Đại Tây Dương đầu tiên được thực hiện bởi Công ty Điện thoại và Điện báo Hoa Kỳ từ Virginia đến Paris.
– 1944 – Trong Thế chiến II ở Châu Âu, quân đội Hoa Kỳ đã chiếm được Aachen ở miền tây nước Đức sau một tuần chiến đấu ác liệt. Đây là thành phố lớn đầu tiên của Đức bị quân Đồng minh chiếm giữ.
– 1967 – Hàng nghìn người biểu tình phản chiến đã xông vào Lầu Năm Góc trong một cuộc biểu tình phản đối Chiến tranh Việt Nam tại Washington, D.C. Khoảng 250 người đã bị bắt. Không có phát súng nào được bắn, nhưng người biểu tình đã bị đánh bằng dùi cui và báng súng trường.

– 1917 – Nghệ sĩ nhạc Jazz vĩ đại Dizzy Gillespie (1917-1993) sinh ra tại Cheraw, Nam Carolina (với nghệ danh John Birks Gillespie). Ông là một nghệ sĩ chơi kèn trumpet, nhà soạn nhạc, trưởng nhóm nhạc và là một trong những người sáng lập ra nhạc jazz hiện đại, nổi tiếng với đôi má phúng phính và chiếc kèn trumpet cong.

**22/10:

-1962 – Tổng thống John F. Kennedy xuất hiện trên truyền hình để thông báo cho người Mỹ về sự tồn tại của tên lửa Nga ở Cuba. Tổng thống yêu cầu dỡ bỏ chúng và tuyên bố “cách ly” Cuba trên biển. Sáu ngày sau, người Nga tuyên bố sẽ dỡ bỏ các loại vũ khí này. Đổi lại, Hoa Kỳ sau đó đã dỡ bỏ các tên lửa khỏi Thổ Nhĩ Kỳ.
-22/10/1811 – Nhà soạn nhạc người Hungary Franz Liszt (1811-1886) sinh ra tại Raiding, Hungary. Ông là một nghệ sĩ piano tài năng, nổi tiếng nhất với tác phẩm Hungarian Rhapsody số 2, Liebestraum số 3 và các bản giao hưởng Faust và Dante.

**23/10

-1983 – Những kẻ khủng bố lái một chiếc xe tải chở đầy thuốc nổ TNT vào trụ sở của Hoa Kỳ và Pháp tại Beirut, Lebanon, kích nổ và giết chết 241 lính thủy đánh bộ Hoa Kỳ và 58 lính dù Pháp.
-1989 – Hungary tuyên bố là một nước cộng hòa 33 năm sau khi quân đội Liên Xô đàn áp cuộc nổi loạn của người dân chống lại chế độ Cộng sản.

**24/10:

-1861 – Bức điện tín xuyên lục địa đầu tiên ở Hoa Kỳ được gửi từ San Francisco đến Washington, gửi đến Tổng thống Abraham Lincoln từ Chánh án Tòa án Tối cao California.
-1929 – “Thứ Năm Đen” xảy ra tại Sàn giao dịch chứng khoán New York khi gần 13 triệu cổ phiếu được bán ra trong tình trạng bán tháo hoảng loạn. Năm ngày sau, “Thứ Ba Đen” chứng kiến 16 triệu cổ phiếu được bán ra.

-1931 – Tên gangster Chicago “Scarface” Al Capone bị kết án 11 năm tù vì tội trốn thuế thu nhập liên bang. Năm 1934, hắn bị chuyển đến nhà tù Alcatraz gần San Francisco. Hắn được ân xá vào năm 1939, mắc bệnh giang mai. Hắn nghỉ hưu tại dinh thự của mình ở Miami Beach, nơi hắn qua đời vào năm 1947.
 – 1945 – Liên hợp quốc được thành lập.

 – Pelé:- Edson Arantes do Nascimento (23/10/1940 – 29/12/2022), được biết đến nhiều nhất với tên Pelé, là một cố cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp người Brazil. Với biệt danh “Vua bóng đá”, ông được coi là một trong những cầu thủ bóng đá vĩ đại nhất mọi thời đại. Vào năm 1999, ông được bầu chọn là Cầu thủ xuất sắc nhất thế kỉ 20 bởi hiệp hội IFFHS. Cũng trong năm đó, ông được IOC bầu chọn là Vận động viên của thế kỉ và được tạp chí TIME đưa vào danh sách 100 người có ảnh hưởng lớn nhất thế giới. Vào năm 2013, ông được FIFA trao tặng giải thưởng Quả bóng vàng danh dự (Ballon d’Or Prix d’Honneur).

**25/10:

-1955 – Áo giành lại chủ quyền sau khi lực lượng Đồng minh cuối cùng rời đi. Đất nước này đã bị Đức Quốc xã chiếm đóng từ năm 1938-45. Sau Thế chiến II, nó bị chia thành bốn vùng chiếm đóng bởi Hoa Kỳ, Nga, Anh và Pháp.

-1881-Nghệ sĩ Pablo Picasso (1881-1973) sinh ra tại Malaga, Tây Ban Nha. Ông là một họa sĩ thử nghiệm và cũng trở thành một nhà điêu khắc, thợ khắc và thợ gốm tài ba.

– 25-30 /10/ 1983 – Đảo Grenada ở Caribe bị Hoa Kỳ xâm lược để khôi phục “trật tự và dân chủ”. Hơn 2.000 lính thủy đánh bộ và lính biệt kích Lục quân đã giành quyền kiểm soát sau một cuộc đảo chính chính trị vào tuần trước đã biến hòn đảo này thành “thuộc địa của Liên Xô-Cuba”, theo Tổng thống Ronald Reagan.

 **26/10:

– 1825 – Kênh đào Erie được mở ra như tuyến đường thủy nhân tạo lớn đầu tiên ở Mỹ, nối Hồ Erie với Sông Hudson, bỏ qua Sông St. Lawrence do Anh kiểm soát. Kênh đào này có chi phí hơn 7 triệu đô la và mất tám năm để hoàn thành.- 1951 – Winston Churchill trở thành thủ tướng Anh lần thứ hai, sau chiến thắng sít sao của Đảng Bảo thủ trong cuộc tổng tuyển cử. Trong nhiệm kỳ đầu tiên từ năm 1940-45, ông đã lãnh đạo nước Anh đấu tranh chống lại Đức Quốc xã.
– 1955 – Ngô Đình Diệm tuyên bố Nam Việt Nam là một nước cộng hòa và tự xưng là tổng thống.

-1947- Hillary Rodham Clinton sinh ra tại Park Ridge, Illinois, ngày 26/10/1947. Bà là Đệ nhất phu nhân từ năm 1993-2001 trong thời kỳ chồng bà là Bill Clinton làm tổng thống. Năm 2000, bà trở thành Đệ nhất phu nhân duy nhất từng được bầu vào Thượng viện Hoa Kỳ, phục vụ với tư cách là đảng viên Dân chủ đến từ New York. Bà được bầu lại vào năm 2006 và sau đó bắt đầu chiến dịch tranh cử tổng thống, hy vọng trở thành nữ tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ. Bà đã để mất đề cử của đảng Dân chủ vào tay Barack Obama, người đã giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử và bổ nhiệm bà làm Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ vào năm 2008.

 ** 27/10:

– 1904 – Tàu điện ngầm Thành phố New York bắt đầu hoạt động, chạy từ Tòa thị chính đến Phố West 145, hệ thống đường sắt ngầm và dưới nước đầu tiên trên thế giới.- 1728 -Nhà hàng hải người Anh James Cook (1728-1779) sinh ra tại Yorkshire, Anh. Ông đã khám phá New Zealand, Úc và Quần đảo Hawaii.
– 1858 -Theodore Roosevelt (1858-1919) Tổng thống thứ 26 của Hoa Kỳ sinh ra tại Thành phố New York. Ông kế nhiệm chức tổng thống sau vụ ám sát Tổng thống William McKinley. Roosevelt phục vụ từ ngày 14 tháng 9 năm 1901 đến ngày 3 tháng 3 năm 1909. Ông được nhớ đến nhiều nhất với câu nói, “Nói nhẹ nhàng và mang theo một cây gậy lớn.”

** 28/10:

– 1636 – Đại học Harvard, cơ sở giáo dục đại học lâu đời nhất tại Hoa Kỳ, được thành lập tại Cambridge, Massachusetts. Trường được đặt theo tên của John Harvard, một người Thanh giáo đã hiến tặng thư viện và một nửa gia sản của mình. Những cựu sinh viên xuất sắc bao gồm; Ralph Waldo Emerson, Henry David Thoreau, Henry James và người sáng lập NAACP W.E.B. Du Bois.

-1846 – Đoàn Donner khởi hành từ Illinois đến California. Đoàn có tổng cộng 90 người, bao gồm những người nhập cư, gia đình và doanh nhân, do George và Jacob Donner dẫn đầu. Thảm kịch sau đó xảy ra khi họ bị mắc kẹt trong tuyết ở Sierras, nơi nạn đói và nạn ăn thịt người đã cướp đi sinh mạng của họ. Có 48 người sống sót vào cuối cuộc hành trình của họ vào tháng 4 năm 1847.

-1886 – Tượng Nữ thần Tự do được khánh thành tại Đảo Bedloe ở Cảng New York. Bức tượng là món quà của người dân Pháp để kỷ niệm liên minh Pháp-Mỹ trong Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ. Được thiết kế bởi Frederic Auguste Bartholdi, toàn bộ công trình cao 300 feet (92,9 mét). Bệ đỡ có dòng chữ: “Hãy trao cho tôi những người mệt mỏi, nghèo đói, quần chúng chen chúc khao khát được hít thở tự do, những kẻ khốn khổ bị bỏ rơi trên bờ biển đông đúc của bạn. Hãy gửi những người này, những người vô gia cư, những cơn bão tố đến với tôi, tôi giơ cao ngọn đèn của mình bên cánh cửa vàng!”

-1918 – Cộng hòa Tiệp Khắc được thành lập, tập hợp từ ba tỉnh – Bohemia, Moravia và Slovakia – vốn từng là một phần của đế chế Áo-Hung trước đây.

– 1922 – Những người áo đen phát xít bắt đầu “Cuộc diễu hành đến Rome” từ Naples dẫn đến sự hình thành chế độ độc tài dưới thời Benito Mussolini.-1949 – Helen Anderson trở thành nữ đại sứ đầu tiên, được Tổng thống Harry Truman bổ nhiệm làm Đại sứ tại Đan Mạch.
-1958 – Hồng y Angelo Giuseppe Roncalli, Thượng phụ Venice, được bầu làm Giáo hoàng, lấy tước hiệu là John XXIII. Nổi tiếng nhất với việc chủ trì Công đồng Chung lần thứ 21 (Vatican II).
-1914 – Tiến sĩ Jonas Salk (1914-1995) sinh ra tại Thành phố New York. Năm 1952, ông đã phát triển một loại vắc-xin phòng ngừa căn bệnh bại liệt ở trẻ em (viêm tủy xám, còn được gọi là bại liệt ở trẻ sơ sinh). Vắc-xin của ông đã làm giảm 95% số ca tử vong do bệnh bại liệt ở Hoa Kỳ.
-1955 – Nhà sáng lập Microsoft Bill Gates sinh ra tại Seattle, Washington, ngày 28/10/1955. Năm 1975, ông đồng sáng lập Microsoft với Paul Allen, thiết kế phần mềm cho máy tính IBM. Đến năm 1980, Microsoft đã trở thành công ty phần mềm hàng đầu cho máy tính tương thích IBM. Gates trở thành tỷ phú ở tuổi 31 và vẫn là một trong những cá nhân giàu nhất thế giới.

**29/10

-1618 – Nhà thám hiểm người Anh Sir Walter Raleigh bị hành quyết tại London vì tội phản quốc theo lệnh của Vua James I.- 1897 -Bộ trưởng tuyên truyền của Đức Quốc xã Paul Joseph Goebbels (1897-1945) sinh ra tại Rheydt, gần Dusseldorf, Đức. Được coi là một bậc thầy tuyên truyền, ông kiểm soát tất cả các tờ báo, đài phát thanh và sản xuất phim của Đức Quốc xã. Ông là một người bài Do Thái cực đoan, người ủng hộ việc tiêu diệt người Do Thái. Ông tận tụy với Hitler cho đến phút cuối cùng, ông đã chết tại hầm trú ẩn Berlin của Hitler vào năm 1945 sau khi đầu độc sáu người con của mình.
**30/10:-1990 – Lần đầu tiên kể từ Kỷ Băng hà, Vương quốc Anh được kết nối với lục địa châu Âu, thông qua một đường hầm đường sắt mới dưới eo biển Manche.
– 1735 -John Adams (1735-1826), Tổng thống thứ 2 của Hoa Kỳ sinh ra tại Braintree, Massachusetts. Ông phục vụ từ ngày 04/3/1797 đến ngày 03/3/1801. Ông từng là phó tổng thống của George Washington và là cha của John Quincy Adams, Tổng thống thứ 6. Ông qua đời vào ngày 04/7/1826, cùng ngày với Thomas Jefferson, vào đúng kỷ niệm 50 năm ngày thông qua Tuyên ngôn Độc lập.

**31/10:

– Halloween hay All Hallow’s Eve, một lễ kỷ niệm cổ xưa kết hợp lễ hội All Saints của Cơ đốc giáo với lễ hội mùa thu của người ngoại giáo.

-1940 – Trận chiến nước Anh kết thúc. Bắt đầu từ ngày 10 tháng 7 năm 1940, máy bay ném bom và máy bay chiến đấu của Đức đã tấn công các mục tiêu ven biển, sân bay, London và các thành phố khác, như một màn mở đầu cho cuộc xâm lược của Đức Quốc xã vào nước Anh. Các phi công Anh trên máy bay Spitfire và Hurricane đã bắn hạ hơn 1.700 máy bay Đức trong khi mất 915 máy bay chiến đấu. “Chưa bao giờ trong lĩnh vực xung đột của con người, rất nhiều người nợ rất ít người như vậy”, Thủ tướng Winston Churchill tuyên bố.

-1941 – Đài tưởng niệm quốc gia Núi Rushmore được hoàn thành sau 14 năm xây dựng. Đài tưởng niệm có các tác phẩm điêu khắc cao 60 foot về đầu của các Tổng thống George Washington, Thomas Jefferson, Abraham Lincoln và Theodore Roosevelt – đại diện cho nền tảng, triết lý chính trị, sự bảo tồn, mở rộng và bảo tồn của nước Mỹ.

– 1950 – Earl Lloyd trở thành người Mỹ gốc Phi đầu tiên chơi trong một trận đấu của Hiệp hội Bóng rổ Quốc gia (NBA) khi anh thi đấu cho đội Washington Capitols ở Rochester, New York.

– 1961 – Thi hài của Joseph Stalin được đưa khỏi lăng mộ ở Quảng trường Đỏ và được chôn cất lại bên trong các bức tường Điện Kremlin cùng với các ngôi mộ của những anh hùng Liên Xô kém cỏi hơn. Sự kiện này diễn ra như một phần trong chương trình phi Stalin hóa của Nga dưới thời người kế nhiệm Nikita Khrushchev. Tên của Stalin cũng bị xóa khỏi các tòa nhà công cộng, đường phố và nhà máy. Stalingrad được đổi tên thành Volgograd.-1968 – Trong Chiến tranh Việt Nam, Tổng thống Lyndon Johnson đã ra lệnh ngừng ném bom Bắc Việt Nam của Mỹ.
-1984 – Thủ tướng Ấn Độ Indira Gandhi bị ba thành viên Sikh trong đội cận vệ của bà ám sát khi đang đi dạo trong vườn nhà bà ở New Delhi.
– Người lính và chính khách Trung Quốc Tưởng Giới Thạch (1887-1975) sinh ra tại Chiết Giang. Được đào tạo tại Học viện Quân sự Wampoa, ông đã lãnh đạo lực lượng Quốc dân đảng (dân tộc chủ nghĩa) trong cuộc đấu tranh chống lại quân đội Cộng sản do Mao Trạch Đông lãnh đạo.

HƠN 100 NĂM SAU VẪN BỒI HỒI ‘TÔI ĐI HỌC’ 

(FaceBook Minh Tự)

“Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm hoang mang của buổi tựu trường…”.

Tui đọc được bài đó từ nhỏ. Đến khi lấy chồng mới biết ông nhà văn đó là ba chồng mình thì vui lắm.

Bà Nguyễn Thị Quýt (con dâu nhà văn Thanh Tịnh)

———

Đó là đoạn mở đầu bài văn Tôi đi học của nhà văn Thanh Tịnh thường được nhắc đến mỗi khi bắt đầu năm học mới. Nếu tính từ ngày đầu đi học của nhà văn (sinh 1911), “buổi mai hôm ấy” đến nay cũng đã hơn 100 năm. Một ngày đầu tháng 9, chúng tôi tìm lại ngôi trường làng 100 năm trước cậu học trò Trần Thanh Tịnh đã khởi đầu với bài Tôi đi học.

Nhà văn Thanh Tịnh sinh ra ở xóm Gia Lạc thuộc làng Dương Nỗ, một làng quê ngoại ô phía đông thành Huế. Nhà nghiên cứu Trần Đại Vinh, người làng Dương Nỗ, cũng là người hiếm hoi biết về thời niên thiếu của nhà văn Thanh Tịnh. 

Ông Vinh cho hay ngôi trường Mỹ Lý trong truyện ngắn Tôi đi học là ngôi trường trong trí tưởng tượng bay bổng của nhà văn. Và làng Mỹ Lý mà ông viết trong rất nhiều truyện ngắn in trong tập Quê mẹ (1941) cũng là cái tên làng trong văn chương. 

Vậy ngôi trường tiểu học, nơi cậu bé Trần Thanh Tịnh (lúc nhỏ có tên là Trần Văn Ninh) bắt đầu đi học là trường nào?

Đó là ngôi trường mà Thanh Tịnh miêu tả rất thực trong bài thơ Trường học làng tôi mà ông đã làm vào năm 19 tuổi: Trường học làng tôi ở cạnh đình / Một trường ba lớp vẻ xinh xinh / Trước trường có mấy cây đào lớn / Thường quyến lòng tôi những cảm tình / Trường tôi mặt trước ngó ra sông / Còn mặt đằng sau ngó cánh đồng… 

Nhà nghiên cứu Trần Đại Vinh xác định ngôi trường đó là trường tiểu học của làng Dương Nỗ xưa. Thuở đó, người ta lấy khu nhà tăng của đình làm trường làng. 

Chúng tôi tìm đến đình Dương Nỗ, ngôi đình đẹp nổi tiếng ở xứ Huế, xây dựng từ đời vua Lê Thánh Tông (1471), tọa lạc bên dòng sông Phổ Lợi, đã được công nhận là di tích cấp quốc gia.

Người làng không còn ai biết về ngôi trường này, nhưng nhắc đến bài Tôi đi học thì ai cũng gật đầu “có biết, có biết”.

Từ lời tự sự của Thanh Tịnh trong bài thơ Trường học làng tôi, ráp nối với các tư liệu về cuộc đời ông, có thể hiểu rằng ông học ở trường này ba năm đầu tiểu học, sau đó lên học tiếp ở Trường tiểu học Đông Ba, rồi học trung học ở Trường Pellerin ở cạnh ga Huế. 

Nhà nghiên cứu Trần Đại Vinh cho biết ngôi nhà của nhà văn Thanh Tịnh ở xóm Gia Lạc, nằm ngay chỗ bây giờ đã giải tỏa để xây cầu Chợ Dinh. Mỗi buổi mai, cậu học trò Trần Thanh Tịnh đi bộ từ đó, theo con đường ven sông Phổ Lợi về trường làng Dương Nỗ.

Chúng tôi trở lại và đi trên con đường đó để hình dung con đường đi học năm xưa của Thanh Tịnh. Con đường mà ông đã viết: “Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học”.

Năm 1946, Thanh Tịnh lúc đó là tổng thư ký Hội Văn hóa cứu quốc Trung Bộ, ra Bắc dự đại hội thì kháng chiến bùng nổ, ông gia nhập quân đội, rồi làm đến chủ nhiệm tạp chí Văn Nghệ Quân Đội và sống một mình đến khi mất (1988). 

Ít ai biết rằng trong ngôi nhà bên bờ sông Hương ở xóm Gia Lạc, ông từng có một gia đình với vợ và hai con. Người con gái tên là Mỹ Lý, cái tên làng trong truyện Tôi đi học của ông. Người con trai tên là Trần Thanh Vệ, vừa mới qua đời năm ngoái ở Huế.

Nhắc đến bài Tôi đi học, bà Quýt nói ngay: “Bài đó không ai mà không biết. Tui đọc được bài đó từ nhỏ, đến khi lấy chồng mới biết ông nhà văn đó là ba chồng mình thì vui lắm”. 

Đàn con của bà thì đã gặp và sống với ông nội, nhưng đàn cháu thì sinh ra khi ông cố đã mất. “Bây giờ con cháu tôi ở Nha Trang, Sài Gòn, cả nước ngoài. 

Đứa mô cũng thuộc bài Tôi đi học và tự hào về ông nội, ông cố lắm”, bà Quýt nói.

Nhà thơ Mai Văn Hoan – nhà giáo dạy văn nổi tiếng ở Huế – cho rằng ngôi trường ấy dù là trong trí tưởng tượng nhưng Tôi đi học lại giống như một mẩu hồi ức hơn là truyện ngắn. 

Bởi vì nhà văn đã diễn tả chân thực và chi tiết diễn biến của cậu bé lần đầu tiên cắp sách đến trường. 

Đó là cái buổi sáng “đầy sương thu và gió lạnh”. 

Đó là con đường thân quen mà “cảnh vật chung quanh đều thay đổi”. 

Kể cả chiếc áo “vải dù đen dài” đang mặc, cái giật mình khi nghe thầy giáo gọi tên, cảm giác lần đầu rời xa mẹ… đều được tái hiện cặn kẽ. 

“Chỉ một là mẫu hồi ức thôi mà làm rung động trái tim bao thế hệ độc giả” – thầy Hoan nói.

Minh Tự

—————

1) Di ảnh nhà văn Thanh Tịnh 

2) Đường Thanh Tịnh ở Huế. Từ đây đi theo con đường làng Lại Thế sẽ đến xóm Gia Lạc của Thanh Tịnh. (Ảnh Minh Tự)

Thái Nữ Lan sưu tầm & dịch

NHỮNG NGƯỜI CÓ CÔNG VỚI SÁCH CŨ SÀI GÒN

Sách vở, báo chí miền Nam trở thành món ăn tinh thần là do công sức của các nhà văn, nhà phê bình, giáo sư đến các học giả.
Điều hiển nhiên là thế.
Nhưng sức bật, sự tác động để phổ biến những văn hoá phẩm ấy là nhờ vào một số  lớn nhà xuất bản có công với Văn Học.
Họ là những nhà xuất bản như
Trình Bày, Nam Sơn, Nguyễn Đình Vượng, Văn Hoá Á Châu, Diên Hồng, Xưa nay, Khai Trí, Lá Bối, An Tiêm. Những nhà xuất bản này đã đóng góp vào việc xuất bản 200 triệu cuốn sách trong 20 năm.
Con số thật không nhỏ.

