Ở trường, các bé thường líu lo bài hát thật dễ thương Mười/ Năm Chú Khỉ Con, hoặc  Mười Người Da  Đen Nhỏ để cho các bé tập đếm-
Lời bài hát  Mười Người Da  Đen Nhỏ  thời bây giờ như sau

One little, two little, three little Indians,
Four little, five little, six little Indians,
Seven little, eight little, nine little Indians,
Ten little Indian boys.

Ten little, nine little, eight little Indians,
Seven little, six little, five little Indians,
Four little, three little, two little Indians,
One little Indian boy.

==========================

Xin giới thiệu với anhchi một trích đoạn của truyện Mười Người Da  Đen Nhỏ– tiểu thuyết gia Agatha Christie

=========

Agatha Mary Clarissa, Lady Mallowan, DBE Knight Commander hay Dame Commander of the Most Excellent Order of the British Empire (KBE hay DBE): Hiệp sĩ Đế quốc Anh (1890 –  1976), thường được biết đến với tên Agatha Christie, là một nhà văn trinh thám người Anh. Bà còn viết tiểu thuyết lãng mạn với bút danh Mary Westmacott, nhưng vẫn được nhớ đến hơn cả với bút danh Agatha Christie và hơn 80 tiểu thuyết trinh thám. Với hai nhân vật thám tử nổi tiếng, Hercule Poirot và Bà Marple (Miss Marple), Christie được coi là “Nữ hoàng trinh thám” (Queen of Crime) và là một trong những nhà văn quan trọng và sáng tạo nhất của thể loại này.

Theo Sách kỷ lục Guinness, Agatha Christie là nhà văn có tác phẩm bán chạy nhất mọi thời đại của thể loại trinh thám, và đứng thứ hai nếu tính cả các thể loại khác (chỉ xếp sau William Shakespeare).

==============                                                   TRÍCH ĐOẠN- CHƯƠNG 3 –

                Mười Người Da  Đen Nhỏ– tiểu thuyết gia 

Agatha Christie -TL dịch
Bữa ăn  tối sắp kết thúc.Món ăn rất ngon, rượu thì hoàn hảo. Rogers đã hoàn thành công việc của mình một cách tuyệt diệu.Tất cả các vị khách đều có tâm trạng vui vẻ và họ bắt đầu chuyện trò rôm rả.
Quan tòa Wargrave cảm thấy phấn chấn sau vài ly rượu porto trở nên hóm hỉnh và hăng say để mỉa mai; Bác sĩ Armstrong và Tony Marston vui vẻ lắng nghe, cô Brent trò chuyện với Tướng Macarthur; họ đã tìm ra những điểm chung r

ất h

ợp nhau. Vera Claythorne đã hỏi ông Davis những điều rất hợp lý về Nam Phi. Ông Davis biết rất rõ chủ đề này. Lombard theo dõi cuộc  trò chuyện của họ. Một đôi lần anh chợt ngước lên và mí mắt nheo lại. Thỉnh thoảng, anh kín đáo nhìn quanh bàn và quan sát những vị khách khác.Đột nhiên, Anthony Marston buông ra lời nhận xét:-Những bức tượng nhỏ này thật quái dị nhỉ?Ở giữa chiếc bàn tròn, những bức tượng nhỏ bằng sứ được đặt 

trên chiếc đĩa bằng thủy tinh.

-Những chú bé da màu, Tony nói. Đảo Người Da Màu. Tôi đoán ý tưởng xuất phát từ nơi này.Vera nghiêng người về phía trước.
– Đúng là ngộ thật. Tất cả là bao nhiêu người ? Mười  người phải không?-Vâng, mười người .Vera kêu lên:-Trông chúng thật buồn cười. Đây là mười chú bé da màu 

trong bài hát ru. Trong phòng ngủ của tôi, bài hát được đóng khung và treo phía trên lò sưởi.- Trong phòng tôi cũng vậy, Lombard tuyên bố.-Trong phòng tôi nữa!-Trong phòng tôi nữa!-Và cả trong phòng tôi nữa!Mọi người đều hùa vào nói cùng lần.- Ô! Ý tưởng này cũng ng

ộ đấy chứ nhỉ, Vera

 nói. Thẩm phán Wargrave càu nhàu: –Đúng ra, chuyện đó như đùa với trẻ con. Rồi ông ta rót một ít rượu porto vào ly.Emily Brent liếc nhìn cô Claythorne; Vera Claythorne gật đầu trả lời và cả hai đứng dậy.Trong phòng khách, qua khung cửa sổ sát đất mở ra sân thượng, ta nghe tiếng sóng vỗ vào vách đá.-Tôi thích nghe tiếng rì rào của biển, Emily Brent 

 nói.  
– Còn tôi thì rất ghét, Vera trả lời rất xẵng. 

