Lời Dẫn Cho Chủ Đề Chiều Nhạc: “Em Không Nghe Mùa Thu!” Tuần Tới!

(Xin bấm vào link dưới đây, để nghe lời giới thiệu về chiều nhạc độc đáo, có một không hai này!)

Lúc 3 giờ chiều, Chủ Nhật, 12 Tháng 10, 2025 (Tuần tới!)

Tại Cà Phê Lovers, 1855 Aborn Rd, San Jose, CA 95121

-Mùa Thu – chẳng biết từ khi nào, đã trở thành một khúc nhạc dìu dặt vang vọng trong tâm hồn người Việt. Mỗi chiếc lá rơi, mỗi cơn gió heo may như đều có tiếng thì thầm của tình yêu, của nỗi nhớ, của những điều chưa kịp nói.

Có người nghe Thu bằng đôi mắt ngẩn ngơ trước sắc vàng trải dài trên con đường nhỏ. Có người nghe Thu bằng trái tim rưng rưng khi một bản nhạc xưa bất chợt vang lên trong quán vắng. Nhưng cũng có người… không nghe thấy Thu, bởi mùa Thu trong họ là một khoảng lặng, là vết thương chưa lành, là lời hẹn còn bỏ ngỏ.

Chiều nhạc “Em Không Nghe Mùa Thu!” chính là lời mời gọi bước vào cõi mộng đó. Ở đó, âm nhạc và thi ca sẽ dìu nhau đi qua những con đường đầy lá vàng, qua những sợi tơ khói mỏng manh, qua cả bóng dáng của một tình yêu thầm thì hay một kỷ niệm chưa kịp ngủ yên.

Trong không gian ấy, tiếng hát trở thành hơi thở, câu thơ hóa thành cánh hoa vàng khẽ khàng chạm vào tâm hồn người thưởng ngoạn. Người nghe sẽ bắt gặp chính mình – có thể là một ngày thu xưa nơi giảng đường, một khung cửa nhỏ chờ ai, hay một buổi tiễn biệt trong gió lộng lá bay.

Mùa Thu không chỉ để nghe bằng tai, mà còn để cảm bằng tim. Và đôi khi, chính cái “không nghe” ấy lại là sự lắng đọng sâu xa nhất: như một làn sương giăng, như một ánh trăng rằm, như hơi ấm còn vương nơi bàn tay khẽ chạm.

“Em Không Nghe Mùa Thu!” – không chỉ là tên gọi của một chiều nhạc, mà là một giấc mơ được dệt bằng giai điệu, bằng lời thơ, bằng tình yêu bất tận dành cho cái đẹp mong manh và dịu dàng của mùa Thu.

(Xin bấm vào link dưới đây, để nghe lời giới thiệu về chiều nhạc)

LỜI MỜI

Cho Chiều Nhạc Truyền Thống Lần Thứ 6 “Em Không Nghe Mùa Thu!” Do Văn Thơ Lạc Việt Tổ Chức. Vào Cửa, Nước Uống, Hoàn Toàn Miễn Phí!

(Xin bấm vào link dưới đây, để nghe lời giới thiệu về chiều nhạc, độc đáo nhất trong năm!)

-Mỗi độ thu về, lòng người lại rộn ràng với những tình khúc, lời thơ chan chứa hồn mùa thu.

Một buổi sinh hoạt văn học nghệ thuật thân quen – đã thành truyền thống – luôn đầy ắp tiếng hát, tiếng ngâm, cùng những giai điệu ngọt ngào của bạn bè nghệ sĩ và thi nhân trong vùng Thung Lũng Hoa Vàng.

Lúc 3 giờ chiều, Chủ Nhật, 12 Tháng 10, 2025 (Tuần Sau!)

Tại Cà Phê Lovers, 1855 Aborn Rd, San Jose, CA 95121

Thưởng thức ly cà phê, ly trà, ly sinh tố và thưởng thức những tiếng hát được yêu mến nhất vùng Thung Lũng Hoa Vàng: Khôi Nguyên, Hạnh Thảo, Ngọc Hoa, Văn Khoa, Lệ Hà, Thanh Trúc, Thúy Nga, Thanh Loan, Hồng Nguyễn, Minh Thúy, My My, đặc biệt với sự có mặt Thi Sĩ Yên Sơn, khách quý từ xa!

Với những bản tình ca mùa thu lãng mạn: Giấc Mơ Mùa Thu, Mùa Thu Cho Em, Thu Ca, Có Phải Em Mùa Thu Hà Nội, Không Còn Mùa Thu…

Đặc biệt: Với mục Mừng sinh nhật các thành viên, chương trình Lô Tô vui nhộn với 10 phần quà hấp dẫn dành cho Quý Khách may mắn.

Vào cửa & nước uống: Miễn phí!

Văn Thơ Lạc Việt trân trọng kính mời Quý Đồng Hương, Quý Thi Hữu, Quý Thân Hữu cùng đến để hòa nhịp yêu thương, sẻ chia trong một Mùa Thu Vàng 2025 – mùa của thơ, nhạc và tình người.

Lời Chúc Mừng và Cảm Tạ! (Vui): Trang Nhà VTLV Vừa Được Con Số Trên Một Triệu Rưỡi View! (1,545,537)

-Tùng! Tùng!…Tùng!

Xin trân trọng thông báo cho làng trên, xóm dưới, cô bác gần xa, bạn bè tít mù, một tin vui to bằng… cái đình…làng!

Trang Nhà Văn Thơ Lạc Việt (VTLV) đã chính thức cán mốc hơn 1 TRIỆU view rồi đó ạ! Đó là chút khiêm nhường thôi, con số chính thức trên một triệu rưỡi! (1,545,537)

Trên một triệu! – vâng, không nhầm đâu, một con số có sáu số 0 đứng nghiêm chỉnh phía sau số 1 – là kết quả của bao tháng ngày Ban Biên Tập cặm cụi, gõ chữ đến mòn bàn phím, mòn ngón tay! sáng tác, sưu tầm bài vở đến “mòn con mắt!”, để bền bỉ dọn từng mâm chữ nghĩa tươm tất cho quý độc giả thưởng thức.

Nhưng… công lao lớn nhất, thành thật mà nói, thuộc về quý bà con, cô bác, anh chị em văn thi sĩ, bạn hữu, thân hữu khắp nơi, đã thương, đã mến, đã chịu khó “click” vô đọc, rồi “ghé” vô coi, rồi lại “lần sau nhớ ghé nữa nghen!”. Nếu không có tình thương, mến thương đó, VTLV làm sao có được ngày hạnh phúc hôm nay!

Một lần nữa, xin gởi lời tri ân cả nhà, cả xóm, cả làng, cả nước – nói hoài cũng không hết!

Chỉ biết rằng: trên 1 triệu view hôm nay, là niềm vui chung, là kết quả tình thân gắn bó, và là động lực, để VTLV tiếp tục bước tới, dọn thêm nhiều “mâm cỗ chữ nghĩa” tuyệt vời, ngon hơn nữa, để đáp lại lòng thương mến của Quý Vị!

Chúc Mừng Ban Biên Tập VTLV, xin được hô to:

“Cảm ơn! Cảm ơn! Cảm ơn nhiều lắm!”

Kính mời quý vị quý anh chị ghé vào trang nhà VTLV đọc nhiều tin tức và văn thơ mới cập nhật:

TRANG ĐẶC BIỆT VĂN THƠ MÙA THU

VTLV TRANG ĐẶC BIỆT CHO VĂN THƠ MÙA THU

TIN TỨC TỔNG HỢP: LÊ VĂN HẢI

LÊ VĂN HẢI: TỔNG HỢP TIN TỨC MỚI NHẤT

GS/TS MAI THANH TRUYẾT – CON ĐƯỜNG VIỆT NAM

GS/TS MAI THANH TRUYẾT- Con Đường Việt Nam – Phần XII – Thế nước – Vận Nước Việt Nam Hôm Nay và Viễn Cảnh Tương Lai.

VTLV – GÓC VƯỜN CÔ GÁI VIỆT

VĂN THƠ LẠC VIỆT – GÓC VƯỜN CÔ GÁI VIỆT

TIN VUI CHO CỘNG ĐỒNG VIỆT NƠI HẢI NGOẠI

Tin Cực Vui Cho Cộng Đồng Người Việt Hải Ngoại

Xin cảm ơn và kính chúc vui tất cả chúng ta (Phương Hoa – VTLV)

Giới Thiệu Sinh Hoạt Các Hội Đoàn Khác:

Lời Chúc Mừng Tết Trung Thu 2025!

(Hình: Ông H. và cháu ngoại, Mừng Tết Trung Thu!)

-Chỉ còn một ngày nữa, Tết Trung Thu lại về! mang theo ánh trăng tròn đầy, hương bánh nướng nồng nàn và niềm vui đoàn tụ.

Người thực hiện bản tin hàng ngày, xin gửi đến bạn bè và gia đình lời chúc an lành, hạnh phúc và viên mãn trong dịp Tết Nhi Đồng này:

-Chúc mọi nhà sum vầy, ấm áp, tràn ngập tiếng cười và yêu thương.

-Chúc người lớn mạnh khỏe, bình an; trẻ nhỏ hồn nhiên, vui tươi, học giỏi.

-Chúc mỗi mái ấm đều rộn ràng niềm vui đoàn viên, như ánh trăng rằm soi sáng khắp nẻo yêu thương.

Dẫu xa hay gần, xin cùng nâng ly dưới vầng trăng sáng, gửi nhau lời chúc tốt lành:

Một mùa Trung Thu trọn vẹn – Trăng tròn, đèn lồng, bánh ngọt, lòng người thêm ấm áp yêu thương!

Chúc Mừng Trung Thu 2025!

Sài Gòn: Bánh Trung Thu “đại hạ giá sập sàn” vẫn ế! người bán đứng ngồi không yên!

-Chỉ còn có hai ngày nữa là Tết Trung Thu, nhưng thị trường bánh Trung Thu ở Sài Gòn vẫn ảm đạm chưa từng thấy. Dù các quầy đồng loạt hạ giá “sập sàn” – từ “mua 1 tặng 3” đến chiết khấu 20% kèm tặng lồng đèn – hàng vẫn chất đầy, người bán ngao ngán lo… ôm nợ.

Trên tuyến Phạm Văn Đồng (TP Thủ Đức), ông Bùi Văn Hiền cho biết, bánh bán giá chỉ 145.000–165.000 đồng/cái (khoảng 5–6 đô la). “Tuần trước tôi khuyến mãi ‘mua 1 tặng 2’ mà vẫn ế quá, giờ nâng lên ‘mua 1 thành 3’, có khi mai phải… thành 4!”, ông than thở.

Tình cảnh tương tự ở đường Xô Viết Nghệ Tĩnh (Bình Thạnh), anh Văn Viên cho hay dù treo bảng “mua 1 thành 3” nhiều ngày, lượng khách vẫn đìu hiu. Với giá gốc 135.000–175.000 đồng/cái, nay tính ra chỉ còn khoảng 50.000 đồng/cái, nhưng sức mua vẫn “tụt dốc không phanh”. Anh nhập 600 bánh Đồng Khánh mà mới bán được hơn 200. “Ế chưa từng thấy, mưa suốt, khách chẳng buồn ghé!”, anh buồn rầu.

Theo ghi nhận, bánh Kinh Đô dù bán theo giá công ty, không khuyến mãi, cũng chỉ đạt 60–65% lượng tiêu thụ. Nhiều người bán cho biết, với các hãng “mua đứt bán đoạn” như Đồng Khánh, nếu ế là lỗ nặng, trong khi bánh gần hết hạn khó đẩy hàng.

Các siêu thị lớn như Bách Hóa Xanh, MM Mega Market cũng tung khuyến mãi “giảm đến 50%”, “mua trên 650.000 đồng tặng phiếu 100.000 đồng”, nhưng sức mua vẫn èo uột.

Bà Nguyễn Thị Thu Thủy, đại diện hãng Đồng Khánh – Bông Lúa Vàng, nhận định: “Doanh nghiệp nay ít tặng bánh cho đối tác, người dân lại có nhiều lựa chọn hơn, nên thị trường giảm mạnh. Năm nay coi như… mất mùa Trung Thu.”

Từ chỗ “bán một mùa, ăn cả năm”, thị trường bánh Trung Thu Sài Gòn giờ chỉ còn là cuộc đua xả hàng, gỡ vốn trong tuyệt vọng.

Tin Quốc Tế Đó Đây

Tổng Thống Nga Tuyên Bố Sẽ “Đáp Trả Rất Cứng Rắn” Âu Châu Nếu Bị Đe Dọa

(Hình REUTERS – Mikhail Metzel: Tổng thống Nga Vladimir Putin trong chuyến thăm đến Nizhny Novgorod, Nga, theo dõi cuộc tập trận Zapad – 2025.)

-Hôm 2/102/2025, trong một cuộc hội thảo tại Sotchi, miền Tây-Nam nước Nga, Tổng thống Vladimir Putin cho biết Ðiện Cẩm Linh theo dõi sát “việc Âu Châu quân sự hóa”, đồng thời cam kết sẽ “đáp trả rất cứng rắn” nếu bị đe dọa.

Theo thông tấn xã AFP, trong bài phát biểu mở đầu cuộc hội thảo, do viện tư vấn Nga mang tên Club Valdai chủ trì, Tổng thống Nga bảo vệ quan điểm “thế giới đa cực” chống lại phương Tây và khẳng định “cội nguồn thực sự” của chiến tranh Ukraine “và nhiều xung đột nghiêm trọng khác đầu thế kỷ XXI” là do “các thế lực chiến thắng” sau Chiến tranh Lạnh “muốn áp đặt với toàn thế giới quan điểm độc đoán và chủ quan về vấn đề an ninh”.

Ông Putin còn bác bỏ cáo buộc là Nga có ý đồ tấn công Khối Minh ước Bắc Ðại Tây Dương (NATO). Chủ nhân Ðiện Cẩm Linh chỉ trích giới tinh hoa Âu Châu đang kích động không khí hoang tưởng, phổ biến quan điểm “chiến tranh với Nga đang đến gần”. Đặc phái viên của Đài Phát Thanh Quốc Tế Pháp (RFI) tường trình từ Mạc Tư Khoa:

“Những lãnh đạo bất tài, nhiều thành phần trong giới tinh hoa cố tình thổi bùng không khí hoang tưởng”. Tổng thống Nga ngay lập tức đã tìm ra cái đích để tấn công, sau khi các nước Âu Châu vừa kết thúc 2 ngày thượng đỉnh tại Copenhagen, với quốc phòng là nội dung chính. Lãnh đạo Nga cảnh báo: “Hành động đáp trả của Nga đối với các đe dọa chắc chắn sẽ rất cứng rắn. Tôi nói rõ đây là hành động đáp trả bởi vì Nga không phải là bên chủ động dấy lên một cuộc đối đầu về quân sự”.

Theo cáo buộc của Tổng thống Vladimir Putin, các khiêu khích sẽ không dừng lại, bởi vì thông qua các hậu thuẫn quân sự cho Kiev, các nước Âu Châu cũng tìm cách duy tình trạng căng thẳng thường trực trong cuộc chiến tranh tại Ukraine. Ông Putin nói: “Bất hạnh thay, chiến sự vẫn chưa chấm dứt. Đây không phải là lỗi của đa số, mà đúng hơn là của một thiểu số. Âu Châu không ngừng làm xung đột trở nên trầm trọng hơn. Theo ý tôi, họ không có mục tiêu nào khác hơn trong hiện tại. Tuy nhiên, tôi tin tưởng cuối cùng thì thiện chí sẽ chiến thắng. Chắc chắn là như vậy!”

Trong khi đó, đối với Mỹ, Tổng thống Nga tỏ ra mềm mỏng hơn nhiều, cho dù ông Putin cũng cảnh cáo việc Hoa Thịnh Ðốn chuyển cho Kiev phi đạn tầm xa Tomahawk là “một hành động leo thang mới””.

Tổng thống Nga nhấn mạnh đến việc quân đội Ukraine sử dụng phi đạn tầm xa Tomahawk là một bước leo thang nguy hiểm trong quan hệ Nga-Mỹ, do việc vận hành loại phi đạn này “không thể tránh khỏi có sự tham gia trực tiếp của quân nhân Mỹ”.

Về loại phi đạn Tomahawk, hãng tin Anh Reuters, dẫn 4 nguồn tin thân cận với hồ sơ này, cho biết dường như hiện giờ quân đội Hoa Kỳ không có đủ nguồn dự trữ để cung cấp cho Ukraine. Trong những năm gần đây, Tomahawk được sản xuất với nhịp độ từ 55 đến 90 phi đạn mỗi năm. Theo dữ liệu từ ngân sách Bộ Quốc phòng Mỹ, Hoa Kỳ chỉ dự kiến mua thêm 57 phi đạn loại này trong năm tới.

Một Chiếc tàu của “Hạm Đội Ma” của Nga Bị Giữ

-Một diễn biến mới cho thấy sự căng thẳng với Mạc Tư Khoa, đó là vụ Pháp khám xét và bắt giữ một tàu chở dầu bị nghi thuộc đội tàu ma của Nga.

Nhật báo Le Figaro có bài phóng sự: “Những bí ẩn về chiếc tàu ma của Nga giữa cuộc chiến drone” đề cập vụ chiếc tàu “Boracay” đã bị tạm giữ ngoài khơi thành phố Saint-Nazaire của Pháp từ ngày 28/09. Cơ quan chức năng Pháp đã mở điều tra và hai thành viên thủy thủ đoàn đã bị bắt giữ.

Phóng sự của Le Figaro lưu ý, hôm 22/9/2025, nhiều drone xuất hiện gần phi trường Copenhagen, Đan Mạch, làm tê liệt giao thông hàng không hơn 4 giờ. Cùng thời điểm, chiếc tàu chở dầu Boracay, bị nghi ngờ được Nga dùng để chuyên chở dầu né lệnh trừng phạt, di chuyển gần vùng biển Đan Mạch, sau đó bị Hải quân Pháp chặn và đưa về Saint-Nazaire vì nghi vấn mang cờ hiệu giả và chống lệnh.

Chiếc tàu này treo cờ Benin giả, đã nhiều lần đổi tên và quốc tịch để tránh lệnh trừng phạt. Thuyền trưởng và sĩ quan cao cấp của tàu, cả hai đều là công dân Trung Quốc, đã bị bắt giữ vì từ chối tuân lệnh. Tàu Boracay trước đó rời cảng Primorsk (Nga) hướng tới Ấn Độ, bị nghi có liên quan đến các vụ drone, nhưng vai trò trực tiếp chưa rõ. Theo tờ báo, các chiếc tàu ma như Boracay được Nga sử dụng vào mục đích kinh tế nhưng đôi khi cho nhiệm vụ tình báo. Điều này càng cho thấy mối đe dọa trên biển của Nga và nhu cầu Âu Châu tăng cường giám sát, hợp tác quân sự và kiểm soát an ninh hàng hải.

Tại Copenhagen, Tổng thống Emmanuel Macron giải thích rằng việc khám xét tàu Boracay “cho thấy thực tế của một hiện tượng: riêng hạm đội ma, theo ước tính của chúng tôi, đã tài trợ 40% nỗ lực chiến tranh của Nga. Có khoảng từ 600 đến 1.000 tàu như vậy chuyên chở dầu Nga, bất chấp các lệnh cấm. Đây là một yếu tố quan trọng của mô hình kinh tế Nga, và do đó, việc gây áp lực lên nó là tối quan trọng”.

Mục tiêu này rõ ràng được nhiều quan chức Âu Châu chia sẻ. Vào tháng 12, một tàu ma khác của Nga, Eagle S, bị nghi ngờ phá hoại một tuyến cáp ngầm dưới biển ở Baltic. Phần Lan đã bắt giữ chiếc tàu cho đến nay, thuyền trưởng đang chờ xét xử.

Putin: Việc Pháp Bắt Giữ Tàu Chở Dầu Boracay Là Hành Vi “Cướp Biển”

-Phản ứng về việc Hải quân Pháp bắt giữ một tàu chở dầu nghi thuộc “hạm đội ma” của Nga vào thứ Bảy (27/9) tuần trước, Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 2/10/2025, đã phủ nhận mọi sự liên quan giữa tàu này với Mạc Tư Khoa và cáo buộc Paris thực hiện “hành vi cướp biển”.

Chiếc tàu mang tên Boracay bị bắt hôm 27/9, sau khi hải quân Pháp phát giác “các điểm bất thường liên quan đến quốc tịch của tàu” và “việc không treo cờ quốc gia”. Tàu đã được cho rời đi trong đêm 25/9 rạng sáng 26/9 và đang di chuyển về phía Tây-Nam, hướng tới Ấn Độ. Trả lời thông tấn xã AFP, một nguồn tin cho biết thuyền trưởng và thuyền phó – cả hai đều mang quốc tịch Trung Quốc – “đã được đưa trở lại tàu sau thời gian bị câu lưu”.

Phát biểu trong cuộc họp thượng đỉnh Cộng đồng Chính trị Âu Châu ở thủ đô Copenhagen của Ðan Mạch hôm 2/10, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron khẳng định việc bắt giữ tàu này thể hiện mong muốn của Paris “tăng cường áp lực lên hạm đội bóng ma, vì điều đó rõ ràng làm giảm khả năng Nga tài trợ cho cuộc chiến ở Ukraine”. Nguyên thủ Pháp cũng tuyên bố sẽ tổ chức một cuộc họp “trong vài ngày tới” với các Tổng Tham mưu trưởng, “phối hợp với NATO, trong khuôn khổ ‘Liên minh các nước tình nguyện vì Ukraine'”nhằm “vạch ra những hành động chung”.

Trong khi đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin lại cho rằng việc bắt giữ tàu Boracay là hành vi “cướp biển”. Ông nói: “Đó là hành vi cướp biển. Bởi vì tàu chở dầu bị bắt giữ trong vùng biển trung lập, hoàn toàn không có cơ sở pháp lý (để bắt giữ). Rõ ràng họ đang tìm kiếm thứ gì đó như hàng hóa quân sự, drone, hoặc những thứ tương tự. Nhưng họ đã không phát giác được gì trên tàu”. Tổng thống Putin khẳng định thêm rằng ông “không biết tàu này có liên quan đến Nga ở mức độ nào”.

Đức: Thống Nhất Chưa Hoàn Tất

-Một sự kiên quan trọng ở Âu Châu cũng được các báo quan tâm: Hôm nay là ngày kỷ niệm 35 năm thống nhất 2 miền Đông và Tây nước Đức. Tuy nhiên, giới quan sát nhận thấy dường như chừng ấy thời gian vẫn chưa đủ để hoàn tất một cuộc thống nhất đất nước.

Báo Le Fiagaro có bài phỏng vấn nhà Sử học Pháp Hélène Miard-Delacroix, một chuyên gia về Lịch sử và Văn minh Đức. Bà Hélène Miard-Delacroix giải thích rằng sự kiện thống nhất nước Đức năm 1990 được thúc đẩy bởi làn sóng dân chủ ở Đông Đức và sự tan rã dần của chính quyền cộng sản. Sau sự sụp đổ của Bức tường Bá Linh tháng 11/1989, Đông Đức tổ chức bầu cử tự do tháng 3/1990 và sáp nhập vào hệ thống kinh tế-xã hội của Tây Đức vào tháng 7.

Tinh thần ủng hộ ban đầu nhanh chóng lắng xuống khi việc chuyển đổi sang kinh tế thị trường gây thất nghiệp và phá sản, tạo ra cảm giác bị phản bội ở Đông Đức, đồng thời gây bức xúc ở Tây Đức do chi tiêu công lớn cho tái cơ cấu.

Sau 35 năm, việc hội nhập 16 triệu dân Đông Đức vào Tây Đức được xem là thành tựu lớn, nhưng cách biệt kinh tế và xã hội vẫn tồn tại: mức lương, hưu bổng, tỉ lệ việc làm và số lượng doanh nghiệp ở Đông Đức đều thấp hơn so với Tây Đức. Hiện tại, thống nhất về hành chính và kinh tế đã hoàn tất, nhưng còn cách biệt về văn hóa, giá trị và quan hệ xã hội giữa Đông-Tây.

Cùng chủ đề này, báo Libération có bài phóng sự “Thống nhất: Đông Đức còn vương vấn oán giận” cho thấy sự cách biệt giữa Đông và Tây Vẫn chưa thể san bằng.

Theo báo Libération, 35 năm sau thống nhất, các vùng của Đông Đức cũ vẫn chịu hậu quả kinh tế-xã hội: Dân số giảm, thu nhập thấp hơn Tây Đức, nhiều vị trí quan trọng do người phía Tây nắm giữ, và cảm giác mất chủ quyền vẫn tồn tại. Mặc dù cơ sở hạ tầng được cải thiện, tình trạng bất bình đẳng và hoài niệm về “thời Đông Đức” càng làm tăng thêm nỗi thất vọng.

Thực trạng này tạo điều kiện cho sự trỗi dậy của cực hữu, như đảng Afd khai thác tâm trạng này của người dân phía Đông để thu hút cử tri, đặc biệt là giới trẻ. Khoảng cách chính trị giữa Đông và Tây Đức vẫn sâu sắc, khiến “bức tường” Bá Linh, một biểu tượng lịch sử, giờ trở thành rào cản ý thức hệ trong nước Đức thống nhất.

Kỷ Niệm 35 Năm Tái Thống Nhất Đông-Tây: Giới Trẻ Đức Vẫn Khó Vượt Qua Những Rào Cản Khác Biệt

(Hình AFP – Gilles Leimdorfer: Những người trẻ mừng ngày thống nhất nước Đức trước cổng Brandebourg, Bá Linh, thủ đô của Đức, ngày 3/10/1990.)

-Hôm 3/10/2025, Đức kỷ niệm 35 năm tái thống nhất đất nước, khi Đông và Tây Đức chính thức hợp nhất. Lễ kỷ niệm được tổ chức tại Saarbrücken, thủ phủ của tiểu bang Saarland, nằm sát biên giới với Pháp.

Tổng thống Emmanuel Macron đã tới dự buổi lễ, đánh dấu lần đầu tiên trong vòng 20 năm có một nguyên thủ ngoại quốc tham gia sự kiện này. Các hoạt động chào mừng, các cuộc thảo luận và nhiều buổi triển lãm đã bắt đầu từ chiều 2/10 và sẽ kéo dài đến tối 4/10.

Nhưng 35 năm sau, các cuộc thăm dò cho thấy sự khác biệt giữa phía Đông và Tây vẫn còn đó, kể cả trong thế hệ trẻ, những người đã không sống qua thời gian đất nước bị chia cắt. Từ thủ đô Bá Linh của Đức, thông tín viên Pascal Thibaut của Đài Phát Thanh Quốc Tế Pháp (RFI) tường trình:

“Cứ mười người Đức thì có tới sáu người cho rằng giữa hai miền Đông-Tây tồn tại nhiều khác biệt hơn là điểm chung, trong khi cách đây vài năm, các cuộc khảo sát tương tự cho ra kết quả cân bằng hơn. Có thể nhiều người nghĩ rằng thế hệ trẻ sẽ vượt qua những rào cản này dễ dàng hơn, nhưng thực tế thì những khác biệt đó vẫn tồn tại từ trong cuộc sống gia đình ra xã hội.

Nora Zabel, 29 tuổi, sinh ra ở nơi trước đây là Cộng hòa Dân chủ Đức (Đông Đức), mới cho xuất bản trong tuần này cuốn sách mang tên “Thống nhất nhưng chia rẽ”, nói về thế hệ Z ở Đức. Cô nói: “Có những khác biệt về văn hóa thường không mấy được quan tâm ở miền Tây. Chúng tôi lớn lên trong sự khác biệt. Chúng tôi có xu hướng dần xa cách nhau hơn. Ở miền Đông, một số người khẳng định: chúng tôi khác biệt và chúng tôi không để ai áp đặt cách suy nghĩ của mình”.

Một số người trẻ sinh ra sau ngày tái thống nhất nước Đức vẫn tự nhận mình là người miền Đông, có lẽ bị ảnh hưởng bởi những oán giận của cha mẹ họ, những người cảm thấy mình là công dân hạng hai, bị hiểu lầm và quyền lợi không được chú ý. Cuốn sách mang tên “Oststolz / Niềm tự hào miền Đông” của Alexander Prinz, một người trẻ có sức ảnh hưởng, cũng vừa được phát hành. Anh Prinz nói: “Tôi tự hào về những gì người Đức ở miền Đông đã đạt được kể từ sau ngày tái thống nhất. Tôi tin rằng ở đây, miền Đông, chúng tôi có mọi lý do để tự hào. Thế hệ của chúng tôi cần điều đó để tiếp nối ngọn đuốc của cha mẹ”.