1.- Ông Khai Trí :

Chẳng mấy ai biết tên thật của ông, thành ra thương hiệu nhà sách KT,
62 Lê Lợi được đồng hoá vào tên ông. Thật ra tên ông là Nguyễn Hùng Trương, với hai tay trắng làm nên sự nghiệp.
Ông vừa là một doanh gia,
vừa là người làm văn hóa.
Ông biên soạn khoảng 15 cuốn sách như Thơ tình Việt Nam và thế giới chọn lọc, Chánh tả cho người miền Nam…
và chủ trương tuần báo Thiếu Nhi cùng với Nhật Tiến.

Sau 1975 , nhà sách KT là nạn nhân của nạn hôi của, đốt phá.
Sách vở tung toé khắp nơi từ trong nhà sách ra ngoài đường.
Tôi đã chính mắt chứng kiến cảnh ấy trong nỗi bất lực, bất lực của một người tự xếp hàng vào người thua cuộc.
Tôi không biết lúc bấy giờ ông Khai Trí đứng ở đâu.
Đứng ở đâu thì cũng cùng tâm cảnh đau xót đó thôi.
Khi đã chứng kiến cảnh này rồi thì đừng bảo tôi có thể nghĩ hay cho những người mới đến.
Họ không hiểu được điều đó vì quá hăng say trong men chiến thắng hay họ chưa bao giờ biết nghĩ tới người dân muốn gì, nghĩ gì.
Tiếp theo đó là hai kho sách lớn cũng bị trưng thâu. Hằng vài trăm ngàn cuốn sách ra khỏi kho, rồi biến mất dạng.

 Ông trắng tay sau bao nhiêu năm tốn công gây dựng.

 Sau này, ông ở Mỹ về VN một lần nữa, mang theo hy vọng làm được một chút gì cho đất nước.
Ông đã mang về 2000 đầu sách để tiếp tục làm Văn hoá.
Sách bị tịch thâu với lý do :
in trước 75.
Theo Nguyễn Thụy Long,
phần lớn sách bị tịch thâu là các loại sách Học Làm Người, báo chí quý hiếm trước 1954, như bộ Loa rất nổi tiếng.
Sách ông mang về ai cũng biết là sách về giáo dục, sách hiền, sách tốt cả.
Mà dại gì ông mang sách dữ,
mà làm gì kiếm ra đâu được sách dữ. Nó chỉ có một cái tội :
Tội đã in trước 1975.
Trước 75 là xấu,
vi phạm luật.
Sau 75 là tốt.
Ông đau lòng vì sách,
ôm đơn đi kiện.
Kết cục chẳng đi đến đâu.

Trước khi ông mất,
người ta đã không quên đặt tên ông cho một con phố nhỏ.
Đúng như ông thày TQ nhận xét :
Hôm qua nó giết mình,
hôm sau nó mang vòng hoa đến phúng điếu.

Ông ra đi lúc 5h15 ngày 11/3,
linh cữu hiện quàn tại nhà riêng
 (237 Điện Biên Phủ, quận 3, TP HCM), lễ động quan lúc 6h ngày 14/3,
hỏa táng tại Bình Dương.
Nguyện vọng của gia đình là gửi tiền phúng điếu vào quỹ từ thiện thành phố.

Cụ Toan Ánh, năm nay 91 tuổi,
trong bữa đưa đám ma ông Khai Trí than thở:
tại sao mình sống lâu như thế,
ông Khai Trí mới có 80 tuổi.

2- Nhà Lá Bối :

nhà Lá Bối do nguyên Đại đức Từ Mẫn, tên thật là Võ Thắng Tiết trông nom.  Sau ông hoàn tục.
Ông là người có lòng, để việc phụng sự văn học nghệ thuật lên trên tiền bạc. 
Từ Mẫn đã giúp các nhà văn có nơi xuất bản những đầu sách có giá trị và người đọc có cơ hội đọc những cuốn sách trang nhã, chăm sóc từng chút trong việc trình bầy ấn loát và cả đến nội dung sách.
Tất cả sách của Nhất Hạnh đều từ đây mà ra.
Nếu không có Lá Bối,
những
Chiến tranh và Hoà Bình,
Chiến Quốc Sách,
Sử Ký Tư Mã Thiên,
Kiếp người của Sommerset Maugham, Mười khuôn mặt văn nghệ hôm nay
và
Lối thoát cuối cùng của V. Georghiu sẽ nằm ở đâu?
Nếu không có Lá Bối,
nhiều sách chắc gì đã có cơ hội ra mắt bạn đọc.
Nhất là bộ Chiến tranh và Hoà Bình của Léon Tolstoi.
Sách in tốn vài ba triệu thời bấy giờ, bao giờ lấy lại vốn.
Sau này, ở Hải ngoại, ông tiếp tục làm công tác văn học với nhà xuất bản Văn Nghệ.
Nếu cần một vinh danh gì cho 20 năm Văn học dịch nói riêng và Văn học nói chung, có cần nên nhắc đến Võ Thắng Tiết không?
Kẻ lót đường cho Văn học miền Nam

3.- An Tiêm
Thanh Tuệ.

 Tôi chỉ xin trích dẫn ba bài viết lúc mà Thanh Tuệ nằm xuống để thấy được rằng nhà xuất bản An Tiêm với Thanh Tuệ có lòng với văn chương như thế nào.

 * Thái Kim Lan về Thanh Tuệ:

Hình như dưới tay anh tác phẩm được in nào cũng mang một chút lòng trân trọng của anh như thế đối với tác giả và độc giả, một nét cười bao dung mời gọi, vừa cảm khái liên tài vừa khuyến khích thúc dục, một nhịp nối uyển chuyển tài hoa giữa giãi bày tâm sự và tìm kiếm tri âm trong chữ nghĩa và tri thức, giữa người và người…
An Tiêm đã khai phá, mở cửa khu vườn văn học của các nghệ sĩ trẻ miền nam trong khung cảnh sôi động của thập niên 60…

* Tiếc Văn Chương, thương chữ nghĩa, Trần Thị Lai Hồng.

Biết là vô thường, nhưng vẫn không khỏi tiếc thương.
Tôi tiếc thương người An Tiêm Thanh Tuệ hiền hòa đã đành,
mà  nỗi tiếc Thương Văn Chương chữ nghĩa còn trĩu quá nặng.

 Thôi từ nay, còn ai khổ công lặn lội tìm tòi đãi lọc để phổ biến văn chương như đã từng với Tuệ Sĩ, Bùi giáng,
Sao Trên Rừng, Nguyễn Đức Sơn.
Thôi từ nay còn ai trân quý nâng niu bảo trọng chữ nghĩa như đã từng với Lá Hoa Cồn, Ngàn Thu Rớt Hột,
Mười Hai con Mắt.. Đêm Nguyệt Động, Cái chuồng khỉ và còn nhiều,
rất nhiều công lao với văn học đã, đang và chưa thực hiện được.

* Với nhà văn Lê Thị Huệ:

 Rồi bỗng nhiên nghe tin Ông chết. Đặng Ngọc Loan hôm trước rủ đi uống cà phê với Ông một lần,
gọi điện thoại nói với tôi:
Tin gì kỳ cục.
Sao người vậy mà chết nghe kỳ cục quá.

4.- Doanh nghiệp sách Thành Nghĩa, Sàigòn.

Có lẽ phải nói đây là một ông Khai Trí thứ hai.
Trong một dịp đi dự một buổi phát giải thường, do cái TTNCBTVPHVHDT. Viết tắt thế để quý vị khỏi mất thời giờ với cái Trung Tâm đó.
Tôi có gặp anh Võ Thành Tân,
Tổng giám đốc nhà sách Thành Nghĩa và nhất là  anh Vũ Quang Trình,
trợ lý TGĐ trong bữa ăn trưa đó.
Gốc gác các anh đều là dân Quảng Nam, Quảng ngãi mà người dân gọi đùa là:
Cộng Hoà Xã Hội chủ nghĩa Việt Nam Quảng Nam, Đà Nẵng.
Gọi như thế để  thấy cái dân ngoài đó đi theo đảng nhà nước tận tình.
Nay sau 30 tháng tư, Họ,
những người dân miền ấy có mặt khắp nơi, nhất là trong ngành báo chí,
xuất bản.
Các báo lớn như Tuổi Trẻ, Thanh Niên v.v. đều có người của họ.
Chẳng hạn báo
Thanh Niên có Nguyễn Công Khế,
Tuổi Trẻ có Hùng Sơn Phước,
Công An thành phố Trần Trữ Lang,
Sài gòn time có Võ như Lanh,
Kinh tế VN có Cung Văn, Nhất Ánh..

Võ Thành Tân, sau 75 đang còn học Văn Khoa.
Với cái vốn liếng ấy đâm ra hữu dụng, anh làm nghề mua bán sách cũ.
Biết sách nào quý, biết sách nào giá trị là sở trường của một người mua bán sách cũ.
Có tý vốn rồi, anh mua lại một cái ki ốt bán sách lẻ ở đường An Dương Vương. Kịp đến thời mở cửa, 1986..
Theo lời anh Trình, các anh liên kết với các nxb của nhà nước để in sách.
Họ đứng tên, cho giấy phép rồi họ mặc cho mình muốn làm gì thì làm.
Một cuốn sách mới đầu ít vốn in 1000 cuốn thăm dò. Bán chạy thì in lại,
bán tiếp.
Một năm mới đầu xuất bản 4, 5 đầu sách, rồi cứ thế tăng dần.
Đến năm 2004 thì đã cho xuất bản đến 3000 đầu sách đủ loại.
2005 tăng lên 3500 đầu sách một năm.

Nay thì các anh trở thành tỉ tỉ phú trong ngành xuất bản.
Ngoài ra, các anh còn mở ra hàng trăm cửa hàng bán sách với hàng ngàn nhân viên. Hỏi sao có nhiều nhân viên như thế. Trả lời là để trông chừng những khách hàng ăn trộm đồ trong tiệm sách.

 Có những tiệm sách lớn có đến 40 chục ngàn đầu sách đủ loại.
Làm gì  còn có những Thanh Tuệ, những Từ mẫn nữa.
Làm gì còn có Lá Bối, An Tiêm,
Nam Sơn nữa.
Làm gì còn có *Loan mắt Nhung*  nữa.

Thôi chào vĩnh biệt sách cũ Sàigòn. Chào những đứa con tinh thần sinh trước 1975 còn sót lại.
NVL

Nguyễn Văn Lục

Nguồn fb Xuyên Sơn

PHÍA TÂY, CÓ PHẢI LÀ VƯỜN EDEN*1/- KHÔNG?- Emsie – 1193 chữ –

tháilan dịch

Berlin, ngày 26 tháng 12, 1964

Trước ngày ấy, tôi chưa bao giờ biết sợ. Là nỗi hãi hùng thật sự.
Vào buổi sáng lạnh buốt của tháng mười hai này, trong khi chúng tôi đang chạy xe
lên đường dốc Filderstrasse, nỗi lo sợ thấm vào từng mảng thịt của thân thể tôi,
đã bị bầm tím vì những miếng gạch được cho là để tránh đạn, khi tôi đang co rúm
dưới cái vỏ bọc bằng tôn. Một nỗi lo sợ mạnh hơn cả nỗi buồn vì đã rời xa cha
mẹ, anh tôi, bạn bè tôi, mà không được ôm lấy họ, cũng không thể nói rằng tôi
yêu họ đến chừng nào.
Nói cho họ biết về dự định điên rồ này ư? Đó là điều không thể, họ sẽ tìm bất kỳ
phương cách nào để ngăn cản tôi.
Nỗi lo sợ ấy vượt qua cả tình yêu tôi dành cho Rolf hơn ba năm nay rồi. Nỗi đam
mê choáng ngợp, chuyên nhất, dung hợp, đã chịu đựng sự chia ly không cưỡng
lại được bởi Bức tường đã được xây đúng vào đêm 12 rạng ngày 13 tháng 8,

1961. Chỉ gần một tháng kể từ khi tôi gặp anh chàng xuất sắc kia, hăng máu mà
      cũng hơi gàn, làm lu mờ tất cả những kẻ khác.
      Nhưng khi chúng tôi đã chọn giải pháp bỏ trốn, nỗi lo sợ hầu như đã chiếm hết tất
      cả những việc khác, tôi đã không chịu phần thua và quyết định hồi tưởng lại bằng
      tất cả những tế bào trong cơ thể mình. Bị kẹt cứng trong cái cốp xe hôi hám này,
      tôi hồi tưởng lại từng hình ảnh những lúc bên nhau, lắng nghe lại từng lời nói,
      sống lại từng sự vuốt ve, từng hơi thở, từng nụ hôn, để nỗi kinh hoàng qua một
      bên và chỉ nghĩ đến thời cơ thuận lợi này do định mệnh mang đến.
      Thật vậy, từ một năm nay, những cư dân thành phố Berlin phía Tây được phép
      đến thăm gia đình họ ở khu vực phía Đông vào dịp các lễ lạc cuối năm. Thế nên
      Rolf qua mừng lễ Giáng Sinh với ông bà ngoại của anh, và nhà họ thì gần nhà gia
      đình tôi. Nhờ vậy mà anh và tôi đã quên nhau, khi anh ở lại bên nhà họ. Anh ấy
      hai mươi tuổi, còn tôi thì mười tám. Chúng tôi biết ngay mối liên hệ này sẽ kéo dài
      suốt đời.
      Hai ngày trước, khi anh mới đến, Rolf đã kéo tôi ra riêng để nói rằng anh sẽ tranh
      thủ cơ hội do ý trời xếp đặt này để mang tôi đi xa, ra khỏi thành phố ngục tù của
      tôi.

• Anh thấy ngày càng thật khổ sở, Anna ạ, anh không thể nào tiếp tục sống như
  thế nữa. Anh rất cần em. Ngay bây giờ.

Kế hoạch của anh ấy thật là hợp lý: anh ấy sẽ giấu tôi phía sau cốp xe Austin-
Healey, một chiếc xe dạng rất thấp mà anh vừa mới mua bên Áo và đã tháo kính

che gió ra. Chúng tôi chỉ cần đi qua bên dưới rào chắn, trong khi mấy tên cảnh sát
nhân dân Vopo*2/ thì bận lo kiểm tra giấy tờ như thường lệ. Rolf đã tính toán

nhiều lần, tính đi tính lại, anh lại còn xì bớt hơi các bánh xe: như thế cái xe sẽ
không vượt quá 90 cms bề cao. Anh chỉ cần cúi đầu xuống, nhấn mạnh vào cần
tăng tốc, thế là chúng tôi sẽ qua bên kia địa phận đất Mỹ! Một “bờ thành” nhỏ làm
bằng gạch sẽ bảo vệ tôi khỏi những lằn đạn có thể xảy ra. Và rồi sau đó là tự do…
Nếu như anh thất vọng khi thấy tôi có vẻ hoài nghi, người yêu của tôi không dễ
dàng bị thua. Anh lặp đi lặp lại phương án của anh trong từng chi tiết thật nhỏ
nhất, cho đến khi tôi chấp nhận thì mới ngừng.

• Rồi gia đình của em thì sao nào? tôi cầu may anh sẽ đổi ý chăng.
• Em cứ tin anh đi, anh ấy trấn an tôi. Cái bức tường ấy rồi sẽ không trụ được lâu
  đâu!
  Sự việc đã được quyết định: ngày khởi hành sẽ là ngày kia.
  Dĩ nhiên là tôi hôm trước đó tôi không hề chợp mắt được.
  Kế hoạch quá dễ dàng ấy đáng lý ra phải kích thích sự ngờ vực của tôi chứ. Đằng
  này là không! Tôi dẹp bỏ nghi ngờ và sự lo âu của mình, và lao tới trước. Cũng
  giống như chiếc xe mui trần yêng hùng đang vụt nhanh trên con đường lát đá này,
  rồi bao nhiêu lần xe bị lắc mạnh kêu vang trong cái thân chao đảo của tôi là bấy
  nhiều lần nhắc nhở cảnh cáo: ” Thật là điên rồ! “, “Các bạn sẽ bị chúng hạ sát
  mất thôi!”
  Từ gần mười lăm phút, chiếc xe đang tiến tới một cách kiên quyết đến Điểm Kiểm
  Tra Charlie. Hiện giờ có lẽ chúng tôi đang cách chỗ ấy khoảng chừng vài trăm
  thước, tôi cảm nhận được điều đó khi thấy Rolf hãm bớt vận tốc lại, như thể anh
  cố tập trung toàn bộ sức lực trước cuộc xung phong cuối cùng. Rồi chiếc Austin
  lại chạy với vận tốc bình thường, trước khi ngừng hẳn.
  Thế là xong. Chúng tôi đang ở đây, ở chỗ này, và không còn cách nào để trở lui
  được nữa.
  Từ chỗ đang ẩn nấp, tôi nghe tiếng vù vù của động cơ bị nghẹt và tiếng những
  người đàn ông đang nói. Giọng họ vang âm cao, như truyền lệnh. Mỗi giây trôi
  qua đối với tôi như vô tận. Tại sao chúng tôi không đi tiếp được vậy cà?
  ĐỨNG LẠI!

Bỗng dưng nỗi sợ hãi biến mất, chỉ còn sự sững sờ hoảng loạn, và toàn thân tôi
dấy lên sự đau nhói đang tăng mạnh. Đầu tôi va vào những viên gạch và tôi bị bất
tỉnh nhân sự.
Khi tôi tỉnh lại, tôi đang nằm ở lề đường, bên ngoài không khí thoáng mát. Trên
mình tôi là chiếc áo choàng bằng dạ thô đen Rolf đã cởi ra và đắp cho tôi, còn
anh thì đang nắm tay tôi, đôi mắt đẫm lệ, trong khi nhiều người đàn ông mặc quân
phục bao quanh chúng tôi. Ôi, thì ra đây là thiên đường ư? Đúng rồi, tạm gọi như
thế: chúng tôi đã sang bên kia bức tường. Bình yên vô sự. Anh ấy đã thành công.

Việc trốn thoát của chúng tôi đã khiến nhiều người bàn tán. Mẹ tôi thì nói đến
chuyện ấy trong vô số thư mà bà gởi cho tôi, nhiều tháng sau đó. Còn các con
của tôi thì sau này chúng được biết rằng khi đã đến đất Mỹ rồi *3/, cuối cùng,
ngay khi Rolf thắng xe lại, trên mặt đường còn in dấu bánh xe kéo dài cả hơn sáu
thước!

Emsie – Bài ghi lại từ một câu chuyện thật- tháilan dịch-
GHI CHÚ

*1/- Eden: vườn địa đàng-
*2/- Volkspolizei : Cảnh sát nhân dân, Đông Đức (1945-1990) – Cảnh sát viên có
biệt danh là Vopo.
*3/-Theo Wiki: Checkpoint Charlie
Điểm Kiểm Soát Charlie là một trong những cửa khẩu bắt buộc của Berlin , vào
thời chiến tranh lạnh, để vượt bức tường chia thủ đó của Đức quốc, giữa Đông và
Tây Đức. Điểm checkpoint này nằm trên đường Friedrichstraße (= đường
Frédéric ), giữa quận Mitte ( lĩnh vực Xô viết ) và Kreuzberg ( lĩnh vực của Mỹ)-
Có lẽ vậy nên phần cuối bài nói đến đất Mỹ.

PHÍA TÂY, CÓ PHẢI LÀ VƯỜN EDEN*1/- KHÔNG?–

tháilan dịch

Berlin, ngày 26 tháng 12, 1964

Trước ngày ấy, tôi chưa bao giờ biết sợ. Là nỗi hãi hùng thật sự.
Vào buổi sáng lạnh buốt của tháng mười hai này, trong khi chúng tôi đang chạy xe
lên đường dốc Filderstrasse, nỗi lo sợ thấm vào từng mảng thịt của thân thể tôi,
đã bị bầm tím vì những miếng gạch được cho là để tránh đạn, khi tôi đang co rúm
dưới cái vỏ bọc bằng tôn. Một nỗi lo sợ mạnh hơn cả nỗi buồn vì đã rời xa cha
mẹ, anh tôi, bạn bè tôi, mà không được ôm lấy họ, cũng không thể nói rằng tôi
yêu họ đến chừng nào.
Nói cho họ biết về dự định điên rồ này ư? Đó là điều không thể, họ sẽ tìm bất kỳ
phương cách nào để ngăn cản tôi.
Nỗi lo sợ ấy vượt qua cả tình yêu tôi dành cho Rolf hơn ba năm nay rồi. Nỗi đam
mê choáng ngợp, chuyên nhất, dung hợp, đã chịu đựng sự chia ly không cưỡng
lại được bởi Bức tường đã được xây đúng vào đêm 12 rạng ngày 13 tháng 8,

1961. Chỉ gần một tháng kể từ khi tôi gặp anh chàng xuất sắc kia, hăng máu mà
      cũng hơi gàn, làm lu mờ tất cả những kẻ khác.
      Nhưng khi chúng tôi đã chọn giải pháp bỏ trốn, nỗi lo sợ hầu như đã chiếm hết tất
      cả những việc khác, tôi đã không chịu phần thua và quyết định hồi tưởng lại bằng
      tất cả những tế bào trong cơ thể mình. Bị kẹt cứng trong cái cốp xe hôi hám này,
      tôi hồi tưởng lại từng hình ảnh những lúc bên nhau, lắng nghe lại từng lời nói,
      sống lại từng sự vuốt ve, từng hơi thở, từng nụ hôn, để nỗi kinh hoàng qua một
      bên và chỉ nghĩ đến thời cơ thuận lợi này do định mệnh mang đến.
      Thật vậy, từ một năm nay, những cư dân thành phố Berlin phía Tây được phép
      đến thăm gia đình họ ở khu vực phía Đông vào dịp các lễ lạc cuối năm. Thế nên
      Rolf qua mừng lễ Giáng Sinh với ông bà ngoại của anh, và nhà họ thì gần nhà gia
      đình tôi. Nhờ vậy mà anh và tôi đã quên nhau, khi anh ở lại bên nhà họ. Anh ấy
      hai mươi tuổi, còn tôi thì mười tám. Chúng tôi biết ngay mối liên hệ này sẽ kéo dài
      suốt đời.
      Hai ngày trước, khi anh mới đến, Rolf đã kéo tôi ra riêng để nói rằng anh sẽ tranh
      thủ cơ hội do ý trời xếp đặt này để mang tôi đi xa, ra khỏi thành phố ngục tù của
      tôi.