Cô Brent nhìn cô , vô cùng ngạc nhiên. Vera đỏ mặt và nói thêm, kiềm chế cảm xúc: – Ở đây vào một ngày giông bão thì khó mà ổn được…Emily Brent đồng ý với điều này và nói: 
– Ngôi nhà phải đóng cửa vào mùa đông. Trước tiên, những người giúp việc không chịu ở lại vào mùa Đông. 
Vera lẩm bẩm: – Mùa nào cũng khó tìm được bất cứ ai muốn sống trên đảo. 
Emily Brent: – Bà Oliver thật vui mừng khi tuyển được những người giúp việc trong ngôi nhà này: cô phụ trách nấu ăn là một đầu bếp xuất sắc. 
Vera nghĩ thầm :- Thật không thể tưởng  được rằng người lớn tuổi cứ lẫn lộn tên gọi như thế! Cô nói : -Bà Owen thật may mắn.
Emily Brent có mang theo phụ tùng để thêu thùa trong túi xách. Đang định xâu kim, cô chợt dừng lại và quay sang cô bạn:-Owen? Cô vừa nói Owen phải không?
-Đúng.
– Từ xưa đến giờ tôi chưa bao giờ nghe thấy tên đó.
Vera mở to mắt.
-Thật vậy sao?…
Cô chưa nói hết câu. Cánh cửa vừa mở và những người đàn ông đang bước vào phòng khách. Roger theo sau, trên tay là khay để những cốc cà phê.Thẩm phán đến ngồi cạnh Emily Brent và Armstrong thì bên cạnh Vera. Tony Marston bước về phía khung cửa sổ sát đất, vẫn mở rộng. Blore ngắm nhìn một bức tượng đồng với vẻ ngạc nhiên ngây ngô, tự hỏi liệu những hình khối góc cạnh này có thực sự thể hiện cơ thể của một người phụ nữ hay không.Tướng Mac Arthur, quay lưng về phía lò sưởi, vân vê bộ ria mép ngắn bạc trắng của mình. Bữa tối rất ngon và 

ông rất hài lòng vì đã đến theo lời mời. Lombard lật và lướt xem qua tờ báo Punch trên một chiếc bàn gần tường, cùng với những tờ báo khác. Người phục vụ đến mời thực khách dùng cà phê đen đặc, bốc khói.
Nhìn chung, tất cả các vị khách sau bữa ăn thịnh soạn và ngon miệng này đều hài lòng với cuộc sống và với chính mình. Kim đồng hồ chỉ chín giờ hai mươi. Không khí im lặng bao trùm cùng khắp… .. một sự im lặng của sự thoải mái dễ chịu. Giữa không gian tĩnh mịch ấy, một giọng nói vang lên… đột ngột, huyền bí và  gay gắt:

–Thưa quý ông quý bà. Xin hãy yên lặng!

Ai nấy đều giật nẩy mình.  Mỗ

i người nhìn xung quanh mình, quan sát người bên cạnh và nhìn chằm chằm vào bức tường. Ai đang nói vậy? 
Giọng nói tiếp tục, mạnh mẽ và rõ ràng:—Quý vị bị tố cáo về những tội danh như sau:

  –Anthony Marston từng cán chết 2 em nhỏ trong lúc lái xe bạt mạng.
 –Thomas và Ethel Rogers từng cố tình bỏ mặc người chủ của mình ốm yếu đến chết để vợ lấy tài sản thừa kế.
 –John Mac Arthur từng ra lệnh cho người tình của vợ mình- một sĩ quan trẻ tên Arthur Richmond tham gia một nhiệm vụ tự sát trong chiến tranh để gián tiếp giết anh ta.
 –Emily Brent từng đuổi một cô gái giúp việc nghèo khi cô mang bầu, khiến cô đi tới chỗ tự vẫn.
 — Lawrence Wargrave từng kết án tử hình Edward Seton vì tội giết người mặc dù có bằng chứng cho thấy anh ta vô tội.
 –Edward Armstrong từng phẫu thuật trong lúc say rượu khiến cô gái bệnh nhân qua đời ngay trên bàn mổ.
 –William Blore từng đưa ra bằng chứng giả để tòa án kết tội một người tham gia vụ cướp nhà băng, người này sau đó đã chết trong tù.
 –Philip Lombard từng bỏ rơi đoàn tùy tùng 21 người bản địa khiến họ chết đói ở châu Phi.
 –Vera Claythorne từng cho phép Cyril Hamilton bơi ra quá xa khiến cậu bé bị chết đuối. C

ô là bảo mẫu của cậu bé.

–Marion Marshall. Bị buộc tội chịu trách nhiệm về cái chết của nữ diễn viên đồng thời là người tình, cô Beatrice Taylor. Các bị cáo có lời bào chữa nào không?

Tiếng Nói bỗng im bặt-======

Câu chuyện :

  Cuối năm 1930, có 8 vị khách được mời nghỉ tại ngôi biệt thự trên Soldier Island, một hòn đảo nằm trơ trọi ở Sticklehaven, ngoài khơi vùng Devon, Anh Qu

ốc. 
  Một cặp vợ chồng bí ẩn, Owens, gởi thư mời tám người không quen biết nhau thuộc đủ mọi tầng lớp và lứa tuổi đến một hòn đảo mà họ làm chủ, một hòn đảo nằm trơ trọi ngoài khơi vùng Devon. Trên hòn đảo khô khan này, một dinh thự sang trọng được xây dựng đã khơi dậy sự tò mò của các phóng viên người tỉnh Luân đôn và gây ra nhiều cuộc thảo luận. Do đó, những vị khách tò mò bị cám dỗ bởi viễn cảnh có một kỳ nghỉ thú vị.  Sau khi được ông Fred Narracott chở tới đảo, họ nhận ra rằng chủ ngôi biệt thự (người được cho là đã mời họ) không có mặt, đón tiếp họ là hai người quản gia, cặp vợ chồng Thomas và Ethel Rogers.   Trong bữa ăn đầu tiên, một giọng nói bí ẩn tiết lộ điểm chung của họ: tất cả họ đều phải chịu trách nhiệm về cái chết của ai đó, nhưng đã trốn thoát khỏi tòa án.Ở giai đoạn này, khung cảnh của câu chuyện đã được đặt ra. Từ lúc đó trở đi, 

họ bị cô lập hoàn toàn, không ai trong số họ có thể thoát khỏi định mệnh của mình.Lần lượt, họ sẽ bị sát hại một cách có phương pháp, theo cách làm nhớ đến những lời trong một bài đồng dao dành cho trẻ em. Con sói đang ở trong đàn cừu, liệu họ có thành công trong việc vạch mặt nó không?

Quan điểm của tôi :
  Agatha Christie  nói về tác phẩm này: “Tôi viết  Mười Người Da  Đen Nhỏ vì độ khó của chủ đề đã mê hoặc tôi. Mười người phải chết mà không trở nên lố bịch hoặc vụ giết người trở nên rõ ràng. Tôi viết cuốn sách này sau rất nhiều lần lên kế hoạch và tôi hài lòng với kết quả đạt được. Rõ ràng, minh bạch nhưng vẫn có lời giải thích hợp lý; th