Phe cực hữu đạt được mức ủng hộ cao kỷ lục ở vùng Đông Đức trước đây và đang tận dụng tối đa đặc thù này của người miền Đông”.

Pháp Điều Tra Tàu “Ma” của Nga, Bắt Giữ Hai Thủy Thủ

(Ảnh AFP – Damien Meyer, minh họa: Tàu chở dầu Pushpa, còn được biết dưới tên Boracay, thuộc đội “tàu ma” chở dầu Nga.)

-Tàu chở dầu Boracay làm gì ở ngoài khơi Pháp? Ngày 2/10/2025, viện Công tố thành phố Brest, ở miền Tây Pháp, đã quyết định kéo dài thời hạn câu lưu hai thủy thủ của chiếc tàu bị tình nghi là thuộc đội tàu “ma” của Nga, xuất hiện ngoài khơi Đan Mạch từ ngày 22-25/9, khi nước này báo động các vụ xâm nhập bằng drone.

Tàu Boracay, còn có tên là Pushpa, từng nhiều lần đổi tên, đang bị Liên Hiệp Âu Châu (EU), Gia Nã Ðại, Thụy Sĩ, Tân Tây Lan và Anh Quốc trừng phạt vì tham gia vào đội tàu được Mạc Tư Khoa sử dụng để lách lệnh trừng phạt của phương Tây đối với hoạt động buôn bán dầu của Nga.

Vào khoảng 17 giờ ngày 28/9, chiếc tàu dài 244 mét, hiện treo cờ Benin, neo đậu ở vùng biển quốc tế, giáp với lãnh hải Pháp, gần khu điện gió Saint-Nazaire. Viện kiểm sát Brest đã mở điều tra về hành vi “không cung cấp bằng chứng về quốc tịch/cờ tàu” và “từ chối tuân lệnh”, “vi phạm hàng hải” sau khi được Bộ Tư lệnh Hải quân báo cáo ngày 29/9.

Lệnh câu lưu hai người tự nhận là thuyền trưởng và thuyền phó được ban hành ngày 30/9 và được gia hạn vào hôm 1/10. Theo một nguồn tin quân sự của thông tấn xã AFP, đến sáng 2/10, các quân nhân Pháp “vẫn có mặt trên tàu” Boracay.

Hiện tại, cuộc điều tra chưa trực tiếp giải quyết những nghi ngờ rằng tàu Boracay có thể đã được sử dụng làm “bệ phóng” các drone gần đây khiến hoạt động hàng không của Đan Mạnh bị gián đoạn.

Pháp: Tân Thủ tướng Tiếp Tục Tìm Thỏa Hiệp

-Ngày biểu tình phản đối chính phủ tại Pháp hôm 2/10/2025 theo lời kêu gọi của các nghiệp đoàn là tựa lớn trang nhất của báo L’Humanité: “Trên đường phố, nỗi khát khao công bằng xã hội”. Nhật báo thiên tả Libération dành chủ đề chính để giới thiệu về thuế Zucman, sắc thuế 2% đánh vào các tài sản lớn nhất nước Pháp, đã trở thành một biểu tượng chính của cuộc tranh đấu của các nghiệp đoàn.

Nhật báo Công giáo La Croix dành hồ sơ chính để giải thích rõ về “phiếu lương”, tờ giấy mà theo tờ báo đã in đậm những dấu ấn của “mô hình xã hội Pháp”, dựa trên tình đoàn kết. Điều mà đông đảo người dân Pháp giờ đây không hiểu.

Nhật báo kinh tế Les Echos cũng dành tựa lớn trang nhất cho vấn đề “Thuế: Những gì mà tân Thủ tướng Le Cornu đang chuẩn bị”. Tìm được các biện pháp cho phép thu được khoảng 10 tỉ Euro là cách mà chính phủ hy vọng có thể đạt được một thỏa hiệp với đảng Xã hội, mà nếu không có, chính phủ thiểu số của ông Lecornu sẽ dễ dàng bị lật đổ.

Về vấn đề ngân sách của nước Pháp, trang nhất báo Le Monde nói đến đề nghị của nghị sĩ cánh trung Charles de Courson về “4 khoản miễn thuế lớn”, nếu thay đổi, có thể mang lại các nguồn thu cho ngân sách. Trong số đó có biện pháp giảm thuế đối với những người sử dụng lao động tại gia đình, được lập ra từ năm 1991. Theo báo cáo của dân biểu nói trên, khoản tiền miễn giảm thuế, tổng cộng lên đến 6,9 tỉ Euro, được coi là chủ yếu có lợi cho tầng lớp thu nhập cao nhất: “10% dân Pháp thuộc nhóm có thu nhập cao nhất được hưởng đến 45% tổng số tiền này”.

Theo báo Le Monde, trong lúc tân Thủ tướng tiếp tục “tìm đường để ngân sách mới được thông qua”, nhiều đảng đối lập cho rằng, trong tình trạng bế tắc hiện nay, “không tránh khỏi bầu cử Quốc hội sớm”.

Venezuela Sẵn Sàng Đương Đầu Với Mỹ?

-Liên quan đến khu vực Mỹ Châu Latinh, báo Le Monde ra ngày 3/10/2025 có bài “Venezuela sẵn sàng ban bố tình trạng khẩn cấp để đối phó với các mối đe dọa từ Hoa Kỳ”

Lo ngại về một cuộc leo thang quân sự với Hoa Kỳ, trong nhiều tuần qua đã tiến hành một loạt cuộc biểu dương sức mạnh ngoài khơi Venezuela với lý do chống buôn bán ma túy, Tổng thống Nicolas Maduro đã tuyên bố thực hiện các biện pháp nếu áp lực gia tăng.

Tổng thống Nicolas Maduro tuyên bố Venezuela sẵn sàng áp dụng tình trạng khẩn cấp để đối phó. Biện pháp này trao cho ông quyền hạn mở rộng, bao gồm huy động quân đội, đóng cửa biên giới và kiểm soát hạ tầng chiến lược.

Căng thẳng dâng cao sau khi hải quân Mỹ tiêu diệt 3 tàu Venezuela bị cáo buộc chở ma túy, khiến 17 người thiệt mạng. Hoa Thịnh Ðốn gia tăng hiện diện quân sự tại khu vực Caribbean, đồng thời cân nhắc chiến lược “mạnh tay” nhằm buộc Maduro rời khỏi quyền lực.

Caracas tố Hoa Kỳ tìm cách chiếm đoạt dầu mỏ và khoáng sản, trong khi phe đối lập trong nước bị đe dọa truy tố vì ủng hộ hành động quân sự từ bên ngoài. Các tổ chức nhân quyền cảnh báo tình trạng khẩn cấp có thể dẫn tới đàn áp đối lập và quân sự hóa xã hội.

Chính Phủ Nam Hàn Thừa Nhận Trách Nhiệm Trong Các Vụ Lạm Dụng Về Nhận Con Nuôi

(Hình AP – Kim Hong-Ji: Tổng thống Nam Hàn Lee Jae Myung. Ảnh chụp ngày 1/10/2025.)

-Hơn 140.000 trẻ em Nam Hàn đã được nhận làm con nuôi ở ngoại quốc từ năm 1955 đến 1999. Ngày 2/10/2025, lần đầu tiên chính phủ Nam Hàn chính thức thừa nhận trách nhiệm về tình trạng lạm dụng này sau khi kết quả một cuộc điều tra độc lập cáo buộc chính phủ đã tạo thuận lợi cho hoạt động nói trên, kể cả gian lận về giấy tờ của trẻ mồ côi, trẻ không có người giám hộ.

Trong thông cáo, Tổng thống Lee Jae Myung thừa nhận: “Nhà nước đã không làm tròn trách nhiệm. Nhân danh nước Đại Hàn Dân Quốc, tôi xin gửi lời xin lỗi chân thành và những lời an ủi tới những người được nhận làm con nuôi ở ngoại quốc, tới gia đình nuôi cũng như tới gia đình ruột thịt của họ, những người đã phải chịu đau khổ”.

Tháng 3/2025, sau một cuộc điều tra độc lập kéo dài 2 năm 7 tháng, Ủy ban Sự thật và Hòa giải Nam Hàn đã công bố một kết luận mang tính lịch sử, cáo buộc chính phủ Nam Hàn đã tạo thuận lợi cho việc nhận con nuôi, thông qua các hành vi gian lận, bao gồm “đăng ký gian lận trẻ mồ côi, làm giả danh tính và thiếu theo dõi đầy đủ cha mẹ nuôi”.

Theo thông tấn xã AFP, cuộc điều tra đã được tiến hành do sức ép của nhiều người Nam Hàn được nhận làm con nuôi ở ngoại quốc đòi quyền được biết thông tin về gia đình, cha mẹ ruột. Nhiều người khẳng định mẹ ruột của họ đã bị buộc bỏ con và hồ sơ đã bị làm giả để tạo thuận lợi cho việc nhận con nuôi.

Theo báo cáo, chỉ riêng năm 1984, có tới 99% đơn xin nhận con nuôi của cha mẹ ngoại quốc đã được chấp nhận ngay trong ngày hoặc ngay hôm sau. Ngoài ra, chính quyền bị cáo buộc không quản lý chi phí nhận con nuôi để ngăn chặn việc nhận con nuôi quốc tế trở thành một ngành công nghiệp vì lợi nhuận.

Việc nhận con nuôi Nam Hàn được bắt đầu sau cuộc chiến tranh Triều Tiên (1950-1953) để đưa con lai Mỹ-Hàn ra khỏi đất nước, lúc đó đề cao đồng nhất về sắc tộc. Hoạt động này nở rộ trong thập niên 1970-1980, giúp các văn phòng địa phương thu về nhiều triệu Mỹ kim trong khi đất nước đang thoát khỏi nghèo đói và đang phát triển kinh tế.

Trong thập niên 2000, hàng năm vẫn có hàng trăm trẻ em Nam Hàn được nhận làm con nuôi ở ngoại quốc, nhưng số này không nằm trong cuộc điều tra vừa qua. Giữa tháng 7/2025, Nam Hàn đã cam kết tái cấu trúc các cơ quan đặc trách hồ sơ con nuôi và từ bỏ các văn phòng nhận con nuôi tư nhân, vốn thiếu sự giám sát của nhà nước.

Theo Yonhap News, ngày 1/10, Bộ Y tế và Phúc lợi Nam Hàn đã tuyên bố Công ước The Hague ngày 29/5/1993 có hiệu lực nhằm mục đích bảo vệ trẻ em và khuyến khích hợp tác trong các vấn đề nhận con nuôi quốc tế. Việc nhận trẻ em Nam Hàn làm con nuôi sẽ khó khăn hơn trước.

Ngân Sách Liên Bang Hoa Kỳ Tê Liệt: Trump Có Thể Lợi Dụng Để Khẳng Định Quyền Lực

-Kể từ ngày 1/10/2025, các hoạt động được xếp vào nhóm “không thiết yếu” của chính quyền Liên bang Hoa Kỳ bị đình chỉ do việc lưỡng đảng không đạt được thỏa thuận về Ngân sách.

Nhật báo kinh tế Pháp Les Echos chú ý đến việc Tòa Bạch Ốc đe dọa sử dụng tình trạng “ngân sách tê liệt” để thực thi chính sách cắt giảm mạnh nhân sự của bộ máy công chức, điều mà ông Trump đã chủ trương từ lâu nay.

Các nghị sĩ đảng Dân chủ, khi chọn con đường chống lại Dự thảo Ngân sách của phe Cộng hòa, có nguy cơ bị rơi vào thế kẹt. Thượng nghị sĩ bang Maine, Augus King, cảnh báo “thay vì chống lại Trump, trên thực tế, chúng ta đang mang lại cho ông ta nhiều quyền lực hơn”.

Việc chính quyền liên bang Hoa Kỳ bị tê liệt, kể từ ngày 1/10, sau khi Quốc hội không thông qua ngân sách dường như không gây nhiều chú ý bằng hành xử ngày càng “độc đoán” của Tổng thống Hoa Kỳ, cụ thể như với cuộc họp 800 tướng lĩnh hôm thứ Ba 30/9, được bất ngờ triệu tập mà không rõ lý do.

Bài xã luận của báo Les Echos khẳng định diễn văn của Trump trước các tướng lĩnh cao cấp nhất vừa qua cho thấy “một bước đi xa hơn trong hành xử độc đoán”. Theo Trump, các thành phố Hoa Kỳ cần được dùng làm “địa bàn huấn luyện” cho các quân nhân trong cuộc chiến chống lại “những kẻ thù nội địa”, như dân nhập cư, đối lập và báo chí. Theo báo Les Echos, đây rõ ràng là một hành xử của Tổng thống Trump hướng đến “tư nhân hóa” quân đội, coi quân đội Hoa Kỳ là công cụ trong tay cá nhân nhà lãnh đạo.

Báo Le Monde có bài ghi nhận hai nét đặc biệt của cuộc họp với gần 800 Đô đốc, tướng lĩnh Hoa Kỳ. Thứ nhất là diễn đàn này đã được Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth sử dụng để đưa ra các phát biểu chống lại các giá trị “woke”, thường được coi như các giá trị thiên tả, đối nghịch với lập trường của phe cầm quyền. Thứ hai là Tổng thống Trump hướng quân đội vào cuộc chiến trong nội bộ nước Mỹ, chống lại những đối thủ bên trong.

Mỹ Thông Báo Các Biện Pháp Trừng Phạt Một Mạng Lưới Trang Bị Vũ Khí Cho Iran

(Hình REUTERS – Magnus Lejhall/TT: Bộ trưởng Tài chánh Mỹ Scott Bessent. Ảnh ngày 29/07/2025.)

-Hôm 1/10/2025, chính phủ Hoa Kỳ thông báo hàng loạt biện pháp trừng phạt nhắm vào một mạng lưới cung cấp thiết bị quân sự hỗ trợ chương trình phát triển phi đạn-đạn đạo và chiến đấu cơ của Teheran, sau khi Liên Hiệp Quốc áp dụng trở lại các biện pháp trừng phạt Iran.

Trong một thông cáo, Bộ Tài chánh Hoa Kỳ cho biết các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ nhắm vào khoảng 20 công ty và 15 cá nhân mà Hoa Thịnh Ðốn xem là “một mối đe dọa nghiêm trọng đối với các quân nhân Hoa Kỳ đóng tại Trung Đông, các tàu thương mại của Mỹ di chuyển tại các vùng biển quốc tế, cũng như các thường dân”.

Quyết định mới của Hoa Kỳ nằm trong khuôn khổ tái áp đặt các lệnh trừng phạt mà Liên Hiệp Quốc công bố trong tháng 9/2024 nhằm hạn chế các chương trình nguyên tử, phi đạn và các chương trình vũ khí khác của Iran. Bộ trưởng Tài chánh Hoa Kỳ Scott Bessent khẳng định: “Việc chế độ Iran hỗ trợ các nhóm khủng bố và tiếp tục chương trình nguyên tử là một mối đe dọa đối với an ninh của Hoa Kỳ và các đồng minh của chúng tôi trên toàn thế giới. Chúng tôi sẽ ngăn chặn Iran sở hữu những loại vũ khí cần thiết cho các mục tiêu đen tối của họ”.

Theo thông tấn xã AFP, cụ thể các biện pháp trừng phạt của Hoa Kỳ nhắm vào tập đoàn công nghiệp Shahid Hemmad của Iran, phụ trách chương trình phi đạn-đạn đạo của Teheran, cũng như tập đoàn Beh Joule Pars, bị cáo buộc mua sắm thiết bị kỹ thuật mũi nhọn, vốn bị cấm bán cho Teheran, để phục vụ tổ hợp công nghiệp-quân sự của Iran.

Các công ty và cá nhân bị Hoa Kỳ nhắm tới sẽ bị phong tỏa tài sản mà họ nắm giữ trực tiếp hoặc gián tiếp tại Hoa Kỳ. Các công ty hoặc công dân Hoa Kỳ cũng bị cấm giao dịch với các công ty và cá nhân nói trên. Lệnh cấm cũng áp dụng đối với các công ty ngoại quốc sử dụng đồng Mỹ kim trong giao dịch với các công ty và cá nhân có tên trong danh sách bị Hoa Kỳ trừng phạt.

Tổng Thống Trump: Mỹ Đang “Xung Đột Vũ Trang” Với Các Băng Đảng Ma Túy

(Hình Getty Images via AFP – Win Mcnamee: Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tại Tòa Bạch Ốc, Hoa Thịnh Ðốn ngày 29/9/2025.)

-Trong một thông báo do Ngũ Giác Đài chuyển đến Quốc hội hôm 2/10/2025, Tổng thống Donald Trump tuyên bố Hoa Kỳ đang tham gia vào một “cuộc xung đột vũ trang” chống các băng đảng buôn ma túy.

Theo thông tấn xã AFP, bức thư này, do một nguồn tin ẩn danh trong Quốc hội cung cấp, đã được công bố sau việc một số tàu quân sự được khai triển ngoài khơi Venezuela, ở vùng biển Caribbean, hồi cuối tháng 8/2025, và ít nhất 3 tàu-thuyền trong khu vực bị phá hủy, khiến ít nhất 17 người thiệt mạng. Hoa Thịnh Ðốn cáo buộc những tàu thuyền này có liên quan đến buôn bán ma túy.

Thông tín viên Vincent Souriau của Đài Phát Thanh Quốc Tế Pháp (RFI) tại Hoa Thịnh Ðốn giải thích:

“Theo thông báo gửi đến Quốc hội, Donald Trump đã, xin trích, “xác định” rằng nước ông đang can dự vào một cuộc xung đột vũ trang chống lại các nhóm phi nhà nước. Văn bản cho rằng Hoa Kỳ đã chạm đến ngưỡng ‘đáng lo ngại’ đòi hỏi phải sử dụng vũ lực, vừa để tự vệ, vừa để bảo vệ những nước khác trước điều mà Tòa Bạch Ốc mô tả là “những cuộc tấn công liên tục của các tổ chức bị xếp là khủng bố”.

Từ nhiều tuần qua, các Nghị sĩ Hoa Kỳ đã yêu cầu chính quyền Trump giải trình và đưa một cơ sở pháp lý để biện minh cho những cuộc không kích nhắm vào nhiều tàu thuyền ngoài khơi Venezuela. Nhưng các chuyên gia pháp lý vẫn hoài nghi, bởi vì, một mặt, thông báo nói trên không nêu bất kỳ tổ chức cụ thể nào và mặt khác, khó mà quy kết các băng đảng ma túy có những hành động phối hợp chống lại các lợi ích của Hoa Kỳ.

Tòa Bạch Ốc đáp lại rằng nạn buôn ma túy đang gây ra cái chết cho hàng chục ngàn công dân Mỹ mỗi năm, nhưng không cung cấp thêm chi tiết nào về cách thức mà những băng đảng đó đã sử dụng để chống Hoa Kỳ”.

Hôm 2/10, chính quyền Caracas lên án nhiều chiến đấu cơ Mỹ một ngày trước đó đã “xâm nhập trái phép” không phận Venezuela khi tiến gần cách bờ biển nước này 75 cây số.

TIN VẮN – TIN TỔNG HỢP

*

(AFP/RFI) – Anh Quốc: 2 người thiệt mạng trong vụ tấn công trước một nhà thờ Do Thái ở Manchester. Hôm 2/10/2025, Cảnh sát Anh cho biết 2 người đã thiệt mạng và 3 người khác bị thương nặng trong một vụ tấn công trước nhà thờ Do Thái tại Manchester, đúng dịp lễ chuộc tội Yom Kippur, quan trọng trong đạo Do Thái. Các nhân chứng cho biết hung thủ cầm dao và lái xe lao vào đám đông, sau đó đã bị cảnh sát bắn, trúng đạn, nhưng chính quyền vẫn chưa xác nhận liệu người đàn ông này còn sống hay đã chết. Thủ tướng Anh Keir Starmer cho biết đã khai triển thêm lực lượng bảo vệ an ninh xung quanh các nhà thờ Do Thái trên khắp cả nước.

(AFP/RFI) – Phi Luật Tân: Động đất khiến 72 người thiệt mạng. Hôm 2/10/2025, chính quyền Phi Luật Tân cho biết động đất với cường độ 6,9 độ Richter, xảy ra vào tối thứ Ba, đã khiến 72 người thiệt mạng, khoảng 300 người bị thương. Hơn 20.000 người phải đi di tản và khoảng 600 ngôi nhà đã bị phá hủy. Chính phủ của Tổng thống Marcos cho biết sẽ hỗ trợ một khoản tiền mang tính tượng trưng, khoảng 10.000 Peso (154 Euro) cho mỗi gia đình bị mất nhà sau vụ động đất.

(US Naval Institute/RFI) – Manila tịch thu drone ngầm của Trung Quốc hoạt động trong vùng biển Phi Luật Tân hồi cuối tuần qua. Hải cảnh Phi Luật Tân cho biết có các dấu hiệu của Trung Quốc trên drone này. Drone được trang bị cảm biến độ dẫn điện, nhiệt và độ sâu để phục vụ các hoạt động khảo sát Hải Dương học. Manila đã thu hồi ít nhất 5 drone ngầm có nguồn gốc từ Trung Quốc trong giai đoạn 7/2022-12/2024.

(AFP/RFI) – Do Thái sẽ trục xuất các nhà hoạt động tham gia vào đoàn tàu cứu trợ Gaza. Hôm 2/10/2025, Do Thái thông báo đã chặn 40 trong số 45 tàu của đoàn tàu Global Sumud Flotilla, muốn tiến vào Gaza để phá vỡ sự phong tỏa của Do Thái tại dải đất đang xảy ra nạn đói, theo báo cáo của Liên Hiệp Quốc. Chính phủ Do Thái cũng đã bắt giữ hàng chục nhà hoạt động và một số chính trị gia, đồng thời cho biết sẽ trục xuất họ về Âu Châu. Tuy nhiên, phát ngôn của Global Sumud khẳng định các tàu sẽ vẫn cố gắng tiếp tục hành trình. Đoàn tàu đã khởi hành hồi tháng Chín, từ Tây Ban Nha, với sự tham gia của hơn 500 nhà hoạt động, trong đó có Greta Thunberg.

(BFM TV/Sud-Ouest/RFI) – Shein thông báo mở 6 cửa hàng ở Pháp. Ngày 1/10/2025, thương hiệu giá rẻ của Trung Quốc cho biết cửa hàng đầu tiên sẽ nằm ở tầng 6 của cửa hàng BHV nổi tiếng ở Paris. Năm cửa hàng khác sẽ lần lượt được mở ở Galeries Lafayette ở các tỉnh. Công ty mẹ của Galeries Lafayette (nhưng không khai thác các cửa hàng ở tỉnh) đã từ chối để Shein đặt quầy ở Paris. Trước đó, Shein đã hợp tác với thương hiệu may mặc Pimkie. Quyết định mở 6 cửa hàng tại thương xá lớn tại Pháp từ tháng 11 có nguy cơ lại khiến ngành may mặc bất bình. Trả lời đài Franceinfo ngày 2/10, người phát ngôn của Shein France khẳng định “Shein đã tới Pháp từ năm 2018 nên không thể cáo buộc Shein mọi điều không hay liên quan đến ngành may mặc Pháp” và nhấn mạnh “chất lượng sản phẩm” luôn là “ưu tiên” của tập đoàn.

Attachments area

Preview YouTube video Poster Em Không Nghe Mùa Thu 6Preview YouTube video Poster Em Không Nghe Mùa Thu 6

VTLV Chào Cờ Tưởng Niệm SEP, 11, Trong Ngày Vu Lan

Bầu trời nắng nhẹ hôm nay

Hoa Vàng Thung Lũng mây bay lững lờ

Cộng đồng – Lạc Việt Văn Thơ

Vườn Truyền Thống Việt chào cờ nghiêm trang

Cờ Hoa sát cánh Cờ Vàng

Trong ngày Báo Hiếu Vu Lan nguyện cầu

Tháng 9, 11 buồn đau

Nén hương tưởng niệm nỗi sầu khôn nguôi

Quốc Ca Mỹ Quốc tung trời

Quốc Ca Nam Việt lời lời ngân vang

Nguyện cầu quốc thái dân an

Hoa Kỳ –  đất Việt – vô vàn quý thương

Cảm ơn nước Mỹ thiên đường

Cho dân gốc Việt bốn phương tìm về

Đơm bông kết trái đề huề

Công thành danh toại mọi bề an vui…

    Phương Hoa – SEP 6th, 2025

Sáng nay trời San Jose không có nắng.  Từng cụm mây xanh ung dung lờ lượn bên trên bầu trời khu Vườn Truyền Thống Việt che khuất cả ánh mặt trời, như thể đang bảo vệ cho các bông hồng xinh đẹp trong những chiếc áo dài Việt Nam truyền thống khỏi sự chòng ghẹo của tia cực tím làm hỏng những làn da mịn màng.

Bãi đậu xe khu này rất rộng rãi, bao bọc xung quanh bởi nhiều cụm cây xanh mát mắt.  Những chiếc xe dừng lại, những “mảnh da vàng đầu đen” bước xuống xe, kẻ vào người ra, thật là tấp nập.  Ai nấy đều ăn mặc đẹp, lịch sự, cùng với vẻ mặt thật trang nghiêm.  

Tôi và chàng xã đến từ Vùng Bay Area, cách San Jose hơn một giờ lái xe.  Thực ra “Lễ Thượng Kỳ Mỹ Việt Mỗi Đầu Tháng” tại Vườn Truyền Thống Việt đã có lâu rồi, kể từ khi hoàn thành Tượng Đài Quân Nhân Việt Mỹ.  Và anh Lê Văn Hải, Hội Trưởng hội Văn Thơ Lạc Việt của chúng tôi là một trong những người có công lớn trong việc xây dựng tượng đài.   Mỗi lần cộng đồng Việt Nam tổ chức chào cờ, anh Hải đều có thông báo mời các thành viên.  Nhưng vì ở xa, nên tôi chưa lần nào đến tham gia.  Đây là lần đầu tiên tôi đến dự, vì lần này có nhiều lý do đặc biệt. 

*Thứ nhất, đây là Tháng 9, là dịp Thượng Kỳ Tưởng Niệm 9/11, ngày đau thương của nước Mỹ, bọn khủng bố dã man đã cướp đi hai nghìn sáu trăm mạng người vô tội, để lại một vết thương đau đớn không bao giờ lành cho toàn dân tộc Hoa Kỳ.

*Thứ hai, ngày chào cờ, lại đúng vào ngày Rằm Tháng Bảy, Vu Lan Báo Hiếu. Anh Hải muốn vinh danh tất cả những bậc sinh thành, nhất là những người Mẹ trong Văn Thơ Lạc Việt và những người Mẹ trong cộng đồng Việt Nam. Dù anh không phải người Đạo Phật, nhưng tâm anh rất thiện lành, hòa đồng với mọi tôn giáo khác. Tôi cảm động vô cùng khi nhìn hình bé “Cháu cục cưng của ông ngoại Hải” đến chùa quỳ nghe kinh cùng người lớn. Nhìn bé đáng yêu khôn tả.

*Thứ ba, là từ lời mời rất xúc động của Hội Trưởng VTLV, “chàng Không Quân” Lê Văn Hải, “Lễ Thượng Kỳ đặc biệt này, là do Văn Thơ Lạc Việt trân trọng tổ chức (lần đầu tiên), không đơn thuần là nghi lễ kéo cờ…Mà là một lời tri ân từ trái tim, từ cộng đồng người Việt San Jose– dành cho những anh hùng không tên, những người lính cứu hỏa, cho những người ra đi không một lời từ biệt… và cho một thế giới đã thay đổi mãi mãi, sau buổi sáng lịch sử hôm ấy.”

Tham dự buổi lễ hôm nay gồm có dân biểu Biên Đoàn, Lực lượng Cảnh sát và Cứu hỏa thành phố San Jose, Đoàn Hướng Đạo, Võ đường Thần Phong, Lực Lượng Sĩ Quan Thủ Đức, nhà báo Huỳnh Lương Thiện, cùng nhiều nhà truyền thông, học giả, và văn thi sĩ địa phương cũng như các nơi khác về.