• Anh thấy ngày càng thật khổ sở, Anna ạ, anh không thể nào tiếp tục sống như
  thế nữa. Anh rất cần em. Ngay bây giờ.

Kế hoạch của anh ấy thật là hợp lý: anh ấy sẽ giấu tôi phía sau cốp xe Austin-
Healey, một chiếc xe dạng rất thấp mà anh vừa mới mua bên Áo và đã tháo kính che gió ra. Chúng tôi chỉ cần đi qua bên dưới rào chắn, trong khi mấy tên cảnh sát nhân dân Vopo*2/ thì bận lo kiểm tra giấy tờ như thường lệ. Rolf đã tính toán nhiều lần, tính đi tính lại, anh lại còn xì bớt hơi các bánh xe: như thế cái xe sẽ không vượt quá 90 cms bề cao. Anh chỉ cần cúi đầu xuống, nhấn mạnh vào cần
tăng tốc, thế là chúng tôi sẽ qua bên kia địa phận đất Mỹ! Một “bờ thành” nhỏ làm
bằng gạch sẽ bảo vệ tôi khỏi những lằn đạn có thể xảy ra. Và rồi sau đó là tự do…
Nếu như anh thất vọng khi thấy tôi có vẻ hoài nghi, người yêu của tôi không dễ
dàng bị thua. Anh lặp đi lặp lại phương án của anh trong từng chi tiết thật nhỏ
nhất, cho đến khi tôi chấp nhận thì mới ngừng.

• Rồi gia đình của em thì sao nào? tôi cầu may anh sẽ đổi ý chăng.
• Em cứ tin anh đi, anh ấy trấn an tôi. Cái bức tường ấy rồi sẽ không trụ được lâu
  đâu!
  Sự việc đã được quyết định: ngày khởi hành sẽ là ngày kia.
  Dĩ nhiên là tôi hôm trước đó tôi không hề chợp mắt được.
  Kế hoạch quá dễ dàng ấy đáng lý ra phải kích thích sự ngờ vực của tôi chứ. Đằng
  này là không! Tôi dẹp bỏ nghi ngờ và sự lo âu của mình, và lao tới trước. Cũng
  giống như chiếc xe mui trần yêng hùng đang vụt nhanh trên con đường lát đá này,
  rồi bao nhiêu lần xe bị lắc mạnh kêu vang trong cái thân chao đảo của tôi là bấy
  nhiều lần nhắc nhở cảnh cáo: ” Thật là điên rồ! “, “Các bạn sẽ bị chúng hạ sát
  mất thôi!”
  Từ gần mười lăm phút, chiếc xe đang tiến tới một cách kiên quyết đến Điểm Kiểm
  Tra Charlie. Hiện giờ có lẽ chúng tôi đang cách chỗ ấy khoảng chừng vài trăm
  thước, tôi cảm nhận được điều đó khi thấy Rolf hãm bớt vận tốc lại, như thể anh
  cố tập trung toàn bộ sức lực trước cuộc xung phong cuối cùng. Rồi chiếc Austin
  lại chạy với vận tốc bình thường, trước khi ngừng hẳn.
  Thế là xong. Chúng tôi đang ở đây, ở chỗ này, và không còn cách nào để trở lui
  được nữa.
  Từ chỗ đang ẩn nấp, tôi nghe tiếng vù vù của động cơ bị nghẹt và tiếng những
  người đàn ông đang nói. Giọng họ vang âm cao, như truyền lệnh. Mỗi giây trôi
  qua đối với tôi như vô tận. Tại sao chúng tôi không đi tiếp được vậy cà?
  ĐỨNG LẠI!

Bỗng dưng nỗi sợ hãi biến mất, chỉ còn sự sững sờ hoảng loạn, và toàn thân tôi
dấy lên sự đau nhói đang tăng mạnh. Đầu tôi va vào những viên gạch và tôi bị bất
tỉnh nhân sự.
Khi tôi tỉnh lại, tôi đang nằm ở lề đường, bên ngoài không khí thoáng mát. Trên
mình tôi là chiếc áo choàng bằng dạ thô đen Rolf đã cởi ra và đắp cho tôi, còn
anh thì đang nắm tay tôi, đôi mắt đẫm lệ, trong khi nhiều người đàn ông mặc quân
phục bao quanh chúng tôi. Ôi, thì ra đây là thiên đường ư? Đúng rồi, tạm gọi như
thế: chúng tôi đã sang bên kia bức tường. Bình yên vô sự. Anh ấy đã thành công.

Việc trốn thoát của chúng tôi đã khiến nhiều người bàn tán. Mẹ tôi thì nói đến
chuyện ấy trong vô số thư mà bà gởi cho tôi, nhiều tháng sau đó. Còn các con
của tôi thì sau này chúng được biết rằng khi đã đến đất Mỹ rồi *3/, cuối cùng,
ngay khi Rolf thắng xe lại, trên mặt đường còn in dấu bánh xe kéo dài cả hơn sáu
thước!

Emsie – Bài ghi lại từ một câu chuyện thật- tháilan dịch-
GHI CHÚ

*1/- Eden: vườn địa đàng-
*2/- Volkspolizei : Cảnh sát nhân dân, Đông Đức (1945-1990) – Cảnh sát viên có
biệt danh là Vopo.
*3/-Theo Wiki: Checkpoint Charlie
Điểm Kiểm Soát Charlie là một trong những cửa khẩu bắt buộc của Berlin , vào
thời chiến tranh lạnh, để vượt bức tường chia thủ đó của Đức quốc, giữa Đông và
Tây Đức. Điểm checkpoint này nằm trên đường Friedrichstraße (= đường
Frédéric ), giữa quận Mitte ( lĩnh vực Xô viết ) và Kreuzberg ( lĩnh vực của Mỹ)-
Có lẽ vậy nên phần cuối bài nói đến đất Mỹ.

====================

Cướp biển từ phía bắc đổ bộ vào Anh và cướp bóc tu viện Lindisfarne, ở phía nam Scotland. Sự kiện này đánh dấu sự khởi đầu của Thời đại Viking.
 -18/06/1429- Joan of Arc đánh bại quân đội Anh tại Patay. Jeanne xứ Arc là một nữ anh hùng người Pháp, sinh sống trong khoảng năm 1412 – 30 tháng 5 năm 1431.[4] Trong tiếng Pháp, tên cô thường được gọi là Jeanne d’Arc ( phát âm tiếng Việt là Gian-đa, có biệt danh “Trinh nữ xứ Ooc-lê-an” (tiếng Pháp: La Pucelle d’Orléans). Cô nổi tiếng vì là một lãnh chúa, người chỉ huy quân sự và anh hùng trong các cuộc chiến đấu ở Chiến tranh Trăm Năm giữa Pháp và Anh, và đã được Giáo hội Công giáo La Mã phong thánh.
– (15/6/1479 –15/7/1542)-Lisa, còn được gọi là Mona Lisa, Lisa di Antonio Maria (Antonmaria) Gherardini và Lisa del Giocondo trong tiếng Ý, là một thành viên của gia đình Gherardini ở Firenze. Cô sẽ là người mẫu của Mona Lisa, một bức chân dung do chồng cô ủy quyền và được vẽ bởi Leonardo da Vinci.
-25/06/1498-Bàn chải đánh răng do người Trung Quốc phát minh. Nó chỉ đến Pháp vào thế kỷ XIX. Năm 1984, theo một cuộc khảo sát, cứ ba người Pháp thì có một người không có bàn chải đánh răng.
– 24/06/1519- Ngày mất của Lucrezia Borgia (sinh ngày 14 tháng 4 năm 1480), người có cuộc đời truyền cảm hứng cho các nhà văn, họa sĩ, nhạc sĩ, điện ảnh và sân khấu, ví dụ như với vở kịch của Victor Hugo.
-09/6/1547 Giáo hoàng Paul III ban hành Sublimus Deus -Đấng Toàn Năng Cao Cả -cấm chế độ nô lệ của người Mỹ da đỏ.
-10/06/1549-Catherine de Medici được trao vương miện Nữ hoàng Pháp. Bà sinh mười người con, ba người là vua của Pháp.
-19/06/1623  Ngày sinh của Blaise Pascal (mất năm 1662), nhà toán học và triết học, người phát minh ra máy tính.
-20/06/1720-Tàu Grand-Saint-Antoine đã đến Marseille vào ngày 25 tháng 5 năm 1720 từ Syria và mang theo bệnh dịch. Tàu này đã không tuân thủ các biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt được yêu cầu bởi các quy định y tế. Bệnh dịch này đã giết chết hơn 100.000 người và được gọi là Đại dịch cúm Marseille
 -03/06/1899-Ngày mất của nhạc sĩ người Áo Johann Strauss (sinh ngày 25/10/1825), nhà soạn nhạc của những điệu waltz nổi tiếng như “The Blue Danube” và vở ca kịch nhẹ “Colin-Maillard”.
-24/06/1901-Năm 19 tuổi, họa sĩ trẻ người Andalucia (Tây Ban Nha)  Pablo Picasso đã trưng bày 64 tác phẩm của mình tại Paris.
04/06/1919-André Citroën biến nhà máy sản xuất nắp van lốp xe ô tô của mình thành một công ty sản xuất xe hơi. Mẫu xe đầu tiên được sản xuất là Citroën 10 HP Type A được sản xuất cho đến năm 1921, tối đa 100 xe mỗi ngày.
28/06/1919-Hiệp ước Versailles chính thức kết thúc Chiến tranh thế giới thứ nhất. Đức trả lại Alsace và Lorraine cho Pháp và  phải trả 132 tỷ mark vàng cho các đồng minh, tức là hơn 45.000 tấn vàng, một  món nợ mà họ chỉ trả một phần.
 –29/06/1900 Ngày sinh của nhà văn và phi công Antoine de Saint-Exupéry (mất 31/07/1944), tác giả của các tác phẩm “Hoàng tử bé” và “Cõi Người Ta”-
– Ngày lễ của Cha là một ngày lễ tôn vinh người cha trông gia đình , hoặc có liên quan đến vài trò làm cha, liên hệ đến người cha và ảnh hưởng của người cha trong xã hội. Ngày lễ Hiền Phụ trên thế giới là ngày Chủ nhật thứ ba của tháng 6, được Sonora Smart Dodd thành lập tại bang Washington, Hoa Kỳ vào năm 1910. Sonora Smart Dodd (18/2/1882 – 22/3/1978) là con gái của cựu chiến binh Nội chiến Hoa Kỳ William Jackson Smart,
-Marilyn Monroe – Norma Jeane Mortenson; (01/6/1926 – 05/8/1962) là một nữ diễn viên, người mẫu và ca sĩ người Mỹ. Năm 1999, Viện phim Mỹ xếp Monroe ở vị trí thứ sáu trong danh sách những nữ minh tinh màn ảnh vĩ đại nhất của Hollywood thời kỳ Hoàng kim.Đời tư của Monroe nhận được nhiều sự chú ý. Bà phải vật lộn với chứng nghiện ngập và rối loạn tâm trạng. Cuộc hôn nhân của bà với cựu ngôi sao bóng chày Joe DiMaggio và nhà viết kịch Arthur Miller được nhắc tới rất nhiều, và cả hai đều dẫn đến kết cục ly hôn. Vào ngày 4 tháng 8 năm 1962, bà qua đời ở tuổi 36 do dùng thuốc an thần quá liều tại nhà riêng ở Los Angeles- . Bà giành được giải Quả cầu vàng cho Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất với bộ phim Some Like It Hot (1959), một thành công về mặt phê bình và thương mại. Tác phẩm cuối cùng của Monroe là bộ phim truyền hình The Misfits (1961).
Ernesto Guevara (14/6/1928 – 9/10/1967), thường được biết đến với tên Che Guevara, El Che hay đơn giản là Che, là một nhà cách mạng Mác-xít nổi tiếng người Argentina. Ông là một lý thuyết gia quân sự, nhà lãnh đạo phong trào cách mạng Cuba cùng đội quân du kích. Bức ảnh khuôn mặt ông đã trở thành một biểu tượng văn hóa phản kháng tượng trưng cho sự nổi dậy và một biểu hiệu toàn cầu trong văn hóa phổ thông.
–07/06/1929- Ngày thành lập nước Vatican mà Giáo hoàng là người có quyền tuyệt đối
—  Eric Carle (25 /6/1929 – 23/5/2021) là một tác giả và họa sĩ minh họa cho văn học thiếu nhi Mỹ. Ong minh họa bộ sách  của mình theo phong cách c riêng (kỹ thuật cắt dán). Các tác phẩm của ông đã đạt được thành công lớn và được dịch sang nhiều ngôn ngữ.
— Jean Lefèvre d’Ormesson, bá tước d’Ormesson, Jean d’Ormesson, Jean d’O, là một nhà văn, nhà báo và triết gia người Pháp, sinh ngày 16/6/1925 tại Paris và mất 2017. Ông là tác giả của khoảng bốn mươi cuốn sách, từ những bức bích họa lịch sử tưởng tượng lớn đến các bài tiểu luận triết học trong đó ông chia sẻ những suy tư của mình về sự sống, cái chết hoặc sự tồn tại của Thiên Chúa (Tôi sẽ nói bất chấp mọi thứ rằng cuộc sống này thật đẹp, & Một Ngày tôi sẽ Ra Đi mà chưa nói hết Mọi Điều -). Ông được bầu vào Viện Hàn Lâm Pháp năm 1973. Từ năm 1974-1977, ông cũng là giám đốc điều hành của báo Le Figaro. Được xem là đại sứ truyền thông của Viện Hàn Lâm Pháp trong hơn bốn mươi năm, ông đã có mặt rất nhiều trong các chương trình truyền hình văn học hoặc tổng quát, ông thường xuyên được mời vì sự uyên bác và nghệ thuật trò chuyện của mình.
 –Anne Frank, sinh 12 /6/1929 tại Frankfurt am Main, Đức thuộc Cộng hòa Weimar, và mất năm 1945 tại Bergen-Belsen, Đức Quốc xã, là một cô gái người Đức nổi tiếng về nhật ký của cô (1947), được viết trong hai năm sống ẩn náu cùng gia đình ở Amsterdam, Hà Lan, khi đó đang bị Đức chiếm đóng, để thoát khỏi lệnh trục xuất mà sau này là bị tiêu diệt (Shoah).
–10/06/1934-Giải vô địch bóng đá nam thế giới lần thứ hai diễn ra tại Rome, Ý. Nó đặt Ý chống lại Tiệp Khắc. Đội tuyển Italia giành cúp với tỷ số 2-1.
 –Đêm 29-30/6/1934, Hitler đã sát hại hơn một nghìn người. Các đội sát thủ SS nhận được lệnh nhiệm vụ của họ để loại bỏ đối thủ của nó: đó là “đêm của những con dao dài”.
 — 21/06/1935- Ngày sinh của Françoise Quoirez, nhà văn Françoise Sagan, với tiểu thuyết đầu tay của cô biểu lộ một tài năng lớn, “Bonjour tristesse”(Buồn Ơi , Chào Mi) được chuyển thể cho điện ảnh, truyền hình, truyện tranh và thậm chí cả đài phát thanh.
–06/06/1941 Hoảng loạn trong hầm trú bom giết chết 4.000 người ở Trùng Khánh, Trung Quốc.
–18/06/1942 Ngày sinh của ca sĩ kiêm nhạc sĩ đa năng Paul McCartney, cựu thành viên của The Beatles do ông thành lập cùng với John Lennon, George Harrison và Ringo Starr.
–06/ 6/1944 156.000 binh sĩ thuộc quân đội Mỹ, Anh và Canada đổ bộ vào Normandy, trên các bãi biển Sword beach, Juno Beach, Gold beach, Omaha beach và Utah beach. Ngày lịch sử này được gọi là “D-Day” ở Hoa Kỳ, “Jour J” và “Longest Day” Ngày Dài Nhất – ở Pháp.
The Longest Day là bộ phim chiến tranh dựa trên cuốn sách lịch sử The Longest Day của Cornelius Ryan, về D-Day, bờ biển Normandy vào ngày 6 tháng 6 năm 1944, trong suốt Chiến tranh thế giới thứ hai. Đây là trận đánh đưa đến bước ngoặt của Thế chiến thứ II, đánh dấu sự bắt đầu của những thất bại của quân Đức sau này. Phim này khác những phim về thế chiến thứ hai ở chỗ là khán giả sẽ hiểu về cuộc chiến từ cả hai phía là quân Đồng minh và Phát xít Đức. Khi xem xong phim thì sẽ thấy nội dung của phim cực kỳ sâu sắc, đã thể hiện chân thực nhất những gì diễn ra ở trận Normandy lịch sử.  Phim giành 2 giải Oscar và 5 đề cử, và đứng vị trí thứ nhất trong top 50 phim chiến tranh hay nhất mọi thời đại. (theo wiki)
— Benazir Bhutto sinh 21/6/1953 tại Karachi, bị sát hại ngày 27/12/2007 tại Rawalpindi, là một nữ chính khách Pakistan. Bà là Thủ tướng từ năm 1988 -đến 1990 và từ 1993 đến 1996.
— Tháng 6/1949: Pháp đưa cựu hoàng Bảo Đại lên làm quốc trưởng.
15/06/1954- Thành lập Liên đoàn bóng đá châu Âu (UEFA) tại Basel, Thụy Sĩ. Cơ quan này đã tổ chức giải vô địch bóng đá châu Âu bốn năm một lần kể từ năm 1960.
–11/06/1955- Tại giải Le Mans 24 giờ, một chiếc Mercedes lao xuống đường khiến 82 người thiệt mạng.
 — 11/6/1963: Hòa Thượng Thích Quảng Đức 73 tuổi, thế danh Lâm Văn Tức, là một nhà sư Phật giáo Đại thừa người Việt Nam, đã tẩm xăng tự thiêu tại ngã tư đường Lê Văn Duyệt và Phan Đình Phùng, Sài Gòn (nay là ngã tư đường Cách Mạng Tháng 8 và Nguyễn Đình Chiểu, Q 3) nhằm phản đối sự đàn áp Phật giáo của chính quyền Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm, khiến các Phật tử khác cũng làm theo trong những tuần sau đó. Lòng tin vốn đã suy giảm của Hoa Kỳ đối với sự lãnh đạo của ông Diệm lại tiếp tục trượt dốc. Tấm ảnh chụp ông tự thiêu đã được truyền đi khắp thế giới và gây nên sự chú ý đặc biệt tới chính sách của chế độ Ngô Đình Diệm. Phóng viên Malcolm Browne đã giành Giải thưởng Ảnh Báo chí Thế giới năm 1963 nhờ bức hình chụp cảnh Thích Quảng Đức tự thiêu, và nhà báo David Halberstam được trao giải Pulitzer, cũng đã có bản tường thuật sự kiện. Sau khi chết, thi hài của ông đã được hỏa táng, nhưng trái tim của ông thì vẫn còn nguyên. Đây được coi là xá lợi biểu tượng của lòng từ bi, dẫn đến việc giới Phật tử suy tôn ông thành một vị Bồ Tát.
–12/6/1964 Tại Nam Phi, Nelson Mandela bị kết án tù chung thân. Ông sẽ được trả tự do vào ngày 11 tháng 2 năm 1990.
 — Chiến tranh Việt Nam–9 ->13/6/1965.Trận Đồng Xoài: Khoảng 1.500 Việt Cộng tấn công bằng súng cối vào Đồng Xoài, đánh chiếm sở chỉ huy quân sự và khu dân quân liền kề.
 — Tháng 6 năm 1965: Tướng Nguyễn Văn Thiệu của Quân Lực Chính Phủ Việt Nam Cộng Hòa (ARVN), trở thành tổng thống của miền Nam Việt Nam.
 – Ngày Quân lực Việt Nam Cộng hòa được tổ chức hàng năm, lần đầu tiên vào ngày 19 tháng 6 năm 1965. Đó là ngày mà tập thể chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa chính thức lên nắm giữ vai trò cùng một lúc cả nhiệm vụ quân sự lẫn vai trò hành chánh tại Miền Nam Việt Nam qua buổi lễ ra mắt trước quốc dân và quốc tế Ủy ban Lãnh Ðạo Quốc gia (do Trung tướng Nguyễn Văn Thiệu làm Chủ tịch) và Ủy ban Hành Pháp Trung ương (do Thiếu tướng Nguyễn Cao Kỳ làm Chủ tịch) tại thủ đô Sài Gòn.
Sau Sự kiện 30 tháng 4 năm 1975 khi chinh phủ Cộng hòa Miền Nam Việt Nam và từ ngày 2 tháng 7 năm 1976, Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam nắm quyền, Ngày này được tổ chức tại các thành phố ở các quốc gia nơi có đông người Việt tị nạn Cộng sản sinh sống, như ở thành phố Westminster, Nam California.
Ngày Cựu Chiến Binh QLVNCH:
Thông cáo báo chí của Thượng nghị sĩ Tom Umberg cho biết Quốc hội California qua Nghị Quyết SCR 86 công nhận và kỷ niệm ngày 19 Tháng Sáu, 2019, là Ngày Cựu Chiến Binh Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa, nhằm tưởng niệm sự hy sinh dũng cảm và những đóng góp to lớn của những cựu chiến binh người Mỹ gốc Việt ở California và ở nước ngoài.
–29/06/1966- Hoa Kỳ tiến hành các cuộc không kích đầu tiên ở miền Bắc Việt Nam.
 –Tháng 6, 1968-1972: Tướng William Westmoreland, tư lệnh quân đội Hoa Kỳ tại Việt Nam, được thay thế Tướng Creighton Adams.
-06/6/1968: Ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ Robert F. Kennedy bị sát thủ đơn độc ám sát ở California.
–08/6/1969- Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon và Tổng thống Nam Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Văn Thiệu gặp nhau tại Đảo Midway. Nixon tuyên bố rằng 25.000 lính Mỹ sẽ được rút về vào tháng Chín.
 –03/6/1969: Quân đội Bắc Việt Nam bắt đầu tiếp cận thủ đô Phnom Penh của Campuchia, nhưng bị chặn lại bởi các cuộc không kích của Hoa Kỳ.
 – Tháng 6 năm 1971: Thời báo New York đăng một loạt bài chi tiết về các tài liệu bị rò rỉ của Bộ Quốc phòng về cuộc chiến, được gọi là Hồ sơ Lầu Năm Góc. Báo cáo cho thấy chính phủ Hoa Kỳ đã nhiều lần và bí mật gia tăng sự can dự của Hoa Kỳ vào cuộc chiến.
 –08/06/1972-Bức ảnh mang tính biểu tượng về một cô gái bị bỏng nặng do bom napalm và khỏa thân chạy trên một con đường đã được truyền đi trên khắp thế giới, mô tả sự khủng khiếp của Chiến tranh Việt Nam hơn bất cứ điều gì.
–10/6/1977-Tập đoàn Apple phát hành Apple II, máy tính cá nhân đầu tiên được giới thiệu trên thị trường đại chúng.
–22/06/1986 -Trong trận tứ kết World Cup 1986 giữa Argentina và Anh, Diego Maradona đã đi vào lịch sử bóng đá nhờ hai bàn thắng: bàn đầu tiên, từ bàn tay, nhưng được xác nhận bởi trọng tài, mà chính ông mô tả là ” Bàn tay của Chúa”, bàn thắng thứ hai, kỳ diệu, được bình chọn là đẹp nhất trong lịch sử Giải bóng đá thế giới và là “bàn thắng của thế kỷ”.
 –04/06/1989-Trên quảng trường Thiên An Môn, quân đội Trung Quốc đã đàn áp đẫm máu phong trào biểu tình diễn ra từ ngày 15/4. Số người chết liên quan đến các sự kiện này dao động trong khoảng từ 241 đến 7.000 tùy vào các nguồn.
–21/06/1990-Tại Iran, một trận động đất mạnh 7,7 độ richter đã khiến từ 35.000 đến 50.000 người chết và 400.000 người mất nhà cửa. Chính phủ buộc phải chấp nhận sự giúp đỡ từ kẻ thù Iraq và Hoa Kỳ.
–22/06/1990-Sáu tháng sau khi Bức tường Berlin sụp đổ, trạm kiểm soát “Checkpoint Charlie” nằm giữa phía đông và phía tây thành phố chính thức bị dỡ bỏ.
–30/06/1991-Sau 43 năm, chế độ phân biệt chủng tộc apartheid  đã bị xóa bỏ ở Nam Phi nhờ quyết tâm của Nelson Mandela, được ra tù vào ngày 11/02/1990.
–25/06/1997- Ngày mất của Jacques-Yves Cousteau, nhà thám hiểm và làm phim dưới đáy biển, –Jacques-Yves Cousteau (11/6/1910 – 25/6/1997) là một sĩ quan hải quân và nhà thám hiểm hải dương học người Pháp, đạo diễn năm 1976 của bộ phim tài liệu “Cuộc thám hiểm dưới Đáy Biển”, ông thuật lại chuyến thám hiểm của mình tới Nam Cực trên tàu Calypso. Với biệt danh ”  thuyền trưởng Cousteau”, “JYC” hoặc “Pasha” hạm trưởng, ông được biết đến vì đã cải tiến với Émile Gagnan nguyên  lý của bộ đồ lặn tự động với việc phát minh ra bộ giảm áp mang tên họ, một bộ phận  thiết yếu của thợ lặn hiện đại.
–19/06/2000 -Thi thể của 58 người Á Đông (Việt Nam) nhập cư bất hợp pháp chết vì ngạt thở được phát hiện trong một chiếc xe tải ở Dover, Vương quốc Anh.
— 01/06/2008 – Ngày mất của nhà sản xuất quần áo nữ nổi tiếng người Pháp Yves Saint-Laurent, công ty của ông bao gồm cả những công ty may mặc thời trang cao cấp ở Paris và quần áo may sẵn; ông bị vỡ nợ, và năm 1993 Elf đã mua lại, công ty do nhà nước Pháp sở hữu 80%.
–21/06/2008-Bão Fengshen gây sóng lớn ở Philippines, đánh chìm phà Princess of the Stars-Công Chúa của những Vì Sao- ngoài khơi đảo Sibuyan. Số người chết là hơn 800 nạn nhân.
— 01/06/2009-Một chiếc Airbus A330 bay từ Rio de Janeiro đến Paris đã biến mất giữa Đại Tây Dương, làm 228 người thiệt mạng. Chỉ có 153 thi thể được tìm thấy hai năm sau đó. Một tấm bia tưởng nhớ các nạn nhân được dựng ở Nghĩa địa Père-Lachaise.
–25/6/2009- Ngày mất của ca sĩ, nhà soạn nhạc, vũ công và diễn viên người Mỹ Michael Jackson (sinh ngày 29/8/1958), tác giả của các albums “Thriller”, “Bad”, “Dangerous” và “Invincible”.
–18/06/2015 – Kỷ niệm 200 năm Trận chiến Waterloo, với sự tái tạo ngoạn mục tại chính địa điểm diễn ra sự kiện.
–06/03/2016- Ngày mất của võ sĩ quyền anh người Mỹ Mohamed Ali (tên khai sinh là Cassius Clay vào ngày 17 tháng 1 năm 1942), được biết đến nhờ những thành tích thể thao cũng như sự tỏ thái độ rõ rệt chống lại Chiến tranh Việt Nam và nạn phân biệt chủng tộc.
-28/06/2019- Giữa một đợt nắng nóng, kỷ lục nhiệt độ cao ở Pháp là Gallargues-le-Montueux, vùng Gard, với nhiệt độ 45,9°C lúc 4:21 chiều.
-06/12/2020- Cảnh sát Garett Rolfe giết người Mỹ gốc Phi Rayshard Brooks  -đang cố chạy trốn sau khi bị bắt. Thảm kịch này khơi lại các cuộc biểu tình của phong trào “Black Lives Matter”.
-15/06/2020-COVID-19: Tại Trung Quốc, thủ đô Bắc Kinh, tình hình được ghi là “cực kỳ nghiêm trọng” với thêm 27 ca. Tại Pháp, tình hình được coi là đã được kiểm soát với 152 ca mới được xác nhận trong 24 giờ. Tại Ấn Độ, 11.000 ca mới được ghi nhận trong ngày 15/6.
–17/06/2022 -Tại Clisson, từ 17 đến 19/6 và từ 24 đến 26/6/2022, lễ hội Hellfest của âm nhạc kích động mạnh (hard rock, heavy metal, black metal, hardcore punk, v.v.) trở thành lễ hội lớn nhất nước Pháp với 420.000 mục.  
–27/06/2022- Khoảng 50 người di cư được phát hiện chết trong một chiếc xe tải ở San Antonio, Hoa Kỳ, chết ngạt đó nắng nóng quá mức.
 –Tháng 6 năm 2026 Giải vô địch bóng đá nam thế giới lần thứ 23 sẽ diễn ra vào tháng 6 và tháng 7 năm 2026, tại Bắc Mỹ, tại 16 thành phố khác nhau của Hoa Kỳ, Canada và Mexico. Sẽ có 48 đội tham dự thay vì 32 như trước đây.