ật ra, phải mất một đoạn kết để giải thích sự việc. »Quả thực, như thường lệ, Agatha Christie cung cấp cho chúng ta tất cả manh mối cần thiết để giải quyết bí ẩn, nhưng tôi sẽ chịu thuabất cứ ai tìm ra kẻ sát nhân ngay lần đầu tiên họ đọc cuốn tiểu thuyết… Sự hồi hộp tột độ, cho đến trang cuối cùng. Người đọc được đắm mình trong khung cảnh hấp dẫn của một hòn đảo khắc nghiệt, không hiếu khách, một tảng đá bị gió cuốn đi, nơi những sự kiện lần lượt diễn ra …. Các vụ giết người được dàn dựng như theo một vở kịch trên sân khấu, trong bầu không khí đè nặng bởi nỗi thống khổ và hoang tưởng của các nhân vật. Tâm lý của mỗi nhân vật đều được tác giả khai thác một cách xuất sắc: lời kể được phong phú hơn, đoạn kết trở nên lôi cuốn hơn…Dự án mưu đồ rất xảo quyệt , phức tạp một cách đáng ngạc nhiên, nhưng về cách viết vẫn rất đơn giản, dễ tiếp cận với mọi người-Nói tóm lại, tôi đã trải qua khoảng thời gian tuyệt vời khi làm bạn với cuốn sách này. Tôi đã đọc rất nhiều tiểu thuyết của Agatha Christie vào lứa tuổi thiếu niên của mình và truyện này vẫn là một trong những truyện mà tôi yêu thích, ngang cùng với  “Án Mạng Trên Tàu Tốc Hành Phương Đông“. (Murder on the Orient Express/Murder on the Calais Coach -1934)
Nhược điểm duy nhất: một số câu nói sáo rỗng đã lỗi thời về người Do Thái và người  Da   Đen.

Marie (beq-)

Nguyễn Hoàng Quý và – Keychain Collection, anh ấy vừa gắn xong hôm Dec 2023, trước khi lìa bỏ cõi đời.

Hồi nhỏ, vào tiểu học tôi đã làm quen với các con số và phép tính cộng, trừ, nhân, chia. Lên lớp trên, biết thêm các số La Mã. Cái tên “La Mã” ngày ấy không gợi lên một ý nghĩ gì. Cho đến khi học sử địa, thủ đô Roma phiên thành La Mã, rồi “đế quốc La Mã,” tôi mới gắn tất cả những từ, những khái niệm đó với nhau để thành cái biết sau này. Đi Roma/ La Mã, một kinh đô có tuổi đời hơn 28 thế kỷ này, với tôi là một hạnh phúc lớn!.

Hồi nhỏ, mẹ tôi mua sữa “hiệu Con chim” (Nestle) dung tích bằng 2/3 lon sữa đặc sau này. Sau lại mua sữa Mont Blanc hình quả núi có tuyết trắng phủ lên. Đi học, biết đó là núi cao nhất trong dãy núi Alps ở Châu Âu. Trên chuyến bay của hãng hàng không Air Italia từ Thụy Sĩ đi Roma, nhìn qua cửa sổ bên trái máy bay tôi được nhìn thấy tuyết trên đỉnh núi, không phải Mont Blanc nhưng có cảm giác như mình đọc “Tuyết trên đỉnh Kilimanjaro”, bản dịch từ cuốn The Snow of Kilimanjaro của Ernest Hemingway (dù đây là một tác phẩm nặng tính triết lý).

Khi dạy lịch sử cổ đại lớp 10 sau 1975, trong bài “La Mã cổ đại” có nói đến Đấu Trường La Mã (Colosseum) là nơi thi đấu giữa các võ sĩ giác đấu (với nhau hoặc với thú dữ). Cứ ngỡ là nơi này cũng chỉ là một sân khấu lộ thiên bình thường. Đến thăm mới thấy đây là một công trình xây dựng vô cùng to lớn được đưa vào sử dụng từ năm 80 sau CN này có sức chứa lên đến 60.000 người. Colosseum có hai vòng tường. tường ngoài cao tương đương một ngôi nhà 15 tầng (48m), dài 189m và rộng 156m. Tiếc là chiến tranh và động đất khiến nơi này chỉ còn là phế tích!. Có tận mắt chứng kiến những khối đá xây tường, những cây cột đồ sộ ở đây người ta mới kinh ngạc về trí tuệ (trong việc thiết kế) và sức người (trong việc xây dựng) ở một thời đại chưa biết gì đến máy móc.