Để thêm phần trang trọng, sau các thủ tục chào cờ, kéo cờ, và phút mặc niệm, các môn sinh võ đường Thần Phong đã ra biểu diễn nhiều màn võ thuật rất độc đáo, rất chuyên nghiệp, cho dù cả các cháu ở lứa tuổi nhỏ nhìn dễ thương vô cùng. Mọi người ai nấy ngồi xem im lìm như nín thở và rồi những tràng pháo tay vang dậy để khuyến khích các em..

Các món giải khác và ăn vặt cũng được ban tiếp tân chuẩn bị thật chu đáo.  Còn có mục “bì đỏ lì xì” của anh Hải tặng các bà Mẹ, và rồi còn … tặng cả các ông!  Anh Hải nói tặng quà cho mọi người mua số Lô Tô hiện tại đã lên một tỷ mấy rồi!

Nhóm VTLV 9 người góp hết bì lì xì lại giao cho thầy Thái Phạm đi mua số.  Giờ chót, tôi chợt nhớ tới anh Hải và chạy đi kiếm thì anh đã đi mất tiêu, nên tôi kêu thầy Thái “cho anh Hải hùn vốn” cùng mọi người mua vé số để “hưởng phước ké” từ tấm lòng lương thiện của anh, biết đâu cả nhóm sẽ thành…tỷ phú! Vậy là vé số hôm nay bán thêm được 10 người của VTLV.  Anh Hải và mọi người nhớ dò vé số nhé! Biết đâu!

Lần đầu tiên tôi đi dự một buổi Lễ Thượng Kỳ mà lại do VTLV tổ chức, đầy xúc động. Cảm ơn anh Lê Văn Hải và tất cả những vị có công trong việc xây dựng Tượng Đài Mỹ Việt để bà con cộng đồng Việt có nơi để “về”, để tưởng nhớ, và tri ân những anh hùng tử sĩ Việt Mỹ đã vì đất nước, vì hai chữ tự do mà hy sinh…  

Phương Hoa

Mùa thu lại về!

Những ngọn gió mát mang theo hương lá khô lay nhẹ từng cành cây, và không gian như đắm chìm trong sắc vàng của những buổi chiều êm ả.

Trong không khí se lạnh ấy, xin trân trọng kính mời quý thân hữu cùng hòa mình vào một buổi chiều nhạc đặc biệt – nơi âm nhạc và thiên nhiên giao hòa, nơi những bản nhạc về mùa thu sẽ đưa chúng ta trở về với những ký ức luyến nhớ.

Hãy đến và cùng nhau thưởng thức những giai điệu bất hủ, để mỗi nốt nhạc là một chiếc lá vàng rơi nhẹ vào tâm hồn, mang theo bao điều đẹp đẽ của mùa thu – mùa của sự trầm lắng và thơ mộng. 

Chưa Bao Giờ Có Tin Vui Như Thế! “Cơ Hội Vàng!” Khác Gì Trúng Số! Cho Bệnh Nhân Mỹ! Thuốc Kê Toa Sẽ Giảm Giá Mạnh, Bán Trực Tiếp Cho Bệnh Nhân! Áp Dụng Vào Năm Tới!

Một thay đổi lịch sử đang đến gần: Nhiều tập đoàn dược phẩm hàng đầu thế giới như Pfizer, Sanofi, Eli Lilly, Novo Nordisk, AstraZeneca, Novartis, Roche… vừa đồng loạt công bố kế hoạch giảm giá thuốc mạnh mẽ và bán trực tiếp cho bệnh nhân Mỹ, bỏ qua khâu “trung gian” ăn lời khủng khiếp, vốn khiến giá thuốc cao ngất ngưởng!

Từ đầu năm tới, 2026, Chính phủ Hoa Kỳ sẽ ra mắt trang web TrumpRx.gov, để bệnh nhân mua thuốc với giá ưu đãi, không cần qua bảo hiểm hay nhà thuốc trung gian.
-Sanofi (Pháp): Insulin chỉ còn 35 USD/tháng, áp dụng cho mọi bệnh nhân có toa, bất kể có bảo hiểm hay không.
-Novo Nordisk (Đan Mạch): Thuốc tiểu đường Ozempic bán trực tiếp với giá 499 USD/tháng, rẻ hơn nhiều so với giá thị trường.

-Eli Lilly (Mỹ): Bán trực tiếp thuốc giảm cân Zepbound qua website riêng.
-AstraZeneca (Anh): Giảm tới 70% giá thuốc tiểu đường và hen suyễn.
-Pfizer (Mỹ): Cam kết bán thuốc trong chương trình Medicaid bằng giá các nước phát triển khác, đồng thời đầu tư lớn vào sản xuất trong nước.
-Sanofi, Roche, Novartis… cũng lần lượt tung các gói giảm giá, mở nền tảng bán trực tiếp, giúp bệnh nhân tiết kiệm từ 50% – 90% chi phí thuốc kê toa.

Theo sắc lệnh hành pháp mới, nếu các công ty dược không thực hiện đúng cam kết, chính phủ sẽ áp thêm thuế và cho phép nhập khẩu thuốc giá rẻ để bảo vệ bệnh nhân

Ý Nghĩa Tin Vui Này!

Đây là tin cực vui cho hàng triệu người Mỹ – đặc biệt là những bệnh nhân nan y, hay phải dùng thuốc dài hạn. Nếu trước đây một mũi thuốc ở Mỹ có giá 1.300 USD, trong khi tại Anh chỉ 88 USD, thì sắp tới, khoảng cách phi lý này sẽ được xóa bỏ.

Bệnh nhân sẽ mua thuốc trực tiếp, giá giảm mạnh, không lo bảo hiểm hay thủ tục rườm rà – một bước ngoặt lịch sử giúp người dân tiếp cận y tế công bằng hơn.

Có thể nói, đây là “cơ hội vàng!” như trúng số! cho những người đang chống chọi bệnh tật: Thuốc rẻ hơn, dễ mua hơn, và cơ hội sống được nới rộng từng ngày.

Tù Nhân Lương Tâm Vương Văn Thả, Mang Nhiều Dấu Hiệu Bị Đánh Đập, Tra Tấn Cho Đến Chết!

Dựa trên các hãng thông tấn quốc tế: Reuter, CBS News,… có thể tổng hợp và đi đến kết luận rằng, cái chết của tù nhân lương tâm, tín đồ Phật Giáo Hòa Hảo hiền hòa Vương Văn Thả, mang nhiều dấu hiệu bị đánh đập, tra tấn đến chết! thay vì cái gọi là “tự tử” như phía trại giam An Phước thông báo. Xin được trình bày rõ theo ba phần:

1. Những mâu thuẫn trong thông báo từ phía nhà cầm quyền

•Thông báo chậm trễ và mơ hồ: Gia đình chỉ được báo miệng sau nhiều ngày, không có giấy tờ chính thức, không có chứng cứ y tế, không có báo cáo khám nghiệm tử thi.

•Nguyên nhân “tự tử” không thuyết phục: Ông Thả đã kiên cường đấu tranh nhiều năm, nổi tiếng là người không khuất phục. Giả thuyết ông tự kết liễu trong tù hoàn toàn trái ngược với tính cách và tinh thần đấu tranh kiên định của ông.

•Vi phạm luật pháp hiện hành: Theo Điều 61, 62 của Luật Thi Hành Án Hình Sự 2019, trại giam phải cho gia đình nhận xác nếu có yêu cầu. Nhưng thay vào đó, họ tự ý chôn cất trong nghĩa trang nội bộ, hành động này vi phạm trắng trợn luật pháp Việt Nam.

2. Những dấu hiệu cho thấy có tra tấn, bạo hành

•Che giấu thi thể: Trại giam từ chối bàn giao xác, nghĩa là có điều khuất tất. Đây là cách làm thường thấy trong các vụ tù nhân bị đánh đập hoặc tra tấn đến chết.

•Tiền lệ nhiều vụ tương tự: Các trường hợp Đào Quang Thực (2019), Đỗ Công Đương (2022), hay tử tù Lê Văn Mạnh (2023) đều cho thấy mẫu số chung: tra tấn, thiếu chăm sóc y tế, và che giấu thông tin khi tù nhân chết.

•Dư luận và nhân chứng gia đình: Chính con gái ông Thả, bà Vương Ngọc Thảo, khẳng định gia đình không hề tin nguyên nhân “tự tử”. Cái chết được dư luận trong và ngoài nước đánh giá là “bất minh” và “bị dập chết trong tù”.

3. Kết luận

Từ các dữ kiện:

•Cái chết đột ngột, thiếu minh bạch.

•Thi thể bị giấu, gia đình không được tiếp cận.

•Vi phạm luật pháp quốc nội và công ước quốc tế.

•Có tiền lệ nhiều tù nhân lương tâm Việt Nam chết, trong hoàn cảnh bị tra tấn tương tự.

Có nhiều bằng chứng vững chắc để đi đến kết luận: Ông Vương Văn Thả đã bị, đánh đập đến chết trong trại giam An Phước.

Đây không chỉ là cái chết oan ức của một tù nhân lương tâm, mà còn là tội ác nghiêm trọng của nhà cầm quyền CSVN đối với quyền con người, quyền tự do tín ngưỡng và nhân phẩm cơ bản của công dân.

KHÁNG THƯ

Của Hội Truyền Thông Người Việt Bắc California: Cực lực lên án Cộng sản Việt Nam, tra tấn dã man, tù nhân lương tâm, tín đồ Phật Giáo Hòa Hảo cho đến chết!

-Chúng tôi, trong Hội Truyền Thông Người Việt Bắc California, vô cùng phẫn nộ và đau xót, trước cái chết tức tưởi của ông Vương Văn Thả – một cư sĩ Phật Giáo Hòa Hảo hiền lành thuần túy, một nhà tranh đấu kiên cường cho tự do, dân chủ và nhân quyền tại Việt Nam.

Tội ác chà đạp công lý

Ngày 23 tháng 1 năm 2018, Tòa án Nhân dân tỉnh An Giang đã ngang nhiên tuyên án 12 năm tù đối với ông Vương Văn Thả, theo điều 88 Bộ Luật Hình sự cộng sản, với cáo buộc “Tuyên truyền chống Nhà nước!”.

•Con trai ông, anh Vương Thanh Thuận, bị kết án 7 năm tù.

•Hai người cháu, Nguyễn Nhật Trường và Nguyễn Văn Thượng, đều bị kết án 6 năm tù.

Đây là một bản án bất công, phi pháp, phi nhân, được dựng nên trong một phiên tòa trá hình, nơi bị cáo không hề được quyền tiếp cận luật sư, công chúng bị ngăn cấm tham dự, và bản án đã được định sẵn bởi nhà cầm quyền.

Trong suốt quá trình, ông Vương Văn Thả đã phản kháng mạnh mẽ, tố cáo sự gian trá, đòi công lý, đòi có luật sư quốc tế. Nhưng đáp lại, ông chỉ nhận được bạo lực, bị khống chế, cô lập và bỏ tù.

Cái chết trong ngục tù cộng sản!

Sau nhiều năm bị giam cầm trong ngục tù cộng sản – nơi vốn được dùng như công cụ khủng bố tinh thần, tra tấn thể xác để dập tắt tiếng nói đối kháng – ông Vương Văn Thả đã chết một cách mờ ám, đầy uẩn khúc!

Cái chết của ông là một bản án nhức nhối cho lương tâm nhân loại, một bằng chứng không thể chối cãi về bản chất tàn bạo, vô nhân tính và hèn hạ của chế độ CS Hà Nội.

Lời tố cáo và kêu gọi

Trước sự kiện đau thương này, chúng tôi:

•Cực lực tố cáo và lên án Cộng sản Việt Nam đã tra tấn, đàn áp, hành hạ tù nhân lương tâm đến chết.

•Khẩn thiết kêu gọi các tổ chức nhân quyền quốc tế hãy mở cuộc điều tra độc lập, về cái chết của ông Vương Văn Thả.

•Kêu gọi Chính phủ Hoa Kỳ và các quốc gia dân chủ, hãy áp lực chế độ Hà Nội, buộc họ phải chấm dứt tình trạng đàn áp tôn giáo, tra tấn tù nhân và giết người bịt miệng những tiếng nói tự do.

•Kêu gọi đồng bào trong và ngoài nước hãy hiệp thông, tiếp tục cất cao tiếng nói đấu tranh, để máu oan không đổ xuống vô ích.

Kết luận

Cái chết của ông Vương Văn Thả, không chỉ là nỗi đau của gia đình, không chỉ là mất mát của tín đồ Phật Giáo Hòa Hảo, mà còn là vết thương chung của dân tộc Việt Nam. Nó khắc sâu vào lịch sử như một lời tố cáo đanh thép: chế độ cộng sản là kẻ thù của nhân quyền, công lý và phẩm giá con người!

Chúng tôi, những người làm truyền thông, có bổn phận lên tiếng, thay cho những nạn nhân bị bịt miệng, không thể nói! Long trọng tuyên bố: Kháng thư này là tiếng chuông báo động, là bản án của lương tri, dành cho tội ác man rợ của Cộng sản Việt Nam!

San Jose, California – Ngày 3 tháng 10 năm 2025

Thay mặt Hội Truyền Thông Người Việt Bắc California

Lê Văn Hải

Bắc Cali: Chuyện Lạ – Cảnh Sát Chặn Taxi Phạm Luật Ngay Trước Mặt! Nhưng Không Thể Phạt! Tại Sao?

SAN BRUNO, Bắc California – Một tình huống hi hữu, lần đầu tiên xảy ra trong đời sống: cảnh sát chặn xe vi phạm ngay trước mặt, nhưng… không thể viết giấy phạt!

Sáng sớm Thứ Bảy tuần trước, trong lúc thực hiện chiến dịch kiểm tra tài xế say rượu và ma túy, cảnh sát thành phố San Bruno chứng kiến một chiếc taxi tự lái Waymo, quay đầu xe ẩu tả ngay trước mặt họ! Lập tức, xe tuần cảnh bật đèn hú, ra hiệu dừng lại. Nhưng khi tiến đến kiểm tra, cảnh sát… “cứng họng”: chiếc taxi hoàn toàn không có tài xế!

Sở Cảnh Sát San Bruno (SBPD) cho biết: “Chúng tôi không thể lập biên bản, vì trong sổ phạt, cũng không có ô nào, ghi phạt cho ‘robot’ cả!” Hình ảnh cảnh sát viên nhìn vào chiếc xe trống trơn, đã được đăng kèm trên Facebook của SBPD, gây xôn xao dư luận! Phản ảnh sự bất công, người thì bị phạt! Xe Robot thì được tha!

Waymo – công ty con của Alphabet (Google) – xác nhận họ đã được cảnh sát báo tin và đang rà soát sự việc. “Chúng tôi cam kết cải thiện mức độ an toàn thông qua những kinh nghiệm này,” phát ngôn viên Waymo cho hay.

Waymo hiện đang vận hành dịch vụ taxi tự lái tại Phoenix (Arizona), Los Angeles, San Francisco, và một số thành phố phụ cận như San Bruno.

Lời Bàn Về Bản Tin:

-Thế là thời đại mới đã thật sự gõ cửa! Ngày xưa, cảnh sát đau đầu vì tài xế say xỉn, lạng lách; nay thì… đau đầu vì chẳng có ai để mà viết biên bản. Hóa ra, robot không biết “xin xỏ,” cũng chẳng cần “xuống xe trình bằng lái.” Một cú quay đầu ẩu, mà cảnh sát chỉ còn biết… quay đầu gãi tai!

Đây mới chỉ là màn mở đầu cho kỷ nguyên: cảnh sát phải đối diện với robot thay vì con người. Biết đâu một ngày không xa, “tòa án” cũng sẽ phải nghĩ cách xử… trí tuệ nhân tạo! Lúc đó, ai biết được, luật sư sẽ tranh cãi với… phần mềm nâng cấp mới nhất?

Tin Quốc Tế Đó Đây

***

Khởi Động Chiến Tranh Nhưng Không Thắng Nổi Ukraine, Nga Xuống Dốc Trên Trường Quốc Tế

(Hình REUTERS – Thomas Peter: Một người đứng trên nóc một tòa nhà dân cư bị phá hủy trong đợt Nga oanh tạc bằng drone và phi đạn vào thủ đô Kiev của Ukraine ngày 28/9/2025.)

-Theo báo Le Figaro ngày 30/9/2025, Vladimir Putin đã sai lầm khủng khiếp khi tháng 2/2022 đã chọn quyền lực cứng thay vì quyền lực mềm. Trước cuộc xâm lăng Ukraine, Nga vẫn còn được tôn trọng tại Âu Châu, kinh doanh phát đạt, và không phải quỵ lụy Trung Quốc.

Quốc gia Moldova nhỏ bé 2.400.000 dân trên diện tích 33.000 cây số vuông lâu nay vẫn có một số đáng kể cư dân mang tâm trạng hoài nhớ Liên Xô cũ, nhất là ở Transnistria, nhưng cuộc xâm lăng tàn bạo vào nước láng giềng Ukraine đã khiến nhiều công dân Moldova thay đổi ý kiến. Liệu Moldova có nguy cơ bị “quái vật” Nga nuốt chửng hay không? Tác giả cho rằng không, vì nước này may mắn không có biên giới trực tiếp với Nga.

Trên lý thuyết thì Moldova nhiều rủi ro hơn các nước Baltic vì không phải là thành viên NATO hay EU, nhưng về địa lý, một khi Ukraine còn kháng cự được Nga thì Moldova vẫn an toàn. Cuộc bầu cử Moldova cho thấy sai lầm khủng khiếp của Putin, khi tháng 2/2022 đã chọn quyền lực cứng thay vì quyền lực mềm. Nếu Tổng thống Nga không dùng vũ lực với nước láng giềng anh em, ảnh hưởng Ðiện Cẩm Linh nay sẽ lớn gấp trăm lần ở hai bên bờ sông Dniepr, Dniestr, và thậm chí Danube. So sánh với mùa Hè 2021, Nga đã yếu hẳn đi.

Báo Le Figaro nhắc lại, ngày 20/8/2021, bà Angela Merkel chuẩn bị rời chức Thủ tướng Đức sau 16 năm cầm quyền, nhất định đến Mạc Tư Khoa để chào từ biệt Putin. Hai tháng trước đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden trao đổi với Putin ở Geneva, và còn đồng ý rút lại lệnh phủ quyết dự án Nord Stream đưa khí đốt Nga sang Đức. Đó là thời kỳ mà Nga vẫn còn được tôn trọng tại Âu Châu, tiến hành những vụ làm ăn béo bở, và không phải quỵ lụy Trung Quốc. Khi một quốc gia khởi động chiến tranh mà không có khả năng chiến thắng, thì ảnh hưởng quốc tế luôn bị suy sụp nặng nề.

Về kinh tế, báo Les Echos cho biết “Nga cắt giảm các chi tiêu không thiết yếu để cứu vãn ngân sách quân sự”. Hôm thứ Hai (29/9), Thủ tướng Mikhail Michoustine đã trình ra trước Douma tức Quốc hội Nga, thực ra chỉ là bù nhìn, các biện pháp chính cho kế hoạch 2026. Tỉ lệ lạm phát đã lên đến 8,2%, gấp đôi so với mục tiêu 4%.

Thâm hụt ngân sách dự báo 2% GDP trong năm 2026 tới, tuy không nhiều so với phương Tây, nhưng rất lớn đối với một quốc gia không còn khả năng nhận được nguồn tài chánh từ phương Tây, trong khi giai cấp trung lưu Nga chừng như không có ý định đầu tư vào trái phiếu quốc gia. Thâm thủng của liên bang lên đến 4.880 tỉ Rúp (61,1 tỉ Mỹ kim). Giá dầu giảm, doanh thu dầu khí sụt mất 21%, đồng Rúp tăng, lãi suất quá cao ảnh hưởng tăng trưởng. Chính quyền đành phải cắt giảm chi tiêu cho giáo dục, y tế, an sinh xã hội, bảo vệ môi trường.

Không Thắng Được Trên Chiến Trường, Ðiện Cẩm Linh Khủng Bố Thường Dân Ukraine

-Về cuộc chiến tranh ở Ukraine, tác giả Renaud Girard trên báo Le Figaro nhận định, không có gì chắc chắn rằng cuộc oanh tạc đại quy mô đêm 27 rạng 28/9 có thể mang lại thắng lợi quân sự cho Ðiện Cẩm Linh – một cuộc xâm lăng không phận với 600 drone.

Đó chỉ là công cụ chiến tranh tiêu hao của Vladimir Putin, nhằm làm mất tinh thần người dân nước láng giềng. Nhưng chiến lược này có vẻ không thành công, đại đa số người Ukraine không chấp nhận từ bỏ tự do độc lập, và vẫn tin tưởng vào Tổng thống Volodymyr Zelensky.

Bên ngoài biên giới, quân Nga tiến vô cùng chậm, trong nước, Nga không thể ngăn được các drone Ukraine phá hủy lần lượt các cơ sở năng lượng, từ nhà máy lọc dầu đến trạm bơm của các đường ống dẫn. Trên Hắc Hải, các chiến hạm Nga phải rời cảng Sebastopol để ẩn náu tận Abkhazie vì sợ drone hải chiến của Kiev. Tóm lại, nước Nga của Putin còn quá xa giấc mơ chinh phục Odessa, cắt đứt lối ra biển của Ukraine.

Về chính trị, ảnh hưởng quốc tế của Nga lại càng thụt lùi rõ rệt. Ở phía Bắc, biển Baltic trở thành ao nhà của Khối Minh ước Bắc Ðại Tây Dương (NATO), sau khi Thụy Điển và Phần Lan gia nhập Liên minh NATO. Khi chấp nhận đưa lực lượng đến các nước Baltic, đồng minh Anh, Pháp, Đức, Ý Ðại Lợi bắt đầu thiết lập răn đe quy ước ở vùng đất thuộc Liên Xô cũ. Ở phía Nam, Moldova vừa khẳng định quyết tâm hướng về Brussels thay vì Mạc Tư Khoa.

Trump Sẽ Cung Cấp Phi Đạn Tomahawk Cho Ukraine?

-Báo Le Figaro ra ngày 1/10/2025 nhận xét “Ukraine hy vọng nhận được các phi đạn Tomahawk để gia tăng sức ép lên Nga”. Tuy năm 2024 chỉ trích người tiền nhiệm Joe Biden đã cho phép Ukraine tấn công vào lãnh thổ Nga, Tổng thống Donald Trump có thể sẽ chấp nhận cung ứng cho Kiev các phi đạn tầm xa, với điều kiện do Âu Châu mua. Hơn 3 năm rưỡi sau khi khởi động, lối thoát cho cuộc chiến không phải ngoài tiền tuyến, nơi các chiến binh xáp trận để giành vài cây số vuông.

Để làm kiệt lực đối thủ, Nga dựa vào các đợt oanh tạc rầm rộ trên toàn lãnh thổ Ukraine, trộn lẫn giữa hàng trăm drone và các phi đạn liên lục địa hay đạn đạo. Về phía Kiev tìm cách đánh vào các cơ sở hạ tầng dầu khí Nga, tuy nhiên thiếu phương tiện phá hủy mục tiêu mạnh mẽ và chính xác, nên Tổng thống Volodymyr Zelensky đề nghị Mỹ cung ứng phi đạn Tomahawk, có tầm bắn 1.000 đến 2.500 cây số. Hiện Kiev chỉ có một số ít Scalp và Storm Shadow, ATACMS chỉ đạt 300-450 cây số. Khi hàm ý chuyển giao các phi đạn này, Hoa Kỳ muốn gởi thông điệp đến Ðiện Cẩm Linh, do Vladimir Putin cứ tìm cách câu giờ sau hội nghị thượng đỉnh Alaska.

Trong bài xã luận, báo Le Monde nhấn mạnh Liên minh Phòng thủ Bắc Ðại Tây Dương (NATO) nhất thiết phải trả đũa các vụ xâm nhập không phận Ba Lan, Lỗ Ma Ni, Estonia, Đan Mạch gần đây, khiến Copenhague đành phải cấm các vật thể bay trong dịp hội nghị thượng đỉnh Liên Hiệp Âu Châu (EU) ngày 1 và 2/10. Trước mối đe dọa “low cost” trong khuôn khổ chiến tranh đa diện của Nga, các quốc gia trong Liên minh cần phải nói cùng một tiếng nói.

Moldova: Đảng của Bà Sandu Thắng Cử, Âu Châu Thở Phào

-Sự kiện phe thân Âu Châu thắng cử ở Moldova được tất cả các báo ra ngày 1/10/2025 chú ý.

Báo La Croix cho biết trong cuộc bầu cử căng thẳng mang tính quyết định cho tương lai đất nước, người dân Moldova rốt cuộc đã dồn phiếu cho đảng của Tổng thống Maia Sandu. Nhiều nước Âu Châu hôm 30/9 thở phào nhẹ nhõm. Đảng Hành động và Đoàn kết (PAS) tiếp tục chiếm đa số tuyệt đối tại Quốc hội, chỉ mất một ít ghế, tuy Mạc Tư Khoa ra tay can thiệp chưa từng thấy.

Tháng 6/2022, sau khi Nga xâm lăng Ukraine, Brussels đã bảo đảm tư cách ứng cử viên Liên Hiệp Âu Châu (EU) cho Kiev và Chisinau. Năm 2024, mục tiêu gia nhập EU đã được ghi vào Hiến pháp Moldova, bước ngoặt hướng về phương Tây khiến Nga bực tức. Mạc Tư Khoa hỗ trợ đối lập thân Nga, tài trợ cho các chiến dịch bóp méo thông tin quy mô trên mạng xã hội và mưu toan mua chuộc cử tri, chủ yếu từ vùng ly khai Transnistria thân Nga, nằm sát Ukraine.

Để đáp trả, các nhà lãnh đạo “tam giác Weimar” (Pháp, Đức, Ba Lan) hồi tháng Tám đã sang ủng hộ bà Maia Sandu, trước đó bà Ursula von der Leyen hứa viện trợ 1,8 tỉ Euro. Một tuần trước bầu cử, đảng PAS vẫn bị các đối thủ bám sát trong các cuộc thăm dò, và cứ 3 cử tri thì có 1 người do dự chưa quyết định.

Cầm quyền từ 2021, đảng thân Âu Châu bị yếu đi vì tình hình kinh tế sa sút, phần lớn liên quan đến cuộc xâm lăng nước láng giềng Ukraine. Moldova bị lạm phát trầm trọng, bị khủng hoảng năng lượng liên tục trong khi cố gắng thoát khỏi sự lệ thuộc khí đốt Nga, kết nối vào mạng điện Âu Châu. Tháng Một, Mạc Tư Khoa ngưng cung cấp khí đốt cho nhà máy điện trung ương Moldova, khiến hệ thống sưởi nhiều lần ngưng hoạt động ngay trong mùa Đông.

Việc cộng đồng hải ngoại tham gia bầu cử đông đảo đã góp phần quan trọng vào thắng lợi của PAS: 4/5 cử tri sống ở ngoại quốc bỏ phiếu cho đảng của bà Maidu. Dù vậy, cựu Thủ tướng Natalia Gavrilita cảnh báo “Cuộc chiến chưa kết thúc”. Thủ lãnh đảng Khối Ái quốc thân Nga về nhì, ông Igor Dodon kêu gọi biểu tình phản đối trước Quốc hội, nhưng hôm 30/9 chỉ có 200 người tham gia. Điều bất ngờ là đảng Dân chủ tại gia đạt 5% để bước vào Quốc hội. Thân Âu Châu và bảo thủ, gần gũi với cực hữu Lỗ Ma Ni, đảng này chủ trương sáp nhập Moldova với Lỗ Ma Ni, và đã tỏ ra chống đối các hoạt động của bà Maia Sandu.

Truyền Thông Tây Ban Nha Đòi Meta Bồi Thường Hơn 500 Triệu Euro Vì Cạnh Tranh Không Lành Mạnh

(Hình AP – Thibault Camus: Logo Meta, công ty mẹ của Facebook, Instagram, tại triển lãm Vivatech, Paris, thủ đô của Pháp, ngày 14/6/2023.)