Tháinữlan sưu tầm & dịch 

Ở trường, các bé thường líu lo bài hát thật dễ thương Mười/ Năm Chú Khỉ Con, hoặc  Mười Người Da  Đen Nhỏ để cho các bé tập đếm-
Lời bài hát  Mười Người Da  Đen Nhỏ  thời bây giờ như sau

One little, two little, three little Indians,
Four little, five little, six little Indians,
Seven little, eight little, nine little Indians,
Ten little Indian boys.

Ten little, nine little, eight little Indians,
Seven little, six little, five little Indians,
Four little, three little, two little Indians,
One little Indian boy.

==========================

Xin giới thiệu với anhchi một trích đoạn của truyện Mười Người Da  Đen Nhỏ– tiểu thuyết gia Agatha Christie

Nguyên bản Ten Little Soldier Boys	Tạm dịch Mười Người Lính Nhỏ
Ten little Soldier boys went out to dine;	10 tên lính nhỏ đi ăn
One choked his little self and then there were nine.	Một tên mắc nghẹn giờ còn chín tên
Nine little Soldier boys sat up very late;	9 tên thức muộn trong đêm
One overslept himself and then there were eight.	Một quên thức dậy, tám tên ngậm ngùi
Eight little Soldier boys traveling in Devon;	Devon du thuyền chúng đi
One said he’d stay there and then there were seven.	Một tên nằm lại bảy thời ra đi
Seven little Soldier boys chopping up sticks;	Bảy tên bổ củi làm chi
One chopped himself in halves and then there were six.	Bổ đôi một đứa sáu tên muộn phiền
Six little Soldier boys playing with a hive;	Sáu đem tổ ong ra nghiền
A bumblebee stung one and then there were five.	Một ong đốt chết còn 5 sững sờ
Five little Soldier boys going in for law;	Đến tòa năm đứa kia chờ
One got into Chancery and then there were four.	Một vào thượng thẩm, 4 ra biển ngồi
Four little Soldier boys going out to sea;	4 tên cùng ra biển trời
A red herring swallowed one and then there were three.	Trích đỏ nuốt một giờ còn lại 3
Three little Soldier boys walking in the zoo;	Vườn thú 3 đứa la cà
A big bear hugged one and then there were two.	Gấu to vồ một còn 2 vẹn toàn
Two Little Soldier boys sitting in the sun;[6]	Hai tên đi dưới nắng vàng
One got frizzled up and then there was one.	Một khô cong chết, một tên bơ phờ
One little Soldier boy left all alone;	Còn tên lính nhỏ thẫn thờ
He went out and hanged himself and then there were none.	Hắn đi treo cổ rồi chẳng còn ai. (theo wiki)

=========

Agatha Mary Clarissa, Lady Mallowan, DBE Knight Commander hay Dame Commander of the Most Excellent Order of the British Empire (KBE hay DBE): Hiệp sĩ Đế quốc Anh (1890 –  1976), thường được biết đến với tên Agatha Christie, là một nhà văn trinh thám người Anh. Bà còn viết tiểu thuyết lãng mạn với bút danh Mary Westmacott, nhưng vẫn được nhớ đến hơn cả với bút danh Agatha Christie và hơn 80 tiểu thuyết trinh thám. Với hai nhân vật thám tử nổi tiếng, Hercule Poirot và Bà Marple (Miss Marple), Christie được coi là “Nữ hoàng trinh thám” (Queen of Crime) và là một trong những nhà văn quan trọng và sáng tạo nhất của thể loại này.

Theo Sách kỷ lục Guinness, Agatha Christie là nhà văn có tác phẩm bán chạy nhất mọi thời đại của thể loại trinh thám, và đứng thứ hai nếu tính cả các thể loại khác (chỉ xếp sau William Shakespeare).

==============                                                   TRÍCH ĐOẠN- CHƯƠNG 3 –

                Mười Người Da  Đen Nhỏ– tiểu thuyết gia 

Agatha Christie -TL dịch
Bữa ăn  tối sắp kết thúc.Món ăn rất ngon, rượu thì hoàn hảo. Rogers đã hoàn thành công việc của mình một cách tuyệt diệu.Tất cả các vị khách đều có tâm trạng vui vẻ và họ bắt đầu chuyện trò rôm rả.
Quan tòa Wargrave cảm thấy phấn chấn sau vài ly rượu porto trở nên hóm hỉnh và hăng say để mỉa mai; Bác sĩ Armstrong và Tony Marston vui vẻ lắng nghe, cô Brent trò chuyện với Tướng Macarthur; họ đã tìm ra những điểm chung r

ất h

ợp nhau. Vera Claythorne đã hỏi ông Davis những điều rất hợp lý về Nam Phi. Ông Davis biết rất rõ chủ đề này. Lombard theo dõi cuộc  trò chuyện của họ. Một đôi lần anh chợt ngước lên và mí mắt nheo lại. Thỉnh thoảng, anh kín đáo nhìn quanh bàn và quan sát những vị khách khác.Đột nhiên, Anthony Marston buông ra lời nhận xét:-Những bức tượng nhỏ này thật quái dị nhỉ?Ở giữa chiếc bàn tròn, những bức tượng nhỏ bằng sứ được đặt 

trên chiếc đĩa bằng thủy tinh.

-Những chú bé da màu, Tony nói. Đảo Người Da Màu. Tôi đoán ý tưởng xuất phát từ nơi này.Vera nghiêng người về phía trước.
– Đúng là ngộ thật. Tất cả là bao nhiêu người ? Mười  người phải không?-Vâng, mười người .Vera kêu lên:-Trông chúng thật buồn cười. Đây là mười chú bé da màu 

trong bài hát ru. Trong phòng ngủ của tôi, bài hát được đóng khung và treo phía trên lò sưởi.- Trong phòng tôi cũng vậy, Lombard tuyên bố.-Trong phòng tôi nữa!-Trong phòng tôi nữa!-Và cả trong phòng tôi nữa!Mọi người đều hùa vào nói cùng lần.- Ô! Ý tưởng này cũng ng

ộ đấy chứ nhỉ, Vera

 nói. Thẩm phán Wargrave càu nhàu: –Đúng ra, chuyện đó như đùa với trẻ con. Rồi ông ta rót một ít rượu porto vào ly.Emily Brent liếc nhìn cô Claythorne; Vera Claythorne gật đầu trả lời và cả hai đứng dậy.Trong phòng khách, qua khung cửa sổ sát đất mở ra sân thượng, ta nghe tiếng sóng vỗ vào vách đá.-Tôi thích nghe tiếng rì rào của biển, Emily Brent 

 nói.  
– Còn tôi thì rất ghét, Vera trả lời rất xẵng. 

Cô Brent nhìn cô , vô cùng ngạc nhiên. Vera đỏ mặt và nói thêm, kiềm chế cảm xúc: – Ở đây vào một ngày giông bão thì khó mà ổn được…Emily Brent đồng ý với điều này và nói: 
– Ngôi nhà phải đóng cửa vào mùa đông. Trước tiên, những người giúp việc không chịu ở lại vào mùa Đông. 
Vera lẩm bẩm: – Mùa nào cũng khó tìm được bất cứ ai muốn sống trên đảo. 
Emily Brent: – Bà Oliver thật vui mừng khi tuyển được những người giúp việc trong ngôi nhà này: cô phụ trách nấu ăn là một đầu bếp xuất sắc. 
Vera nghĩ thầm :- Thật không thể tưởng  được rằng người lớn tuổi cứ lẫn lộn tên gọi như thế! Cô nói : -Bà Owen thật may mắn.
Emily Brent có mang theo phụ tùng để thêu thùa trong túi xách. Đang định xâu kim, cô chợt dừng lại và quay sang cô bạn:-Owen? Cô vừa nói Owen phải không?
-Đúng.
– Từ xưa đến giờ tôi chưa bao giờ nghe thấy tên đó.
Vera mở to mắt.
-Thật vậy sao?…
Cô chưa nói hết câu. Cánh cửa vừa mở và những người đàn ông đang bước vào phòng khách. Roger theo sau, trên tay là khay để những cốc cà phê.Thẩm phán đến ngồi cạnh Emily Brent và Armstrong thì bên cạnh Vera. Tony Marston bước về phía khung cửa sổ sát đất, vẫn mở rộng. Blore ngắm nhìn một bức tượng đồng với vẻ ngạc nhiên ngây ngô, tự hỏi liệu những hình khối góc cạnh này có thực sự thể hiện cơ thể của một người phụ nữ hay không.Tướng Mac Arthur, quay lưng về phía lò sưởi, vân vê bộ ria mép ngắn bạc trắng của mình. Bữa tối rất ngon và 

ông rất hài lòng vì đã đến theo lời mời. Lombard lật và lướt xem qua tờ báo Punch trên một chiếc bàn gần tường, cùng với những tờ báo khác. Người phục vụ đến mời thực khách dùng cà phê đen đặc, bốc khói.
Nhìn chung, tất cả các vị khách sau bữa ăn thịnh soạn và ngon miệng này đều hài lòng với cuộc sống và với chính mình. Kim đồng hồ chỉ chín giờ hai mươi. Không khí im lặng bao trùm cùng khắp… .. một sự im lặng của sự thoải mái dễ chịu. Giữa không gian tĩnh mịch ấy, một giọng nói vang lên… đột ngột, huyền bí và  gay gắt:

–Thưa quý ông quý bà. Xin hãy yên lặng!

Ai nấy đều giật nẩy mình.  Mỗ

i người nhìn xung quanh mình, quan sát người bên cạnh và nhìn chằm chằm vào bức tường. Ai đang nói vậy? 
Giọng nói tiếp tục, mạnh mẽ và rõ ràng:—Quý vị bị tố cáo về những tội danh như sau:

  –Anthony Marston từng cán chết 2 em nhỏ trong lúc lái xe bạt mạng.
 –Thomas và Ethel Rogers từng cố tình bỏ mặc người chủ của mình ốm yếu đến chết để vợ lấy tài sản thừa kế.
 –John Mac Arthur từng ra lệnh cho người tình của vợ mình- một sĩ quan trẻ tên Arthur Richmond tham gia một nhiệm vụ tự sát trong chiến tranh để gián tiếp giết anh ta.
 –Emily Brent từng đuổi một cô gái giúp việc nghèo khi cô mang bầu, khiến cô đi tới chỗ tự vẫn.
 — Lawrence Wargrave từng kết án tử hình Edward Seton vì tội giết người mặc dù có bằng chứng cho thấy anh ta vô tội.
 –Edward Armstrong từng phẫu thuật trong lúc say rượu khiến cô gái bệnh nhân qua đời ngay trên bàn mổ.
 –William Blore từng đưa ra bằng chứng giả để tòa án kết tội một người tham gia vụ cướp nhà băng, người này sau đó đã chết trong tù.
 –Philip Lombard từng bỏ rơi đoàn tùy tùng 21 người bản địa khiến họ chết đói ở châu Phi.
 –Vera Claythorne từng cho phép Cyril Hamilton bơi ra quá xa khiến cậu bé bị chết đuối. C

ô là bảo mẫu của cậu bé.

–Marion Marshall. Bị buộc tội chịu trách nhiệm về cái chết của nữ diễn viên đồng thời là người tình, cô Beatrice Taylor. Các bị cáo có lời bào chữa nào không?

Tiếng Nói bỗng im bặt-======

Câu chuyện :

  Cuối năm 1930, có 8 vị khách được mời nghỉ tại ngôi biệt thự trên Soldier Island, một hòn đảo nằm trơ trọi ở Sticklehaven, ngoài khơi vùng Devon, Anh Qu

ốc. 
  Một cặp vợ chồng bí ẩn, Owens, gởi thư mời tám người không quen biết nhau thuộc đủ mọi tầng lớp và lứa tuổi đến một hòn đảo mà họ làm chủ, một hòn đảo nằm trơ trọi ngoài khơi vùng Devon. Trên hòn đảo khô khan này, một dinh thự sang trọng được xây dựng đã khơi dậy sự tò mò của các phóng viên người tỉnh Luân đôn và gây ra nhiều cuộc thảo luận. Do đó, những vị khách tò mò bị cám dỗ bởi viễn cảnh có một kỳ nghỉ thú vị.  Sau khi được ông Fred Narracott chở tới đảo, họ nhận ra rằng chủ ngôi biệt thự (người được cho là đã mời họ) không có mặt, đón tiếp họ là hai người quản gia, cặp vợ chồng Thomas và Ethel Rogers.   Trong bữa ăn đầu tiên, một giọng nói bí ẩn tiết lộ điểm chung của họ: tất cả họ đều phải chịu trách nhiệm về cái chết của ai đó, nhưng đã trốn thoát khỏi tòa án.Ở giai đoạn này, khung cảnh của câu chuyện đã được đặt ra. Từ lúc đó trở đi, 

họ bị cô lập hoàn toàn, không ai trong số họ có thể thoát khỏi định mệnh của mình.Lần lượt, họ sẽ bị sát hại một cách có phương pháp, theo cách làm nhớ đến những lời trong một bài đồng dao dành cho trẻ em. Con sói đang ở trong đàn cừu, liệu họ có thành công trong việc vạch mặt nó không?

Quan điểm của tôi :
  Agatha Christie  nói về tác phẩm này: “Tôi viết  Mười Người Da  Đen Nhỏ vì độ khó của chủ đề đã mê hoặc tôi. Mười người phải chết mà không trở nên lố bịch hoặc vụ giết người trở nên rõ ràng. Tôi viết cuốn sách này sau rất nhiều lần lên kế hoạch và tôi hài lòng với kết quả đạt được. Rõ ràng, minh bạch nhưng vẫn có lời giải thích hợp lý; th

ật ra, phải mất một đoạn kết để giải thích sự việc. »Quả thực, như thường lệ, Agatha Christie cung cấp cho chúng ta tất cả manh mối cần thiết để giải quyết bí ẩn, nhưng tôi sẽ chịu thuabất cứ ai tìm ra kẻ sát nhân ngay lần đầu tiên họ đọc cuốn tiểu thuyết… Sự hồi hộp tột độ, cho đến trang cuối cùng. Người đọc được đắm mình trong khung cảnh hấp dẫn của một hòn đảo khắc nghiệt, không hiếu khách, một tảng đá bị gió cuốn đi, nơi những sự kiện lần lượt diễn ra …. Các vụ giết người được dàn dựng như theo một vở kịch trên sân khấu, trong bầu không khí đè nặng bởi nỗi thống khổ và hoang tưởng của các nhân vật. Tâm lý của mỗi nhân vật đều được tác giả khai thác một cách xuất sắc: lời kể được phong phú hơn, đoạn kết trở nên lôi cuốn hơn…Dự án mưu đồ rất xảo quyệt , phức tạp một cách đáng ngạc nhiên, nhưng về cách viết vẫn rất đơn giản, dễ tiếp cận với mọi người-Nói tóm lại, tôi đã trải qua khoảng thời gian tuyệt vời khi làm bạn với cuốn sách này. Tôi đã đọc rất nhiều tiểu thuyết của Agatha Christie vào lứa tuổi thiếu niên của mình và truyện này vẫn là một trong những truyện mà tôi yêu thích, ngang cùng với  “Án Mạng Trên Tàu Tốc Hành Phương Đông“. (Murder on the Orient Express/Murder on the Calais Coach -1934)
Nhược điểm duy nhất: một số câu nói sáo rỗng đã lỗi thời về người Do Thái và người  Da   Đen.

Marie (beq-)

CHỈ CẦN NHÌN THÔI CHÁU ƠI- MONE DOMPNIER -1159 chữ

*

– Bà ơi, năm nay bà nhiều tuổi rồi. Bà sắp đi theo ông rồi phải không bà? Cháu không muốn bà đi đâu bà ơi. Rồi sau đó cháu sẽ không được nhìn thấy bà nữa, và cháu sẽ rất buồn, bà ạ.

Trả lời như thế nào  cho một cô bé bảy tuổi, đôi mắt long lanh ngấn lệ, đang phải đối mặt với nỗi lo sợ về sự ra đi, sự chia ly, không thể tránh được, và vĩnh viễn đây? Câu trả lời vụng về có thể làm cho bé bị tổn thương, khiếp sợ. Làm thế nào để trấn an bé đây?