Tôi đã nhiều lần xếp hàng nhưng chưa bao giờ trong đời như lần xếp hàng đến thăm Cung điện Tòa Thánh Vatican vừa rồi. Mặc dầu đã được nghe nói đến và được con gái, con rể báo trước vì cháu đã từng đi nhưng vẫn không thể nào tưởng tượng nỗi: “Có thể phải chờ lâu vì xếp hàng cả cây số”. Trên con đường dẫn tới bờ thành Vatican, từ lúc 9h30AM khi tôi đến đã có đến 3 hàng sát nhau trên lề và một hàng trên lòng đường theo kiểu zig zag dài chừng 300m/hàng. Hết đoạn này là đến lề đường bên ngoài bờ thành hơn 1200m nữa. Tính tròn số phải xếp hàng đi bộ gần 2.5km mới đến cổng thành! Lạ một điều là đi xa là thế, chờ đợi là thế nhưng không hiểu sao không thấy bực bội mà lòng vẫn cứ hân hoan, vui vẻ!

Ở Vatican có 3 nơi để du khách chiêm ngưỡng: Bảo tàng Vatican bao gồm cả Nhà Nguyện Sistina (Capella Sistina), Khu vườn Vatican (Giardini del Vaticano) và Vương Cung Thánh Đường Thánh Phê rô (Basilica S. Pietro). Bảo tàng trưng bày hiện vật cổ đại Ai Cập và Cận Đông, Bình cổ Etruscan, Hy Lạp La Mã cổ đại, Cổ vật Ki Tô giáo, Nghệ thuật thế kỷ 12-18, thế kỷ 19-21 . . . Chừng như du khách dành nhiều thời gian nhất cho Nhà Nguyện Sistina là nơi trưng bày các bích họa của Michelangelo mà nổi tiếng nhất là bức “Ngày Phán xét cuối cùng” và đây cũng là nơi khách đông đảo nhất, nhìn ngắm lâu nhất. Để giữ sự trang nghiêm nơi tôn kính này, có biển báo bên ngoài và khách luôn được nhắc giữ im lặng, không được chụp hình nhưng đều không tránh khỏi. Tôi tôn trọng yêu cầu này nên chỉ lấy hình trên net để minh họa.

Phải ra ngoài rồi trở lại gần điểm xuất phát lúc sáng khách mới được vào Vương Cung Thánh Đường Thánh Phê Rô. Lại cũng xếp hàng rồng rắn, chờ lâu dưới ánh nắng gay gắt của buổi chiều khách mới qua kiểm tra an ninh để vào được Thánh Đường. Có rất nhiều nơi để chiêm ngưỡng trong đó có mộ phần của Đức Thánh Cha Jean Paul II.

Không thể nào diễn đạt hết lòng kính ngưỡng của mình trước những gì được nhìn thấy nhưng lòng vẫn thầm cầu mong cho thế giới bình an và dân mình thoát khỏi hiểm họa mất nước đang cận kề.

Ra về, nghe tiếng chuông từ Thánh Đường đổ hồi trước giờ lễ, nhìn mấy chú bồ câu rỉa lông trên trụ đèn hai bên quảng trường, không hiểu sao nghe lòng mình bình an và thanh thản đến lạ!01/10/2019 – Nguyễn Hoàng Quý

Ảnh minh họa

Nguyễn Hoàng Quý

Tôi biết đến nhà văn Nguyễn Nhật Ánh khi các con tôi đang học Trung học, vào khoảng đầu thập niên 90 thế kỷ trước, nay cũng đã trên 30 năm. Tôi cũng đọc một số câu trả lời của nhà văn cho độc giả nhỏ tuổi trên báo dưới tên “Anh Bồ Câu”. Ấn tượng ban đầu rất tốt đẹp! Ở anh, có sự từng trải của người anh, có sự nghiêm túc của người thầy và có sự dí dỏm của một người bạn lớn. Tiếc là những năm đó, tôi không có điều kiện và thì giờ để đọc anh dù con tôi mua về “Bàn có 5 chỗ ngồi”, “Bồ câu không đưa thư”. Tôi chỉ đọc “Cho xin một vé về tuổi thơ” và sau này, đọc “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh” sau khi coi phim cùng tựa đề và rất thích phim này.