-Hơn 80 cơ quan truyền thông Tây Ban Nha yêu cầu Meta – công ty mẹ của Facebook và Instagram – bồi thường 551 triệu Euro do cạnh tranh không lành mạnh trong lĩnh vực quảng cáo kỹ thuật số.

Phiên tòa diễn ra vào hôm 1/10/2025, tại thủ đô Madrid của Tây Ban Nha. Từ Madrid, thông tín viên François Musseau của Ðài Phát Thanh Quốc Tế Pháp (RFI) cho biết cụ thể:

“Các đài truyền hình, đài phát thanh, báo chí từ mọi khuynh hướng chính trị đã cùng nhau lên tiếng tố cáo điều mà họ gọi là việc cạnh tranh không lành mạnh liên quan đến doanh thu quảng cáo. Theo họ, Meta đã không tuân thủ các quy định của Âu Châu về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Luật pháp quy định rằng mọi nhà quảng cáo phải xin sự đồng ý của người dùng trước khi thu thập hoặc sử dụng dữ liệu. Tuy nhiên, gã khổng lồ Mỹ lại không tuân thủ, điều này cho thấy rõ ràng rằng Meta đang trục lợi từ các khoản thu nhập, mà theo các cơ quan truyền thông Tây Ban Nha là “bất hợp pháp”.

Các cơ quan này đã tính toán rằng số doanh thu quảng cáo không tuân thủ quy định mà Meta đã thu lợi, từ tháng 5/2018 đến tháng 7/2023, lên tới 550 triệu Euro, và họ hiện đang đòi bồi thường thông qua tòa án.

Chủ tịch Hiệp hội các Cơ quan Truyền thông Tây Ban Nha, ông Martinez de Salazar, cho rằng tình trạng độc quyền quảng cáo này đã gây ra thiệt hại tài chánh nghiêm trọng cho các cơ quan truyền thông quốc gia – thậm chí đe dọa đến sự sống còn của họ, những cơ quan mà ông cho là đóng vai trò thiết yếu đối trong việc bảo đảm tính dân chủ của đất nước.

Hiện giờ cần phải chờ đợi xem các thẩm phán phản ứng ra sao trước yêu cầu mạnh mẽ này của giới truyền thông”.

Trước đó hồi tháng Tư, Meta cũng đã bị khoảng 200 tập đoàn truyền thông của Pháp đệ đơn kiện với lý do tương tự.

Bắc Kinh Ve Vãn Các Nước Phương Nam

-Trên bình diện địa chính trị, trong khi Nga mất đi ảnh hưởng, “Trung Quốc ve vuốt phương Nam để chống lại Trump và vượt xa Ấn Độ”, trở thành lãnh đạo các nước mới trỗi dậy.

Tại New York (Hoa Kỳ), cường quốc thứ nhì thế giới này tung ra lá bài mới: Đơn phương từ bỏ quy chế tối huệ quốc dành cho các nước đang phát triển trong các thỏa thuận tương lai. Thủ tướng Lý Cường khoe khoang Trung Quốc là “quốc gia đang phát triển có trách nhiệm”, với tràng pháo tay của Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres.

Nhưng theo báo Le Figaro, đó chỉ là động thái hoàn toàn mang tính tượng trưng vì đã từ lâu, cường quốc kinh tế số một thế giới không còn được hưởng lợi ích này đối với các đối tác phương Bắc từ Âu Châu đến Hoa Kỳ, vốn thường xuyên tố cáo cạnh tranh bất chính. Tuy vậy các nước đang phát triển cũng coi nhượng bộ này là tốt, vào lúc hàng sản xuất thừa của Trung Quốc tràn ngập thị trường quốc tế, lại phải chịu đựng thuế quan của Trump.

Ba tuần trước, Tập Cận Bình ghi điểm khi tập hợp được nhiều khuôn mặt lãnh đạo các nước mới nổi tại cuộc họp Tổ chức Hợp tác Thượng Hải và lễ duyệt binh ở Bắc Kinh. Nhà nghiên cứu Marc Julien cho rằng đó là thành công về mặt hình ảnh, nhưng không xáo lại trật tự quốc tế.

Tuần này, một cuộc chiến tranh giành ảnh hưởng diễn ra trong hậu trường Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc giữa Tân Ðề Ly và Bắc Kinh để thu hút các phái đoàn Phi Châu, Á Châu và Mỹ châu La-tinh. Ngoại trưởng Ấn Độ tập hợp khoảng 20 nước bạn bè để cảnh báo về các chuỗi cung ứng chỉ do một nhân tố thống trị, rõ ràng muốn nói đến công xưởng thế giới. Ba Tây và Nam Dương đã áp đặt các biện pháp bảo hộ chống hàng “made in China” từ 2024. Khác xa hình ảnh xếp hàng bên ông Tập ở Thiên An Môn!

Pin Mặt Trời ở Sa Mạc và Nơi Khô Cằn: Một Mắt Xích Quan Trọng Để Trung Quốc Chuyển Đổi Năng Lượng

(Ảnh AP – Ng Han Guan, minh họa: Pin mặt trời trên mái nhà máy sản xuất thiết bị năng lượng Iraeta, ngoại ô của Tế Nam, tỉnh Sơn Đông, miền đông Trung Quốc, ngày 21/3/2024.)

-Năng lực sản xuất điện than của Trung Quốc trong nửa đầu năm 2025 đạt mức lớn chưa từng có tính từ năm 2016, theo báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch (CREA) và Tổ chức Giám sát Năng lượng Toàn cầu (GEM), được thông tấn xã AFP ngày 1/10/2025 dẫn lại. Cho dù vẫn là nước dùng than nhiều nhất và thải nhiều khí nhà kính nhất thế giới, có một thực tế là chỉ sau 15 năm, Trung Quốc đã vươn lên thành cường quốc hàng đầu về chuyển đổi sinh thái, bỏ xa Âu Châu.

Chính quyền Trung Quốc muốn trở thành quốc gia đầu tiên dung hòa quá trình chuyển đổi năng lượng và tăng trưởng kinh tế bền vững. Theo báo Le Monde, từ những vùng sa mạc mênh mông ở Cam Túc, miền Bắc, đến những ngọn núi Vân Nam, miền Nam, qua những khu đất nhấp nhô như những ngọn đồi ở mỏ than cũ ở Sơn Tây, các đầm lầy nước mặn ở Vịnh Bột Hải, đều được phủ kín với các tấm pin mặt trời, với tốc độ nhanh ngoài sức tưởng tượng.

Còn theo thông tấn xã AFP, trên nền một sa mạc ở miền Bắc Trung Quốc, cách Bắc Kinh 700 cây số, cả một “đại dương” hàng trăm ngàn tấm pin năng lượng mặt trời màu xanh lam bao phủ, được xem như biểu tượng cho quá trình chuyển đổi năng lượng nhanh chóng của Trung Quốc.

Việc lắp đặt pin lượng mặt trời ở sa mạc và các vùng khô cằn là “một mắt xích” quan trọng trong chiến lược chuyển đổi năng lượng của Trung Quốc: theo một tài liệu quy hoạch, lượng pin mặt trời cho phép đạt công suất điện gấp 3 lần tổng công suất điện của cả nước Pháp được lắp đặt tại đây từ năm 2022 đến năm 2030. Các hình ảnh vệ tinh mà thông tấn xã AFP phân tích đã xác nhận là trong thập kỷ qua, các tấm pin quang điện đã được lắp đạt nhanh chóng tại các sa mạc rộng lớn của Trung Quốc. Ví dụ, tại Ordos, thuộc sa mạc Kubuqi, hơn 100 cây số vuông – tương đương diện tích Paris – đã được phủ pin mặt trời.

Tuy nhiên, lựa chọn này cũng đặt ra nhiều thách thức: Bão cát có thể làm hỏng các hệ thống, nhiệt độ quá cao làm giảm hiệu suất của các tấm pin. Việc cát sa mạc tích tụ trên các tấm pin cũng đòi hỏi sử dụng nhiều nước để làm sạch, trong khi đó lại là sa mạc, nơi khô cằn.

Theo truyền thông Nhà nước Trung Quốc, để khắc phục những khó khăn này, các tấm pin được lắp đặt ở sa mạc Kubuqi được trang bị quạt có khả năng tự làm sạch và sử dụng kỹ thuật hai mặt để thu ánh sáng phản chiếu từ cát.

Khoảng cách giữa các sa mạc và các trung tâm tiêu thụ điện năng cũng là một trở ngại cho sự phát triển của các dự án điện mặt trời ở sa mạc.

Cũng như các tua-bin gió, các hệ thống quang điện hiện giờ đã trở thành một phần cảnh quan nhiều nơi ở Trung Quốc. Mặc dù vẫn là quốc gia phát thải khí nhà kính lớn nhất thế giới, nhưng nhờ quá trình chuyển đổi năng lượng, Trung Quốc đã vươn lên chiếm vị trí độc tôn trong lĩnh vực này.

Theo báo Le Monde, khoảng 55% lượng pin mặt trời được lắp đặt trên toàn thế giới trong năm 2024 là ở Trung Quốc, và chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, 198 gigawatt (GW) pin mặt trời đã được khai triển tại Trung Quốc, chỉ ít hơn một chút so với tổng công suất lắp đặt tại Hoa Kỳ (239 GW). Trung Quốc cũng vượt ngưỡng 1.000 GW pin mặt trời được lắp đặt, trong khi đến cuối năm 2024, Liên Hiệp Âu Châu (EU) mới chỉ đạt 1/3 số đó.

Hợp Tác Chế Tạo 50% Chip Tại Mỹ: Đài Loan Bác Bỏ Đề Xuất của Hoa Thịnh Ðốn

(Ảnh AP – John Minchillo, minh họa: Chip bán dẫn được lắp ráp và sắp xếp trên bàn làm việc trước lễ cắt băng khánh thành trung tâm sản xuất Nanotronics tại Xưởng Hải quân Brooklyn, New York, Mỹ, ngày 28/4/2021.)

-Trở về Đài Bắc sau vòng đàm phán về thuế quan với Hoa Kỳ, Phó Thủ tướng Đài Loan, bà Trịnh Lệ Quân (Cheng Li-Chiun) hôm 1/10/2025 tuyên bố bác bỏ đề xuất của Hoa Thịnh Ðốn về việc chuyển một phần hoạt động sản xuất chip bán dẫn từ Đài Loan sang Hoa Kỳ, để đạt tỉ lệ 50-50, tức 50% sản xuất tại Đài Loan, 50% sản xuất tại Mỹ.

Theo thông tấn xã AFP, Đài Bắc đang gặp nhiều khó khăn trong việc đạt một Thỏa thuận Thương mại với Hoa Kỳ, sau khi Hoa Thịnh Ðốn áp thuế 20% với hàng nhập cảng Đài Loan, trừ chất bán dẫn. Cuối tuần trước, trong cuộc trả lời phỏng vấn đài NewsNation, Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Howard Lutnick cho biết đã thảo luận với chính quyền Đài Bắc về ý tưởng chuyển nhiều hoạt động sản xuất chip từ Đài Loan sang Mỹ, để đạt tỉ lệ “50-50” nói trên.

Trong khi đó, Phó Thủ tướng Trịnh Lệ Quân nhấn mạnh “ý tưởng này xuất phát từ Hoa Kỳ, và nhóm đàm phán của chúng tôi chưa bao giờ cam kết về việc chia sẻ việc sản xuất chất bán dẫn theo tỷ lệ 50-50”. Mặt khác, bà Trịnh Lệ Quân cũng cho biết các đàm phán với Hoa Kỳ về thuế quan đã “đạt được nhiều tiến triển”.

Theo thông tấn xã AFP, Tổng thống Donald Trump thường xuyên cáo buộc Đài Loan “đánh cắp” ngành công nghiệp bán dẫn của Hoa Kỳ, trong lúc Đài Loan coi ngành bán dẫn vừa mang lại lợi ích về kinh tế, vừa là “lá chắn” về an ninh. Việc tập trung sản xuất chip bán dẫn trên hòn đảo giúp Đài Bắc tự vệ trước sự xâm lược hoặc phong tỏa của Trung Quốc và khuyến khích Hoa Kỳ bảo vệ hòn đảo trước các đe dọa từ Bắc Kinh.

Tập đoàn TSMC, nhà sản xuất chất bán dẫn tiên tiến đứng đầu thế giới, là nguồn cung chủ yếu cho các tập đoàn kỹ thuật Hoa Kỳ như Apple. Theo Đài Bắc, hơn 70% hàng xuất cảng của Đài Loan sang Hoa Kỳ thuộc lĩnh vực kỹ thuật thông tin và truyền thông, bao gồm chip điện tử. Trước áp lực của chính quyền Trump, đầu năm nay, TSMC đã cam kết đầu tư 165 tỉ Mỹ kim vào Hoa Kỳ. Đài Bắc cũng cam kết mua thêm năng lượng của Mỹ và tăng chi tiêu quốc phòng lên hơn 3% GDP.

Hoàn cầu Thời báo, một cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, hôm 1/10, dẫn lời ông Lại Chánh Dật (Lai Cheng-i), Chủ tịch danh dự Phòng Thương mại Đài Loan, theo đó, “chất bán dẫn là huyết mạch của nền kinh tế Đài Loan”, đòi hỏi của Mỹ “đi ngược lại nguyên tắc thương mại tự do”, và nếu chấp nhận quy tắc 50-50, Đài Loan sẽ mất đi 200.000 chuyên gia kỹ thuật cao và chịu nhiều tổn thất nặng nề về kinh tế.

TIN VẮN – TIN TỔNG HỢP

*

(AFP/RFI) – Donald Trump tuyên bố việc không trao giải Nobel Hòa Bình cho ông là một sự xúc phạm đối với nước Mỹ. Trong bài phát biểu trước các tướng lĩnh và Đô đốc Hoa Kỳ hôm 30/9/2025, Tổng thống Trump khẳng định ông đã can thiệp “chấm dứt hơn 8 cuộc chiến” nếu tính cả kế hoạch hòa bình cho Gaza mà ông vừa đề xuất được khai triển. Do đó, ông cho rằng việc Ban Tổ chức giải Nobel trao “cho một gã chẳng làm được gì cả” mà không trao cho ông “là một sự xúc phạm rất lớn đối với nước Mỹ”. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, khả năng Donald Trump được trao giải Nobel Hòa bình năm nay là gần như bằng không.

(Reuters/RFI) – Hải cảnh Trung Quốc thượng cờ kỷ niệm Quốc Khánh trên vùng biển tranh chấp với Phi Luật Tân. Trong một đoạn video đăng tải hôm 1/10/2025, trên Douyin (phiên bản TikTok của Trung Quốc), các sĩ quan trên tàu Hải cảnh CCG 3304 tổ chức lễ thượng cờ ngay lúc tàu này tuần tra trên bãi cạn Scarborough, nơi cả Bắc Kinh và Manila cùng tuyên bố chủ quyền. Các sĩ quan cũng tuyên bố sẽ “canh giữ vùng biển xanh này” vì “tổ quốc”. Tàu CCG 3304 trước đó đã bị Lực lượng Tuần duyên Phi Luật Tân phản đối vì “hiện diện bất hợp pháp” tại bãi cạn nơi Trung Quốc gọi là đảo Hoàng Nham, trong khi Phi Luật Tân gọi là Panatag.

(AFP/RFI) – Hoa Kỳ cho phép công dân Nam Hàn sở hữu visa B-1 được tiếp tục làm việc. Hôm 1/10/2025, Bộ Ngoại giao Nam Hàn thông báo Hoa Thịnh Ðốn vẫn cho phép các doanh nghiệp Nam Hàn sử dụng những người lao động theo diện visa B-1 trong các dự án đầu tư tại Mỹ. Trước đó hồi tháng 9, khoảng 475 người, trong đó có hơn 300 công dân Nam Hàn mang visa B-1, làm việc tại một nhà máy pin xe điện do Hyundai và LG hợp tác vận hành ở tiểu bang Georgia, đã bị Cơ quan Di trú Liên bang bắt giữ và trục xuất. Sự việc đã gây chấn động dư luận tại Nam Hàn, trong bối cảnh nước này đã cam kết đầu tư 350 tỉ Mỹ kim vào Hoa Kỳ.

(AFP/RFI) – Trung Quốc ban hành loại visa mới để thu hút nhân tài quốc tế. Chương trình thị thực này được khởi động từ hôm 1/10/2025. Theo đó, visa (thị thực nhập cảnh) loại K mới sẽ đơn giản hóa đáng kể quy trình nhập cư đối với nhóm đối tượng là “nhân tài trẻ quốc tế trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật”. Tuy nhiên các yêu cầu cụ thể về độ tuổi, trình độ học vấn và kinh nghiệm làm việc hiện vẫn chưa rõ ràng. Khác với nhiều loại thị thực khác, visa K không yêu cầu ứng viên phải có lời mời từ một doanh nghiệp hay tổ chức trong nước.

(AP/RFI) – Trung Quốc thay Trưởng ban Đối ngoại của đảng Cộng sản. Tân lãnh đạo là Lưu Hải Tinh (Liu Haixing), “nhà ngoại giao giàu kinh nghiệm về Âu Châu”. Theo truyền thông Trung Quốc hôm 1/10/2025, ông Lưu Hải Tinh (62 tuổi) thay thế ông Lưu Kiến Siêu (Liu Jianchao), đã không xuất hiện trước công chúng kể từ tháng 7/2025, trong lúc có nhiều đồn đoán đương sự bị bắt giữ vì lý do “kỷ luật”. Ông Lưu Hải Tinh làm việc nhiều năm tại Âu Châu, từng là Phụ tá Ngoại trưởng. Ban Đối ngoại là “cơ quan ngoại giao của đảng Cộng sản Trung Quốc, có nhiệm vụ thiết lập mối quan hệ với các đảng phái chính trị ở các nước khác”.

(Reuters/RFI) – Điện Cẩm Linh không có thông tin về tàu chở dầu bị nghi ngờ vi phạm các quy định của Pháp. Hôm 1/4/2025, phát ngôn viên Điện Cẩm Linh, ông Dmitry Peskov cho biết như trên, khi được hỏi về các điều tra của Pháp liên quan đến cáo buộc vi phạm của tàu chở dầu Boracay treo cờ Benin, bị trừng phạt quốc tế, neo đậu ngoài khơi ở Saint-Nazaire (Loire-Atlantique). Chiếc tàu này bị nghi ngờ thuộc “Hạm đội ma” của Nga, được Mạc Tư Khoa sử dụng để xuất cảng dầu bất chấp lệnh cấm.

(AFP/RFI) – Liên Hiệp Quốc kêu gọi Taliban khôi phục ngay lập tức kết nối internet và viễn thông tại A Phú Hãn. Lời kêu gọi được đưa ra hôm 30/9/2025, trong bối cảnh các kết nối này đã bị cắt hoàn toàn kể từ hôm 29/9, khiến người dân A Phú Hãn không thể liên lạc, các hoạt động thương mại điện tử và hệ thống ngân hàng bị tê liệt, kiều bào không thể gửi tiền về cho gia đình – nguồn hỗ trợ sống còn đối với nhiều người. Chính quyền Taliban đã bắt đầu ngắt kết nối internet tốc độ cao tại một số tỉnh từ đầu tháng với lý do ngăn chặn “tệ nạn xã hội”. Tuy nhiên, phía Taliban vẫn phủ nhận các hoạt động ngắt kết nối này.

(RFI) – Tập đoàn truyền thông Pháp France Medias Monde ra mắt kênh truyền thông ZOA dành cho giới trẻ Phi Châu. Hôm 1/10/2025, ZOA, kênh truyền thông hàng ngày, 100% trên mạng, chính thức ra mắt. Trụ sở chính của ZOA được đặt tại Dakar, thủ đô của Senegal. ZOA là kênh truyền thông mới nhất của tập đoàn Pháp FMM, phổ biến nội dung trên các nền tảng mạng xã hội lớn, như WhatsApp, TikTok, Facebook, YouTube, Instagram, v.v…. Dự án ZOA ra đời với sự trợ giúp của 2 đài Ðài Phát Thanh Quốc Tế Pháp (RFI) và France 24.

Nóng! Tin Cực Vui Cho Cộng Đồng Người Việt Hải Ngoại: Hải Quân Đại Tá Hùng Cao, Đã Chính Thức Trở Thành Thứ Trưởng Bộ Hải Quân Hoa Kỳ! Và Kính Chuyển Tin Thế Giới Đó Đây Theo Dòng Thời Sự – Lê Văn Hải

Tin Vui Đánh Dấu Lịch Sử Cho Cộng Đồng Người Việt Hải Ngoại: Hải Quân Đại Tá Hùng Cao, Đã Chính Thức Trở Thành Thứ Trưởng Gốc Việt Đầu Tiên, Của Bộ Hải Quân Hoa Kỳ!

WASHINGTON (1/10/2025) – Một dấu mốc lịch sử vừa được ghi nhận: Hải Quân Đại Tá Hung Cao. Hôm qua, đã chính thức được Thượng viện Hoa Kỳ phê chuẩn giữ chức vụ Thứ Trưởng Bộ Hải Quân Hoa Kỳ, với tỷ lệ phiếu 52 thuận – 45 chống.

<!>

Đây là vị trí dân sự cao cấp số 2 trong Bộ Hải Quân, chỉ sau Bộ Trưởng Hải Quân. Ông Hung Cao, một sĩ quan Hải quân gốc Việt đã nghỉ hưu, từng là thuyền trưởng và thợ lặn, được Nhà Trắng đề cử vào tháng Hai và sau đó chờ đợi phê chuẩn qua nhiều vòng điều trần.

Với sự chuẩn thuận này, ông Cao trở thành người gốc Việt đầu tiên đảm nhận một vị trí cao như vậy trong Bộ Hải Quân Hoa Kỳ – mang ý nghĩa đặc biệt không chỉ cho cá nhân ông, mà còn là niềm hãnh diện chung của cộng đồng người Việt tị nạn trên toàn thế giới.

Hiện nay, trong Ban Thư ký Hải Quân, chỉ có Bộ Trưởng John Phelan (được phê chuẩn hồi tháng Ba) và Thứ Trưởng Hung Cao là hai quan chức được Thượng viện chính thức xác nhận. Các vị trí còn lại vẫn do quan chức tạm quyền đảm trách.

Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh Quốc hội Hoa Kỳ còn đang đối mặt với nhiều tranh luận gay gắt về ngân sách và nguy cơ chính phủ đóng cửa, cho thấy nỗ lực vượt khó của ông Hung Cao đã được công nhận.

Đây là một tin vui lớn, khẳng định sự thành công và đóng góp không ngừng của người Mỹ gốc Việt trong dòng chính chính trị và quốc phòng Hoa Kỳ. Chúc Mừng!

TIN VUI LỊCH SỬ: VẺ VANG DÂN VIỆT! –LỜI CHÚC MỪNG! MỘT TRONG NHỮNG THÀNH QUẢ NGƯỜI VIỆT 50 NĂM!

(Hình: Buổi họp phê chuẩn tại Thượng Viện Hoa Kỳ)

-Ngày hôm qua,1 tháng 10, 2025, tại Washington D.C., một trang sử mới đã được ghi vào dòng sử Việt nơi hải ngoại: Hải Quân Đại Tá Hùng Cao, đã chính thức được Thượng viện Hoa Kỳ phê chuẩn, giữ chức vụ Thứ Trưởng Bộ Hải Quân Hoa Kỳ! với kết quả biểu quyết 52 thuận – 45 chống.

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, một người gốc Việt đảm nhận chức vụ dân sự cao cấp số 2 trong Bộ Hải Quân Hoa Kỳ – chỉ dưới Bộ Trưởng Hải Quân. Từ một thuyền nhân, sĩ quan Hải quân tận tụy, từng là thuyền trưởng và thợ lặn đặc nhiệm, nay ông đã bước vào hàng ngũ lãnh đạo cao cấp nhất của quốc phòng Hoa Kỳ.

Ý nghĩa lịch sử

Thành công của ông Hung Cao không chỉ là niềm vinh quang cho riêng ông, mà còn là biểu tượng cho cả cộng đồng người Việt tị nạn, sau 50 năm định cư trên đất Mỹ. Từ những căn lều trong trại tạm cư năm xưa, người Việt đã hòa nhập, trưởng thành, và hôm nay đã góp mặt trong những vị trí quan trọng nhất của chính quyền và quân đội Hoa Kỳ.

Đây cũng là sự tiếp nối vẻ vang truyền thống, mà 7 vị Tướng gốc Việt trong Quân lực Hoa Kỳ đã từng khắc ghi: chứng minh rằng thế hệ con cháu Việt Nam không những hội nhập, mà còn góp phần trực tiếp vào sức mạnh và uy tín của Hiệp Chủng Quốc, Quê Hương thứ hai!

Niềm hãnh diện dân tộc

Sự kiện này vang dội như một lời khẳng định: Người Việt Nam, dù nơi đâu, vẫn có thể vươn tới những đỉnh cao danh dự trong chính trường và quân sự quốc tế. Đây là một tin vui lớn, không chỉ cho cộng đồng Việt tại Hoa Kỳ, mà còn cho toàn thể dân tộc Việt Nam, trên khắp năm châu. Một niềm hãnh diện, một niềm tin, một minh chứng sống động cho ý chí, nghị lực, và trí tuệ của dân Việt! Nếu ở dưới chế độ độc tài đảng trị, sẽ không có thành quả, tuyệt vời như thế!

Nhận Định Về Tin Vui: Tân Thứ Trưởng, Gốc Việt, Bộ Hải Quân Hoa Kỳ!

-Việc Hải Quân Đại Tá Hung Cao được Thượng viện Hoa Kỳ chuẩn thuận giữ chức vụ Thứ Trưởng Bộ Hải Quân, không chỉ là một bước tiến sự nghiệp cá nhân, mà còn là niềm hãnh diện chung của cả cộng đồng người Việt hải ngoại. Sau gần nửa thế kỷ định cư trên đất Mỹ, người Việt tị nạn đã đi từ những ngày đầu đầy gian nan, đến nay có đại diện trong những vị trí cao nhất của quốc phòng Hoa Kỳ.

Thành công của ông Hùng Cao tiếp nối trang sử vẻ vang, mà 7 vị Tướng gốc Việt trong Quân đội Hoa Kỳ đã từng khắc ghi – như một minh chứng sống động rằng, thế hệ con cháu Việt Nam, không những hòa nhập, mà còn góp phần quan trọng vào sức mạnh và uy tín của Hiệp Chủng Quốc.

Đây là minh chứng hùng hồn cho ý chí, nghị lực và trí tuệ của người Việt Nam: từ những mái lều tị nạn năm xưa, nay đã vươn tới đỉnh cao danh dự trong hàng ngũ lãnh đạo quốc phòng Hoa Kỳ. Một niềm vui, một niềm hãnh diện, không chỉ cho riêng cộng đồng Việt tại Mỹ, mà còn cho cả dân tộc Việt Nam trên khắp năm châu.

NHÂN DỊP NÀY, XIN ĐƯỢC ĐÍNH KÈM CHÂN DUNG, 7 VỊ TƯỚNG MỸ GỐC VIỆT TRONG QUÂN ĐỘI HOA KỲ

1.- Thiếu Tướng Lương Xuân Việt – Vị tướng Mỹ gốc Việt nổi tiếng

Sinh năm 1965 tại Biên Hòa, con trai của Thiếu Tá Lương Xuân Đương thuộc đơn vị Thủy Quân Lục Chiến trong Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa. Sau khi tốt nghiệp cử nhân và thạc sĩ ngành Sinh học tại Đại học Nam California, ông gia nhập quân đội Hoa Kỳ. Năm 1987, ông được bổ nhiệm với cấp bậc Thiếu Úy và làm việc tại Bộ Binh, đồn trú tại Colorado. ng được chuyển sang Sư Đoàn 101 Biệt Kích Dù, lần lượt giữ các chức vụ đại đội trưởng, tiểu đoàn trưởng, và lữ đoàn trưởng.

Trước khi được thăng cấp đại tá và được bổ nhiệm vào chức vụ lữ đoàn trưởng Lữ Đoàn 3, Sư Đoàn 101 Không Kỵ, ông Việt làm tiểu đoàn trưởng Tiểu Đoàn 2, Trung Đoàn 505 Bộ Binh Nhảy Dù Hoa Kỳ vào năm 2005 và chiến đấu tại chiến trường Iraq với cấp bậc trung tá.