A, hay là…

– Charlotte cháu cưng của bà, cháu nghe câu chuyện này nhé:

Ở một nơi nào đó trong Vũ trụ, xa thật xa, xa hơn cả những vì tinh tú mà cháu vẫn thấy sáng rực trên bầu trời mỗi buổi tối, có một cái hồ vô cùng rộng lớn, chứa nước thật trong sạch và thật tinh khiết giống như nước trong hồ trên núi của ta đây. Từ cái hồ đó, có một nguồn nước vừa tuôn chảy ra vừa hát ngân vang trên đá cuội, và rồi bỗng dưng chia làm hai con suối nhỏ. Và ở nơi đó, bên cạnh những con suối, có những linh hồn đang ẩn nấp để chờ đợi đến lúc ngự trong thân thể các em bé được sinh ra mỗi ngày trên khắp thế giới. Khi đến lúc phải ra đi để xuống Trái Đất, mỗi linh hồn sẽ phải uống nước từ hai con suối ấy. Nước của một con suối là nước của sự khôn ngoan, còn nước của con suối kia là của tình yêu. Nhưng các linh hồn sẽ không uống cùng một lượng nước từ suối này hoặc suối kia. Hai cái cốc để uống thì luôn luôn có kích cỡ khác nhau. Đôi khi, một linh hồn nhận một cốc lớn nước khôn ngoan và một tách nhỏ xíu nước tình yêu để uống. Hoặc có trường hợp thì ngược lại. Như thế, có vài em bé sẽ trở thành người lớn rất thông minh, họ sẽ thực hiện nhiều cuộc phát mình vĩ đại, thí dụ như những phương thuốc để chữa bao nhiêu bệnh tật. Còn những người khác, khi đã uống nhiều nước tình yêu sẽ hoàn thành được rất nhiều điều tuyệt vời chung quanh họ. Và trong mỗi con người của chúng ta, sẽ vừa có sự thông minh và tình yêu, có khi điều này nhiều hơn, có khi ít hơn điều kia…

–  Nhưng mà ngoại ơi, như thế thì không công bằng tí nào cả!

– Này nhé, Charlotte cưng yêu của bà, cháu nghĩ thế nào nếu một thế giới mà chỉ có một loại cây, thí dụ như chỉ có toàn cây thông*1/? Thế thì chúng ta không thể biết đến cây sồi, cây liễu, cây thông rụng lá **2/, cây phong và bao nhiêu loại khác nữa. Rồi hoa nè ? Cháu có thích trên cánh đồng chỉ toàn hoa cúc dại (xuyến chi) không? Sẽ không bao giờ có hoa khuy vàng, hoa thủy tiên cả? Không có hoa anh túc trên cánh đồng lúa? Không có hoa phi yến trên sườn dốc, dọc theo những con đường? Còn trong vườn thì chẳng có bông hoa hồng nào cả? Nếu mọi thứ đều như thế thì thật là đơn điệu và chán ngắt! Cháu thấy không, và đối với loài người, thì cũng giống vậy thôi cháu ạ: cái đẹp là ở trong sự khác biệt. Điều quan trọng, đó là mỗi người biết xử dụng cách tốt nhất những năng khiếu mà họ sở hữu. Nhưng nè cháu, cháu hãy nghe phần tiếp theo của câu chuyện nhé…

Một khi ta đã sống hết quãng đời của ta, thì thân thể của ta phải tan đi, cháu biết rồi đó, nhưng mà linh hồn của ta, cái linh hồn ấy, nó lại trở về suối nguồn của nó. Rốt cuộc thì nó được men theo con đường sẽ đưa nó đến cái hồ, và ở nơi đó, lần đầu tiên nó sẽ đến trước cánh cửa mở ra phía thung lũng thần tiên.

Đôi khi cánh cửa chưa mở ra ngay tức khắc, bởi vì không phải lúc nào linh hồn cũng biết cách để gieo rắc sự thông minh và tình yêu của nó trên Trái Đất, thế nên nó phải chờ ít lâu thì mới có thể đi đến cái hồ được.

Nhưng rồi cũng có những linh hồn phải chờ đợi rất lâu để vượt qua khỏi cánh cửa và đến được hai bên bờ của cái hồ, đó là những linh hồn đã xử dụng không đúng sự khôn ngoan mà con suối đã giao cho chúng, hoặc là cũng có những linh hồn đã quên bẵng rằng chúng còn phải trao tặng tình yêu nữa.

Nhưng nếu linh hồn đã hoàn thành mỹ mãn công việc được giao phó dưới Trái Đất, thì tất cả cửa ngõ đều được mở ra. Linh hồn sẽ xâm nhập vào bên trong quang cảnh tuyệt diệu ấy, nơi đó có những bông hoa xinh đẹp nhất, và đó là nơi sinh sống của những con vật dịu hiền nhất,  và bây giờ nó sẽ uống cho hết cơn khát, uống nước thần diệu của hồ, nước của sự khôn ngoan và nước của tình yêu, uống cho thỏa thích. Ở nơi này, sẽ không còn sự lãnh đạm hoặc hận thù nữa, không còn chiến tranh, và cũng không có sự thiếu hiểu biết! Linh hồn sẽ sống trong niềm hạnh phúc vĩnh cửu bên cạnh tất cả những người mà nó từng yêu mến khi còn ở dưới Trái Đất và họ đã đến trước ở Khu Vườn Vũ Trụ. Và linh hồn ấy sẽ chiếu rực rỡ bằng muôn vàn tia sáng trên bầu trời.

Và thế là, đến một ngày, khi linh hồn của bà cất cánh bay xa, bay đến tít một nơi nào đó trên vòm trời lấp lánh muôn ngàn tinh tú, vào buổi chiều tối, thì cháu sẽ thấy một ngôi sao, và ngôi sao ấy sẽ chỉ lấp lánh cho mỗi mình cháu của bà thôi. Và sao đó sẽ nói với cháu rằng: bà đang ở đây này, bà nhìn thấy cháu…và bà rất yêu cháu, cháu cưng à.

Đôi mắt của con bé con đã ráo hoảnh. Và nụ cười đã trở lại trên môi bé.

Và đó là điều quan trọng nhất.

Mone Dompnier – tháilan dịch

 GHI CHÚ

*1/-Cây thông (Giáng sinh)- sapin: nhánh lá kim dài, màu xanh lá đậm,  lá rời ra, lá kim không rụng, và cây sống ở nhiều địa hình khác nhau-

**2/-Cây thông rụng lá (mélèze): lá kim của chúng nhỏ, màu xanh lá nhạt, mọc thành chùm, chúng sẽ trở nên vàng úa, rơi rụng vào mùa thu, và chỉ sống trên núi-

***************************************

******************************************************

1/- NHỮNG ĐIỀU KHÔNG NÓI RA SẼ LÀM HẠI TA…

Bạn có biết những điều không nói ra sẽ đi về đâu không?Điều gì bạn muốn làm nhưng đã không thực hiện sẽ đi đâu?Những cảm giác bạn tự kềm chế sẽ trôi đi đâu?Ta mong muốn biết bao những việc này sẽ đi vào lãng quên, nhưng bạn biết không, những điều không nói ra sẽ chất chứa trong chúng ta và làm cho tâm hồn ta tràn đầy tiếng kêu thầm lặng. Những điều không thổ lộ biến thành nỗi trăn trở, thành nỗi đau đớn. Những điều không nói ra biến thành nỗi luyến tiếc, thành giờ khắc lặng trôi. Những điều không nói ra trở thành bổn phận, thành nợ ơn. Những lời nói không được thốt lên sẽ chuyển biến thành sự tước đoạt, thành nỗi buồn đau, thành sự bất bình.Những điều không nói ra sẽ không tự nó biến mất, mà trái lại giết hại chính ta..

Nguồn: lesmotspositifs– TháiLan dịch
********

2/- NHỮNG PHÚT GIÂY HẠNH PHÚC: 1. Có được Tình Yêu.2. Cười đến thắt cả ruột. 3. Khi trở về từ kỳ nghỉ tiền hè nhìn thấy một núi thư từ.4. Lái xe đến một nơi ngập tràn phong cảnh tuyệt đẹp.5. Bất chợt nghe được bài hát yêu thích trên sóng phát thanh.6. Nằm trên giường lắng nghe tiếng mưa rả rích.7. Quấn mình vào tấm khăn nóng ấm khi vừa từ bồn tắm ra.8. Thành công  vào kỳ thi vừa qua. 9. Tham gia vào một cuộc bàn luận quan trọng.10. Tìm được tiền  trong túi quần từ lâu không xử dụng. 11. Thưởng thức bữa ăn ngon với bạn bè 12. Vô tình nghe được người khác khen mình13. Thức giấc nửa đêm và nhận ra rằng mình còn có thể ngủ thêm được vài tiếng nữa.14. Nghe được bài hát gợi nhớ một người.15. Nhận và trao nụ hôn đầu tiên.16. Tim rộn ràng khi gặp lại người xưa.17. Nhìn thấy những người yêu thương ngập tràn hạnh phúc.18. Quàng trên vài chiếc áo của người yêu còn vương mùi nước hoa của họ19. Đến thăm người bạn cũ và nhận thấy rằng tình bạn xưa vẫn không phôi pha20. Nghe lời yêu thương từ người ấy.  ===============
Bạn tốt sẽ đến với ta khi ta gọi họ,và khi ta khốn cùng.. họ tự đếnNguồn: vôdanh – TháiLan dịch

==================
3/-HƯƠNG VỊ CUỘC SỐNG
Trong suốt cuộc đời tôi, có một thứ gia vị rất hiếm, tôi tìm được một cách thật bất ngờ,Thậm chí tôi cho rằng do Thượng Đế ban phát.
Chất bột mầu nhiệm ấy thay đổi đời sống hàng ngày của tôithành tia mặt trời mỗi khi được rắc lên một vấn đề nan giải,một phương cách tìm ra quyết định 
Và tôi là kẻ may mắn phi thường đã sở hữu đượcchất màu nhiệm ấy!
Nhưng khi tôi phải vượt qua những chặn đường gian nan,Khi cái thường nhật khiến tôi đau đớn,Khi mọi thứ đã quá sức chịu đựng, và tôi cần đến lòng can đảm và nghị lựcĐể đối mặt với một ngày mới sắp khởi đầu
Và mọi việc vẫn phải được tiếp diễnCho dẫu thời gian làm gián đoạn,Lúc ấy chất gia vị mầu nhiệm của tôisẽ đến làm tăng hương vị cho chuỗi ngày của tôi để tôi có thể hiểu biếtvà lắng nghe một cách tích cực.
Hương thơm của chất ấy trợ lực cho tôi, sức mạnh của hương vị dìu dắt tôi,mùi vị thầm lặng ấy bảo vệ tôi.
Lời chúc tuyệt vời nhất tôi có thể gởi đến bạnđó là tìm được chất bột kỳ diệu ấy,và đem truyền bá cùng với tình yêu thương.Hương vị cuộc sống ấy được mang tên:
“Tình bạn” 
Nguồn: Louise B.Giroux – TháiLan dịch

  =====
4/- LÀM GƯƠNG CHO TRẺNếu chung quanh đứa trẻ toàn là chê bai chỉ trích…Nó sẽ học cách chê trách.
Nếu như em sống giữa những thù hận gây hấn…Nó sẽ học cách khiêu chiến.
Chung quanh em chỉ là lời chế giễu…Em sẽ học tính rụt rè.
Nếu quanh em toàn là điều hổ thẹn…Em sẽ học cách cảm thấy tội lỗi.
Nếu em ở giữa lòng khoan dung…Em sẽ học cách nhẫn nại. Nếu quanh em toàn là cổ vũ khích lệ…Em sẽ học cách hành động.
Quanh em đầy những tán tụng khen thưởng…Em sẽ học cách ngợi khen.
Sống giữa những người trung thực…Em sẽ học ứng xử công bằng.
Nếu em luôn được bảo bọc an toàn…Em sẽ học cách tin tưởng.
Nếu em gặp toàn là sự tán thưởng…Em sẽ học cách chấp nhận con người của mình.
Nếu quanh em toàn là tình bạn thân thiết…Em sẽ học cách yêu thương cuộc đời. Theo Dorothy Law Nolte -TháiLan- NữLan dịch

============================

5/- MƯỜI BA ĐIỀU RĂN CHO CUỘC SỐNG
 -Khiếm khuyết lớn nhất: Sự Sợ hãi-Ngày đẹp nhất: Hôm nay-Điều dễ thực hiện nhất: Bị Sai sót-Lầm lẫn tai hại nhất:  Từ bỏ-Khuyết điểm lớn nhất: Lòng Ích kỷ
-Môn giải trí hay nhất: Công Việc.-Sự phá sản tệ hại nhất: Nản chí-Thầy cô giỏi nhất: Con cái.-Nhu cầu quan trọng nhất: Lương tri-Cảm xúc hèn hạ nhất:   Lòng ghen tị-Món quà đẹp nhất : Sự tha thứ-Tri thức rộng lớn nhất : Thượng Đế-Điều đẹp nhất trên đời: Tình yêu.
Bonheur –TháiLan-NữLan  dịch
  ====================

6/-TÔI SẼ TIẾP TỤC TIN TƯỞNG, CHO DÙ…
Tôi sẽ tiếp tục tin tưởng, cho dù mọi người mất hy vọng.Tôi sẽ tiếp tục yêu thương, cho dù người khác tôi luyện lòng hận thù.Tôi sẽ tiếp tục xây dựng, cho dù người khác phá hủy.Tôi sẽ tiếp tục nói đến hòa bình, ngay cả khi cuộc chiến đang diễn ra.Tôi sẽ tiếp tục soi sáng, ngay cả khi đang ở trong bóng tối. Tôi sẽ tiếp tục gieo hạt giống, cho dù người khác dẫm đạp lên vụ mùa đang thu hoạch.Và tôi sẽ tiếp tục kêu lên, cho dù người khác im tiếng.Và tôi sẽ vẽ nụ cười lên những gương mặt đầy nước mắt.Và tôi sẽ mang niềm an ủi đến , khi họ đang đau đớn. Và tôi sẽ ban tặng hình thái niềm vui ở chốn đau buồn.Tôi sẽ mời gọi kẻ quyết định ngưng cuộc chơi hãy tiếp tục bước đi…Và tôi sẽ dang đôi tay ra để đón những người nhận thấy mình đã kiệt sứcBởi vì ngay trong cơn sầu não, lúc nào cũng có một đứa trẻ đang nhìn ta, đôi mắt tràn đầy hy vọng, đang trông chờ ta sẽ làm gì cho bé, và ngay cả khi ta đang bị sầu não buồn phiền ray rứt, từ nơi nào đó ánh mặt trời sẽ luôn lóe sáng lên và ngay ở giữa sa mạc khô cháy một cành cây sẽ mọc lên.Bên cạnh ta sẽ luôn có một con chim cất tiếng hát cho ta, một đứa trẻ mỉm cười với ta và một con bướm khoe sắc làm quà cho ta ngắm.

Nhưng..nếu một ngày nào đó bạn thấy ta không còn bước đi nữa, ta không còn mỉm cười hoặc ta trở nên im lặng, bạn chỉ cần đến gần ta và tặng cho ta một nụ hôn, ôm ta trong vòng tay của bạn hoặc chỉ cần bạn cho ta một nụ cười, bạn ạ.Như thế là đầy đủ đối với ta rồi, vì chắc chắn ta quên rằng cuộc đời đã áp chế ta và đã bắt gặp ta như thế trong một phút giây nào đó.Chỉ cần bạn thể hiện một động tác là ta đã có thể quay trở lại con đường ta đang đi..Hãy nhớ nhé… Khuyết danh (ALEXANDRE LECOUILLARD SUU TAM)TháiLan chuyển ngữ

=================
7/-CHIẾC QUẦN ƯỚTBạn hãy cùng đến với tôi ở một lớp 3… Có một cậu bé chín tuổi đang ngồi ở bạn học, và bỗng nhiên, kỳ lạ chưa, một vũng nước xuất hiện ở dưới chân cậu và phía trước quần thì bị ướt. Cậu ta nghĩ rằng tim mình sẽ ngừng đập mất thôi vì cậu không thể nghĩ ra tại sao lại có tình huống này. Trước đây chưa bao giờ xảy ra, và cậu biết rằng một khi bạn bè phát giác ra được thì chúng sẽ không ngừng nói về điều ấy. Rồi khi bọn con gái mà biết được, chúng sẽ mãi mãi không bao giờ chơi với cậu nữa.Cậu bé nghĩ rằng tim mình sẽ ngừng đập; cậu cúi đầu và cầu nguyện: “Lạy Thượng Đế, đây là trường hợp khẩn cấp! Xin Ngài hãy cứu giúp con ngay bây giờ ạ! Chỉ trong vòng năm phút nữa thôi là con sẽ chết mất, thưa Ngài”

Cầu nguyện xong, cậu ta ngước nhìn lên và thấy cô giáo đến; ánh mắt của cô cho cậu biết là cô đã phát hiện ra điều ấy. Khi cô giáo bước về phía cậu, có một bạn nữ tên Susie cùng đi với cô và mang một chậu cá kiểng vàng, chậu đầy cả nước. Susie bỗng vấp ngay trước cô giáo và đổ ập chậu nước vào lòng cậu bé một cách khó hiểu. Cậu bé làm bộ tức giận, nhưng trong khi nước đổ vào người, cậu thốt lên trong tâm “ Xin cám ơn Thượng Đế! Xin cám ơn Thượng Đế!”Và bây giờ, bỗng nhiên thay vì là trọng tâm của sự chế giễu, cậu bé trở nên đối tượng của lòng thương cảm. Cô giáo vội đưa cậu xuống phòng thể dục và cho cậu mặc quần soóc trong khi chờ quần dài khô ráo. Tất cả bọn trẻ quỳ xuống và cùng lau dọn quanh bàn học của cậu bé. Sự cảm thông thật tuyệt vời. Nhưng một khi ta tìm thấy điều ấy trong suốt cuộc đời ta, thì sự chế giễu đáng lẽ cậu phải gánh chịu giờ đã chuyển sang người khác. -Susie. Cô bé muốn đến giúp các bạn, nhưng chúng bảo cô bé không cần nhúng tay vào. Bạn đã gây đủ rắc rối rồi, cô bé vụng về ạ!Và, chiều đến, giờ tan học, khi chúng đứng đợi xe buýt, cậu bé đến thì thầm với Susie “ Bạn đã cố ý làm như vậy, phải không?”Susie cũng trả lời nhỏ nhẹ “Tớ cũng đã từng bị ướt quần một lần..”Cầu xin Thượng Đế giúp ta thấy được những sự việc luôn xảy ra quanh ta đúng lúc để ta có thể hành động kịp thời.

****ĐẠO LÝ: Trong suốt cuộc đời chúng ta,  ai cũng trải qua những điều tốt và xấu. Ta phải luôn nhớ ta cảm thấy như thế nào trong cùng tình thế như họ và không nên nhạo báng người khác khi họ phải trải qua thời điểm/ hoàn cảnh như thế.Phải luôn luôn cố gắng thông hiểu hoàn cảnh của họ như thể chính bạn đang phải gánh chịu điều ấy và giúp họ trong khả năng có thể, và cầu nguyện Thượng Đế rằng hôm nay bạn có điều kiện để giúp người đang có nhu cầu.

Nữ Lan / Thái Lan chuyển ngữ.(Tài liệu: Moral)====================

“Sướng gì hơn sướng làm lành,

    Cho bao nhiêu của để dành bấy nhiêu”

.

Đức tính truyền thống của con người cao qúy theo truyền thống của dân tộc Việt là con người có Trung, có Hiếu, có Tiết, có Nghĩa đúng theo ngũ thường Nhân-Lễ-Nghĩa-Trí-Tín

“Ai ơi lẳng lặng mà nghe,

Dữ răn việc trước, lánh dè thân sau.

Trai thời Trung, Hiếu làm đầu,

Gái thời Tiết, Hạnh là câu sửa mình.”

Nhưng giữ được cương thường đạo nghiã ở đời không phải là chuyện dễ vì lợi lộc, vinh hoa phú quý có thể mua chuộc lòng người.  Ngày trước nói đến chữ Trung có nghiã “trung thần bất sự nhị quân”, làm tôi ngay không thờ hai Chúa, “trung trinh ái quốc một lòng vì dân vì nước”! Ngày nay là trung thành với lý tưởng tự chống loài quỷ đỏ, độc tài CS, dù rằng kẻ trung nghiã đôi khi gặp rủi ro, bị gian thần hãm hại hoặc không được trọng dụng hay bị phụ bạc.

“Từ ngày đi sứ đến Tây Kinh

Thấy việc Âu Châu phải giật mình,

Kêu gọi đồng bào mau thức tỉnh

Hết lòng năn nỉ chẳng ai tin!” (Nguyễn Trường Tộ)

Người trung nghĩa và kẻ phản tặc thường được vạch trần mỗi khi quốc gia lâm nạn. Sau khi quân Pháp đánh lấy Nam Kỳ năm 1862, Tôn Thọ Tường phản quốc ra hàng làm sai cho Pháp. Sĩ phu thời bấy giờ cương quyết chống đối hành vi bất trung của Tôn Thọ Tường.  Tôn Thọ Tường làm 10 bài thơ liên hoàn nhan đề là “Tự Thuật”.  Đứng đầu môn phái chủ trương “trung thần bất sự nhị quân” là Phan Văn Trị.  Phan Văn Trị đã hoạ lại 10 bài thơ của Tôn Thọ  Tường.

Sự xướng hoạ đã tạo nên cuộc bút chiến về “Chính và Tà” vào hạ bán thế kỷ 19. Đặc sắc là bài “Tôn Phu Nhân Quy Thục”

“Cật ngựa thanh gươm vẹn chữ tòng,

Ngàn thu rạng kiếp gái Giang Đông,

Lìa Ngô bịn rịn chòm mây bạc,

Về Hán trau tria mảnh má hồng.

Son phấn đành cam dày gió bụi,

Đá vàng chi đễ thẹn non sông.

Ai về nhắn vói Chu Công Cảnh:

Thà mất lòng anh được bụng chồng!” (Tôn Thọ Tường)

Tôn Thọ Tường tự thú theo Pháp vì mình như người con gái bán gả cho người ta nên dù mất lòng với vua y cũng theo Pháp:

“Thà mất lòng anh được bụng chồng!”

Phan văn Trị hoạ lại, cho Tôn Thọ Tường không phải là người trung nghĩa vì trai ngay phải thờ chúa, gái mới thờ chồng:

“Cài trâm sửa áo vẹn chữ tòng,

Mặt ngã tròi chiều biệt cõi đông

Ngút tỏa đôi Ngô in sắc trắng,

Duyên về đất Thục đượm mầu hồng.

Hai vai tơ tóc trên trời đất,

Một gánh cương thường nặng núi sông.