Trước 1975, sách báo và truyện dành cho tuổi thơ không ít. Đó là “Tuổi Hoa”, nơi ươm mầm cho nhiều tài năng trẻ, là “Tuổi Ngọc” với những truyện ngắn của các cây bút thời danh, với những bức tranh minh họa của những họa sĩ nổi tiếng mà lòng yêu trẻ con và tuổi mới lớn như một thứ nhiệt huyết luôn chảy trong người họ. Ngày ấy có nhà văn Nhật Tiến với “Chim hót trong lồng”, “Tay ngọc”, có Duyên Anh với “Thằng Vũ”, “Thằng Côn”, “Con Thúy”, “Bồn lừa”, “Đại dương trong lòng con ốc nhỏ”. . ., những tiểu thuyết luôn làm mình mê mẩn, luôn làm mình xao xuyến. Sau nữa, phải kể đến Đinh Tiến Luyện với “Một loài chim bé nhỏ”, “Anh Chi yêu dấu” rồi Nguyễn Thanh Trịnh với “Ví dụ ta yêu nhau”. Bụi thời gian đã phủ một lớp dày trên ký ức vì đã quá xa từ những ngày ấy để rồi tôi không nhớ hết tên các đầu sách đã đọc và nội dung cốt truyện. Chỉ biết rằng, ở “lứa tuổi ô mai”, những người thích đọc, đều mê mẩn những nhân vật của những cây bút nói trên. Riêng tôi, thấy vùng quê Thái Bình của Duyên Anh quá đỗi dễ thương và hiền hòa có những đứa trẻ vui đùa hồn nhiên, đá banh làm bằng lá chuối trên ruộng vừa cắt lúa, kể cả dùng sự kiện lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc vào trò chơi của chúng. Tôi nhớ cả Đan viện Châu Sơn ở Finom trên đường từ Đơn Dương về Tùng Nghĩa Đà Lạt mà mỗi lần đi xe đò ngang qua, tôi đều nhìn vào để trí tưởng tượng của mình thỏa thuê đi theo Anh Chi của Đinh Tiến Luyện. Những nội dung trong tạp chí Tuổi Ngọc ngày ấy cũng luôn là đề tài đàm đạo của nhóm bạn bè chúng tôi mỗi khi gặp nhau, khi thì tranh bìa, khi thì một bài thơ hay truyện ngắn.

Ấy vậy mà, sau 1975 dù thường xuyên theo dõi sách báo và tạp chí nhưng tôi vẫn không thấy một tác giả nào viết cho tuổi thơ hoặc nếu có, cũng không đánh động gì lên tâm tư tình cảm của thế hệ trẻ, trừ một người: nhà văn Nguyễn Nhật Ánh với số lượng tác phẩm đồ sộ từ một sức viết – có thể nói là – phi thường về thể loại và đề tài so với thế hệ đàn anh đi trước. Không có sự khen chê ở đây về những tác giả của hai thời kỳ này, nó sẽ không hợp lý vì hoàn cảnh xã hội trên đó những tác phẩm ra đời hoàn toàn khác nhau, tâm tư nhà văn khi cầm bút hoàn toàn khác nhau vì một bên là thời chiến, bên còn lại là thời bình. Điều đó cho phép nhà văn thời bình có thể tung hê trí tưởng, thỏa thích cho nhân vật mình hành động mà không hề lo một quả đạn pháo kích của VC dội vào thành phố, một quả TNT nổ trong rạp xi nê hay quả mìn nổ banh khi chiếc xe đò chở các nhân vật về quê trong chuyến nghỉ hè.

Có một thời gian dài rãnh rỗi nên khi anh con trai mua về cho các cháu bộ sách 18 quyển Kính Vạn Hoa, tôi cho là cơ hội của mình. Và đọc, say sưa, rồi bị cuốn theo những tình tiết của cốt truyện, những tình cảm của nhân vật nên có ngày xong một quyển. Bộ Kính Vạn hoa gần 6000 trang sách, số chính xác là 5966 trang là bộ truyện 54 tập. Từ 1995-2002 viết 45 tập và 9 tập viết sau. Chưa có nhà văn nào nhận được nhiều giải thưởng như Nguyễn Nhật Ánh và chưa có tác giả nào có đến 10 truyện/bộ truyện được chuyển thể thành phim và 2 truyện chuyển thể thành kịch, như anh.