Sau khi thăng cấp đại tá, ông trở thành lữ đoàn trưởng và chiến đấu tại chiến trường Afghanistan. Năm 2012, ông được cử về đại học Stanford University để tham gia huấn luyện chính trị cao cấp.

Ông được chính phủ và Bộ Quốc Phòng thăng cấp chuẩn tướng Lục Quân Hoa Kỳ ngày 6 Tháng Tám, 2014 và trở thành tướng Mỹ gốc Việt đầu tiên trong quân đội Hoa Kỳ, làm phó tư lệnh Sư Đoàn Kỵ Binh Số 1 Hoa Kỳ, phụ trách hành quân tác chiến.

Tháng Năm, 2017, ông được thăng cấp thiếu tướng, làm phó tư lệnh Quân Đoàn 8 đóng tại Nam Hàn.

Ngày 28 Tháng Tám, 2018, ông được bổ nhiệm làm tư lệnh Lục Quân Mỹ tại Nhật, đóng quân tại căn cứ Camp Zama, kế nhiệm thiếu tướng James Pasquarette.

Tướng Lương Xuân Việt giải ngũ sau 34 năm trong quân đội Mỹ

2.- Thiếu Tướng Lapthe Châu Flora

Sinh năm 1962 tại Việt Nam trong một gia đình gốc Hoa, cha ông là thủy thủ trong đội Hải vận của Việt Nam Cộng hòa.

Khi ông hai tuổi, cha ông hy sinh, để lại mẹ ông và 6 người con. Lúc 11 tuổi, ông phải đi làm ở nhà máy để giúp mẹ nuôi sống gia đình.

17 tuổi, ông cùng người thân trốn sang Mỹ bằng thuyền. Rời Long An vào tháng Năm năm 1979, mất 5 ngày mới đến Indonesia và được cho lên bờ. Một năm sau, ông được nhập cư vào Mỹ, và sau đó được cặp vợ chồng Mỹ John và Audrey Flora nhận làm con nuôi.

Sau 20 năm, toàn bộ gia đình ông Thể đã đoàn tụ và đang sống khắp Mỹ.

Ông Thể được phong hàm Sĩ quan Lục quân năm 1988 từ trường Võ bị Quân sự Virginia. Năm 2011, ông nhận bằng cao học về nghiên cứu chiến lược tại Đại Học Chiến Tranh Lục Quân ở tiểu bang Pennsylvania.

Chuẩn tướng LapThe Flora, được thăng cấp Thiếu tướng tại một buổi lễ tại căn cứ Richmond của Vệ binh Quốc gia Virginia vào ngày 02-05-2020.

Ông đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ ở Bosnia, Kosovo và Afghanistan. Với thành tích này, ông Thể đã được trao giải thưởng về lãnh đạo mang tên Tướng Douglas MacArthur.

3.- Thiếu Tướng William H Seely III

Sinh ra tại Sài Gòn vào năm 1967, cha của ông là người Mỹ, là một nhà thầu xây dựng sân bay ở Cam Ranh và Đà Nẵng, và gặp mẹ của ông, người Việt Nam, ở Nha Trang.

Vào cuối năm 1970, gia đình ông chuyển về Mỹ, nơi ông lớn lên tham gia các hoạt động như bóng chày, bóng bầu dục và đấu vật.

Sau khi tốt nghiệp trường Wooster School vào năm 1985, ông theo học Đại học American University ở Washington, DC, và tốt nghiệp cử nhân ngành Quan hệ Quốc tế.

Sau đó, ông gia nhập Hải quân, được gửi đi học tại Đại học George Washington University, Washington, DC, thông qua chương trình NROTC vào năm 1989.

Ông tiếp tục học tại Oklahoma State University, National Intelligence University và Naval War College, và đạt bằng cao học.

Trong quá trình học, ông tham gia các khóa huấn luyện về sống sót, nhảy dù, đổ bộ, do thám, lặn, vũ khí và chiến thuật, cũng như tình báo tại các trường chỉ huy và chiến tranh.

Trong vai trò chỉ huy, từ năm 1990 đến 1992, ông là trung đội trưởng trung đội truyền tin của Tiểu Đoàn Do Thám 3.

Từ năm 2000 đến nay, ông đã đảm nhận nhiều vị trí chỉ huy và tình báo, tham gia các chiến dịch tại Kuwait, Afghanistan và Iraq.

Ông đã từng là chỉ huy trường huấn luyện tình báo và chỉ huy TQLC, giám đốc tình báo TQLC, và chỉ huy Lực Lượng Đặc Biệt tại Iraq.

Tướng Thủy Quân Lục Chiến Mỹ William H. Seely III vừa được thăng cấp thiếu tướng trong một buổi lễ diễn ra vào lúc 11 giờ sáng Thứ Sáu, ngày 31 tháng 7, tại căn cứ MacDill Air Force Base, Florida, trở thành thiếu tướng gốc Việt đầu tiên trong binh chủng này.

4.- Phó Đề Đốc Nguyễn Từ Huấn

Ông Nguyễn Từ Huấn chính là đứa con trai duy nhất sống sót trong một gia đình có 7 thành viên vì cha ông Đại tá Nguyễn Tuấn Quân lực Việt Nam Cộng hòa không đáp ứng yêu cầu của đội biệt kích và bị tên biệt kích cộng sản Nguyễn Văn Lém, còn gọi là Bảy Lốp, thảm sát dẫn đến việc Tướng Nguyễn Ngọc Loan tử hình Bảy Lốp trên đường phố Sài gòn.

Sau biến cố 1968, ông Huấn được người chú nuôi dưỡng và đến khi Sài Gòn sụp đổ năm 1975, ông tị nạn sang Hoa Kỳ.

Phó Đề Đốc Huấn hiện đang làm việc cho Bộ Tư lệnh Hệ thống Kỹ thuật Hải quân Mỹ (Naval Sea Systems Command – NAVSEA). Nhiệm vụ của ông là Tham mưu phó Bộ tư lệnh NAVSEA, đặc trách An ninh Mạng.

Vào ngày 5/6/19, ông Huấn được Tổng thống Donald Trump đề nghị thăng cấp Phó Đề đốc và đã được Ủy ban Quân sự Thượng viện Mỹ chuẩn thuận vào 27/06.

Ông Huấn đã đảm nhận những nhiệm vụ quan trọng như sĩ quan thử nghiệm về tính khả dụng của tàu USS Kitty Hawk tại Cơ sở sửa chữa tàu Yokosuka; Sĩ quan phụ trách, Cơ sở sửa chữa tàu, Biệt đội 113.

Ngoài ra, ông từng là Giám đốc điều hành / Kỹ sư trưởng tại Văn phòng phụ trách về thiết bị nổ cải tiến điều khiển bằng sóng vô tuyến (CREW) tại Iraq, hỗ trợ Lực lượng đặc nhiệm Troy, Quân đoàn 18 và Quân đoàn V; Kỹ sư CREW cho Lực lượng đặc nhiệm Paladin và từng công tác tại Afghanistan.

Trong số các thành tựu ông đạt được có Huân chương danh Dự Legion of Merit, Huy chương Bronze Star cùng nhiều huy chương danh dự khác của hải quân và thủy quân lục chiến. Huấn đã đảm nhận những nhiệm vụ quan trọng như sĩ quan thử nghiệm về tính khả dụng của tàu USS Kitty Hawk tại Cơ sở sửa chữa tàu Yokosuka; Sĩ quan phụ trách, Cơ sở sửa chữa tàu, Biệt đội 113.Ô

Ngoài ra, ông từng là Giám đốc điều hành / Kỹ sư trưởng tại Văn phòng phụ trách về thiết bị nổ cải tiến điều khiển bằng sóng vô tuyến (CREW) tại Iraq, hỗ trợ Lực lượng đặc nhiệm Troy, Quân đoàn 18 và Quân đoàn V; Kỹ sư CREW cho Lực lượng đặc nhiệm Paladin và từng công tác tại Afghanistan.

Trong số các thành tựu ông đạt được có Huân chương danh Dự Legion of Merit, Huy chương Bronze Star cùng nhiều huy chương danh dự khác của hải quân và thủy quân lục chiến.

Ông Huấn là sĩ quan gốc Việt đầu tiên mang cấp Phó đề đốc hải quân Hoa Kỳ, và là người Việt thứ tư mang cấp tướng trong quân lực Hoa Kỳ, trước đó có Thiếu tướng Lương Xuân Việt, thuộc Lục quân Hoa Kỳ.

5.- Chuẩn Tướng Danielle J Ngô

Xuất thân từ Việt Nam, lớn lên ở Massachusetts, Danielle Ngô là phụ nữ gốc Việt đầu tiên được bổ nhiệm làm Chuẩn Tướng trong quân đội Mỹ, là một nhân vật có kiến thức và kỹ năng về văn hóa và võ thuật. Cô gia nhập Lục quân Hoa Kỳ vào năm 1990 và phục vụ trong ngành Công Binh. Sau khi hoàn thành khoá huấn luyện sĩ quan, cô tốt nghiệp vào năm 1994 với cấp bậc Thiếu Uý.

Danielle Ngô có bằng Cử nhân Tài Chánh từ đại học Massachusetts và hai bằng Cao học từ trường Command and General Staff College cùng đại học Georgetown University. Trong quá trình phục vụ, cô đã làm việc trong nhiều đơn vị khác nhau như Lữ đoàn 62 Công Binh, Lữ đoàn 20 Công Binh Nhảy Dù, Lữ đoàn 37 Công Binh Nhảy Dù, Phân đội 610 Công Binh, Tiểu đoàn 299 Công Binh Chiến Đấu, Sư đoàn 1 Bộ Binh và Tiểu đoàn 52 Công Binh.

Danielle Ngô đã tham gia Chiến Dịch Iraqi Freedom I và Chiến Dịch Enduring Freedom Afghanistan. Cô cũng đã làm Sĩ quan thực tập tại Bộ Tham Mưu Liên Quân tại Hoa Thịnh Ðốn.

Tháng 9 năm 2013, căn cứ Không quân Hoa Kỳ ở núi Cheyenne Mountain, Colorado bị thiệt hại do mưa lũ và sạt lở. Tiểu đoàn 52 Công Binh dưới sự chỉ huy của Trung tá Ngô đã đóng góp quan trọng trong việc bảo vệ và khôi phục căn cứ này. Tháng 2 năm 2014, Danielle Ngô đã rời chức vụ Tiểu đoàn trưởng để sang Brusse ls, Bỉ, làm sĩ quan phụ tá cho Chủ tịch Uỷ ban Quân sự khối NATO.Năm 2015, Danielle Ngô đã trở thành phụ nữ gốc Việt đầu tiên được thăng chức lên Đại tá trong binh chủng Công Binh của Lục Quân Hoa Kỳ.

Năm 2017, Đại tá Danielle Ngô đã chính thức được bổ nhiệm làm Lữ đoàn trưởng của Lữ đoàn 130 Công Binh, hoạt động tại khu vực Thái Bình Dương. Lữ đoàn 130 có một lịch sử lâu đời, xuất phát từ Trung đoàn Công Binh 1303 đã tham gia các chiến trường ở Châu Âu và Thái Bình Dương trong Thế Chiến II. Hiện nay, Lữ đoàn 130 là một trong những đơn vị Công Binh hàng đầu của Lục Quân tại khu vực Thái Bình Dương. Vào tháng 6 năm 2019, Danielle Ngô đã được thăng cấp lên Chuẩn tướng.

Danielle Ngô đã được trao nhiều loại huy chương danh dự cao quý như: Huy chương Sao Đồng (2), Huy chương Dịch vụ Xứng đáng Quốc phòng, Huy chương Dịch vụ Xứng đáng, Huy chương Khen ngợi Liên ngành, Huy chương Khen ngợi Quân đội (3), Huy chương Thành tựu Liên ngành (3), Huy chương Thành tựu Quân đội (5), Huy chương Đơn vị Liên ngành Xứng đáng (2), Huy chương Đơn vị Can đảm, Huy chương Đơn vị Xuất sắc Quân đội (3), Huy chương Thành tựu Dự bị Quân sự, Huy chương Dịch vụ Quốc phòng Quốc gia (2)… và một số huy chương danh dự khác.

6. Phó Đề Đốc Vũ Thế Thùy Anh

Cha của Thùy Anh là cựu Ðại uý Hải quân VNCH Vũ Thế Hiệp. Năm 1975, khi cô mới 7 tuổi, cả gia đình cô đã di tản sang Mỹ để trốn chế độ cộng sản.

Sau khi tốt nghiệp ngành Dược tại đại học University of Maryland vào năm 1994, Thùy Anh làm việc tại đại học Johns Hopkins University một thời gian. Là chị cả trong gia đình, cô có ba em trai đều trở thành Bác Sĩ: Vũ Thế Duy Anh (BS Quang tuyến); Vũ Thế Tuấn Anh (BS Cấp cứu); Vũ Thế Quốc Anh (BS Nhãn khoa). Riêng Thùy Anh, là người duy nhất trong gia đình theo đuổi sự nghiệp quân đội như cha.

Vào năm 2003, Dược sĩ Thùy Anh gia nhập U.S. Public Health Service (PHS) Commissioned Corps và trở thành một sĩ quan y tế trong binh chủng Hải Quân. PHS, mặc dù hiện nay thuộc Bộ Y Tế và Dịch vụ Nhân sinh (Department of Health and Human Services), nhưng tổ chức của nó giống như quân đội vì xuất phát từ các bệnh viện Hải Quân Mỹ từ thế kỷ 18 do Tổng thống John Adams khởi xướng.

PHS được thành lập từ năm 1798, và từ năm 1889, nó trở thành một tổ chức quân đội với chuỗi các bệnh viện Hải Quân tại các thành phố cảng như Boston, Charleston, New Orleans… để kiểm soát dịch bệnh. Các thành viên của PHS là những chuyên gia y tế như bác sĩ, nha sĩ, dược sĩ, y tá… được huấn luyện để trở thành sĩ quan phục vụ cộng đồng trong các tình huống khẩn cấp như thiên tai, dịch bệnh…

PHS chịu trách nhiệm cách ly và kiểm soát bệnh truyền nhiễm trước khi lan rộng ra khắp cả nước. Họ đã đóng vai trò quan trọng trong cuộc đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918. Hiện nay, PHS đang hợp tác với CDC (Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh) để đối phó với dịch COVID-19.

Sau 12 năm phục vụ trong PHS, Thùy Anh được thăng cấp lên Ðại Tá vào năm 2015. Vào tháng 6 năm 2019, cô được thăng cấp Rear Admiral (Lower Half), tương đương với Phó Ðề Ðốc Hải quân, tương đương với cấp Chuẩn Tướng trong quân đội.

7.- Chuẩn Tướng John R Edwards

Sinh năm 1972 tại Sài Gòn, John Edwards đã định cư ở Mỹ vào tháng Tư năm 1975. Ông sinh ra trong một gia đình có hai chị em.

Cha ông là một viên chức chính phủ Hoa Kỳ, từng làm việc cho cơ quan DAO (Defense Attaché Office), chuyên hỗ trợ về quân sự cho VNCH trong thời kỳ 1973-1975.

Trước đó, cha ông đã phục vụ trong quân đội Hoa Kỳ và kết hôn với mẹ ông vào năm 1968.

John Edwards tốt nghiệp ngành kỹ sư điện toán và hoàn thành chương trình đào tạo sĩ quan dự bị tại Đại học Hawaii vào năm 1995. Từ năm 2000 đến 2013, ông liên tục tham gia các khóa đào tạo chuyên môn và đạt ba bằng cao học hàng đầu về khoa học hàng không quân sự tại các trường không quân và đại học danh tiếng ở Mỹ.

Năm 2014, ông được thăng cấp lên đại tá khi đảm nhận chức vụ tham mưu trưởng của Nhóm Đổi Mới Tham Mưu Liên Quân (Joint Staff Innovation Group) tại Bộ Quốc Phòng.

Trong sự nghiệp quân sự, ông đã bay tổng cộng 2.200 giờ trong 237 nhiệm vụ chiến đấu, điều khiển thành thạo các loại máy bay quân sự như B-52, T-39, T-37, và máy bay T-43 của Air Force One chuyên chở tổng thống và quan chức cao cấp của Mỹ.

Chuẩn Tướng John Edwards hiện đang sống tại Washington, D.C., cùng với vợ và ba con.

Tin và hình ảnh: Bão “Bualoi” gây ngập lụt nghiêm trọng, Hà Nội tê liệt giao thông!

-Sau khi bão Bualoi (bão số 10) đi qua, nhiều tỉnh miền Bắc và Bắc Trung Bộ chìm trong mưa lũ. Tại Hà Nội, mưa lớn kéo dài từ tối 29 đến chiều 30 Tháng Chín đã khiến hầu hết các tuyến phố ngập sâu, giao thông gần như tê liệt. Hàng ngàn người phải dắt xe chết máy, nhiều người mất tới ba tiếng mới đến được chỗ làm. Công ty Thoát Nước Hà Nội ghi nhận tới 82 điểm úng ngập trên toàn thành phố.

Do lo ngại an toàn, hàng loạt trường học ở Hà Nội phải cho học sinh nghỉ học hoặc chuyển sang học trực tuyến trong ngày 1 Tháng Mười.

Lũ dâng cao tại nhiều tỉnh miền núi

Không chỉ Hà Nội, các tỉnh miền núi phía Bắc cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Tại Lào Cai và Yên Bái, việc xả lũ từ thủy điện Đồng Sung và các nhà máy trên sông Chảy đã khiến mực nước sông Thao dâng cao, gây ngập diện rộng. Nhiều khu dân cư chìm sâu trong nước, có nơi ngập tới một mét.

Ở Cao Bằng, nước sông Bằng Giang và sông Hiến tràn vào các khu dân cư, buộc nhiều người phải di dời lên nơi cao. Một số tuyến quốc lộ và tỉnh lộ bị chia cắt do ngập. Bắc Ninh cũng ghi nhận nhiều xã bị ngập sâu, giao thông khó khăn.

Thanh Hóa, Nghệ An: nhà cửa, bệnh viện ngập nặng

Tại Thanh Hóa, hệ thống đê ở huyện Nông Cống bị tràn, khiến hàng loạt xã bị ngập sâu, nhiều khu dân cư bị cô lập. Bệnh viện Đa Khoa Nông Cống chìm trong nước, mất điện suốt hai ngày, bệnh nhân thiếu nước uống, nhiều ca chạy thận phải tạm dừng. Hơn 4,000 căn nhà bị ngập từ 1 đến 2 mét, nhiều gia đình phải di tản.

Ở Nghệ An, hàng ngàn căn nhà ngập chìm trong nước, nhiều nơi nước dâng đến mái. Người dân cho biết trận lũ này còn lớn hơn năm 2023, nhiều hộ không kịp di chuyển tài sản nên thiệt hại rất lớn.

Tình hình giao thông Hà Nội sáng 1/10

Đến sáng 1 Tháng Mười, một số tuyến đường Hà Nội đã rút nước, trời hửng nắng, nhưng nhiều nơi vẫn ngập. VOV Giao thông ghi nhận các điểm ngập sâu như: Nguyễn Chí Thanh, Võ Chí Công, Đàm Quang Trung (Long Biên), Tố Hữu – Lương Thế Vinh, Nguyễn Xiển, Phạm Văn Bạch… Một số tuyến chính như Liễu Giai – Đào Tấn, Hàm Nghi, Trần Hữu Dực đã thông xe. Tuy nhiên, ùn tắc vẫn kéo dài tại Đại lộ Thăng Long, khu vực Keangnam và Mỹ Đình.

Thiệt hại nặng nề

Theo thống kê ban đầu, bão Bualoi đã làm ít nhất 26 người chết, 105 người bị thương, 23 người mất tích và 8 người chưa liên lạc được. Về tài sản, bão đã gây sập 88 ngôi nhà, làm hư hại hoặc tốc mái hơn 135,000 nhà khác, ngập 13,800 căn, phá hỏng hơn 25,000 hécta lúa và hoa màu, cùng gần 9,000 hécta thủy sản. Giao thông nhiều nơi tê liệt với hơn 1,300 điểm ngầm tràn, đường quốc lộ, tỉnh lộ bị ách tắc, sạt lở.

Các địa phương đang khẩn trương thống kê, khắc phục hậu quả và hỗ trợ người dân vùng lũ.

(Hình ảnh Bão Bualoi gây ngập lụt! nhất là tại Hà Nội)

Tin Quốc Tế Đó Đây

Chủ Tịch Đại Hội Đồng Kêu Gọi Các Thành Viên Liên Hiệp Quốc “Đoàn Kết”

(Hình AP – Yuki Iwamura: Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại kỳ họp thứ 80 của Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc, New York, ngày 23/9/2025.)

-Ngày 29/9/2025, kỳ họp thứ 80 của Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc đã bế mạc. Trong bài phát biểu, Chủ tịch Đại Hội đồng Annalena Baerbock ca ngợi Liên Hiệp Quốc – “ngôi nhà ngoại giao và đối thoại” – đã hoàn thành trọn vẹn sứ mệnh. Bà cũng kêu gọi các nước thành viên “đoàn kết”.

Trong thông cáo trên trang “Thảo luận chung – Débat général” của Đại Hội đồng ngày 29/9, Chủ tịch Annalena Baerbock cũng không quên cảm ơn nước chủ nhà Hoa Kỳ vì sự hào phòng và liên tục ủng hộ tổ chức.

Chủ đề lớn nhất trong các cuộc thảo luận tại Đại Hội đồng năm nay là hòa bình và an ninh, đặc biệt tại Gaza, Ukraine và Sudan. Chủ tịch Đại Hội đồng kêu gọi các thành viên hành động để chấm dứt tình trạng bạo lực, bảo vệ dân thường, tăng cường viện trợ nhân đạo và tiếp tục giải pháp bền vững 2 Quốc gia Do Thái và Palestine.

Liên Hiệp Quốc vẫn bị chỉ trích là quan liêu nặng nề, thủ tục hành chính rườm rà. Cho dù “không hoàn hảo” nhưng tổ chức này vẫn giữ vai trò “không thể thiếu”, cụ thể là kỳ họp Đại Hội đồng năm 2025 là có thêm hàng chục quốc gia công nhận Quốc gia Palestine, Tổng thống Mỹ Donald Trump thay đổi lập trường về Ukraine. Kỳ họp cũng là cơ hội để các nguyên thủ, các chính phủ gặp nhau, ví dụ, năm nay, đã có hơn 1.300 cuộc gặp song phương.

Tình trạng cấp bách của biến đổi khí hậu cũng là một trong những chủ đề lớn được các thành viên quan tâm. Chủ tịch Đại Hội đồng nhấn mạnh đến tầm quan trọng của đầu tư ồ ạt vào các loại hình năng lượng tái tạo, cũng như vai trò của hợp tác quốc tế để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững được đề ra cho đến năm 2030.

Hai chủ đề lớn khác được đề cập liên quan đến vai trò lãnh đạo của phụ nữ, bình đẳng giới và trí tuệ nhân tạo cùng với việc phải quản lý AI một cách công bằng và có trách nhiệm để đưa AI phục vụ nhân loại.

Ukraine Đề Nghị Lập Hệ Thống Phòng Không Chung Với Các Nước Đồng Minh

(Hình REUTERS / Dawid Zuchowicz / Agencja Wybor: Tổng thống Ukraine, ông Volodymyr Zelenskiy trên màn hình khi phát biểu tai Diễn đàn an ninh Warsaw, Ba Lan, ngày 29/9/2025.)

-Sau một loạt các vụ drone và chiến đấu cơ của Nga xâm nhập không phận các nước sườn Đông của khối Liên minh Phòng thủ Bắc Ðại Tây Dương (NATO), từ Estonia đến Đan Mạch, hôm 29/9/2025, phát biểu qua video hội nghị nhân cuộc họp Diễn đàn An ninh Warsaw, Tổng thống Ukraine, ông Volodymyr Zelensky đã đề xuất xây dựng một lá chắn phòng không chung với các nước đồng minh để đối phó với các mối đe dọa Nga.

Tại thủ đô Warsaw của Ba Lan, thông tín viên Adrien Sarlat của Ðài Phát Thanh Quốc Tế Pháp (RFI) cho biết thêm thông tin:

“Phải phản ứng thế nào đối với các vụ xâm phạm không phận Âu Châu để bảo vệ an ninh cho các nước thành viên cũng như là cho Ukraine? Hôm qua, Tổng thống Volodymyr Zelensky, đã tận dụng bài phát biểu của mình tại Diễn đàn để đưa ra một giải pháp cho các nước đồng minh Âu Châu của mình.

Ông nói: “Ukraine đề nghị với Ba Lan và với tất cả các đối tác của chúng tôi cùng thiết lập một lá chắn chung, thật sự đáng tin cậy, để chống lại các mối đe dọa trên không của Nga. Và nếu chúng ta cùng nhau hành động trong khu vực, chúng ta sẽ có đủ vũ khí và năng lực để sản xuất vũ khí”.

Tướng Piotr Blazeusz, đứng đầu đội quân đa quốc gia Eurocorps, cho rằng những hành động khiêu khích trên không buộc các nước Âu Châu phải cảnh giác trước mối đe dọa cận kề.

Theo ông Blazeusz, “những drone này cho thấy rõ là mối đe dọa đến từ Liên bang Nga hiện diện ở khắp mọi nơi. Có lúc trong quá khứ, chúng ta đã nghĩ rằng phi đạn sẽ không bắn tới được một số thủ đô như Paris chẳng hạn. Nhưng giờ đây, phi đạn chẳng gặp khó khăn gì để bắn xa như vậy. Điều đó cho thấy rõ toàn xã hội đang lo ngại về mối đe dọa này”.

Ngay ngày mai, Đan Mạch tổ chức một cuộc họp cấp cao để thảo luận về những vấn đề này. Pháp dự trù gởi một đơn vị chống drone đến để bảo đảm an ninh cho cuộc họp, vào lúc Copenhague ghi nhận từ vài ngày qua, nhiều drone đáng ngờ bay lượn trên nhiều cơ sở chiến lược của nước này”.

Trang The Kyiv Independent hôm 30/9 cho biết Tổng thống Ukraine đã cử một phái đoàn do Thứ trưởng Quốc phòng Serhii Boyev dẫn đầu đã đến Hoa Kỳ ngày 29/9, để hoàn tất một thỏa thuận mua vũ khí Hoa Kỳ, đặc biệt là loại phi đạn tầm xa, ước tính có tổng trị giá 90 tỉ Mỹ kim và một thỏa thuận bán các hệ thống drone của Ukraine cho Hoa Kỳ.

Quân Đội Pháp Học Hỏi Tinh Thần Sáng Tạo của Ukraine

-Báo Les Echos dẫn lời Tư lệnh Lục quân Pháp Pierre Schill thổ lộ, quân đội muốn rút tỉa kinh nghiệm từ cuộc chiến ở Ukraine để cải tiến trên nhiều mặt. Tuy đang có nhiều chuyển biến, nhưng quân đội Pháp chưa sẵn sàng cho một liên minh trong chiến tranh cường độ cao. Vẫn còn thiếu nhiều mảnh ghép trong bức tranh tổng thể, trước những thay đổi kỹ thuật lớn từ chiến trường Ukraine, và cả về trạng thái tinh thần.

Lục quân Pháp hy vọng khai triển một Sư đoàn tác chiến (25.000 quân) trong vòng 30 ngày, nhưng hiện nay chỉ có thể điều cho Liên minh Phòng thủ Bắc Ðại Tây Dương (NATO) một Lữ đoàn (5.000 quân) sẵn sàng chiến đấu. Được biết Pháp, Anh Quốc, Ý Ðại Lợi được NATO chỉ định chỉ huy lực lượng trong kế hoạch phòng vệ. Kỹ thuật là yêu cầu khẩn cấp, khi drone đã thay thế cho Pháo binh trên chiến trường Ukraine, mà không quân đội phương Tây nào đoán trước được, robot đã tiến được những bước khổng lồ. Cuộc chiến Ukraine cũng cho thấy cần phải tăng cường hỏa lực tấn công xa hơn 150 cây số.