Ánh hỡi Tôn Quyền anh có biết:

Trai ngay thờ chuá, gái thờ chồng!”

Phải chăng vì vinh hoa phú quý, chức cao quyền trọng mà Tôn Thọ Tường phải hoá kiếp thành một nhi nữ thường tình.!

Người Việt cao quý

phải là người hiếu thảo với cha mẹ

Hiếu tức là hành vi của người con tốt (hảo tử). Khi cha mẹ còn sống thì hết lòng vâng lời, phụng dưỡng cha mẹ; khi cha mẹ mất thì hết lòng thương nhớ. Đó là hiếu đạo của con cái đối với cha mẹ. Kẻ bất hiếu là kẻ thờ ơ chểnh mảng với cha mẹ khi còn sống, lúc cha mẹ chết thì làm văn tế ruồi! Tục thờ kính Ông Bà Tổ Tiên thể hiện lòng hiếu thảo đối với thân sinh phụ mẫu. Đức Khổng Tử bảo rằng hiếu là “người con thờ đấng thân: Khi đấng thân còn sống thì phụng dưỡng cho phải lễ. Khi đấng thân mất thì tống táng cho phải lễ, khi cúng bái đấng thân thì tế cho phải lễ”. Điều quan trọng là khi thờ cha mẹ, nét mặt hoà vui, cha mẹ nuôi con biển hồ lai láng, con nuôi cha mẹ không kể tháng kể ngày!  Nếu nghĩ là có tiền cho cha mẹ vào nhà dưỡng lão và lơ là việc thăm viếng, phụng dưỡng cha mẹ thì chưa phải là có hiếu vì có tiền bạc nuôi ăn không có tình với cha mẹ thì chẳng khác nào nuôi gia súc!

Hán Văn Du ăn ở với mẹ rất là có hiếu, mỗi khi có lỗi mẹ thường đánh đòn. Một hôm Văn Du phải đòn, khóc mãi, mẹ thấy vậy hỏi: Mọi khi mẹ đánh con biết lỗi, con câm ngay, lần này sao con lại khóc dai thế? Bá Du thưa: Mọi khi mẹ đánh, con thấy đau, con biết mẹ còn khoẻ mạnh. Lần này mẹ đánh con, con không đau mấy, con biết mẹ đã yếu, cho nên thương mẹ già yếu mà con khóc. Tình con thương mẹ như thế thật thấm thiết !

NHÂN- NGHĨA-L Ễ- TRÍ- TÍN

Người Việt Cao Quý là người trọng có NHÂN

Người nhân nghĩa khác kẻ tiểu nhân vì lúc nào cũng để tâm việc nhân vì cái tâm không tàn ác, không cường bạo phi lý. Nhân là thương yêu đồng loại, thương người như thể thương thân như lởi của Vua Trần Nhân Tông đối với thần dân. “Trẫm thương dân như thương con trẫm”. Lễ là xử thế hợp lý, lòng kính trọng con người, thánh hiền cư xử với người một cách kính trọng: không có giờ phút nào bỏ được lòng nhân hậu. “Thiên hạ nhất gia, toàn quốc nhất nhân”. Cả thiên hạ như một nhà, cả nước như người.

Người Việt cao quý là người trọng NGHĨA

Trong cuộc đời, con người phải có nghĩa khí với nhau thường được hiểu qua câu ơn nghiã người đồng liêu, với người trên kẻ dưới. C âu huynh đệ chi binh nói lên cái nghĩa khí một dạ, một lòng, quan quân như một. Làm việc nghĩa tức là làm phải, việc hữu ích chung, công bình ơn đức, con người sống vị nghiã dễ sinh tình mến phục. Nếu chỉ biết nhau trong lúc vô sự đến lúc nguy nan, bỏ bạn mà chạy, sống chết mặc bay thì là phi nghiã, bạc ác, bất nhân.

Cổ nhân nói rằng “Lễ nghiã liêm sỉ là bốn giường mối căn bản giữ vững quốc gia. Bốn giưòng vó ấy mà không căng lên được nghiã là vô lễ, vô nghiã, vô liêm, vô sỉ, thì quốc gia phải sụp đổ và diệt vong”. Khuất Nguyên cũng ca ngợi nghiã khí: “Một bên là quần chúng, một bên là bản thân, hai bên đều trọng cả. Nhưng nếu gặp trường hợp cần thì phải hy sinh bản thân để cứu giúp quần chúng”. Vị nghĩa quên mình, vị quốc vong thân. Con người sống trong một ngày, nghe được một điều phải, làm một việc nghiã thì không phải là sống thừa.” Celui qui a planté  un arbre avant de mourir n’a pas vécu inutilement”.

Người Việt cao quý Là người có LỄ

Lễ là xử thế hợp lý với lòng kính trọng con người. Thánh hiền cư xử với người một cách kính trọng: không có giờ phút nào bỏ được lòng nhân hậu. Cả thiên hạ như một nhà, cả nước như người. Thánh Phao lồ cũng khuyên nhân loại “ Hãy kính tha nhân như thượng cấp của mình thì mọi sự sẽ được yên vui”.

Người Việt Cao quý là người trọng TRÍ

Người trí là người tự biết mình như triết gia Socrate nói: “Ngươi hãy tự biết ngươi” (Connais-toi toi-même). Con người phải biết mình, phải tự hiểu mình rồi mới có thể hiểu người, tri kỷ tức là biết mình vậy. Có biết mình mới tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ. Có biết mình mới trọng tư cách của mình tức là tự trọng. Kẻ không tự trọng không phải là kẻ trí vì không hiểu và không trọng mình thì làm sao kẻ khác trọng mình được. Cho nên người Việt cao quý không những phải có nhân, có nghiã, có lễ mà còn phải có trí để biết mình và biết người, hanh động sáng suất. Đánh lưỡi baỷ lần trước khi nói “Il faut tourner la langue sept fois avant de parler”.

Người Việt cao quý là người trọng TÍN

Kẻ bất tín là kẻ gian tà. Ăn cơm Quốc gia, thờ ma Cộng sản! Đã là gian tà thì không thể là kẻ yêu nước, thương nòi được. Trong sự giao tiếp hằng ngày giữa người và người chữ Tín đóng vai trò hết sức quan trọng. Hành động bội tín, làm mất lòng tin tưởng, thì sống cũng chỉ là sống thừa. Chữ tín được liệt rõ trong ngũ thường: Nhân, Nghiã, Lễ, Trí, Tín. Trong sự giao thiệp, sinh hoạt cộng đồng, đoàn thể, chính quyền, phải luôn luôn lấy chữ Tín làm chuẩn. Đức Khổng Tử bảo rằng “Nhân vô tín bất lập” nghiã là phàm làm người mà bất tín thì không còn ai tin cậy và vì vậy không thể đứng vững ở đời được. “Tín vi nhân chi bảo” nghiã là chữ Tín là bảo vật của nhân thế.

Người Việt cao quý là người trọng LIÊM S Ỉ

Liêm sỉ là căn bản đạo đức của văn võ bá quan.  Vua, quan mà vô liêm sỉ thì thượng bất chính hạ tắc loạn. Kết cuộc thì quốc gia phải sụp đổ, dân tộc phải diệt vong. Nhưng thế nào là vô liêm, vô sỉ? Liêm là liêm khiết (integrity), là nền tảng của đạo làm người, là tính thanh liêm, phân minh, ngay thẳng, không lấy của bất nghiã. Người mà không có liêm thì cái gì cũng lấy hay làm việc bất nghiã, vơ vét cho đầy túi tham “Có ba trăm lạng việc này mới xong” (Kiều).

Sỉ là hổ thẹn (shame), tự mình lấy làm hổ thẹn. Người vô liêm sỉ thì việc gì cũng làm, là kẻ không biết hổ thẹn (shameless) không tôn trọng luân thường đạo lý.

Thầy Mạnh Tử nói rằng “nhân bất khả vô sì” nghiã là người mà không biết xấu hổ thì không phải là người. Có liêm sỉ là nền tảng của đạo làm người, Có liêm sỉ thì có hiếu, để, trung, tín, lễ, nghĩa. Vô liêm sỉ thì còn gì là luân thường đạo lý.

Người Việt cao quý là người CƯƠNG TRỰC

“Phú quỷ bất năng dâm, bần tiện bất năng di và uy vũ bất năng khuất”. Người cương trực là người trọng lẽ phải, vì lẽ phải có sức mạnh hơn mũi gươm. Người có lòng cương trực, ý chí như sắt đá, trí tuệ sáng như sao bắc đẩu, dù nguy cấp thế nào cũng không thay lòng đổi dạ. Người cương trực là người giữ được tiết tháo, bảo vệ công lý để đối phó vói bạo tặc, cường quyền.  Biết bao chiến hữu dân, quân, cán, chính của VNCH đã chiến đấu đến hơi thở cuối cùng, hoặc can trường bất khuất trong cảnh tù tội sau ngaỳ CS xâm lăng VNCH.  Gương anh dũng đáng kính phục nầy đã được sử sách lưu truyền, thể hiện niềm tự haò, danh dự của dân, quân, cán, chính VNCH.  Thái độ cương trực này là tấm gương sáng cho hậu thế soi chung.

Ngoài ra, tứ đức: Công, Dung, Ngôn, Hạnh còn là đặc trưng của nhi nữ Việt Nam. Công tức là làm việc giỏi:

“Gái thì lo việc trong nhà,

Khi vào canh cửi, khi ra thêu thùa”.,

Dung tức là sắc diện vui hoà, phục sức thanh lịch.                                    “Hoa cười ngọc thốt đoan trang

                                                                                                                        Mây thua nước tóc tuyến nhường màu da”

Ngôn là tiếng nói phải dịu dàng:

“Chim khôn hót tiếng rảnh rang

Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe.”

Hạnh là hạnh kiểm tốt, kể cả vấn đề thờ cha kính mẹ. “Cái nết đánh chết cái đẹp”. Cái đẹp thì có hạn nhưng cái nết thì vô cùng, vẫn là câu tục ngữ truyền tụng trong dân gian để ca ngợi đức tính đạo hạnh của người con gái. Thể hiện giá trị luân lý vượt thời gian và không gian.

Sở dĩ có câu:

“Đàn ông chớ đọc Phan Trần,

Đàn bà chớ kể Thuý Vân, Thúy Kiều”.

Là vì trong nền luân lý cổ truyền, hình ảnh Phan Sinh trong tác phẫm Phan Trần, đã bị uỷ mị hoá. Phan Sinh thất tình vì ngưòi yêu mà đâm ra nản chí, khóc lóc thảm thiết. Tác giả đã mô tả Phan Sinh khi nghe đến người yêu thì đã “hai hàng lã chã nhường mưa”, không phải là hình ảnh hào hùng, phí phách của người trai nước Việt cao quý.

Thuý Kiều, trong tác phẩm “Đoạn Trường Tân Thanh”của Nguyễn Du, bán mình chuộc cha.  Thúy Kiều đã “Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần, trong vòng giáo dựng gươm trần, kề lưng hùm sói, giữ thân tôi đòi” là hình ảnh luân lý suy đồi.  Khi còn nhỏ không ở với cha mẹ, khi lấy chồng không ở với chồng,vi phạm luân lý tam tòng: “Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử”. Kiều đã “Giết chồng rồi lại lấy chồng, mặt nào còn đứng ở trong đời này”. Theo quan niệm cũ, người con gái không thể để cho “Ma đưa lối, quỷ dẫn đường, lại tìm những chốn đoạn trường mà đi”. Tuy nhiên, ngay nay vì quốc biến, gia đình tan nát, cũng có những trường hợp bất đắc dĩ xảy ra nên cũng được thông cảm qua chủ trương “chấp kinh nhưng cũng biết tòng quyền”.

Vậy thì nền luân lý cổ truyền thật là phong phú. Ngày nay, trên bước đường gió bụi của cuộc đời viễn xứ, dù áo rách nhưng phải giữ lấy lề. Người Việt cao quý vẫn là người hiếu đạo, trung nghiã, là người có nhân, có nghiã, có lễ, có trí, có tín, là người liêm sỉ, cương trực:

“Trai thì trung hiếu làm đầu,

Gái thì tiết hạnh là câu sửa mình.”

Truyện người tiết phụ đã là gương sáng truyền tụng trong Ngũ Đại sử: Vương Ngung đi làm quan chẳng may chết sớm. Vợ là Lý Thị trên đường đi nhận hài cốt của chồng, lỡ đường dẫn con vào một quán trọ bên đường xin trọ. Người chủ quán thấy đàn bà con nít có ý nghi ngờ không cho trọ. Người chủ quán nắm lấy tay Lý Thị dắt đuổi ra. Lý Thị ngửa mặt lên trời nức nở than rằng: “Ta làm đàn bà chẳng hay thủ tiết thờ chồng đến nỗi người ngoài cầm được cái tay này. Ta chẳng nỡ để vì một cánh tay mà bẩn lây cả thân ta”. Nói xong lập tức lấy dao thái thịt chặt phăng đứt ngay cánh tay! Xem thế thì tình nghiã vợ chồng cao quý biết dường nào!

Hiện nay các đức tính này cũng được nhắc nhở trong các bô luật luân lý nghề nghiệp (Professional Code of Ethics) dựa trên những ý niệm căn bản về cần, kiệm, liêm chính, nhân, nghiã, lễ, trí, tín. Những kẻ phi nhân, thất đức dù ở trong xã hội nào, vào thời nào chăng nữa thì cũng chỉ là kẻ xấu xa phá hoại nhân quần xã hội mà thôi.

Hoằng dương luân lý cổ truyền dân tộc tức là chuyển tải chủ trương đạo lý đến vói tha nhân về hình ảnh mẫu mực của “người Việt cao quý”. Cương thường đạo lý hướng dẫn hành vi của con người. Lúc thất thế, Nguyễn Công Trứ không trở thành đạo tặc cũng chỉ vì sợ nhục nhã gia phong:

“Mất việc toan trở nghề cơ tắc (1)

Tủi con nhà mà hổ mặt anh em.

Túng đường mong quyết chi cùng tư 

E phép nước chưa nên gan sừng sỏ,

Cùng con cháu thuở nói năng chuyện cũ

Dường ngâm câu “lạc đạo vong bàn

Gặp anh em khi bàn bạc sự đời,

Lại đọc chữ vi nhân bất phú.

Tất do thiên âu phận ấy là thường

Hữu kỳ đức ắt trời kia chẳng phụ…”

Vậng, sống đức hạnh thì trời không phụ lòng người. “Grace respects nature”. Người Việt mình ăn ở đức hạnh, hãnh diện với dòng giống Lạc Hồng. Chính lòng tự hào về nguồn gốc dân tộc mà chúng ta duy trì cuộc sống thanh đạm ở xứ người, dù thất cơ lỡ vận nhưng không trổ nghề cơ tắc vì sợ “Tủi con nhà mà hổ mặt với anh em”.

Tư tưỏng lên khuôn cho hành động. Dân tộc Việt chúng ta là một dân tộc tự trọng và hào hùng, niềm kiêu hãnh đó dù trải qua phong ba bão táp, vẫn lưu mãi trong tâm khảm mọi người, điều hướng hành động của chúng ta: hành động tốt của người Việt cao quý. Nhờ đó công đồngg được vui hoà, đoàn thể sinh hoạt được hanh thông.

Nền văn hoá cổ truyền của người da đen, da đỏ đã bị băng hoại vì người da trắng tiên phong đã lầm lẫn huỷ hoại văn hoá của hai nhóm thiểu số này khiến cho họ mất cả gia bảo, không còn gì để bám víu, để hãnh diện. Một số người bị lôi cuốn vào cuộc đời đầu đường xó chợ, “như thuyền không lái, như ngựa không cương”, sổng cũng không thể sống nên hồn, muốn chết không xong! Tai hoạ này kết quả không sao lường được, là một vấn xã hội trầm kha trong xã hội ngày nay của Hoa Kỳ ảnh hưởng đến mọi hoạt động giáo dục, an sinh xã hội, kinh tế, chính trị, tội phạm…

Tai họa nầy cũng đang hoành hành xã hội Viêt Nam, nền văn hoá hơn bốn ngàn năm văn hiến đang bị băng hoại vì chủ nghĩa Cộng Sản vô thần. Khôi phục, bảo tồn, phổ biến về quê hương những đặc nét luân lý của nền văn hóa cỗ truyền cũng là môt sứ mệnh trong công tác phục hung quốc tổ thân yêu của chúng ta.

Chúng ta đến Hoa kỳ vì tinh thần yêu chuộng tự do. Bảo toàn những đặc nét của gia bảo luân lý cổ truyền là nhiệm vụ thiêng liêng chung của chúng ta.  Được như vậy, tập thể tỵ nạn Viêt Nam sẽ là tập thể gương mẫu, để xây dựng môt hậu phương vững mạnh, sẵn sàng hổ trợ đại nghiêp cứu quốc và kiến quốc.  

“Trong đầm gì đẹp bằng sen,

Lá xanh, bông trắng, lại chen nhụy vàng

Nhuỵ vàng, bồng trắng, lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.”

Trần Xuân Thời

The Noble Vietnamese

Nothing brings more happiness than doing good deeds

All the rewards will be with you forever

Our life from cradle to death will not be longer than thirty-six thousand days (100 years), but it may encounter so many situations. The first thirty years is for us to learn how to be a decent person. “The thirty years that should help establish one’s career” are of crucial importance, for your achievements or failures are borne from the years you transformed into an adult. During the first years, man absorbs experiences of mankind. Based on the education one receives from family and school, one develops one’s own character and personality. Someone might become kind and generous, a noble gentleman, while another might be mean, greedy, treasonous, unfaithful, and immoral.

Education has an impact on the formation of personalities and outlooks on life. Man is good by nature; however, materialstic wealth can drive him toward blind greed and turn away his conscience. Ancient elders have left mankind moral principles from generation to generation to to guide man on the correct path, so that he can turn away from wrongful temptations and follow correct guidance.

Those principles of life have been discussed in literuature and philosophical works. Artistic morals from Vietnamese works such as Phan Trần, Nhị Độ Mai, glorified the noble features of a person who follows correct ideals and morals.

God will not fail the pure of heart

In distress you might find some time; but elsewhere you will reap rewards

Good reputation will last forever

Shining examples will be honored for generations and carved in stone for future generations to revere

The evil might feel a short moment of pride

But he cannot escape God’s eyes nor run away from His net

Earthly power lasts but a fleeting moment

Just like stone and fire, incomparable to noble clouds in the sky.

Traditional qualities expected in a noble Vietnamese are: loyalty, filial piety, and constancy, according to the five principles Kindness-Respect-Justice-Wisdom-Trustworthiness.

Listen up! Folks!

Forwarnings for the future and to help you protect yourself

Man must abide above all by loyalty and filial piety

Woman should rely on constancy and virtue to be a good person

However, it is not easy to follow the principles of life, as wealth and materialistic temptations can corrupt man. Previously, loyalty means to be loyal to your king. “A loyal subject will not serve two different kings”, “to be patriotic is to be loyal to the king, to be devoted to the people and the country”. Nowadays, loyalty means to be loyal to nationalistic ideals, to fight against the red communist evils, even though the loyal citizen might run into danger and be harmed by sycophants, or to be in disgrace and not allowed to serve the country.

During my voyage to the West, representing our king,

I was shocked by what I saw in Europe

Wake up! Our compatriots!

But I impored in vain and no one believed me.  (Nguyễn Trường Tộ)

The loyal ones are usualy recognized and treasonists are usually revealed when the country is in danger. After the French conquered Southern Vietnam in 1862, Tôn Thọ Tường betrayed the country and served under the French. Vietnamese patriots were all against such unloyal act by Tôn thọ Tường. Tôn thọ Tường then wrote a series of ten poems entitled “Self Reflections”. The loyalist group who defended the motto “A loyal citizen does not serve two different kings”  was headed by Phan văn Trị. Phan văn Trị then responded to Tôn thọ Tường’s ten poems.

The duel act of poetic composing and responding created a war between “Right” and “Wrong” in the late 19^th century. Of particular note is the poem “Lady Tôn came to the Thục Dynasty”

On horseback, holding on to my sword, I fulfilled my loyaty to my husband

I followed the age-old reputation of the women from Giang Đông

Leaving the Ngô Dynasty, dearly missing my old parents

I reluctantly go to Hán as a dutiful wife

Beauty, makeup will be faded with dust

Stone and gold (things of enduring quality) are not of consequence and should not bring me shame for giving up my country

To my brother Chu Công Cẩn, please relay to him:

I’m sorry if I displeased you by pleasing my husband. (Tôn thọ Tường)

In this poem, Tôn thọ Tường admits he came to serve the French just like a dutiful woman who was was married off to her husband. She will have to be with him.

I’m sorry if I displeased you by pleasing my husband.

Phan văn Trị responded to that poem, pointing out that Tôn Thọ Tường is not a loyal person, because a man has to serve his king, and a woman her husband.

I straighten my dress and put the hair pin carefully on my hair to be a dutiful wife

The sun is setting, and I am leaving the East

White vapor covers the hills on the Ngô side

A  pink shade shines from the Thục side

My duties are on my fragile shoulders

The burden of the correct principles to my country too

Brother Tôn, do you know

That a man’s duty is to serve his country, and a woman’s is to serve her husband

Did Tôn Thọ Tường come to serve the French for materislic wealth bestowed on him and for the high rank awarded him, and thus became like a woman?

The Noble Vietnamese

must  show filial piety towards his parents

Filial piety is a compliant son’s act. When his parents are alive, he must obey them  dedicatedly, support and honor them; when they passed away, long for them with all your heart. It’s the children’s filial piety towards their parents. The  irresponsible ones are indifferent, neglect their duties when the parents are still alive and when they pass away , offer them  funeral oration and invite just flies to enjoy offering feast.The custom to worship the Ancestors expressed our filial piety towards our dear parents. According to philosopher Confucius : filial duties : Children must venerate their parents : When they are alive, they must be honored and supported , it’s the right duty. When they pass away, the funerals must be organized decently; the celebration with religious rites must be dedicated accurately”. The prominant point is we have to be happy for the worship of our parents.

The parents must endure abundant troubles, and lots of worries to raise their children,  but when it’s their turn to support the parents back, the children must not count days and nights! If you think you are rich enough to leave your parents in nursing homes, then being delinquent, not visiting them regularly, not taking care of them, it’s not filial piety, thinking that just spend money for their needs, it’s just like feeding animals!

Hán Văn Du was really a good child, fulfilling his filial piety towards his mother; when he was bad, received punishment with whip. One day, he was punished, but didn’t stop crying, his Mom asked him: You used to admit your fault, and stop sobbing; why today you keep crying? Bá Du replied politely: Normally when you striked, I felt pain, and I knew you’re still healthy. But this time, it wasn’t painful, then I know you become weaker, I’m anguish for your feebleness and cried. How deepened was the son’s love for his mother!