Mỗi một trong 18 tập Kính Vạn hoa của NXB Kim Đồng tôi đang có đều trung bình 330 trang, ít nhất là tập 11 có 318 trang và nhiều nhất là tập 16 có 374 trang. Điều thú vị là mỗi tập đều có 3 truyện dài, mỗi truyện đều trên dưới 120 trang. Càng thú vị hơn khi ở bìa 4 của mỗi tập đều có in nhận định của những nhà văn, nhà thơ, chức sắc nổi tiếng trong làng văn chương nhận định về Nguyễn Nhật Ánh. Tôi cho rằng, chỉ riêng việc khuôn phép số trang, số từ và 10 chương cho mỗi truyện cũng đã thể hiện tài nghệ của tác giả. Những ai đã từng cầm bút hoặc gõ bàn phím cho việc viết lách chắc sẽ đồng ý với tôi về nhận định này.

Như bất cứ một nhà văn nào khác, Nguyễn Nhật Ánh xây dựng nhân vật của mình theo hai tuyến: thiện/ác, chính/tà và  những nhân vật trung dung như Đào cốc lục tiên trong Tiếu ngạo giang hồ của Kim Dung. Tính cách của các nhân vật thể hiện nhất quán suốt từ tập đầu đến tập cuối dù theo thời gian, qua mỗi năm có khác hơn nhưng vẫn là “Đánh chết cái nết không chừa”. Danh môn chính phái có Quý Ròm, Tiểu Long, Hạnh, vai phụ có các em Thoại ở Vũng Tàu và Lượm ở quê. Bàng môn tả đạo là “Băng tứ quậy” gồm Lâm, Quốc Ân, Quới Lương và Hải Quắn. Xếp band này là Lâm với biệt tài làm thơ cà khịa và trào phúng nhanh như chớp. Ngoài ra, còn rất nhiều nhân vật có tính cách đặc biệt như Văn Châu, Quỳnh Như, Quỳnh Dao, hai anh em con nhà nghèo trên bờ kênh Tàu Hủ và một số nhân vật nữ sau này trở thành mục tiêu cho những rung động đầu đời của Tần ghẻ, của Lâm, của Cung và của Hải Quắn. . .  Tính thuyết phục trong trang văn của Nguyễn Nhật Ánh đến từ việc những sự kiện rất gần gủi với lứa tuổi học trò mà không hề hư cấu hay cường điệu. Nhà thơ Lê Minh Quốc kể (trong Tạp chí Thế giới mói 169, 1995) rằng, để chuẩn bị cho việc viết Kính vạn hoa, tác giả đã mua đủ sgk từ lớp 1 – 12 và những loại sách liên quan từng môn học, thậm chí khi viết việc nhân vật Quý Ròm làm ảo thuật, anh đã nhờ một kỹ sư hóa học coi lại mức độ chính xác của các phản ứng hóa học. Nhờ vậy, 4 tập đầu của Kính Vạn hoa lập kỷ lục trong xuất bản: 100.000 bản (bìa 4 tập 7).

Các nhân vật của Nguyễn Nhật Ánh, dù chính diện hay phản diện đều rất đời thường với đầy đủ hỷ, nộ, ái, ố, tham lam, ích kỷ, điềm đạm, nóng vội, mã thượng. . . nhưng dù thế nào thì vào không gian văn chương của Ánh một thời gian đều là những chú ngựa bất kham được thuần hóa, trở thành người tốt, trở thành dễ thương. Đó là không gian của lớp 8A4, 9A4, 10A9 với nhiệt tình của thầy cô giáo, ban cán sự lớp, sự giúp đỡ lẫn nhau giữa các thành viên không dễ mấy ai tạo dựng được. Không thể không nhắc đến một Hạnh lớp phó học tập được thầy cô và bạn bè coi là cuốn từ điển sống (có thói quen trước khi lên tiếng là đẩy kính cao lên khỏi sống mũi), không thể không nhắc đến Tiểu Long được Quý Ròm gọi là thằng mập nhưng luôn ý thức về những hạn chế của mình và luôn có câu đầu môi “Ăn miếng bánh, uống miếng nước rồi hãy thương lượng”. Nhân vật nữ của nhà văn cũng có nhiều em con nhà giàu, gia đình trung lưu trí thức, nề nếp nhưng điều tuyệt vời là họ, đều không hề “chảnh”, một thói xấu phổ biến trong xã hội.  Đó cũng là không gian của những tranh chấp hơn thua khi hai sếp band Quý ròm và Lâm làm thơ diễn tả các công thức khoa học tự nhiên hay mẹo nhớ văn phạm tiếng Anh. Tôi cho rằng, nếu chỉ làm giáo viên dạy Văn trong 2 năm học (1983-85) ở trường PTCS Bình Tây, quận 6, không ai có đủ chất liệu cho một bộ sách dài hơi như Kính Vạn Hoa mà phải là một sự quan sát, thâm nhập thực tế, đọc nhiều các sách báo viết về giáo dục và trên hết, lòng yêu trẻ luôn luôn cháy trong tim mới . . . may ra!