Theo tướng Schill, Pháp cần tăng gấp 3 số Trung đoàn Pháo tầm xa, gấp 5 số drone và thêm 10.000 Bộ binh. Đơn vị tác chiến tự động hóa đầu tiên của Lục quân sẽ được thành lập. Tướng Bruno Baratz cho biết sẽ phối hợp nhiều nhân tố, khuyến khích sáng tạo. Tại Ukraine, kỹ thuật thay đổi liên tục, các sáng kiến bị vô hiệu hóa trong vòng không đầy 3 tháng.

Pháp đang thử nghiệm loại đạn điều khiển từ xa Véloce, với drone FPV Noctua hay Oskar. Để chủ động, quân đội Pháp không muốn trang bị Himars của Hoa Kỳ hay Puls của Do Thái, mà dùng Foudre và một số khác đang thử nghiệm. Số đại bác 20 ly trong kho sẽ được tái chế để thành vũ khí chống drone giá rẻ, nhờ thêm hệ thống ngắm trang bị trí thông minh nhân tạo. Thiết giáp Griffon để chuyển quân sẽ biến thành bệ phóng moọc-chê 120 ly. Tinh thần sáng tạo từ Ukraine đang lan tỏa.

Hoa Kỳ Mua TikTok, Càng Chứng Tỏ Sự Lép Vế của Âu Châu

-Báo Libération dành trang nhất cho thương vụ mua TikTok của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump. Tuy vẫn chưa hoàn tất, nhưng vụ này làm rõ thêm sự yếu kém của Âu Châu, không thể áp đặt một thỏa thuận tương tự cho Trung Quốc và phải chịu đựng những tác động đến dân chủ cũng như tâm lý do nền tảng này gây ra.

Người bán chẳng mấy tử tế, sản phẩm được coi là độc hại, giá cả rất thấp, điều kiện mua bán còn mơ hồ. Nhưng hôm 25/9, ông Donald Trump loan báo đã ký Sắc lệnh về việc TikTok, mạng xã hội phổ biến nhất thế giới nhượng lại các hoạt động ở Hoa Kỳ. Tổng thống Mỹ chỉ nói rằng bên mua là một tổ hợp công ty rất tinh tế, có nghĩa là gần gũi với các ý tưởng của ông, và thỏa thuận được thương lượng trực tiếp giữa Donald Trump và Tập Cận Bình vào tuần trước. Bởi vì 170 triệu người Mỹ thường xuyên sử dụng TikTok, và các cơ quan tình báo, chuyên gia tâm thần không ngừng báo động về tác hại.

Mục đích đầu tiên của chính quyền Hoa Thịnh Ðốn là kiểm soát những nội dung được phổ biến trên đất Mỹ, cấm chuyển dữ liệu của người sử dụng Mỹ sang Hoa lục. Trả lời phỏng vấn của báo Libération, Thượng Nghị sĩ Claude Mahuret, người chủ trì ủy ban điều tra về ảnh hưởng TikTok tại Pháp, nhấn mạnh mạng xã hội này đã gây rối loạn nền dân chủ, giúp cực hữu và cực tả mạnh lên. TikTok nhìn nhận đã nói dối về việc khai thác dữ liệu của người sử dụng Âu Châu, và thản nhiên đóng món tiền phạt 530 triệu Euro. Ông Mahuret lo ngại, để đổi lấy việc chấp nhận bán 80% TikTok, Tổng thống Donald Trump có thể nhượng bộ Tập Cận Bình về những điểm khác.

Báo Libération vẽ nên chân dung Larry Ellison, nhà sáng lập Oracle, nhân vật trung thành của ông Donald Trump, là trung tâm của tổ hợp sẽ mua lại TikTok. Công chúng ít biết đến Ellison, tuy hôm 10/9, ông đã soán ngôi Elon Musk trong vài tiếng đồng hồ để trở thành người giàu nhất thế giới, vì Oracle phục vụ khách hàng chủ yếu trong ngành an ninh chứ không phải đại chúng. Với tài sản ước tính 400 tỉ Mỹ kim, ông Larry Ellison đang kỳ vọng trở thành đại gia kỹ thuật.

Thương vụ TikTok là cách ông Donald Trump cảm ơn nhà tỉ phú đã ủng hộ ông ngay từ chiến dịch tranh cử Tổng thống đầu tiên năm 2016, ngược với các ông chủ lớn khác trong ngành kỹ thuật như Mark Zuckerberg (Meta), Sundar Pichai (Google) hay Jeff Bezos (Amazon) chỉ ngả theo Trump rất trễ tràng. Thậm chí Larry Ellison hồi cuối năm 2020 còn quay lưng với Santa Clara và thung lũng Silicon, trụ sở truyền thống của Oracle để dời về Austin, thuộc tiểu bang bảo thủ Texas. Charles Thibout, Giảng viên Science Po, cho biết các nhà lãnh đạo Oracle về tư tưởng rất gần gũi với ông Trump.

Với TikTok, Ellison đặt chân vào thị trường quảng cáo rộng lớn và tham vọng của ông không dừng ở đây: Ông chiếm phần lớn hãng phim Paramount đang sở hữu kênh truyền hình CBS, và đang dòm ngó tập đoàn Warner Bros, chủ kênh CNN.

Hoa Kỳ Tăng Cường Hạn Chế Xuất Cảng Một Số Mặt Hàng Để Gia Tăng Áp Lực Với Trung Quốc

(Hình Getty Images – Pla2na: Cờ Trung Quốc (trái) và cờ Mỹ.)

-Hoa Kỳ sẽ mở rộng phạm vi danh sách đen về thương mại, khiến nhiều doanh nghiệp ngoại quốc khó tiếp cận với một số sản phẩm của Mỹ hơn. Đây được xem như một biện pháp đặc biệt nhằm tác động đến các công ty của Trung Quốc.

Theo một tài liệu Bộ Thương mại Hoa Kỳ công bố hôm 29/9/2025, các biện pháp hạn chế sẽ áp dụng đối với các chi nhánh có trên 50% cổ phần thuộc về một hoặc nhiều doanh nghiệp nằm trong danh sách đen của Mỹ. Quy định mới của Bộ Thương mại Hoa Kỳ có hiệu lực từ ngày 1/10/2025, nhưng các công ty có thể đệ trình những kiến nghị hoặc sửa đổi tạm thời.

Thông báo của Bộ Thương mại Hoa Kỳ nêu rõ, thay đổi này nhằm giải quyết mối lo ngại về việc các doanh nghiệp có tên trong danh sách đen lách luật, ví dụ thành lập các công ty mới. Danh sách đen gồm các công ty và thực thể được coi là gây nguy hại cho an ninh quốc gia hoặc các lợi ích trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ.

Theo thông tấn xã AFP, mặc dù thay đổi này được Bộ Thương mại Hoa Kỳ áp dụng cho tất cả các công ty có tên trong danh sách đen, nhưng trên thực tế sẽ ảnh hưởng đặc biệt đến các công ty có trụ sở tại Trung Quốc, bởi vì trong thời gian qua gần, Hoa Kỳ đã nhắm vào nhiều thực thể này.

Theo quy định, các công ty Hoa Kỳ phải xin giấy phép chính thức, nếu muốn bán hàng cho các công ty ngoại quốc nằm trong danh sách đen. Ví dụ, lo ngại Trung Quốc vượt mặt trong lĩnh vực kỹ thuật, Hoa Kỳ đã ngăn chặn tập đoàn Hoa Vi tích hợp hệ điều hành Android vào điện thoại thông minh của Hoa Vi và đình chỉ việc bán một số chip Nvidia cho Trung Quốc.

Hôm 29/9, một phát ngôn viên của Bộ Thương mại Trung Quốc ra thông cáo tuyên bố Bắc Kinh xem đây là một hành vi “ác ý” gây hại đến các doanh nghiệp Trung Quốc, “một ví dụ điển hình khác về việc Hoa Kỳ cố ý mở rộng khái niệm an ninh quốc gia và lạm dụng kiểm soát xuất cảng”.

Cũng trong ngày 29/9, Tổng thống Donald Trump thông báo Hoa Kỳ sẽ áp thuế 100% đối với bất kỳ bộ phim nào được sản xuất ở ngoại quốc và được trình chiếu tại Hoa Kỳ.

Theo thông tấn xã AFP, trên mạng Truth Social, ông Trump tố cáo các nước đánh cắp nền công nghiệp điện ảnh của Hoa Kỳ. Biện pháp chưa từng có này đe dọa phá vỡ mô hình kinh tế toàn cầu của Hollywood. Ý tưởng áp thuế này từng được ông Trump đưa ra hồi tháng 5/2025 nhưng khi đó ông không nêu chi tiết.

TIN VẮN – TIN TỔNG HỢP

(Nikkei Asia/RFI) – Chính quyền Miến Điện gia tăng hiện diện quân sự gần các mỏ khoáng sản do Trung Quốc quản lý. Ngày 29/9/2025, truyền thông Nhật Bản dẫn một báo cáo điều tra mới nhất, cho biết quân đội Miến Điện gần đây đã khai triển nhiều drone, chiến hạm và binh sĩ được trang bị dù lượn có động cơ đến bảo vệ các hoạt động khai thác, sản xuất và mở rộng hai mỏ khoáng sản do Trung Quốc điều hành là Letpadaung và Sapetaung & Kyesintaung ở vùng Sagaing. Các mỏ này là một trong số ít nguồn thu ngoại tệ béo bở của chính quyền quân sự đồng thời duy trì mối quan hệ hữu hảo với Bắc Kinh.

(Les Echos/RFI) – Pháp xuất cảng kỷ lục hàng hóa lưỡng dụng trong năm 2024 và có thể có lợi cho Nga. Theo một báo cáo của Quốc hội mà nhật báo kinh tế Les Echos tham khảo được, trong năm 2024, đã có 3.407 giấy phép xuất cảng được cấp cho 590 nhà xuất cảng Pháp. Tổng trị giá là 15,7 tỉ Mỹ kim và lập kỷ lục mới, tăng 41% so với năm 2023, đặc biệt là nhờ năng lượng nguyên tử (+3,9 tỉ Euro) và ngành hàng không và không gian (+1,1 tỉ Euro). Các mặt hàng xuất cảng được phép xuất cảng sang Nga vào năm 2024 “chỉ dành riêng cho lĩnh vực nguyên tử dân sự” được “miễn trừ theo cơ chế trừng phạt của Âu Châu đối với Nga liên quan đến hoạt động, bảo trì, tái chế nhiên liệu và an toàn công suất nguyên tử”.

(AFP/RFI) – Nga rút khỏi Công ước Chống tra tấn của Âu Châu. Đạo luật được Tổng thống Vladimir Putin ký ngày 29/9/2025, sau khi được Quốc hội thông qua. Nga đã bị Hội đồng Toàn Âu Châu khai trừ khỏi định chế vào tháng 3/2022 sau khi xâm chiếm Ukraine. Mạc Tư Khoa tố cáo quyết định của Hội đồng có trụ sở ở Strasbourg (Pháp) là “phân biệt” đối với Nga. Cho dù Mạc Tư Khoa khẳng định quyết định rút khỏi Công ước Chống tra tấn không ảnh hưởng đến việc tôn trọng nhân quyền của Nga, một số cuộc điều tra của các tổ chức phi chính phủ và truyền thông khẳng định nhiều tù nhân Ukriana đã bị tra tấn trong các nhà tù Nga.

(AFP/RFI) – Nga tuyển thêm 135.000 quân. Trong Sắc lệnh được Tổng thống Vladimir Putin ký ngày 29/9/2025, đợt tuyển quân mùa Thu bắt đầu vào tháng 10 kéo dài đến 31/12. Mạc Tư Khoa khẳng định số tân binh này, từ 18 đến 35 tuổi, sẽ không bị đưa ra chiến trường Ukraine. Nga có hai đợt tuyển quân hàng năm, vào mùa Xuân và mùa Thu.

(AFP/RFI) – “Vụ đầu heo” tại Pháp: 11 người bị bắt giữ ở Serbia. Bộ Nội Vụ Serbia hôm 29/9/2025 thông báo những người này đều là công dân Serbia, bị bắt giữ trong khuôn khổ cuộc điều tra về một số hành vi phạm tội ở Pháp, bao gồm các vụ tấn công vào các giáo đường Do Thái và thánh đường Hồi giáo, trong đó có vụ đặt 9 đầu heo – loài vật uế tạp theo đạo Hồi – gần các đền thờ Hồi giáo ở vùng Paris. Các vụ việc được cho là thực hiện dưới tác động, thao túng của ngoại quốc, nhất là Nga.

(AFP/RFI) – YouTube chấp nhận nộp phạt 22 triệu Mỹ kim để chấm dứt các vụ kiện liên quan đến Tổng thống Donald Trump. Thông tin được công bố trong một tài liệu của Tư pháp Hoa Kỳ hôm 29/9/2025. Trên mạng Truth Social, Tổng thống Hoa Kỳ viết “YouTube ĐẦU HÀNG!!!”, ông ca ngợi “một thắng lợi LỚN” “chứng minh rằng việc các “Big Tech” (những tập đoàn kỹ thuật lớn) kiểm duyệt sẽ gây ra hậu quả”. YouTube đã bị ông Trump kiện do đình chỉ tài khoản của ông trên mạng này, sau khi xảy ra vụ tấn công Điện Capitol hôm 6/1/2021.

Hàng năm, cứ đến tháng 8 dương lịch là chế độ CS Việt Nam tưng bừng tổ chức ăn mừng ngày 19 tháng 8, ngày họ cướp được chính quyền từ chính phủ Trần Trọng Kim năm 1945, và ngày 2 tháng 9, ngày ông Hồ Chí Minh đọc “Tuyên ngôn độc lập” tại công trường Ba Đình, Hà Nội. Ít hàng phía sau nhằm cung cấp chút hiểu biết cần thiết cho một số bạn ở thế hệ trẻ, những người chưa có hoàn cảnh biết nhiều về hai sự kiện lịch sử ấy.

Những người Cộng sản Việt Nam cũng luôn luôn khoa trương rằng họ có công lãnh đạo dân tộc trong hai cuộc chiến tranh lớn: 1) Đánh Pháp để giành độc lập, và 2) Đánh Mỹ để thống nhất đất nước. Vì thế họ có quyền – và được độc quyền — lãnh đạo đất nước. Họ đồng hóa thể chế của họ với Tổ quốc Việt Nam. Ở trong nước, ai lên tiếng phê phán chế độ sẽ bị ghép  vào tội phản quốc.

Năm nay 2025, đúng 80 năm sau khi những người CS Việt Nam giành được chính quyền năm 1945 và đưa dân tộc vào hai cuộc chiến tranh thảm khốc, tuy chấm dứt năm 1975 nhưng hậu quả và tình trạng phân hóa tới nay vẫn còn trầm trọng, chúng ta cũng nên bình tâm xét lại thực chất của cuộc “cách mạng” cùng nguyên do của hai cuộc chiến tranh ấy, rồi nhận định một cách khách quan xem công nghiệp của đảng CS Việt Nam lớn đến mức nào.

1. “Đánh Pháp để giành độc lập”

Sau khi Thế chiến thứ 2 (World War II) chấm dứt năm 1945, các cường quốc Âu Mỹ ý thức được rằng trong hoàn cảnh mới, việc tiếp tục giữ các nước châu Á làm thuộc địa là điều không chấp nhận được nữa. Chế độ thuộc địa đã đến lúc phải cáo chung. Vì thế:

–Hoa Kỳ trả độc lập cho Philippines. Philippines tuyên bố độc lập ngày 4 tháng 7 năm 1945.

–Anh trả độc lập cho Ấn Độ. Ấn Độ độc lập từ năm 1947.

–Anh trả độc lập cho Miến Điện (tên cũ Burma, tên hiện nay Myanmar). Miến Điện độc lập từ tháng 1-1948.

–Anh trả độc lập cho Mã Lai (tên cũ Malaya, tên hiện nay Malaysia). Vốn do nhiều tiểu bang hợp lại, khung cảnh chính trị có phần phức tạp, Mã Lai được tự trị năm 1948, và hoàn toàn độc lập năm 1957.

–Hòa Lan trả độc lập cho Nam Dương. Lúc đầu, giới thực dân Hòa Lan tham lam không chịu trả, dân Nam Dương phải tranh đấu bằng võ lực trong 4 năm. Sau nhờ áp lực của thế giới, nhất là từ Hoa Kỳ, Nam Dương được hoàn toàn độc lập từ tháng 12-1949.

–Dân tộc duy nhất ở châu Á phải tranh đấu gian khổ đến năm 1954 và sau đó, đất nước bị chia cắt, là Việt Nam. Tuy có cảm tình với nền độc lập của Việt Nam, Hoa Kỳ đã không làm áp lực với chính phủ Pháp như đã làm với chính phủ Hòa Lan tại Nam Dương, không ép họ phải trả độc lập cho chính phủ Hồ Chí Minh. Lý do: Đó là một chính thể Cộng sản, và Hồ Chí Minh với nhiều bí danh khác nhau, đã được phát hiện là một chuyên viên của Cộng sản quốc tế, từng được huấn luyện ở Nga. Theo Gs. Tường Vũ, trong cuốn Vietnam’s Communist Revolution (New York : Cambridge University Press, 2017), sau khi tìm đọc thật kỹ trong Văn Kiện Đảng Toàn Tập của chế độ CS Hà Nội, vị giáo sư Chính trị học và Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Á châu tại University of Oregon đã phát hiện rằng ngay từ năm 1946, trước khi Mao Trạch Đông thành công ở Trung Hoa, trong các văn kiện Đảng, chính thể Hồ Chí Minh luôn luôn ca ngợi “các lực lượng của xã hội chủ nghĩa” do Liên Xô dẫn đầu và kịch liệt đả kích “chủ nghĩa đế quốc” (chỉ Hoa Kỳ) ¹. Tuy cộng tác với một số sĩ quan OSS của Hoa Kỳ năm 1945, tuy dùng một tấm hình mang chữ ký của tướng Claire L. Chennault để khoe với nhiều người là “được Mỹ giúp,” tuy dẫn lời bản “Tuyên ngôn độc lập” của Hoa Kỳ cho bản Tuyên ngôn do mình soạn, ông Hồ Chí Minh không phủ nhận sự kiện là một người Cộng sản. Trong những năm 1945, 1946, bên cạnh việc viết thư cho Tổng thống Hoa Kỳ Harry Truman, ông cũng viết thư kêu gọi sự giúp đỡ của lãnh tụ Liên Xô Stalin, và cùng không được trả lời. Ngay từ những năm 1941, 1942, báo Việt Nam Độc Lập do Hồ Chí Minh chủ trương, đã đăng những bài ca tụng nước Nga như một thiên đường, và viết, “Chỉ khi nào nước Nga toàn thắng, thế giới mới được thấy những ngày vinh quang” ². Cuối năm 1945, tuy tuyên bố “đảng Cộng sản tự ý giải tán” để che mắt dư luận, báo Sự Thật của “Hội Nghiên cứu chủ nghĩa Mác” do Trường Chinh điều hành, trong số ra ngày 5 tháng 12, 1945, vẫn xác quyết, “Con đường duy nhất có thể đưa nhân loại đến tự do, hòa bình, và hạnh phúc, là ‘thực hiện triệt để’ chủ nghĩa Mác” (các trang 104-105) ³.

Mấy chục năm sau nhìn lại, theo nhiều nhà nghiên cứu lịch sử, cuộc “Cách mạng tháng Tám” của Mặt trận Việt Minh năm 1945, thực ra chỉ là một hành động cướp chính quyền, và những người CS cũng dùng động từ “cướp.” Đáng buồn hơn, việc cướp ấy không cần thiết vì ở Việt Nam, sau khi Nhật đầu hàng Đồng Minh ngày 15 tháng 8 năm 1945, ở Việt Nam có một khoảng trống quyền lực:

–Người Pháp: Đã bị người Nhật gạt ra bên lề sau cuộc đảo chính ngày 9 tháng 3 năm 1945, các nhân vật trọng yếu bị Nhật bắt giam.

–Người Nhật: Đã đầu hàng sau khi thua trận, nhất là sau khi nước Nhật bị hai quả bom nguyên tử.  Họ đang chuẩn bị giao nộp võ khí để sẽ được đưa về nước.

–Chính phủ Trần Trọng Kim: Gồm một số nhà giáo, trí thức … không có tham vọng chính trị, được kêu gọi đứng ra quản trị đất nước sau khi chính quyền Pháp bị Nhật đánh đổ, chỉ quan tâm đến các vấn đề xã hội, cứu tế (đang có nạn đói trầm trọng), y tế, giáo dục …. Các vị sẵn sàng từ chức khi có người thay, và sau đó đã từ chức.

–Vua Bảo Đại: sẵn sàng thoái vị, tuyên bố “Thà làm dân một nước độc lập hơn làm vua một nước nô lệ.”

Trong cuốn Bảo Đại, Trần Trọng Kim và Đế quốc Việt Nam (California : Truyền Thống Việt, 2017), Gs. Phạm Cao Dương đưa ra nhiều tài liệu cho thấy trong phiên họp giữa Hoàng đế Bảo Đại và Nội các Trần Trọng Kim ở  Huế ngày  17 tháng 8 năm 1945, bên cạnh ý kiến giao hẳn quyền cho Việt Minh, có ý kiến của Luật sư Vũ Văn Hiền, Bộ trưởng Tài chánh, là: Việt Nam cần có một chính phủ hợp pháp để bảo đảm được trật tự, và để khi Đồng Minh tới, có sẵn một chính phủ đúng danh nghĩa pháp lý, có tư thế và thẩm quyền đối thoại với họ, không để họ mượn cớ là Việt Nam đang hỗn loạn, vô chính phủ mà giúp thực dân Pháp trở lại Việt Nam. Để đạt mục đích ấy, nên trao cho lực lượng Việt Minh quyền lập chính phủ, nhưng giữ lại thể chế quân chủ hiện có (đổi thành quân chủ lập hiến) ⁴. Ý kiến ấy được các vị Bộ trưởng am hiểu về luật, các ông Trịnh Đình Thảo, Trần Văn Chương và Phan Anh tán thành. Một đạo Dụ được soạn thảo ngay sau đó: Dụ số 105 ngày 17 tháng 8 năm 1945. Vua Bảo Đại sẵn sàng giao chính quyền cho Việt Minh là một tổ chức đấu tranh, và mời các lãnh tụ Việt Minh tới Huế để thành lập Nội các ⁵ .

Ngay từ đầu tháng 8 năm 1945, trong cương vị người cầm đầu Chính phủ, Thủ tướng Trần Trọng Kim cũng đã có ý định mời những người Việt Minh cộng tác. Nhân từ Huế ra Hà Nội, cụ nhờ Khâm sai Phan Kế Toại bắn tiếng mời Việt Minh cử đại diện đến nói chuyện. Tuy người tới gặp cụ còn rất trẻ, nhà giáo lão thành, tác giả Việt Nam Sử Lược đã nói như sau:

“Chúng tôi ra làm việc chỉ vì nước mà thôi, chứ không có ý cầu danh lợi gì cả, tôi chắc đảng các ông cũng vì nước mà hành động. Nếu vậy chúng ta tuy đi con đường khác nhau nhưng cũng một mục đích như nhau. Các ông thử xem ta có thể hợp tác với nhau, kẻ ở trong người ở ngoài, để cứu nước được không?”  Trong những hàng phía sau, cụ Trần Trọng Kim tóm lược cuộc đối thoại giữa cụ và người đại diện của Việt Minh:

Người ấy nói:

“Sự hành động của chúng tôi đã có chủ nghĩa riêng và có chương trình nhất định để đem nước đến chỗ hoàn toàn độc lập. Chúng tôi có thể làm lấy được.”

–“Sự mưu cầu cho nước được độc lập cũng là mục đích của chúng tôi, nhưng vì đi đường thẳng có nhiều sự khó khăn nên chúng tôi phải uyển khúc mà đi từ từ có lẽ chắc chắn hơn.”

–“Chúng tôi chỉ có một con đường thẳng đi đến hoàn toàn độc lập chứ không có hai.”

–“Theo như ý các ông như thế, tôi sợ rất hại cho dân, mà chưa chắc đã thành công được.”

–“Chúng tôi chắc thế nào cũng thành công. Nếu có hại cũng không cần, có hại rồi mới có lợi. Dù người trong nước mười phần chết mất chín, chúng tôi sẽ lập một xã hội mới với một thành phần còn lại, còn hơn với chín phần kia” (nhấn mạnh của người chép lại).

Rồi người ấy ngồi đọc một bài hình như đã thuộc lòng để kể những công việc của đảng Việt Minh. Thấy thái độ người ấy như thế, tôi biết không thể lấy nghĩa lý nói chuyện được. Tôi nói:

–“Nếu các ông chắc lấy được quyền độc lập cho nước nhà, sao các ông không vào chính phủ làm việc, cần gì phải đánh phá cho khổ dân?”

–“Chúng tôi sẽ cướp lấy quyền để tỏ cho các nước Ðồng Minh biết chúng tôi mạnh, chứ không chịu để ai nhường.”

–“Các ông có chắc là các nước Ðồng Minh tin ở sức mạnh của các ông không?”

–“Chắc lắm. Chắc trăm phần trăm.”

–“Tương lai còn dài, các ông nhận lấy trách nhiệm đối với quốc dân và lịch sử ” ⁶.

Theo Gs. Phạm Cao Dương, người thay mặt Việt Minh đến gặp cụ Trần Trọng Kim hôm ấy là Lê Trọng Nghĩa. Các tài liệu về ông Nghĩa cho thấy ông sinh năm 1922 (năm 1945 mới 23 tuổi). Sau khi Việt Minh thành công ông được bầu vào Quốc Hội, rồi làm Cục trưởng cục Quân báo. Ông được thăng đến Đại tá Chánh Văn phòng, làm Trợ tá cho tướng Võ Nguyên Giáp. Năm 1968 ông bị bắt vì bị coi là có liên quan đến nhóm “Xét lại chống Đảng,” bị giam và phải “lao động cải tạo” từ 1968 đến 1976. Ông bị khai trừ khỏi đảng CS, mất hết chức vụ và quyền lợi. Sau 47 năm giữ im lặng, trước khi qua đời năm 2015 ông để lại di chúc yêu cầu được minh oan. Theo một bạn thân của ông là Trần Đĩnh (Đèn Cù, Quyển 2, trang 535-549), ông Nghĩa rất đau lòng vì nỗi khổ của các con: trong lý lịch, họ bị coi là con một người phản Đảng. “Nghĩa sau đó vào Cầu Giấy kể lại với tôi. Rồi ngơ ngác, ‘Thế là mất hết à’?” ⁷

Lệ Trọng Nghĩa còn được mời tới gặp Khâm sai Phan Kế Toại  sáng ngày 16 tháng 8 năm 1945. Lần này ông Toại chính thức mời Mặt trận Việt Minh cộng tác với chính phủ Trần Trọng Kim, và “vui lòng chờ Mặt trận cử người tham gia chính phủ.” Người cùng đi với ông Nghĩa, ông Nguyễn Khang (Chủ tịch Ủy ban Quân sự Cách mạng Hà Nội) dứt khoát trả lời, “Tốt nhất ông Toại nên từ chức, trao chính quyền lại cho Việt Minh” ⁸.

Theo nhà biên khảo David G. Marr trong cuốn Vietnam 1945 (Berkeley, CA : University of California Press, 1995), dựa theo các tài liệu từ phía Hà Nội, thì trước khi gặp ông Lê Trọng Nghĩa ngày 16 tháng 8, Khâm sai Phan Kế Toại đã tiếp một phái đoàn của Việt Minh do ông Nguyễn Khang cầm đầu ngày 13 tháng 8. Qua ông Khang, Khâm sai Toại mời Việt Minh giữ một số chức vụ trong chính quyền, nhưng ông Khang nhất quyết từ chối ⁹.

Trong lần tiếp xúc sau, xảy ra lúc 8 giờ sáng ngày 18 tháng 8 năm 1945, tại một biệt thự ở số 101 đường Gambetta, nay là đường Trần Hưng Đạo, Hà Nội, đại diện chính phủ Trần Trọng Kim là giáo sư Hoàng Xuân Hãn, Bộ trưởng Giáo dục và Mỹ thuật, một học giả lỗi lạc và uy tín đương thời.  Giáo sư Hãn tự giới thiệu là “người đại diện cao cấp nhất của Thủ tướng Chính phủ tại Hà Nội,” và tới để báo tin, “Chúng tôi biết chắc chắn có tin quân đội Đồng Minh đã bắt đầu lên đường, chia nhau vào chiếm Nam Bắc vĩ tuyến 16 nước ta rồi. Đất nước đang có nguy cơ đe dọa lại bị xâm chiếm và chia cắt một lần nữa.” Giáo sư Hãn gợi ý, “Chúng ta hãy tiếp tục thương thảo, nói chuyện với nhau. Việt Minh các ông cứ nắm tất cả các vùng nông thôn, nhưng để cho chính phủ quản lý một số thành phố lớn, cốt để có danh nghĩa mà nói chuyện với Đồng Minh trong lúc này, không thì nguy cả” ¹⁰.