 KINDNESS, DECORUM, UPRIGHTNESS, WISDOM, FAITHFULNESS

The Noble Vietnamese must respect KINDNESS

A person with benevolence and righteousness is differnet from a small-minded one because he always worries about kindness, his heart being not ruthless,  not acting with  absurd violence. Kindness is showing love to fellowmen, loving others like ourselves is King Trần Nhân Tông saying: ” I love my people as well as my own childen”.

  Uprightness is to behave logically, respect human; wisemen always treat others with respect: never renounce  large-heartedness. All people is like a family, all the nation is like ownself.

The Noble Vietnamese must  respect DECORUM

During his life, a person must  be righteous with one another, must express gratitude to his colleagues in government departments, with his superiors and inferiors . Being like brothers in the army shows the righteousness with one  heart and mind, from the officer to the soldier. Being righteous means to act in the common sense, doing useful works for the public, fair gratefulness;  a person living with decorum will win admiration and respect. If you just be frequent with others in normal unharmed situations, then run away when they are in need, “every man for himself” is an unrighteous , a ruthless, inhumane behaviour.

Wise men in the past said: “Wisdom, Decorum, Incorruptibility, Shameless are four basic rules of conduct to be followed for maintaining the nation to be safe. Those four rules if they are not tightened,  if we don’t have wisdom, decorum, of we are corruptible, shameful, we don’t respect them, then the nation will be destroyed, the race had to perish.” Khuất Nguyên also praises Decorum: “One side is the people, the other side is one own self, both are equal importance. But in requisite situation, one must be ready for self-sacrifice to help and assist the public”.  Forget own self for decorum, for the nation devote yourself. “The one who has planted a tree before dying didn’t live uselessly”.

The Noble Vietnamese must respect UPRIGHTNESS

”  Uprightness is to behave logically, respect human. Wisemen always treat others with respect: never renounce  large-heartedness. All people is like a family, all the nation is like ownself. Saint Paul also admonished human kind :” Respect others like your superior, then everything will be peace and happiness”.

The Noble Vietnamese must respect WISDOM.

A wise man is the one who knows himself,  like the philosopher Socrate has said: “Know thyself” (Connais-toi toi-même). A person must know himself , must be self – understanding first, then after he can understand others. Know thyself, then you can self improve, manage household, govern the country, give peace in the world  . Know thyself then you can respect your conduct: it’s  self-respect. The one who doesn’t have self-respect  is not a wise man because he doesn’t understand himself , not self -respect either, how can others respect him? That’s why  The Noble Vietnamese , not only must have :  Kindness, Decorum, Uprightness,  but also must have Wisdom,  in purpose to know himself and then others, then can act with intelligibility.  “Turn your tongue seven times in your mouth before speaking”.

 The Noble Vienamese must be FAITHFUL

The one who is dishonest is unfaithful, devilish. Owing his life to the Republic of Vietnam, but still venerates the Communist devil! Being a devilish person, he can’t be a patriotic, can’t love his race.

During everyday contact with one another, Honesty plays a foremost role. A life with a betrayal act, depriving the confidence, is a needless life. Honesty is listed clearly in five constant virtues:  Kindness, Decorum, Uprightness, Wisdom, Faithfulness. In social relations, community ativities, organisations, government, Faithfulness is always considered as a criterion. Philosopher Confucius has told: Being a human, if a  person is unfaithful, no one will trust him; then he will never be able to have a stable position in life. For that reason, Faithfulness is the Treasure of  a human life in all over the world.

The Noble Vienamese must be INCORRUPTIBLE

Being Incorruptible is the basic of morals of all executives & officials in court retinue. If the emperor, officials are unscrupulous, the public will be rebels. The results are the nation will be destroyed, the race had to perish. But what does dishonest, perfidious means? Honesty is integrity, the base of human ethics, to be uncorrupted,  definite, upright, not rapacious for disloyal possessions. The ones who are not honest will always take anything or act with disloyalty, snatching  covetously all other belongings. “With three hundred taels, then it will be terminated” (Kiều).

Incorruption means shame, feeling disgraceful by ourselves. Unscrupulous individu will do everything, and is the one who is shameless, and doesn’t respect moral principles.

The philosopher Mạnh Tử said: If you are a human and you cannot be shameless, then you are not a human. Being incorruptible is the basic of the ethics to be  human. If you are incorruptible, then you will have filial piety,  benevolence, righteousness, wisdom, and propriety. If you are unscrupulous, you cannot think about moral principles.

The noble Vietnamesemust be HIGH-MINDED

A person with upright mind is the one who holds good sense in esteem, because good sense is stronger than the point of a sword. A person with upright mind has iron will, his intelligence brightens like the Great Bear, although in critical situations will not be fickle. A high-minded person is the one who can keep his decency, defending justice, dealing with tyrants, despotism. How many fighters, people, soldiers, officers in the government of Republic of VietNam have laid down their lives, fighting  for national independence till their last  exhalation, or fearless, undaunted in prison after the Communists agression to the Republic of VietNam.  This example of great fortitude, worthy to be admired is passed by tradition in history, showing pride, honor of  people, soldiers, officers in the Republic of VietNam government. This attitude of high-minded is a brightly light for the posterity to follow.

Besides, there are four virtues: Task, Countenance, Way to talk, Conduct, which are specific characteristics of Vietnamese female sex.

Task is the best way to work.

verses – not translated

Countenance is the cheerful appearance,elegant apparels.

verses – not translated

Speech,the way of talking must be graceful.

(POEM)-not translated

Conduct must be good behaviour one, including filial piety, to take reverent care of the parents.  ” Goodness is better than beauty”. Beauty is restricted but  good behaviour is unlimited, is still the proverb which is transmitted gloriously among the masses of the people to praise the moral virtue of the young woman. This concept  is to express the moral value non-temporel and above space.

The reason of those verses:

” If you are a man, don’t imitate Phan

If you are a woman, don’t relate to Thuý Vân, Thúy Kiều“

Because in the traditional morality , the image of Phan Sinh in the writing Phan Trần, became a slobby character. Phan Sinh being lovesick became discouraged, weeping bitterly. The author described  him, when talking about his lover, immediately “His tears streamed down endlessly”, is not a magnanimous, high-minded image of the noble Vietnamese hero.

Thúy Kiều, in the tale “A New Cry From a Broken Heart” (The Tale of Kiều) , author Nguyễn Du, has to sell herself to save her father. She has been ” Twice in brothels, twice beeing a servant, ….TRONG VÒNG GIÁO DỰNG GƯƠM TRẦN, KỀ LƯNG HÙM SÓI, GIỮ THÂN TÔI ĐÒI.”  is a depraved moral image. During childhood, not living with the parents, being adult and married, not living with her husband, violating the three moral rules  to follow:”Being at home, the woman must follow her father, when married must folow the husband, in case the husband pass away must follow the son”. Kiều has “Killed her husband, then remarried, how can she dared to continue to live “.In the past, a girl cannot ” Be guided by a ghost, nor leaded by devils, but searching sorrowfull paths tofollow”. However, in reason of the events of the country in the present, and miserable families, with reluctant circumstances, this concept still can be tolerated with the policy “observe the rules but still can be out of principles”.

Then the traditional morality is so abundant. In the present, with our days and nights of turmoils  of the life far away from motherland ,  A clear fast is better than a dirty breakfast. Noble Vietnamese still has to be in filial piety, faithful, must be  human, grateful, ethical behaviour, faculty of reasoning, trustful, conscientious, upright.

” Being pious, loyal and faithful are guidelines for men

And for women : chaste and virtuous”.

The story of the chaste wife was always a model example eulogized in Five Generations Stories: The King Ngung was a royal title,and unluckily, died soon. His wife Lý Thị  on her way to receive her husband’s remains, didn’t arrive to the place yet, must stopped by a hotel to stay. The owner seeing that they are just woman and kid, was in doubt, didn’t want them to stay. He hold her hand to send them away. Lý Thị with her face upward, sobbing, lamented:” Me, being a woman, I want to keep chastity to worship my husband, but now a stranger has held this hand; I can’t bear that due to a hand all my body will be infected with impurity “. After saying those words, she grabbed a kitchen knife and cut off the hand immediatly! For that example, see how noble is the warmhearted love of husband and wife!

Nowadays those virtuous qualities are still reminded in the Professional Code of Ethics, based on the fundamental concepts about  industrious and thrifty, honest,  kindness, respect,justice, wisdom, trustworthiness. The ones who are inhuman, unrighteous in any society, any time will still be vicious persons to breakup the social human community.

 Disseminating extensively  traditional morality of the nation is the work to transfer the guideline of ethics to altruists about the examplary  model of “The Noble Vietnamese”. The  principles of life guide human atcs. Nguyễn Công Trứ, in his fallen time didn’t became worst person in society just to avoid shameful for family manners and attitude:

(POEM)– not translated

It is true: If we live with righteousness, God won’t let us down. . “Grace respects nature”. We, Vietnamese people always behave, act with vertue, and we are proud of our Lạc Hồng race. It’s the pride of  the origin of our nation that we can maintain our frugal, pure and noble life in a foreign country, despite of being   in a predicament and our luck is running out, we didn’t  “show up” wrong jobs, being anxious of  “guilty with the famiy and shameful with others”

Thoughts mold actions. Our Vietnamese people is a self-respectfull and heroic nation; this prideful sense, despite we suffered from stormy periods, will be forever in our deepest heart, will guide the direction of our acts : The good acts

of a Noble Vietnamese. Owing to that, the community can enjoy, and society activities can  be proceeded smoothly.

The traditional culture of black, indian peoples were ruined because the white pioneers destroyed by mistake the cuture of those two minority groups causing the lost of their heirloom(inheritage), having nothing to cling on for life, to be proud of. Some were tempted to be in street life, “like an unsteered boat, a horse without bridle”, living an insignificant life, unable to stop it! This tragedy has unexpected results, and remains a chronic social problem in American society nowadays, influencing all educational activities, social security,economics, politics, crime..

  This affliction is also raging in Vietnamese society, the culture of more than four thousand years of literature is being ruined by atheist Communism. To restore, conserve, diffuse   special moral characteristics

 of traditional culture to our country is also a mission of renaissance for our dear motherland

We come to America because of the love of Freedom spirit. Preserve intact particular charateristics of traditional moral (ethics) heirloom is our divine duty. As such, the Vietnamese refugee community will be an examplary model, to build a strong back- line, ready to support the great  liability to save the nation and establish the nation.

(POEM)- not translated

&&&&&&&&&&&&&&

ORIGINAL: Trần Xuân Thời – Translation: Thúy M & TháiLan (Nữ Lan)

.

ĐÂY LÀ MỘT CÂU CHUYỆN MÀ CÁC ĐÔI UYÊN ƯƠNG NÊN ĐỌC

lavitaliteverte/indiantigre -TháiNữLan dịch

Tôi đã chia sẻ câu chuyện này với người bạn cách đây không lâu,

Hôm nay tôi muốn gởi đến quý vị:

Khi quý vị đã có bạn để chia sẻ cuộc sống, dù bạn đã thành hôn hay chưa, bạn nên đọc .

06/4/2014

======================

Khi tôi về đến nhà và vợ tôi đang dọn bữa ăn tối, tôi cầm lấy tay nàng và nói:  “Anh có chuyện muốn nói với em”. Cô ấy lặng lẽ ngồi xuống, không nói một lời và bắt đầu ăn .

Tôi lại thấy đôi mắt nàng lộ vẻ khổ đau.

Bỗng nhiên tôi cảm thấy không thể thốt lên lời nào. Nhưng tôi phải nói cho nàng biết những suy nghĩ của tôi. Tôi muốn ly dị…Tôi đề cập đến vấn để một cách bình thản. Cô ấy trông chẳng có vẻ gì bức bội khi nghe tôi nói, mà chỉ hỏi tôi lý do tại sao?

Tôi làm như không nghe câu hỏi. Thế là nàng nổi giận lên, ném đũa về phía tôi, và hét lên:  “Anh không phải là một thằng đàn ông!”

Buổi tối hôm đó, chúng tôi không nói với nhau lời nào. Cô ấy chỉ khóc. Tôi biết cô ấy tự hỏi chuyện gì xảy ra cho hôn nhân của chúng tôi. Nhưng tôi không thể đưa ra một lời giải thích nào ổn thỏa, trái tim tôi không thuộc về nàng nữa, nó đã bị Jane chiếm trọn rồi. Tôi không còn yêu nàng nữa, mà chỉ cảm thấy thương hại! 

Bằng một cử chỉ thật tội lỗi, tôi đưa cho nàng giấy tờ tôi sắp xếp cho việc này, nào là tôi nhường lại xe và nhà cho nàng, và chia 30% tiền lời trong công ty của tôi. Cô ấy thoáng liếc mắt vào tờ giấy, rồi xé vụn ra từng mảnh.

Người phụ nữ này, người đã sống với tôi suốt 10 năm tròn, bây giờ trở nên xa lạ. Tôi thấy thật   tội nghiệp cho cô ta về khoảng thời gian tiêu hao đi bao nhiêu sức lực để vun đắp gia đình, thật uổng phí, nhưng thật sự tôi không thể nói khác được, vì tôi thật sự yêu Jane.

 Bỗng nhiên vợ tôi bật khóc thật to, tôi đã biết trước thế nào nàng cũng khóc như vậy.

Nói cho cùng, nàng khóc làm cho tôi cảm thấy nhẹ hơn.

Ý định ly hôn luẩn quẩn trong đầu tôi từ nhiều tuần nay bây giờ trở nên quả quyết và rõ ràng hơn.

Hôm sau tôi trở về nhà rất muộn , và tôi thấy nàng đang ngồi viết ở bàn. Tôi không muốn ăn tối, mà vào phòng và ngủ ngay vì tôi rất mệt sau một ngày bận rộn với Jane.

 Khi tôi tỉnh giấc, nàng vẫn còn ngồi viết. Tôi chẳng bận tâm, và lại quay ra ngủ tiếp.

Đến sáng, cô ấy đưa cho tôi xem những điều kiện về việc ly dị: cô nàng không muốn tôi phải đưa hoặc làm gì cho cô, nàng chỉ cần một tháng để chuẩn bị trước ngày ký giấy.

 Yêu cầu của nàng là trong suốt tháng đó, cả hai chúng tôi đều phải phấn đấu để sống một cách bình thường trong khả năng của mình. Lý do nàng đưa ra rất đơn giản: con trai chúng tôi phải trải qua một kỳ thi quan trọng vào cuối tháng và nàng không muốn bất kỳ lý do nào sẽ làm xao lãng con vì một cuộc hôn nhân đổ vỡ. Điều này rất tuyệt đối với tôi. Nhưng rồi nàng lại thêm một điều kiện khác nữa, nàng hỏi tôi có thể nhắc lại ngày cưới tôi đã bế nàng như thế nào vô phòng tân hôn sau khi tiệc tan không.

Điều kiện thứ hai là trong suốt ba mươi ngày đó, mỗi buổi sáng, tôi phải bế nàng từ phòng của chúng tôi ra đến ngưỡng cửa. Tôi không hiểu sao cô ta lại trở nên điên rồ như vậy. Thôi thì, để cho nàng được thoải mái trong những ngày sau cùng với tôi, tôi chấp nhận những yêu cầu kỳ quái của nàng. 

Tôi nói cho Jane biết những điều kiện kỳ lạ của vợ tôi về việc ly dị.

 Jane phá lên cười và cũng nghĩ điều đó thật là điên rồ.

Jane lại thêm một cách khinh miệt rằng cho dù vợ tôi có dùng những thủ đoạn gì đi nữa thì cô ta cũng phải đối mặt với việc ly hôn.

 Kể từ khi tôi quyết định ly dị, vợ tôi và tôi không còn đụng chạm nhau nữa.

Thế nên ngày đầu tiên khi phải bế nàng ra, cả hai chúng tôi đều thật vụng về. Con trai chúng tôi thì đi theo sau và vỗ tay, miệng không ngớt kêu lên:  “Ôi! Ba đang bế mẹ kià!”. Những lời đó làm cho tôi đau buồn. Từ phòng ngủ ra đến phòng khách, rồi ra đến cửa, tôi đã mang nàng trên tay khoảng 10 cây số như thế.

Cô ấy nhắm mắt lại và nhẹ nhàng yêu cầu tôi không nói đến chuyện ly hôn cho con trai . Tôi gật đầu đồng ý, và có một cảm giác kỳ lạ hầu như rất đau lòng.Tôi đặt nàng xuống, bên ngoài cửa ra vào. Nàng đến trạm chờ xe buýt để đi làm. Tôi lái xe một mình đến sở.

 Sang ngày thứ nhì, cả hai chúng tôi đỡ vụng về hơn. Cô ấy nép sát vào bụng tôi. Tôi có thể ngửi thấy mùi nước hoa từ áo nàng thoảng bay ra. Bây giờ tôi mới nhớ lại là từ lâu nay tôi chưa ngắm nhìn người đàn bà này, và nhận ra rằng cô ấy không còn trẻ nữa.

Trên mặt đã xuất hiện những nếp nhăn, còn tóc thì đã hoa râm rồi!

 Ôi, cuộc hôn nhân của chúng tôi đã tàn phá nét thanh xuân của nàng như thế đó. Trong một thoáng, tôi tự hỏi mình đã làm gì để cô ấy nên nỗi…

Đến ngày thứ tư, tôi cảm nhận được sự thân thương lúc xưa đã trở lại. Chính người phụ nữ này đã hy sinh những 10 năm trong suốt cuộc đời của cô ấy cho tôi…

Rồi ngày thứ năm, thứ sáu, tôi nhận được sự gần gũi ngày càng trở nên thân mật hơn. Tôi không hề tiết lộ điều này với Jane. Giờ đây việc bế nàng trở nên ngày càng dễ dàng hơn khi thời gian trôi qua dần trong suốt tháng.

Có lẽ công việc mỗi ngày này làm cho tôi trở nên mạnh mẽ hơn chăng.

Một buổi sáng nọ, khi nàng cố tìm áo quần để mặc, nàng thử vài áo , nhưng vẫn không thấy cái nào thích hợp. Nàng nói lẩm bẩm ôi sao không có chiếc áo nào cả, cái nào cũng quá rộng…

Bỗng dưng tôi nhận ra rằng cô ấy đã gầy đi, và đó chính là lý do tại sao bây giờ tôi có thể bế nàng trên tay dễ dàng hơn. Điều này làm cho tôi thật bàng hoàng, cô ấy đã dấu kín bao nỗi khổ đau cay đắng trong lòng từ bao lâu nay.

 Bàn tay tôi đưa lên chạm vào đầu nàng lúc nào không hay.

Ngay lúc đó con trai chúng tôi vào và nói:  “Ba ơi, đến giờ phải bế mẹ ra ngoài rồi đó ba à”. Bây giờ đối với cậu bé, việc đứng nhìn cha nó mang mẹ ra cửa trở nên một phần thiết yếu trong cuộc sống rồi. Vợ tôi ngoắc tay bảo con đến gần và ôm nó thật chặt.

 Tôi phải quay mặt đi vì tôi lo sợ trong giây phút này mình sẽ đổi ý mất thôi. Rồi tôi ôm nàng vào lòng, đi từ phòng ngủ ra phòng khách và đến ngưỡng cửa. Nàng quàng tay vào cổ tôi một cách nhẹ nhàng và quen thuộc. Tôi ghì lấy nàng thật chặt, và cảm thấy như đây là ngày cưới của chúng tôi. Nhưng thân thể gầy mòn của nàng khiến tôi thật đau lòng.

Đến ngày cuối tháng, khi đã ôm nàng trong tay,  tôi cảm thấy đôi chân mình nặng trịch, không lê bước nổi. Con trai đã đi đến trường. Tôi lại ôm nàng thật chặt và nói: ” Anh không để ý rằng cuộc sống của em và anh lâu nay mình thiếu thân mật đến thế, em ạ”.

 Tôi vội  lái xe đến sở và nhanh chóng nhảy thót ra khỏi xe mà không màng khép cổng lại . Tôi rất sợ trì hoãn thêm một giây sẽ làm tôi đổi ý , và tôi leo nhanh lên các bậc thang.

 Jane chạy ra mở cửa , tôi nói với cô ta:  ” Anh rất tiếc, Jane ạ, bây giờ anh không muốn ly dị vợ anh nữa”.

Cô ấy sững sờ nhìn tôi, đưa tay lên sờ trán tôi. Anh có bị lên cơn sốt không vậy? Tôi đẩy tay cô ta ra.

 “Anh rất tiếc, Jane ạ, nhưng anh không ly dị đâu. Cuộc sống hôn nhân giữa anh và vợ anh có lẽ trở nên chán chường bởi vì cả cô ấy và anh đều không biết đến giá trị những giờ phút bên nhau, chứ không phải tình yêu của chúng tôi đã nhạt phai. Bây giờ anh nhận ra rằng từ khi anh bế cô ấy vào căn nhà yêu thương của mình ngày hôn lễ, bổn phận của anh là phải ở bên cô ấy để lo cho cô ấy cho đến lúc cái chết chia lìa chúng tôi”.

 Một thoáng trôi qua, rồi thình lình Jane lộ vẻ thức tỉnh. Cô ấy giáng cho tôi một cái tát thật mạnh, đóng sập cánh cửa rồi bật khóc… Tôi đi xuống và lái xe về.

Khi về, đi ngang một tiệm hoa, tôi đặt một bó hoa thật đẹp cho vợ yêu của tôi. Cô gái bán hàng hỏi tôi muốn ghi như thế nào trên tấm thiệp. Tôi mỉm cười, đặt bút ghi rằng” Em yêu, anh sẽ bế em ra ngoài cửa mỗi buổi sáng cho đến ngày chúng ta phải xa cách để về cuộc sống bên kia”.

Chiều hôm đó tôi về đến nhà, cầm bó hoa trên tay, với nụ cười tươi tắn trên môi, chạy thật nhanh lên cầu thang,…và rồi …nhìn thấy vợ tôi đơn độc nằm trên giường – ngưng thở.

 Vợ tôi chống chọi với căn bệnh UNG THƯ từ nhiều tháng nay, nhưng tôi đã làm gì? Tôi quá bận bịu bên Jane nên không còn nhận thấy điều gì nữa cả. Cô ấy biết rằng mình sẽ từ giã cõi đời trong thời gian rất gần, nên muốn ngăn ngừa những phản ứng tiêu cực của con trai, nếu như việc ly dị xảy ra- Nhất là đối với cháu, tôi vẫn là người chồng rất mực thương yêu vợ.