Hơn 50 truyện dài trong Kính Vạn hoa có chuyện ma, chuyện phiêu lưu, chuyện đánh nhau kiểu băng đảng giang hồ, chuyện bóng đá và chuyện tình nhưng có lẽ chuyện tình của các cậu bé cô bé lớp 9, lớp 10 được nhà văn dẫn dắt rất hấp dẫn và dễ thương. Đó là thứ tình yêu e ấp, trong sáng, đầy vụng dại, khờ khạo nhưng không thiếu sự hy sinh cho người còn lại, không thiếu những mẫu đối thoại rất trẻ con và thành thật. Riêng chuyện bóng đá thì chắc là sở trường của nhà văn nên mỗi khi đề tài này chèn vào các câu chuyện thì tính hấp dẫn rất cao. Hấp dẫn vì tác giả cho nhân vật mình ca ngợi một danh thủ bóng đá quốc tế, hấp dẫn còn vì tác giả tường thuật các trận bóng giao hữu trong trường hay trong khu phố, đôi lúc hay hơn cả những nhà tường thuật chuyên nghiệp! Ngoài nội dung học tập chính khóa, chương trình ngoại khóa được tác giả lồng vào các cuộc thi tái hiện sự kiện và nhân vật lịch sử giữa các tổ học tập trong lớp. Tôi cho rằng đây cũng là chủ trương giảng dạy kiến thức lịch sử một cách nhẹ nhàng cho độc giả nhí. Họ chỉ theo dõi các tình tiết say sưa để rồi sự kiện lịch sử, lòng yêu nước len lỏi vào hồn một lúc nào đó, nhẹ nhàng.

Viết về Kính Vạn hoa và Nguyễn Nhật Ánh có thể còn nhiều điều rất đáng nhưng tôi chỉ ghi lại một số nhận định ban đầu khi đọc xong bộ sách đình đám này. Điều đáng ghi nhận nhất là thầy giáo – nhà văn Nguyễn Nhật Ánh đã dạy những độc giả của mình – qua trang văn của thầy – làm người chân chính, biết yêu thương, biết đóng góp cho tập thể, cho xã hội, biết tự sửa mình để xã hội ngày càng tốt hơn. Sẽ không quá để nói rằng, những trang văn trong Kính Vạn hoa có giá trị vượt xa những lời hiệu triệu trên sách báo, lời dạy trong sách giáo khoa kể cả lời kêu gọi trong “Thư gửi toàn ngành giáo dục nhân ngày khai giảng năm học”. Mai này, trong sách giáo khoa môn Văn học bậc trung học, tên tuổi nhà văn có thể được đưa vào nhưng đó là chuyện của các nhà nghiên cứu, các cán bộ chuyên môn của bộ Giáo dục. Phần tôi, một độc giả cao tuổi, xin gửi đến người anh em đồng hương lời cám ơn kèm theo một chút tự hào.

Sài Gòn 03.9.2023

Chú thích:  hình 1. nhà văn Nguyễn Nhật Ánh  2. bìa tạp chí Tuổi Ngọc trước 1975. 3. bìa sách Kính Vạn Hoa

Vui lòng click vào hình để đọc sách

TS Mai Thanh Truyết nói về Đồng Bằng Sống Cửu Long