Các học giả Trần Trọng Kim, Hoàng Xuân Hãn không phải là những người có tham vọng chính trị. Khi đề nghị Việt Minh duy trì thể chế quân chủ nhưng được quyền lập chính phủ điều hành việc nước, cũng như khi đề nghị Việt Minh để lại cho chính phủ đương thời một số thành phố lớn để có tư thế đối thoại với các lực lượng Đồng Minh sắp đến Việt Nam, các ông chỉ nghĩ đến quyền lợi của quốc gia. Hành động “cướp chính quyền” của Việt Minh đã khiến chính phủ do họ lập ra năm 1945 không được nhìn nhận là một chính phủ có căn bản pháp lý. Giữa tháng 9 năm 1945, khi tướng Douglas Gracey của Anh đem quân tới Sài gòn để tước khí giới quân đội Nhật ở phía nam vĩ tuyến 16, đối mặt với những cuộc biểu tình hỗn loạn và tranh chấp bạo động dẫn tới đổ máu diễn ra quanh Sài gòn nhưng không tìm được người đại điện hợp pháp của Việt Nam để đối thoại, ông ta đã có những hành động thuận lợi cho người Pháp.  

Theo Gs. Phạm Cao Dương, Lê Trọng Nghĩa còn đến dinh Khâm sai một lần nữa vào chiều ngày 18 tháng 8 để gặp bác sĩ Nguyễn Xuân Chữ, người đại diện chính phủ thay Khâm sai Phan Kế Toại đã từ chức, nhưng không phải để thảo luận mà chỉ cốt thăm dò tình hình.

Trong các lần tiếp xúc, trừ lần cuối cùng, các cụ Trần Trọng Kim, Phan Kế Toại và giáo sư Hoàng Xuân Hãn đều chân thành mời Việt Minh vào chính phủ làm việc để “cùng lo cho quyền lợi đất nước” nhưng tất cả đều bị từ chối. Lý do là Việt Minh, với nòng cốt là đảng Cộng sản, đã chủ trương “cướp chính quyển” để một mình lãnh đạo đất nước hầu thực hiện một cuộc cách mạng theo đường lối riêng, bất chấp những tai hại và nguy hiểm có thể xảy tới cho dân tộc, đúng như lời tuyên bố của Lê Trọng Nghĩa, “Dù người trong nước mười phần chết mất chín, chúng tôi sẽ lập một xã hội mới với một thành phần còn lại, còn hơn với chín phần kia.”  Đó cũng là lý do trong những năm 1945, 1946, trước và sau khi giành được chính quyền, Việt Minh đã tìm cách tiêu diệt toàn bộ các nhà trí thức có uy tín và những người hoạt động chính trị không phải là Cộng sản. Chúng ta có thể kể Phạm Quỳnh, Khái Hưng, Tạ Thu Thâu, Phan Văn Hùm, Bùi Quang Chiêu, Hồ Văn Ngà, Huỳnh Văn Phương, Trần Văn Thạch, Ls. Dương Văn Giáo, bs. Hồ Vĩnh Ký và vợ là bs. Nguyễn Ngọc Sương, Trương Tử Anh, Lý Đông A, Nhượng Tống… Các lãnh tụ tôn giáo có ảnh hưởng như Đức Thầy Huỳnh Phú Sổ của Phật giáo Hòa Hảo cũng bị sát hại.

Ngày 17 tháng 8-1945 ở Hà Nội, lúc 3 giờ chiều, nhân một cuộc biểu tình của Tổng hội Công chức trước Nhà hát lớn để ủng hộ chính phủ sau khi Nhật đầu hàng, cán bộ Việt Minh tới cướp máy vi âm, hô “Hoan hô Việt Minh” và trương cờ đỏ sao vàng. Nhà biên chép lịch sử Đoàn Thêm cho biết như sau, “Rồi đoàn biểu tình được lệnh chuyển bước, tuần hành qua nhiều đường lớn… Tới ngã sáu Cửa Nam, vài anh áo cộc quần đen, chắc chắn không phải là công chức, vừa chạy vừa phất lá cờ đỏ giữa có ngôi sao vàng, anh khác giơ một vật ít thấy ở thời đó là khẩu súng lục, bắn vài phát như để thị uy: “Anh em hãy cùng tôi hô ‘Mặt trận Giải phóng muôn năm’.” Vài công chức, có lẽ hoảng sợ quá, đành “Muôn năm” theo một cách gượng gạo và máy móc” ¹¹.

Ngày 19 tháng 8, từ sáng sớm, Việt Minh tổ chức biểu tình tuần hành từ trước Nhà hát lớn để đi “cướp chính quyền.” Theo hồi ký của nhà biên khảo Hoàng Tường trong Việt Nam Đấu Tranh (Westminster, CA : Văn Khoa, 1987), “Lúc mới xuất phát chỉ độ 500 người, nhưng sau đó cứ mỗi khu phố đi qua lại có dân chúng hiếu kỳ đi theo, nên đoàn biểu tình trở nên đông đảo, ước độ 2000 người, đa số là thanh niên, thiếu nữ, thiếu nhi. Dẫn đầu là một lá cờ lớn (nền đỏ sao vàng), rồi đến biểu ngữ lớn nhỏ… Hai bên đoàn người biểu tình diễn hành còn có một đám người cỡi xe đạp cắm cờ trên ghi đông, vừa đạp vừa hô, “Ủng hộ Việt Minh nắm chính quyền” ¹² . Bác sĩ Nguyễn Tường Bách kể lại, “Có người cầm cờ đỏ, nhỏ, bằng giấy, có người hô khẩu hiệu, “Ủng hộ độc lập, Đả đảo thực dân Pháp.” Thỉnh thoảng có vài người đi kèm, họ chia nhau rẽ vào các nhà bên đường xua người ra phố tham dự biểu tình. Vì vậy người xuống đường càng ngày càng đông, nam nữ già trẻ đều có; vì nếu không hồ hởi để đi biểu tình, cũng khó mà từ chối không dự vào một hoạt động để ủng hộ độc lập” ¹³.

Nhà biên khảo Hoàng Tường viết tiếp, “Đầu tiên đoàn biểu tình dừng lại trước phủ Khâm sai. Trong khi tiếng hô “Ủng hộ Việt Minh nắm chính quyền” vang dậy thì một bọn chừng hơn 10 người tách khỏi đoàn biểu tình tiến vào trong dinh, trước bộ mặt ngơ ngác của một anh Bảo an binh đứng gác. Đi đầu là hai người tay cầm lăm lăm khẩu súng sáu, và hai người khác khiêng một lá cờ đại, nền đỏ sao vàng. Thế rồi chỉ một lát sau, lá cờ được kéo lên trước cửa dinh, ngạo nghễ tung bay trước gió. Anh Bảo an binh gác ngoài cửa cũng được thay thế luôn: một người trong đám biểu tình tách ra, nhận lấy cây súng trường anh Bảo an binh trao cho, và đứng gác trước dinh.¹⁴ ” Khâm sai Phan Kế Toại có cảm tình với Việt Minh, nhất là sau khi Phan Kế An, con trai ông, gia nhập và hoạt động cho họ. Tối 17 tháng 8, sau khi biết việc xin từ chức đã được chấp thuận, ông rời dinh Khâm sai về nhà riêng. Trước khi đi, ông dặn viên Chánh quản và một Bảo an binh có nhiệm vụ canh giữ dinh, “Không nổ súng” để tránh đổ máu một cách vô ích.

Sau đó, đoàn biểu tình lần lượt diễn hành đến tòa Thị chính, nhà máy đèn, nhà bưu điện, rồi đến các ty sở khác, đài phát thanh. Cuối cùng họ kéo đến trại Bảo an binh … Cuộc đoạt chính quyền diễn ra êm ru. Đảng viên Cộng sản xuất hiện rất đông đảo, khoa tay múa chân, miệng hô: “Cách mạng thành công! Cách mạng thành công!” ¹⁵

Thật ra, nếu đáp ứng lời mời của vua Bảo Đại, vào Huế lập chính phủ trong tinh thần đạo Dụ số 105 ngày 17-8-1945 như đã nói trên, những người Cộng sản cũng sẽ làm chủ tất cả những dinh thự ấy cũng như các dinh thự khác trên toàn quốc, vì trong thể chế quân chủ lập hiến, ngôi vua chỉ mang tính cách biểu tượng quốc gia. Nhưng điều họ muốn là có thanh thế thật mạnh (cướp được chính quyền) để sau đó có thể thực hiện thêm nhiều hành động “ngày long trời, đêm lở đất” khác.

Trong hồi ký Một Cơn Gió Bụi, học giả Trần Trọng Kim cho biết, “Lúc bấy giờ người Nhật có đến bảo tôi: “Quân đội Nhật còn trách nhiệm giữ trật tự cho đến khi quân Đồng Minh đến thay. Nếu chính phủ Việt Nam công nhiên có lời mời quân Nhật giúp, quân Nhật còn có thể giữ trật tự”. Tôi nghĩ quân Nhật đã đầu hàng, quân Đồng Minh sắp đến, mình nhờ quân Nhật đánh người mình còn nghĩa lý gì nữa, và lại mang tiếng “cõng rắn cắn gà nhà”. Tôi từ chối không nhận” ¹⁶.

Gần 70 năm sau, Trần Đĩnh, một nhà văn và biên khảo trưởng thành trong chế độ Hà Nội, cũng viết: “Tổng tư lệnh Nhật vào Huế, gặp Bảo Đại và Trần Trọng Kim, nói, ‘Nếu các vị yêu cầu, Nhật với 50,000 quân tinh nhuệ, có thể dẹp Việt Minh trong một đêm. Việt Minh có quá lắm là 5000 người, còn súng ống lại càng quá ít.’ Nhưng hai ông này từ chối” ¹⁷.

Sau khi Việt Minh cướp được chính quyền ở Hà Nội ngày 19 tháng 8-1945, vua Bảo Đại thoái vị, trao kiếm và ấn tượng trưng vương quyền cho đại diện của họ (Trần Huy Liệu, Nguyễn Lương Bằng, Cù Huy Cận) ngày 25 tháng 8-1945. Một tuần sau, ngày 2 tháng 9-1945, ông Hồ Chí Minh đọc lời Tuyên ngôn độc lập.

Nhưng niềm vui không được lâu. Hơn 10 hôm sau, ngày 13 tháng 9-1945, theo tinh thần Thỏa ước Potsdam, Thiếu tướng Douglas Gracey của Anh đem quân tới Sài gòn để tước khí giới quân đội Nhật ở phía nam vĩ tuyến 16. Tình trạng chính trị ở miền nam Việt Nam những năm 1945-1946 không ổn định. Nhiều nhân sĩ trí thức ái quốc, nhiều tổ chức tôn giáo không chấp nhận sự thao túng và những biện pháp khống chế của các nhân vật Cộng sản. Phía Cộng sản khủng bố, hạ sát nhiều nhân vật ưu tú của miền Nam, đưa tới việc nhiều tổ chức tôn giáo và nhân sĩ (như nhà giáo Trần Văn Hương) vừa lo sợ vừa bất mãn, tách khỏi phong trào kháng chiến do CS chỉ huy. Tình trạng mất an ninh quanh khu vực Sài gòn – Chợ Lớn khiến tướng Gracey ban lệnh thiết quân luật và cho võ trang một số thường dân Pháp, giúp Pháp có lợi thế. Sau khi tướng Leclerc của Pháp đem quân tới vào tháng 10-1945, ông mở rộng phạm vi kiểm soát của Pháp đến hầu hết các thị trấn và tỉnh lỵ miền Nam, dồn lực lượng Việt Minh vào thế co cụm, phải lẩn tránh vào các vùng hẻo lánh, bưng biền. Một trong những tài liệu đáng tin cậy, giúp chúng ta biết một cách khái quát vể tình trạng miền Nam những năm ấy là cuốn Gió Mùa Đông Bắc của bác sĩ Trần Nguơn Phiêu (Amarillo, TX : Hải Mã, 2008). Sinh năm 1927, ở đúng tuổi 18 năm 1945, ông đã tích cực dấn thân vào phong trào tranh đấu cho độc lập trong mấy năm đầu ¹⁸.

Sau khi tạm ổn định trong Nam, tướng Leclerc đem quân ra Bắc, chuẩn bị đổ bộ ở Hải Phòng. Ngày 6 tháng 3 năm 1946, đại diện của Pháp là Jean Sainteny ký với ông Hồ Chí Minh một Hiệp ước sơ bộ, trong đó Pháp công nhận Việt Nam là một nước tự do trong khối Liên hiệp Pháp và trong Liên bang Đông Dương. Để đổi lại, chính phủ Hồ Chí Minh đồng ý cho Pháp đưa 15,000 quân vào miền Bắc trong vòng 5 năm. Mâu thuẫn Việt-Pháp sau đó gia tăng. Đêm 19 tháng 12-1946, Việt Minh tấn công quân đội Pháp ở Hà Nội, mở màn cho cuộc chiến tranh Việt Minh – Pháp kéo dài tới Hiệp định Geneva tháng 7 năm 1954.

Khi Việt Minh khởi sự giao tranh với Pháp cuối năm 1946 rồi bỏ Hà Nội và các đô thị chạy lên chiến khu, chỉ một tỷ lệ nhỏ dân chúng có phương tiện chạy theo hay tản cư tới những vùng tương đối an ninh gần quanh. Cư dân còn ở lại các thành phố vẫn cần được bảo vệ, trong đó có những trí thức và thành phần tư sản sẽ bị sát hại hoặc đàn áp nếu tới sống ở vùng do Việt Minh kiểm soát. Việc nhiều nước Á Châu được trả lại độc lập đã khiến một số không nhỏ người Việt nhận thấy nếu tập hợp quanh một nhân vật có uy tín, đủ tư thế đại diện, có thể tiến tới việc điều đình với người Pháp để thu hồi độc lập dần dần. Tháng 5 năm 1947, Cao ủy Pháp tại Đông Dương là Émile Bollaert đọc một bài diễn văn quan trọng ở Hà Đông, đưa ra quan niệm “độc lập trong sự liên lập,” và tuyên bố “sẵn sàng tham khảo tất cả các phe phái chính trị ở Việt Nam.” Đó là lý do khiến cựu hoàng Bảo Đại, người đã tự nguyện thoái vị năm 1945 với câu “Không muốn làm vua một nước nô lệ” được nhiều khuynh hướng chính trị người Việt tìm tới yết kiến, thỉnh cầu đứng ra làm đại diện. Cuộc chiến tranh cũng bị dư luận Pháp lên án. Vì thế Pháp và Việt Nam dần dần tiến tới Thỏa ước Hạ Long năm 1948, rồi Hiệp định Élysée năm 1949, trong đó Pháp công nhận nền độc lập của Việt Nam. Năm 1949 cũng là năm Cộng sản toàn thắng trên lục địa Trung Hoa. Hai khuynh hướng chính trị thành hình ở Việt Nam. Một bên là đoàn kết quanh một nhân vật có uy tín để điều đình với Pháp hầu thu hồi độc lập qua từng giai đoạn (phe Quốc gia), một bên là dựa vào sự giúp đỡ của Trung Cộng để đánh Pháp (phe Cộng sản).   

Hiệp định Elysée chưa phải một hiệp định toàn hảo. Pháp công nhận Việt Nam là một quốc gia độc lập “trong Liên hiệp Pháp,” và xác nhận Nam Kỳ trở về lãnh thổ Việt Nam, nhưng về ngoại giao Việt Nam chưa hoàn toàn tự do. Việt Nam còn phải “phối hợp hoạt động với đường lối chung của Liên hiệp Pháp,” “các quốc gia được Việt Nam cử phái đoàn ngoại giao phải có sự tương đồng của chính phủ Cộng hòa Pháp.” Nói cách khác, năm 1949 khi ký Hiệp định Elysée, chính thể Quốc gia Việt Nam chưa được độc lập về phương diện đối ngoại.

Được tin Pháp ký Hiệp định Elysée với cựu hoàng Bảo Đại, ông Hồ Chí Minh phẫn nộ, tuyên bố “đó chỉ là một tờ giấy lộn.” Nhưng so với bản Hiệp định do chính ông ký với Pháp ngày 6 tháng 3 năm 1946, thì Hiệp định Elysée là một bước tiến xa và ở một cấp cao hơn.

–Trong Hiệp định ngày 6 tháng 3-1946, Pháp công nhận Việt Nam là một nước tự do “trong Liên bang Đông Dương và trong Liên hiệp Pháp.” Trong Hiệp định Elysée, Pháp công nhận Việt Nam là một quốc gia độc lập “trong Liên hiệp Pháp.” Liên hiệp Pháp là một hình thức kết hợp giữa một số quốc gia từng là thuộc địa của Pháp, cũng tương tự khối Liên hiệp Anh (British Commonwealth), gồm một số quốc gia từng có những gắn bó với Anh (như Úc, Tân Tây Lan [New Zealand], Canada, South Africa, và một số quốc gia nhỏ).

— Trong Hiệp định ngày 6 tháng 3-1946, Pháp không cam kết sẽ trả Nam Kỳ cho Việt Nam, chỉ nói rằng “chính phủ Pháp hứa sẽ thừa nhận những quyết định của dân chúng qua cuộc trưng cầu dân ý.”  Trong Hiệp định Elysée, Pháp xác nhận Nam Kỳ trở về lãnh thổ Việt Nam.

–Người ký Hiệp định ngày 6 tháng 3-1946 với Hồ Chí Minh là Jean Sainteny, trong tư cách “phái viên của phủ Cao ủy Pháp, được sự ủy quyền của Đô đốc d’Argenlieu, đặc sứ toàn quyền của Cộng hòa Pháp.” Người ký Hiệp định Elysée với Cựu hoàng Bảo Đại là Tổng thống Cộng hòa Pháp quốc Vincent Auriol.

–Trong Hiệp định ngày 6 tháng 3-1946, ông Hồ Chí Minh nhận đón 15,000 quân Pháp vào đóng ở miền Bắc Việt Nam. Nói cách khác, ông không chống lại mà hợp thức hóa sự hiện diện của quân đội Pháp trong lãnh thổ Việt Nam.

Từ đó trên đất nước Việt Nam hiện diện hai chính phủ song hành là chính phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa do ông Hồ Chí Minh lãnh đạo, và chính phủ Quốc Gia Việt Nam do Quốc trưởng Bảo Đại đứng đầu. Chính thể Quốc gia là một lối thoát cho nhiều nhà hoạt động chính trị với tinh thần dân tộc và cho những người dân không thể sống dưới chế độ Cộng sản. Những năm sau đó, dân chúng bỏ vùng Việt Minh, hồi cư về các thành phố để sống dưới chính thể Quốc gia càng ngày càng đông.

Nhờ sự tận lực  giúp đỡ của Trung Cộng, phe Cộng sản thắng Pháp ở Điện Biên Phủ năm 1954 và đất nước Việt Nam bị chia đôi ở vĩ tuyến 17. Miền Bắc theo chế độ Cộng sản. Những người tự thấy không thể sống với Cộng sản ở miền Bắc phải lánh vào miền Nam.  

Trong cuộc chiến giữa Việt Minh và Pháp từ 1946 đến 1954, theo tài liệu của Việt Minh, số quân nhân tử trận và mất tích là 191,605 người. Theo các sử gia Tây phương, con số ấy từ 175,000 tới 300,000 người. Số thường dân Việt Nam bị chết được ước lượng từ 125,000 tới 400,000 ¹⁹. Việt Minh theo chính sách tiêu thổ kháng chiến, nên tất cả các đô thị bị đập phá tan hoang.

1. “Đánh Mỹ để thống nhất đất nước”

Những hàng phía trên đã cho ta thấy khi Thế chiến thứ 2 chấm dứt năm 1945, nếu ông Hồ Chí Minh và đảng Cộng sản không khăng khăng đưa đất nước vào con đường Cộng sản, Việt Nam có thể đã độc lập, nếu không sớm như Philippines và Ấn Độ (từ 1945 đến 1947), thì cũng tương tự Nam Dương (năm 1949), hay trễ lắm như Mã Lai (năm 1957). Đâu cần phải cầu xin Trung Cộng giúp đỡ để đánh Pháp rồi sau đó bị họ khống chế? Nếu các nhà lãnh đạo miền Bắc không khăng khăng áp dụng chủ thuyết Cộng sản, đất nước đâu đến nỗi phân đôi? Đâu cần một cuộc nội chiến thảm khốc để thống nhất đất nước?

Mặt khác, trong cuộc Chiến Tranh Lạnh (the Cold War) giữa hai đại cường quốc Nga – Mỹ (1947-1991), Việt Nam không phải quốc gia duy nhất bị chia đôi. Chúng ta cũng thấy có Đông – Tây Đức và Nam – Bắc Hàn. Đông – Tây Đức giữ tình trạng chia cắt cho đến khi thống nhất trong hòa bình năm 1990. Bắc Hàn chủ động tấn công năm 1950, gây nên cuộc chiến tranh Cao Ly (the Korean War) trong những năm 1950-53, nhưng sau tháng 7-1953 cũng chấp nhận chia cắt ở vĩ tuyến 38, giới hạn cuộc tranh chấp ở mức độ “chiến tranh miệng.” Việt Nam là quốc gia duy nhất trải qua một cuộc chiến thảm khốc với:

–Ở miền Bắc:

-Trên 849,000 quân nhân tử trận

-Trên 600,000 quân nhân bị thương

-Trên 232,000 quân nhân mất tích

-Số thường dân ở vùng do CS kiểm soát bị chết vì chiến tranh: từ 30 ngàn tới 182 ngàn.

–Ở miền Nam:

                -313,000 quân nhân tử trận

                -1,170,000 quân nhân bị thương

                -Từ 195 đến 430 ngàn thường dân bị chết oan ²⁰.

Đúng là “nhất tướng công thành, vạn cốt khô”. Dân trong nước đã đưa ra lời nhận xét, “Con đường Bác đi là con đường bi đát.”

Đầu thập niên 1980, khi tướng Võ Nguyên Giáp bị đổi sang phụ trách “Ủy ban Sinh đẻ có kế hoạch,” trông coi việc hạn chế sinh đẻ và ngừa thai, người dân miền Bắc cũng đưa ra cặp câu đối:

                Tướng Võ không còn Nguyên Giáp nữa,

                Bác Hồ cũng chẳng Chí Minh đâu!

Đất nước hiện đã thống nhất nhưng lòng người vẫn chưa thổng nhất. Việt Nam bị tàn phá, trở nên lạc hậu, thua kém xa các lân bang. Trong khoảng đầu thập niên 1960, mức sống ở Hàn Quốc, Thái Lan, Mã Lai … thấp hơn ở Nam Việt Nam. Hiện nay họ tiến hơn rất xa. Có phải đó là “sự nghiệp vĩ đại” để các nhà lãnh đạo đảng CSVN muốn dân Việt phải “nhớ ơn?”

Để ép dân miền Bắc hi sinh, những người Cộng sản dùng tinh thần dân tộc và phương pháp lừa dối. Họ xuyên tạc là dân miền Nam bị “đế quốc Mỹ và tay sai” áp bức, vô cùng cực khổ, không có gì để ăn, nên thanh niên thiếu nữ miền Bắc cần hi sinh vào để “cứu” bà con ruột thịt miền Nam, như tinh thần câu thơ của Bùi Minh Quốc:

Tuổi hai mươi khi hướng đời đã thấy

Dầu xa xôi gấp mấy cũng lên đường

Bùi Minh Quốc đã cùng vợ, nhà văn Dương Thị Xuân Quý, vào chiến trường miền Nam, gửi người con duy nhất của hai người là Bùi Dương Hương Ly nhờ bà ngoại nuôi hộ. Nhà văn Xuân Quý hi sinh ở miền Nam khi mới 28 tuổi, và khi con của hai người mới được 2 tuổi.  

Ngày 30 tháng 4 năm 1975, theo chân đoàn quân chiến thắng vào tiếp thu Sài Gòn, nhà văn Dương Thu Hương đã “ngồi xuống vỉa hè ôm mặt khóc như cha chết,” vì nhận ra rằng, “Cái mô hình xã hội của miền đất bại trận mới chính là mô hình của nền văn minh, và chúng tôi, người trong đội ngũ chiến thắng, thì thực ra đã chiến đấu cho một mô hình xã hội man rợ.” “Điều đó khiến tôi hết sức cay đắng. Cả thế hệ của chúng tôi đã bị lừa…”. Theo bà, “Dân Việt Nam đã bị đẩy vào một cuộc chiến vô nghĩa.”   Phía sau là đường dẫn đưa một số lời phát biểu đặc sắc của bà:

Little Saigon Radio Phỏng Vấn Nhà Văn Dương Thu Hương: Dân Vn, Dù Mù Chữ Đều Xấu Hổ Vì Đảng Quá Tối Tăm Ngu Dốt – Tin Trong Ngày – Việt Báo Foundation – A Nonprofit 501 (c)(3) Organization

Đứng về phương diện kinh tế, mặc dầu trong hoàn cảnh chiến tranh, mức sống tại miền Nam vẫn cao hơn tại miền Bắc nhiều. Ca sĩ Ái Vân kể lại ngày đầu tiên bà từ Hà Nội đến thăm gia đình người chị ruột của thân phụ ở Sài gòn: 

“Khi đến thăm cô Cả, cô sinh viên nghèo Ái Vân cũng mang biếu gia đình chút quà từ tiêu chuẩn ăn của mình. Chị Nga, … là con dâu trưởng của cô Cả, hỏi, “Cô mang cho chúng tôi quà gì thế?” Tôi trịnh trọng vừa mở bọc vừa nói, “Em biếu gia đình 2 cân gạo ạ, chắc nhà mình cũng đang cần.”

Ối giời, cả nhà cười nghiêng ngả, chị Nga cười đến nỗi suýt té từ trên ghế xuống sàn. Chị nói, “Giời ạ. Lại mang gạo cứu trợ cho chúng tôi nữa cơ đấy. Khổ thân em.” Rồi chị dắt tôi tới mở thùng gạo to tướng bằng nhựa, bên trong đầy ắp gạo, thứ gạo trắng muốt và thơm phức, nõn nà. Bây giờ tôi mới để ý trong nhà ngoài ti vi, tủ lạnh, còn có máy giặt và nhiều thứ lạ lẫm khác, cho thấy một cuộc sống rất tiện nghi, không thể có trong bất kỳ nhà nào ở miền Bắc tại thời điểm đấy…” ²¹.

Không riêng gì mức sống vật chất, nếp sống về tinh thần ở miền Nam năm 1975 cũng cao hơn ở miền Bắc. Ca sĩ Ái Vân cho biết tiếp:

“Trước đây cứ nghe nói đồng bào miền Nam “bị Mỹ Ngụy kìm kẹp,” khổ lắm, cứ hình dung dân Sài Gòn đói khổ lắm. Mới vào Sài Gòn tôi rất ngỡ ngàng. Chỉ cần nhìn cách ăn mặc, trang điểm, đi lại, ăn nói nhẹ nhàng; chỉ cần ra chợ mua gì cũng có câu cảm ơn và túi nilon đựng đồ đủ biết mình không cùng đẳng cấp văn minh với người ta rồi. Biết mình bị ngộ nhận với thông tin lệch lạc” ²².

Phía sau là những hàng tự thuật và nhận xét của một chuyên viên kỹ thuật miền Bắc được cử vào để “tiếp thu” miền Nam, Trương Minh:

“Xe vừa vào địa giới miền Nam, chúng tôi đã bấm tay nhau nhìn khung cảnh mới. Nhà cửa người dân cùng các công trình đô thị như cầu, đường gần các trục lộ giao thông trông đẹp và văn minh hơn hẳn miền Bắc. Đi rồi nghỉ ngơi rồi đi tiếp cho đến khi đoàn xe đến được khu công nghiệp Biên Hòa. Có quá nhiều nhà máy tại đây. Đoàn 18 người  chúng tôi nhìn ngang nhìn dọc từng dãy nhà máy trong khu vực này, và tuy không ai nói với ai, đều trầm trồ trước công nghiệp miền Nam.