+++

Bạn ạ, chính những chi tiết nhỏ nhặt trong cuộc sống là những điều quan trọng nhất trong quan hệ lứa đôi; đó không phải là căn nhà, cái xe, tài sản, ngân khoản ở nhà băng. Tất cả những thứ này chỉ tạo niềm vui với tất cả thế giới quanh ta nhưng không thể mang lại niềm hạnh phúc cho bản thân mình.

Thế nên bạn hãy dành thời gian để làm người bạn thân thiết của vợ mình và hãy thực hiện những chi tiết ấy cho nhau, điều này mang đến sự mật thiết ấm cúng cho nhau, bạn nhé.

Rất nhiều người đã thất bại trong cuộc sống, chỉ vì lý do rất đơn giản, bạn biết không? Họ không nhận thức được rằng họ đang sắp chạm đến thành công mỹ mãn, nhưng lại vội buông xuôi.

Theo lavitaliteverte/indiantigre -TháiNữLan dịch

THƯỢNG ĐẾ ĐÃ AN BÀI – Mục sư Bob Reid- TháiLan dịch

Đây là câu chuyện cho ta thấy những sự việc xảy đến trong cuộc đời ta luôn có lý do…

Một Mục sư và vợ ông ta vừa mới dọn đến ngoại ô thành phố Brooklyn và họ có nhiệm vụ làm cho nhà thờ ở đây sinh hoạt lại. Họ rất háo hức với cộng đoàn ở giáo xứ mới này. Khi họ nhìn thấy nhà thờ, họ biết cần phải sửa chữa nhiều vì rất nhiều nơi bị hư hỏng.

Họ tự đề ra mục tiêu là phải hoàn tất mọi việc trước lễ Giáng Sinh.

Họ đã làm việc rất cật lực trong nhiều ngày, sửa lại các hàng ghế, sơn phết tường, tô lại vách… và ngày 18 tháng 12, họ sắp hoàn thành công việc. 

Nhưng rồi, ngày hôm ấy, một cơn giơ lốc đã tàn phá khu phố, trong suốt hai ngày.

Đến ngày 21, mục sư hướng về phía nhà thờ. Tim ông se thắt lại khi thấy tòa nhà đã tróc mái, và bên trong là một lỗ hổng thật lớn, phía cuối nhà thờ, ngay sau tòa thánh.

Vị mục sư lau chùi những đống đổ nát trên sàn nhà, rồi đi về .

Trên đường về, ông nhìn thấy các văn phòng đang tổ chức bán chợ trời và ông dừng lại. Ông nhìn thấy một tấm khăn trải bàn màu ngà, với nét thêu hoa văn rất thanh nhã, với màu sắc thật đẹp ,và ở giữa là một cây thánh giá thêu rất sắc sảo. A, đây là kích cỡ thật thích hợp để che lổ hổng ở toà thánh. Ông ta mua tấm khăn và đem về nhà thờ.

Trong khi đó, trời lại đổ tuyết bên ngoài. Rồi một phụ nữ lớn tuổi đi hướng ngược lại đang cố chạy theo cho kịp chuyến xe bus, nhưng bà đã hụt mất rồi. Mục sư thấy thế liền để nghị bà vô trong nhà thờ cho đỡ lạnh trong khi chờ chuyến xe sau.

Bà đến ngồi ở băng ghế và không để ý đến ông đang bắc thang và gắn tấm khăn trải bàn vừa mới mua làm thành một bức thảm treo tường. Vị mục sư không thể nghĩ rằng tâm khăn lại tuyệt đẹp như thế khi ông vừa gắn xong và nhìn ngắm bức tường. Tấm khăn che đậy sự khiếm khuyết một cách tuyệt hảo.

Rồi bỗng nhiên ông thấy người phụ nữ đi đến gần tấm thảm. Gương mặt bà ta trở nên xanh mét như tàu lá.

 ” Thưa ngài, bà nói, làm sao ngài có được tấm khăn này?”

 Mục sự giải thích xuất xứ của tấm khăn và bà nhờ ông kiểm lại ở bên trong góc phải tấm khăn có thêu những chữ EBG không. Đó là những mẫu tự đầu của tên bà, và chính bà là người đã thêu tấm khăn đó, 35 năm trước đây, khi bà còn ở bên Áo.

Bà không thể tin nổi khi mục sư kể lại làm sao ông mua lại được tấm khăn ấy.

Bà giải thích rằng trước cuộc chiến, bà và chồng mình sống một cuộc đời rất thoải mái ở Áo.

Rồi khi bọn quốc xã đến, bà bị buộc phải ra đi, và chồng bà thì rời nhà tuần sau đó. Nhưng ông ấy bị bắt, rồi vào tù; từ đó bà chưa bao giờ gặp lại ông hoặc trở về ngôi nhà xưa của họ.

Mục sự có ý muốn trả lại tấm khăn cho bà, nhưng bà yêu cầu ông giữ lại để dùng cho nhà thờ. Mục sự đành đề nghị đưa bà về nhà, đó là điều tối thiểu ông có thể làm lúc đó. Nhà bà ở phía bên kia đảo Staten và bà đến Brooklyn hàng ngày để làm công việc thu dọn nhà cửa cho chủ.

Đêm vọng Giáng Sinh ở nhà thờ mọi việc diễn ra thật hoàn hảo. Phòng lễ gần như đông chật, ban nhạc hát Thánh Ca và niềm hân hoan của những người dự lễ thật tuyệt vời. Khi buổi lễ chấm dứt, mục sư và vợ ông ta đến chào mọi người ở ngưỡng cửa và nhiều người hứa sẽ trở lại đi lễ.

Có một người đàn ông cao tuổi hơn mục sư vẫn ngồi ở băng ghế và nhìn quang cảnh; vị mục sư không hiểu tại sao ông ấy chưa ra về.

Người đàn ông hỏi mục sư làm sao có được tấm khăn trải bàn trên tường, vì khăn đó giống hệt tấm khăn mà vợ ông đã thêu rất lâu rồi, lúc họ còn ở bên Áo trước chiến tranh, làm thế nào mà có thể có được hai tấm khăn giống nhau đến thế?

 Ông kể cho mục sư nghe rằng trước khi quốc xã đến quê hương của ông, vợ ông buộc phải rời bỏ quê nhà , và đáng lý ông phải theo bà ta một thời gian sau, nhưng ông đã bị bắt và ngồi tù.

 Ông chưa bao giờ gặp lại vợ mình hoặc trở về căn nhà của họ từ 35 năm qua.

Vị mục sư hỏi ông có cho phép mục sư đưa ông đi một vòng không.

 Mục sư chở ông ta đến đảo Staten, đến ngay ngôi nhà mà mục sư đã chở người đàn bà thêu tấm khăn về  ba ngày trước đó.

 Mục sư giúp ông ta bước lên ba bậc thềm trước nhà, đến gõ cửa, và ở đó mục sự đã trải qua một lễ Giáng Sinh vĩ đại nhất, tuyệt vời nhất mà ông chưa bao giờ tưởng tượng được.

Đây là câu chuyện thật- do Mục sư Rob Reid thuật lại; ông thêm rằng Thượng Đế luôn can thiệp một cách huyền bí.

Theo soleilinterieur- Mục sư Bob Reid-TháiLan/NữLan chuyển ngữ

HAI NGƯỜI CON

Một truyền thuyết xứ Nghìn Lẻ Một Đêm ( truyện cổ Ả Rập, Ba Tư và Ẩn Độ, viết bằng tiếng Ả Rập) kể lại rằng một người đàn ông đang sống hạnh phúc bên người vợ thật tuyệt và hai con trai yêu dấu. Một hôm ông phải đi công việc xa trong nhiều ngày, và trong thời gian đó hai con bị tai nạn và không may đã qua đời. Người mẹ cảm thấy lòng trĩu nặng vì khổ đau.

Tuy nhiên, đó là một người đàn bà thật khôn ngoan và nhiều nghị lực, với một niềm tin mãnh liệt vào Thượng Đế, nên đã chịu đựng tai họa một cách dũng cảm.

Nhưng rồi bà lại có mối âu lo khôn cùng: Làm thế nào để cho chồng bà biết về hung tin này đây?  Ông ấy rất yếu mềm về tình cảm và bà lo sợ rằng ông không chịu đựng nổi sự kinh hoàng của điều không may. Thế là bà đến bên Thượng Đế và cầu xin Ngài hãy giúp bà có thể tìm được phương cách giải quyết nỗi đau thương này.

Thời gian trôi qua và người chồng nay đã trở về. Ông đến hôn vợ và hỏi về tin tức của hai con trai. Bà trả lời rằng lát nữa sẽ nói chuyện trong bữa ăn tối, nhưng ông phải đi tắm trước cho khoẻ.

Sau khi ông tắm xong, bà vừa ăn vừa hỏi chuyến đi như thế nào. Nhưng ông không trả lời mà vẫn hỏi về hai con. Người vợ cảm thấy thật bối rối và nói với ông:

– Để rồi ta sẽ nói chuyện về các con sau nhe. Em muốn nhờ anh giải quyết một vấn đề mà theo em nghĩ rất quan trọng trước đã.

– Vậy thì nói đi em, chúng ta sẽ cùng nhau giải quyết việc đó, người đàn ông trả lời một cách rất hiền hòa.

-Trong khi anh vắng nhà, có một người bạn đã đến thăm chúng ta và để lại hai món nữ trang hoàn toàn vô giá để chúng ta canh giữ, nhưng anh biết không hai món ấy thật tuyệt đẹp nên em quá yêu thích và không muốn trả lại cho người ấy tí nào cả, anh nghĩ sao?

Người chồng trả lời:  – Anh không hiểu bây giờ sao em thật kỳ lạ. Em chưa bao giờ ham muốn những vật trang sức xa xỉ ấy, và cho dù em có yêu thích như vậy đi nữa, món nữ trang ấy không phải của em và em phải mang trả cho người ta.

– Nhưng em không có ý định mất chúng đâu anh ạ, người vợ trả lời

Người chồng nói với bà:  – Ta không thể đánh mất những gì ta chưa bao giờ sở hữu. Em sẽ mang trả những món trang sức ấy, và cả anh và em ta sẽ cùng đi trả cho họ,  ngay hôm nay.

 Người vợ trả lời ông:

– Phu quân yêu quý ạ, vậy ta sẽ làm như anh muốn , Hai món nữ trang thật tuyệt vời sẽ được giao trả lại cho người đã mang đến gửi cho ta giữ.. Nhưng thật ra việc đó đã được thực hiện rồi anh, vì hai món trang sức vô giá ấy là hai con trai rất yêu dấu của chúng ta, và Thượng Đế đã triệu hồi chúng về với Ngài rồi, anh ạ.

Người đàn ông hiền lành đã hiểu ra điều vợ mình muốn bày tỏ, ông ôm chặt lấy bà, và rồi cả hai người để cho nước mắt tuôn trào, không còn thất vọng đau buồn oán than… .

Khuyết danh- bonheur pour tous- TL dịch

KHÔNG AI CÓ THỂ THAY THẾ BẠN ĐƯỢC…Michel Quoist—

Nếu như nốt nhạc nói rằng:  một nốt nhạc sẽ không làm được âm nhạc…

thì sẽ chẳng có bản giao hưởng nào.

Nếu như từ ngữ nói: một từ ngữ sẽ không làm nên trang thơ văn…

thì sẽ chẳng có sách báo nào.

Nếu như phiến đá cho rằng: chỉ một phiến đá sẽ không xây được bức tường…

thì sẽ chẳng có được nhà cửa,  nhà thờ, cũng chẳng có giáo đường

Nếu như giọt nước nói rằng: chỉ một giọt nước sẽ không làm được con sông…

thi đại dương sẽ không hiện hữu.

Nếu như hạt lúa nói rằng: chỉ một hạt lúa sẽ không thể nào gieo hạt cho cánh

đồng…

thì sẽ chẳng có mùa gặt.

Nếu con người nói rằng: chỉ một hành động yêu thương sẽ không thể nào cứu vãn

nhân loại…

thì sẽ không bao giờ có công lý và hòa bình,

*****

Bởi vì bài giao hưởng rất cần từng nốt nhạc để thành hình,

Vì cuốn sách, thư tịch cần mỗi từ ngữ,

Vì ngôi nhà thì cần từng viên đá,

Vì đại dương thì cần đến từng giọt nước,

Vì người thợ gặt thì cần từng hạt thóc,

Toàn nhân loại khắp nơi rất cần đến bạn, bất kể bạn đang ở nơi chốn nao.

Và ta còn có thể ghi thêm: nơi đó, với con người của bạn,

Với niềm vui, lòng hy vọng, nỗi đau, nỗi thống khổ, tuổi xế chiều của bạn,

Toàn nhân loại khắp nơi đang cần đến bạn, vì bạn là duy nhất.

Bạn được Thượng Đế yêu thương, 

vì vậy nên KHÔNG AI CÓ THỂ THAY THẾ BẠN ĐƯỢC.

Michel Quoist— tháinữlan  dịch

“CHIM XANH” TÌNH ÁI– VIRGINIE RONTEIX – tháilan dịch -1466 chu

***

“Nếu cô hôn con cóc này, hôm nay ngày 14 tháng 2, và đúng 7h tối nay, thì sẽ có người đến gõ cửa nhà cô. Đó là Hoàng Tử Trong Mơ của cô đấy”.

Ban nãy, lúc 5 giờ chiều, khi nàng mở gói quà nhỏ và thấy con cóc, ban đầu nàng đã tỏ thái độ kinh tởm, nhưng rồi, khi đã hết ngạc nhiên và sững sờ, thì nàng đã hoài nghi và lo sợ. Cô nàng này ư, cô ta luôn tin vào Hoàng Tử Trong Mơ. Và tin vào nụ hôn của tình yêu đích thực. Nếu không thì cô đã nhanh chóng thả con vật bé nhỏ kia ra cho rồi. Nhưng vào ngày lễ Thánh Valentine, ngày lễ Tình Yêu, một khi đã nhận kiểu thư như thế này, cô nàng đã trở nên mơ mộng. Cô đặt cái loài ếch nhái này trong một cái gọi là hủ ẩm ướt rất tầm thường làm như không có chuyện gì xảy ra, và chạy vào trong phòng tắm ngắm lại cái dung nhan của mình xem sao. Ôi, ai mà biết được nhỉ..

“Hôm nay, ngày 14 tháng hai, vào đúng 7h tối, hãy đến nhấn chuông ở số 26, đường Plantes. Bạn hãy chuẩn bị tinh thần để được đón tiếp như một Hoàng Tử, hãy tỏ ra đáng yêu nhé!”

Khi anh ta tìm thấy mẫu thư được luồn vào bên dưới khe cửa, ngay tức khắc anh ta nghĩ đến người nào đã đùa giỡn với ý không tốt. Anh liền nhanh chóng mở cửa ra thềm cầu thang để xem người mang bức thư đến có còn quanh quẩn đâu đó không. Vừa trở vào phòng, anh tự hỏi không biết người nào đã nhanh nhẩu chuồi bức thư vào nhà mình mà anh không  biết điều gì cả. Cảm thấy vui thú, rồi bị lôi cuốn, và sau cùng là thật sự bị sự tò mò thúc dục, anh ta suy nghĩ xem ai có thể cư ngụ ở số 26 đường Plantes nhỉ. Anh không hề quen biết  gì hết. Rồi anh cảm thấy mình lố bịch quá sức, khi ý nghĩ về việc ấy chỉ mới nhen nhúm vào đầu. Và bây giờ, làm sao anh có thể lò mặt đến một địa chỉ mà anh không hề quen biet- đành rằng cũng không xa xôi gì lắm, nhưng vẫn là xa lạ – rồi sau đó còn đi gõ cửa nhà người ta, y như một thằng ngố!

 18h30

Nàng cứ xoay vòng quanh cái lọ giống như con cá thí điểm *.Nàng nhìn cái lọ một cách thận trọng. Có lúc nàng tự hỏi không biết da của con cóc có chất  độc không. Nhưng rồi nàng lấy tay xua đuổi ý nghĩ đó ngay. Rồi còn gì nữa đây! Ôi trời, nhưng mà chuyện gì chẳng ra làm sao vầy nè…!

Chàng phải đi tắm đây, thật chết tiệt! để ổn định những suy nghĩ mông lung trong đầu. Rồi đi cạo râu nhẵn nhụi, tươi mát và chải chuốt. Để xuất hành đây. Nào, cái gi? Ít ra ta cũng có quyền đi ra ngoài chứ! Rồi nếu như anh cứ thẩn tha bước đi như vậy, và đứng trước nhà 26 đường Plantes thì sao nào? Rồi gì nữa? Đúng rồi, Hoàng Tử của sa mạc tình yêu, thì sao?

18h45

Phải trang điểm lại hay sao đây trời? Rồi sau đó, chắc chết mất, xấu hổ quá, và thật là buồn cười, phải trang điểm công phu thế này để ôm hôn một con cóc. Cô bé tội nghiệp của tôi ơi. Thật đúng là dở hơi. Khờ khạo nữa. Rốt cuộc chỉ có một mình. Và cũng hơi điên rồ.

Anh ta đứng trước tủ áo và tự hỏi mình có nên đeo cà vạt để được “tiếp đón như một vị Hoàng Tử “không nhỉ.

 18h55

Cái lọ nằm trên bàn giữa bếp của nàng. Nàng vuốt thật nhẹ vào lưng chú cóc, chú ta ngước nhìn nàng với vẻ thật trìu mến, ôi đôi mắt cóc. Và nếu như thật sự có người đến nhấn chuông thì sao ta?

Chàng đã ra khỏi nhà và nói cho mình nghe. “Rồi, đấy nhé, tôi đang đứng trước nhà 26 đây. Nhưng mà nghe cho kỹ nhé, chỉ vì tò mò thôi à! Tôi có tính rất tò mò đó; và rốt cuộc thì câu chuyện này cũng không phải tầm thường đâu nhe. Không hiện thực tí nào cả nhưng thật sự là không tầm thường đâu. Sao nào, bộ bạn nghĩ rằng cuộc sống của tôi hiện nay là vui thú làm sao? Thật vậy ư? Tàu điện, đi cày, rồi ngủ. Ta sống chỉ để làm những thứ đó thôi sao, hỡi bạn?

18h58

Chuông của ngôi giáo đường nhỏ trong xóm sắp sửa đổ rồi. “Dù gi đi nữa, nếu hôn con vật đó thì ta đâu có mất mát gi đâu nhỉ, cô ta tự nhủ thầm. Thông điệp đã rõ ràng: đó là điều kiện để có sự việc gì xảy đến, đúng không nào? Điều quy định là “nếu”.

Anh cảm thấy hơi phấn khởi, giống như một con bọ chét trên da của con chó, và thật sự anh bị nỗi tò mò bám vào trí, khi anh đứng một mình trước cửa ra vào, mà trên nút chuông không thấy tên nào hết. Anh có cảm tưởng như mình mới mười lăm tuổi. Khi anh đến đón người yêu đầu tiên của mình ở bậc cầu thang phía trên trong tòa nhà ấy để dẫn cô bé đi xem phim. Flora… và anh không bao giờ quên cô nàng Flora. Anh cũng từng có vài người khác, nhưng Flora đã vượt trội hơn tất cả bọn họ. Mối tình đầu tiên thì luôn kéo dài… Rồi thời gian mà gia đình làm nghề ngoại giao của Flora đã đi nước ngoài định cư và mang Flora đi xa, thật xa, con tim của anh đã ngừng đập. Nhưng rồi anh đã phải tiếp tục sống, theo lẽ thường tình. Anh đâu có thể làm gi khác hơn? Nhưng anh không bao giờ quên nàng.

18h59

Từ lúc hẹn hò lần đầu tiên cho đến nay, nàng chưa bao giờ cảm thấy phải chờ đợi trong khắc khoải lo âu như thế này. Anh ấy tên là Pierre. Và tối nay, trong tâm mình, nàng thấy mình cũng cùng độ tuổi như thế. Khoảng mười lăm tuổi. Ôi, mẹ kiếp, người ta không thể ôm hôn loại cóc nhái chết tiết như thế này!

 -Chuông giáo đường đã đổ, báo đã 7 giờ tối.

Nàng cho rằng chắc mình lẩn thẩn, dở hơi rồi. Và hôn con cóc.

Nghe tiếng chuông reo.

Sự im lặng tiếp theo đó là không thể tin được. Từ bên trong và bên ngoài cánh cửa, hai kẻ sững sờ đã làm thời gian ngừng lại. Nàng lắc đầu xua đuổi mọi thứ, bất lực, nhưng trên môi vẫn nở nụ cười về điều kỳ cục khó tin của sự việc, về sự trùng hợp như muốn đập vào mặt.

Chàng đang sửa soạn để bỏ chạy. Nhưng rồi chàng đứng đó như trời trồng, và chỉ chờ đợi xem diễn biến thế nào. Bởi vì ngay thời khắc này, chàng đã bấm chuông rồi!

Và rốt cuộc rồi nàng cũng mở cửa ra. Trái tim gần như muốn vỡ tung ra.

Pierre và Flora đứng đối mặt nhau. Một thoáng dịu dàng, thời gian như ngừng trôi, và rồi họ đã ôm choàng lấy nhau. Họ đã nhận ra nhau ngay tia nhìn đầu tiên. Toàn vẹn, không thay đổi. Và rồi tiếng cười, niềm vui sướng hơn cả mãnh liệt, sự sững sờ, hạnh phúc trọn vẹn, Tình Yêu… pha lẫn nhau.

Từ bên cánh cửa sổ, trên cao của tầng một, số 23 đường Plantes, một người phụ nữ lớn tuổi nhìn toàn cảnh một cách bao quát, quan sát bằng một nụ cười vui mừng hớn hở về công việc đã hoàn thành mỹ mãn. Bà biết cả hai nhân vật này từ lâu lắm rồi. Bà là người gác dan của tòa nhà nơi mà cả hai đứa sống cùng với cha mẹ chúng, và bà đã nhìn thấy chúng trao nhau nụ hôn đầu tiên, ở bên dưới cầu thang. Lúc ấy bà cảm thấy xúc động đến nỗi bà luôn giữ kỷ niệm ngọt ngào ấy, đã làm cho bà cảm thấy ấm lòng về số phận của nhân loại trong những ngày lạnh giá của bà.

Có lẽ bà là vị thần Cupidon** duy nhất làm thợ giao hàng cóc của toàn thể vũ trụ! Và bà vẫn tiếp tục cười vui sướng khi cả hai đứa đóng cánh cửa lại.

***

GHI CHÚ

*cá thí điểm  : (pilot fish): loại cá làm sạch những ký sinh của cá mập và lợi dụng cá dữ dằn này để bảo vệ chúng khỏi những loại ăn mồi khác-

** Cupidon: Thần có cánh, bay quanh thần Vệ Nữ và thần Ái Tình-