“… Ngay từ lúc còn ngồi trên xe buýt nhìn cảnh vật dọc theo đường và khu phố dẫn vào Sài Gòn, tôi đã thấy vượt trội nhiều lần so với thủ đô Hà Nội. Một vẻ bề ngoài sáng sủa, văn minh, lộ ra từ cách phục sức, sinh hoạt của người dân miền Nam.

“… Sài Gòn, hay nói rộng ra cả miền Nam, không phải là một xã hội lạc hậu, nghèo nàn, đói khổ, đầy rẫy cảnh người bóc lột người như bao lâu nay người dân miền Bắc được (hay bị) báo đài Hà Nội mô tả… Đây là mô hình của một xã hội văn minh, và người nào được sống trong xã hội này quả thật may mắn hơn sống ở xã hội XHCN tại miền Bắc. Tiếc thay! Một xã hội như thế lại vừa bị cướp mất đi” ²³.

Theo nhà nghiên cứu văn hóa Vương Trí Nhàn, “Không chỉ kinh tế tốt hơn mà giáo dục miền Nam lúc đó cũng hơn. Không chỉ đường xá tốt mà tư cách cá nhân của con người trong đó nói chung cũng trưởng thành hơn con người miền Bắc. Trình độ hiểu biết và tuân thủ pháp luật tốt. Giữa người với người có quan hệ tử tế, thanh thiếu niên lúc đó ham học và biết học hơn.” ²⁴

Trong bài “Mấy cảm nhận về sự khác biệt giữa giáo dục miền Nam và giáo dục miền Bắc” đăng trong tạp chí Nghiên cứu và Phát triển số 7-8 (114-115) năm 2014, với chuyên đề “Giáo dục miền Nam Việt Nam 1954-1975,” ông nhận xét thêm: “Trong khi khác biệt với giáo dục miền Nam, thì giáo dục miền Bắc cũng khác nhiều so với thế giới. Đủ hiểu tại sao sau khi đào tạo trong nước, ra tiếp xúc với xã hội hiện đại, cánh học sinh, sinh viên miền Bắc bọn tôi thường ú ớ, lạc lõng, trong khi những người được giáo dục miền Nam đào tạo thì hội nhập rất tự nhiên và hiệu quả” ²⁵ Phía sau là đường dẫn đưa tới trang blog đăng những bài suy tư của ông:

Mấy cảm nhận về sự khác biệt giữa giáo dục miền Nam và giáo dục miền Bắc

Xã hội miền Nam năm 1975 chưa phải là một xã hội toàn hảo. Nền dân chủ miền Nam đang xây dựng năm 1975 chưa phải là một nền dân chủ kiện toàn. Nhưng theo nhận xét của một nhà văn (Dương Thu Hương), một nghệ sĩ (Ái Vân), một chuyên viên kỹ thuật (Trương Minh), một nhà nghiên cứu văn hóa (Vương Trí Nhàn) cùng tới từ miền Bắc, xã hội ấy không cần các lãnh tụ Cộng sản tại Hà Nội xua quân vượt Trường Sơn để “giải phóng.” Hơn hai triệu người Việt đã bị hi sinh trong một cuộc chiến huynh đệ tương tàn thảm khốc và vô nghĩa. Như vậy ngày 19 tháng 8 năm 1945, ngày Việt Minh cướp chính quyền từ chính phủ Trần Trọng Kim ở Hà Nội, trong khi vua Bảo Đại và các cụ Trần Trọng Kim, Hoàng Xuân Hãn … nhiều lần mời cộng tác, có đáng được coi là một ngày để dân Việt “hân hoan kỷ niệm” hay không?

GHI CHÚ

1.           Tường Vũ, Vietnam’s Communist Revolution (New York : Cambridge Univ. Press, 2017), trang 105.

2.           Sách đã dẫn, trang 95-96.

3.           Sách đã dẫn, trang 104-105.

4.           Phạm Cao Dương, Bảo Đại, Trần Trọng Kim và Đế quốc Việt Nam (California : Truyền Thống Việt, 2017), pp. 288-289. Xem thêm Phạm Khắc Hòe, Từ Triều Đình Huế đến Chiến Khu Việt Bắc (Tp HCM : NXB Trẻ, 1996), pp. 76-77.

5.           Phạm Cao Dương, op. cit, pp. 289-290.

6.           Trần Trọng Kim, Một Cơn Gió Bụi  (Saigon: Vĩnh Sơn, 1969), pp. 86–88.

7.           Trần Đĩnh, Đèn Cù, Vol. 2 (Westminster, CA : Người Việt Books, 2014), pp. 545–547.

8.           Phạm Cao Dương, op. cit., pp. 307–309.

9.           Marr, David G. Vietnam 1945 (Berkeley: University of California Press, 1995), p. 374.

10.        Phạm Cao Dương, op. cit., pp. 309-311.

11.        Đoàn Thêm, Những Ngày Chưa Quên, 1939–1954 (Sài Gòn: Nam Chi Tùng Thư. Reprinted Los Alamitos, CA: Xuân Thu, 1969), pp. 47–48.

12.        Hoàng Tường, Việt Nam Đấu Tranh (Westminster, CA : Văn Khoa, 1987), p. 68.

13.        Nguyễn Tường Bách, Việt Nam Một Thế Kỷ Qua: Hồi Ký, Vol. I. (Westminster, CA: Thạch Ngữ, 1998), p. 169).

14.        Hoàng Tường, op. cit, p. 68-69.

15.        Ibid., p. 69.

16.        Trần Trọng Kim, op. cit., p. 93.

17.        Trần Đĩnh, op. cit., p. 478.

18.        Trần Nguơn Phiêu, Gió Mùa Đông Bắc (Amarillo, TX: Hải Mã, 2008).

19.        From Wikipedia:

First Indochina War – Wikipedia

20.        From Wikipedia:

Vietnam War – Wikipedia

21.        Ái Vân, Để Gió Cuốn Đi: Autobiography (Saigon: Hội Nhà Văn Pub., 2016), pp. 156–157).

22.        Ibid., p. 156.

23.        Trương Minh, “Chuyện kể của một người chiến thắng khi vào Nam” (Story of a victor entering the South.” In Nguyễn Tường Tâm, Cuộc Chiến Việt Nam 50 Ngày Cuối Cùng (San Jose, CA : NT Tâm, 2025), pp. 509–512.

24.        “Cú sốc giáo dục khi vào Nam tiếp quản” (The educational shock when entering the South for takeover). In Nguyễn Tường Tâm, op. cit., pp. 517-518.

25.        Vương Trí Nhàn, “Mấy cảm nhận về sự khác biệt giữa giáo dục miền Nam và giáo dục miền Bắc” (Some reflections on the differences between southern and northern education), in Nghiên Cứu và Phát Triển (Research and Development), Nos. 7–8 (114–115), 2014, p. 267.

KQ Lê Văn Hải

Cả cộng đồng, bàng hoàng thương tiếc: Khi hay, nữ phi công gốc Việt thiệt mạng, gẫy cánh! trong lúc đang thực hiện giấc mơ, bay vòng quanh thế giới!

– Cô Nguyễn Anh Thư, phi công gốc Việt, vừa tử nạn trong một tai nạn máy bay ở Greenwood, Indiana, trong lúc thực hiện chuyến bay một mình vòng quanh thế giới hôm Thứ Tư, 30 Tháng Bảy.

Giới chức giảo nghiệm tử thi ở Johnson County xác nhận danh tính cô Anh Thư, một người dạy lái máy bay và tốt nghiệp đại học Purdue University, bị thiệt mạng khi chiếc máy bay nhỏ cô lái bị rớt sáng sớm Thứ Tư, theo báo IndyStar.

(Nữ phi công Nguyễn Anh Thư. Hình: Twitter pilot anh-thu womeninAA)

Lúc đó, cô Anh Thư đang bay ở chặng thứ nhì trong chuyến bay một mình vòng quanh thế giới. Máy bay của cô cất cánh tại phi trường Greenwood lúc 10 giờ 45 phút sáng, và đang trên đường bay tới Pennsylvania, theo dữ liệu của Flightaware.

Vài phút sau khi cất cánh, chiếc máy bay Lancair IV-P 2005 của cô bị chao đảo trên bầu trời và rớt xuống một ngọn đồi phỉa sau một trạm xăng Circle K trên đường Main Street ở Greenwood.

Ông Frank Williams, nhân chứng vụ rớt máy bay, nói rằng chiếc máy bay rớt từ từ xuống đất.

“Không có tiếng nổ, và không có cháy. Sau khi chứng kiến, tôi tấp xe vào và ngửi thấy mùi khói. Rồi tôi tiến gần đến chiếc máy bay và có thể nói là không ai sống sót,” ông nói.

Hiện chưa rõ vì sao máy bay của cô Anh Thư rớt. Cơ Quan Quản Trị Hàng Không Mỹ (FAA) và Cơ Quan An Toàn Giao Thông Mỹ (NTSB) đang điều tra. (NV)

=====

Thương tiếc nữ phi công gốc Việt, vừa thiệt mạng trong tai nạn phi cơ: Bất ngờ ngọn gió dừng lại giữa trời xanh, mang theo một sứ mệnh lịch sử, làm rạng danh con cháu Hai Bà Trưng,…còn dang dở!

-Chuyến hành trình bay vòng quanh thế giới của nữ phi công gốc Việt Nguyễn Anh Thư – người sáng lập tổ chức AWAA – đã kết thúc đột ngột vào sáng 30 tháng Bảy, khi chiếc máy bay nhỏ của cô rơi xuống thành phố Greenwood, bang Indiana. Cô ra đi ở tuổi 44, để lại sau lưng một sứ mệnh còn dang dở, nhưng đã kịp thắp lên ngọn lửa cảm hứng cho biết bao thế hệ phụ nữ châu Á theo đuổi ngành Hàng Không Vũ Trụ. Vụ tai nạn xảy ra khi cô đang một mình điều khiển chiếc máy bay Lancair IV-P 2005, bay từ Indiana đến Pennsylvania – một chặng trong hành trình mà cô từng mô tả là “Không chỉ là một chuyến bay, mà là lời hiệu triệu gửi tới những cô gái châu Á mơ ước được bay cao!”. Theo Đại học Purdue, nơi cô từng học, hành trình 2024 của Anh Thư đã ghé qua 25 điểm, khởi hành từ thành phố Oshkosh (bang Wisconsin) hôm 27 tháng Bảy.

Anh Thư sinh ra tại một làng quê nghèo ở tỉnh Phú Yên, sau này là Đắk Lắk, và cùng gia đình di cư sang Mỹ khi mới 12 tuổi. Con đường đến với nghề phi công của cô không hề trải hoa hồng. Trong những năm đầu học bay, cô từng phải dạy kèm toán để có tiền chi trả cho giờ bay đắt đỏ, thậm chí ngủ qua đêm trong xe hơi, để tiết kiệm chi phí. Sau này, một người thầy thấy hoàn cảnh của cô, đã cho phép cô tá túc tạm thời trong sân bay.

Bằng ý chí kiên cường, cô không chỉ tốt nghiệp Thủ Khoa trung học, mà còn nằm trong top 10 sinh viên xuất sắc của Đại học Purdue. Khi đang là nghiên cứu sinh ngành Hàng Không Vũ Trụ tại Georgia Tech, cô thành lập tổ chức Asian Women in Aerospace and Aviation (AWAA) vào năm 2018, rồi mở học viện huấn luyện bay Dragon Flight, tại bang Florida năm 2020. Năm 2024, cô trở thành người phụ nữ gốc Á thứ 10 trong lịch sử, bay một mình vòng quanh thế giới!

Ở Dragon Flight, Anh Thư không chỉ là giảng viên, mà còn là người truyền cảm hứng, giúp các học viên nữ nhận ra rằng, bầu trời không dành riêng cho bất kỳ ai, nhất là phụ nữ! Cô tập trung vào huấn luyện kỹ năng đánh giá rủi ro và đưa ra quyết định, những yếu tố sống còn trong ngành hàng không.

Cái chết của Anh Thư là một mất mát lớn, không chỉ cho cộng đồng người Việt tại Mỹ, mà còn cho cả một thế hệ nữ sinh châu Á, nhất là Việt Nam, đang dõi theo cô, như biểu tượng của nghị lực, sự độc lập và khát vọng bứt phá khỏi định kiến.

Tổ chức AWAA viết trong thông cáo ngày 30 tháng Bảy: “Anh-Thu Nguyen không chỉ là nhà sáng lập của chúng tôi, mà còn là người bạn, người dẫn đường và nguồn cảm hứng sống động. Cô ấy đến từ một gia đình nghèo tại Việt Nam, và đã trở thành ngọn hải đăng cho hàng ngàn phụ nữ khắp thế giới! Cầu mong cô sẽ tiếp tục bay cao trên bầu trời , như cách cô vẫn từng làm, dẫu chỉ bằng một đôi cánh!”

Câu chuyện của Nguyễn Anh Thư, không khép lại bằng cái chết, mà mở ra như một di sản sống động về ước mơ, về sự bền bỉ, và về niềm tin rằng người Việt, nhất là phụ nữ Việt, dù “chân yếu, tay mềm” cũng có thể viết tên mình giữa tầng mây! tung cánh gió! “Bầu trời nào đó, cô đã bay cao!”

Vĩnh biệt NGUYỄN ANH THƯ!!!

Tưởng Niệm 100 Ngày Cố Chủ Tịch Chinh Nguyên:

Một Buổi Sáng Đầy Xúc Cảm

San Jose, California – Sáng thứ Tư, ngày 16 tháng 7 năm 2025, khoảng 20 thân hữu và thành viên trong Văn Đàn Văn Thơ Lạc Việt đã cùng tụ họp tại tư gia cố Chủ tịch Chinh Nguyên để tham dự buổi lễ tưởng niệm 100 ngày kể từ ngày anh vĩnh viễn ra đi.

Trong không khí trang nghiêm và thấm đượm nghĩa tình, các văn hữu lần lượt phát biểu những lời chia sẻ ngắn gọn nhưng chân thành, đầy xúc động. Hiện diện trong buổi tưởng niệm có các vị: Lê văn Hải (Chủ tịch Văn Thơ Lạc Việt), Bác sĩ Phạm Đức Vượng, Giáo sư Nguyễn Đức Lâm, Ký giả Mạc Phương Đình, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Dũng, Ca sĩ Đồng Thảo, cùng nhiều thân hữu khác.

Mặc dù lời mời của anh Lê Văn Hải, tân Hội trưởng Văn Thơ Lạc Việt, chỉ mới được gửi ra trong vòng 24 giờ, nhưng tình cảm mọi người dành cho cố Chủ tịch Chinh Nguyên đã vượt qua mọi khoảng cách. Rất nhiều anh chị em văn hữu ở xa tuy không thể hiện diện đã nhanh chóng gửi email chia sẻ cảm xúc, bày tỏ lòng thương tiếc và kính trọng đối với người bạn văn khả kính, người đã từng góp mặt và để lại dấu ấn sâu đậm trong sinh hoạt văn học hải ngoại.

Anh Chinh Nguyên không chỉ là một người bạn văn, một người anh tận tụy trong sinh hoạt văn học nghệ thuật hải ngoại, mà còn là một nhà thơ và nhà văn, tác giả của nhiều tác phẩm song ngữ Việt–Anh mang chiều sâu tư tưởng và đậm đà bản sắc dân tộc. Qua ngôn ngữ và tâm huyết, anh đã góp phần nối liền tâm hồn người Việt ly hương và giới thiệu văn hóa Việt đến với bạn đọc khắp nơi trên thế giới.

Một trong những khoảnh khắc khiến nhiều người không khỏi rưng rưng là khi chị Thanh, phu nhân của cố Chủ tịch, nghẹn ngào không cầm được nước mắt trong lúc nói lời cảm tạ đến mọi người hiện diện. Nỗi đau mất mát vẫn còn đó, nhưng tình cảm ấm áp của bằng hữu văn chương là nguồn an ủi quý báu cho gia đình.

Buổi tưởng niệm thêm phần sâu lắng khi thi sĩ Minh Thúy, một thành viên kỳ cựu của Văn Thơ Lạc Việt, đã xúc động xuất khẩu thành thơ, kính viếng người bạn văn khả kính bằng bài thơ:

100 Ngày Cựu Hội Trưởng Chinh Nguyên

Văn Thơ Lạc Việt viếng trăm ngày
Kính mến Chinh Nguyên nghĩa trọng đầy
Cả hội yêu thương cùng tưởng nhớ
Dầu rằng anh đã bước lên mây

Có Thầy, Tiền Bối với anh em
Hội trưởng Hải Lê, bạn hữu kèm
Thắp nến dâng hương màn khói tỏa
Hoa Lan, hoa Cúc trắng xinh mềm

Dung nhan hiền hậu đẹp tâm hồn
Anh vẫn bên đời trọng ngữ ngôn
Thi Phú bút chương còn để lại
Văn Thơ Lạc Việt quyết lưu tồn

Minh Thúy Thành Nội
Tháng 7/16/2025

Không dừng lại ở đó, thi sĩ Thái Huy cũng góp mặt bằng một bài thơ đầy suy tưởng mang tựa đề “Niềm Nhớ Dâng Đầy”, tưởng niệm cố thi sĩ Chinh Nguyên:

NIỀM NHỚ DÂNG ĐẦY

Một thoáng vèo bay tợ bóng câu
Tròn trăm Trung Chính đã qua cầu
Ý xin sớm đạt nơi thiên quốc
Lời nguyện mau qua chốn vực sâu
Lỗi tội dương trần Cha xóa giải
Hồng ân cõi phúc Nguyễn gom thâu
Gia đình thân hữu hằng mong vậy
Xa đó nhưng lòng chẳng cách đâu.

Thái Huy – 7/16/2025

Đáp lại thâm tình đó, thi sĩ Minh Thúy đã tức cảnh họa lại bài thơ bằng một thi phẩm mang tựa đề “Nhớ Anh Chinh Nguyên”, theo thể họa hoán vận – bốn vần:

Nhớ Anh Chinh Nguyên
(họa hoán vận – bốn vần)

Lại đến trăm ngày vụt vó câu
Thời gian tựa nước chảy bên cầu
Mầm chương mấy thủa hài kho rộng
Ý mộng bao mùa thỏa mộ sâu

Nắng rực khung trời chờ Phượng thắm
Cây xinh khóm lá đợi Ve sầu
Chinh Nguyên ngủ ấm vòng tay Chúa
Lạc Việt văn đàn nghĩa đậm thâu.

Minh Thúy Thành Nội
Tháng 7/16/2025

Sau phần lễ, mọi người cùng ngồi lại bên nhau, ôn lại những kỷ niệm thân thương với anh Chinh Nguyên — từ những buổi sinh hoạt văn nghệ, những lần ra mắt thơ văn, đến những buổi họp mặt đầy tiếng cười và tinh thần gắn bó.

Cố Chủ tịch Chinh Nguyên, với tâm huyết và những đóng góp bền bỉ, đã để lại một dấu ấn sâu đậm trong lòng anh chị em văn nghệ sĩ. Sự ra đi của anh là một mất mát lớn, nhưng tình cảm và di sản tinh thần anh để lại vẫn sẽ còn mãi trong lòng những người ở lại.

— Tường trình từ ký giả Mạc Phương Đình

LỄ MEMORIAL DAY  HOA  KỲ  ( 26/5/2025 )  tại  WAR  MEMORIAL  PARK  IN  TACOMA,  WASHINGTON  STATE.

Sau buổi Lễ Tưởng Niệm 50 Năm Quốc Hận (30/4/1975 – 30/4/2025) tổ chức tại Tổ Đình Việt Nam  TP Seattle, TB WA.  Có sự tham dự của  vị Đại Tá Hải Quân HK và các cựu chiến binh Hoa Kỳ ở chiến trường VN. 

Ông John Mc Elroy(Đại Tá Navy Mỹ tham dự chiến tranh VN) đã trân trọng gởi lời mời TổĐình VN và Toán ThủKỳ (Color Guard)

đến tham dự Lễ Memorial DAY được tổ chức vào ngày  5/26/2025 tại War Memorial Park in Tacoma, Washington State.

Đúng 8:00am ngày 26/5/25, tất cả tập họp ở Shop May của anh Sơn trên đường số 1 và rồi cùng đi chung hai xe xuống dịa diểm làm Lễ ở Tacoma. Trời vẫn còn lạnh, mây đen lại giăng đầy trời báo hiệu một cơn mưa sẽ đến không biết lúc nào.

Khoảng 10:00am, quan khách lần lượt đến. Mưa bắt đầu rơi, tuy không lớn nhưng cũng đủ làm ướt áo  và gieo thêm cái lạnh vào lòng người. Mọi người vẫn giữ trật tự, ngồi tại chổ  mà không bỏ chạy  tìm chổ  núp mưa; các chị vợ  cựu QN  đi theo chồng cũng cùng chia sẻ, chiụ đựng cơn mưa  như người Mỹ  và  còn nhường dù mình mang theo  đến đưa cho quan khách Mỹ, làm họ cảm động và cảm ơn rối rít.

Anh HQ Chi ra xe lấy bốn cây dù mang theo có sẵn trong xe, đem vô  đưa cho Toán Thủ Kỳ chúng tôi  để che mưa, tôi nói: “mình là Lính dạn dày sương gió, đâu thể  nào  dùng dù  che mưa  lúc này được, mình phải chấp nhận  đội mưa thôi.  Anh đem dù đi đưa cho quan khách để họ thấy cái giá trị và tư cách của quân nhân VNCH mình”.
Anh Chi bèn  đem dù  đưa  cho mấy người Mỹ,  làm họ thêm cảm động, cảm ơn với tất cả lòng thiện cảm, trân quý dành cho người Việt mình..

Chuyện này làm tôi nhớ  đến hôm  Lễ  30/4/2025  được tổ chức ở Auburn. Khi đọc bài Diễn Từ tiếng Việt do tôi viết ( con gái Thiên Thanh của tôi dịch và đọc phần tiếng Anh),đến câu:“để tưởng nhớ đến 58.000  quân nhân Hoa kỳ  đã  hy sinh  trên chiến trường VN.
Dứt câu này, tôi bước lui một chút  và cúi đầu  để bày tỏ sự tưởng tiếc thật sự của mình. Quan khách Mỹ vổ tay cảm ơn hành động này ”.  

Sau khi chấm dứt tôi bước ra,đi về phía cuối hàng ghế quan khách ngồi; bất chợt một cựu quân nhân Mỹ  mặc thường phục bước lại, chập chân rồi đưa tay lên ngang trán chào tôi và nói cảm ơn đồng thời đưa tay ra để bắt tay tôi; làm tôi cũng chập chân chào lại và cũng nói cảm ơn anh. Chúng tôi bắt tay nhau trong niềm vui kính trọng của những người lính chung chiến tuyến.

Sau buổi Lễ, tôi  có mời anh  chụp hình với gia đình tôi, nhưng tôi lại quên hỏi tên anh(dù anh có giới thiệu tên anh,hỏi tên tôi nhưng lúc đó ồn ào quá nên không nhớ được).

Đúng 11:00am,  buổi lễ bắt đầu  sau phần giới thiệu chương trình buổi lễ, Ông mời mọi người đứng lên làm lễ rước  Quốc Kỳ Việt Mỹ do Toán Thủ Kỳ của Tổ Đình VN phụ trách.
 
                  @ WAR MEMORIAL PARK . TACOMA, WASHINGTON

– BB Lê Anh Thượng( Cầm Súng Hộ Kỳ )         
– HQ Phạm Ngọc Anh ( Cờ VNCH )- HQ Trương Văn Chi ( Cờ Hoa Kỳ )
– BB Nguyễn Lam Sơn ( Cầm Súng Hộ Kỳ )
– HQ Bùi Đức Ly ( Trưởng Toán )    TrưởngBan TổChức: ĐạiTá Andy Leneweaver (Ret) (người 
   đứng bên bục diễn thuyết)

Khi Toán Thủ Kỳ chúng tôi đã rời lễ đài, Ông Đại Tá đã mời mọi người cùng đứng lên vổ tay khen ngợi, chúc mừng, cảm ơn Toán Thủ Kỳ chúng tôi.

Tiếng vỗ tay  với lời chúc mừng nồng nhiệt  và cái quay đầu nhìn về phía chúng tôi  trong lúc vỗ tay tán thưởng  đã làm cho chúng tôi thấy hãnh diện cùng vui sướng vì  được chào đón, tán thưởng và nhất là  đã không để có sai sót gì làm mất đi nét đẹp hào hùng của QLVNCH.

                                    “ Gian nguy thử thách đời trai trẻ
                                       Dẫu bước cạn cùng vẫn ngẩn cao”
                                                (thơ Hoàng Mai Nhất)

Seattle, WA   Mùa Quốc Hận
    H.O.26 Lê Anh Thượng
           (May 27/2025)

Vương Trùng Dương

Chiến Hữu Võ Đại Tôn, sau nhiều năm lâm bệnh trầm trọng, qua đời tối Thứ Sáu 23/5/2025 tại bệnh viện Bankstown (NSW), hưởng thọ 90 tuổi. Ngoài thơ, văn, anh được gọi là nhà hoạt động chính trị, nhà đấu tranh cho quê hương, Tổ Quốc. Với tôi trong tình thân đồng hương (đề cập trong bài viết nầy) nên anh cho biết gọi nhau là “chiến hữu”.

Các tác phẩm thơ, văn: Lời Viết Cho Quê Hương (Năm 1979 tại Hoa Kỳ). Đoản Khúc Người Ra Đi  (Năm 1986 tại Úc Châu). Hồi ký Tắm Máu Đen (Năm 1992 tại Úc, Hoa Kỳ năm 2000). Thơ Tiếng Chim Bên Dòng Thác Champy (Năm 1992 tại Úc Châu và năm 2000 tái bản tại Hoa Kỳ). Tập Truyện Chim Bắc Cành Nam (2002). Tuyển Tập Thơ Văn Tổ Quốc – Hành Trình 30 Năm” (Úc Châu 2005).

Trước đây, cũng vào tháng 5, tôi viết bài Hồi Ký Tuổi Thơ & Chiến Tranh (1945-1950) của Võ Đại Tôn. Theo lời anh, tăm đắc với bài viết nầy vì chỉ có người đồng hương mới hiểu rõ nơi chốn để chia sẻ.

Nay đăng lại bài viết:

Hồi ký Tuổi Thơ & Chiến Tranh (1945-1950) của Võ Đại Tôn ra đời cách nay một thập niên. Tại California, sách đã ra mắt ngày 16/5/2010, tại phòng họp của cơ quan Stockton Boulevard Partnership, Bắc California quy tụ các hội đoàn, đoàn thể, nhân sĩ và đồng hương tham dự rất đông để nghe diễn giả Võ Đại Tôn từ Úc sang, với tuổi đời 75. Trong bài viết của Khuất Đẩu ở trong nước “Để Tang Cho Sách” ghi lại thời điểm từ “chiến dịch bài trừ văn hóa” xuống đường đốt sách 21/5/1975… trong đó, những tài liệu trung thực về giai đoạn lịch sử nầy đã bị tiêu hủy. Bài viết mới nhất (4/2021) của Song Thao ở Canada: Tháng Tư Nghĩ Về Sách Sài Gòn Xưa “Gần hai chục năm trước, khi Cộng Sản tiếp thu Hà Nội, trò đốt sách đã được bày ra. Trên hai thập niên sau, họ làm y chang lại, bài vở là một thứ bổn cũ soạn lại”. Đọc lại với bao nỗi ngậm ngùi!

Ngày 12/6/2010 trong buổi sinh hoạt “Hành trình công tâm để xây dựng lại niềm tin” và ra mắt thơ văn của tác giả Võ Đại Tôn tại nhà hàng Emerald Bay, Santa Ana đã được các văn hữu như Cao Tiêu, Nguyên Sa, Đỗ Tiến Đức và các nhân sĩ… ca ngợi tinh thần đấu tranh của chiến sĩ Quốc Gia cho lý tưởng tự do, dân chủ.

Nay đọc các bài viết trong nước đã bị lệch lạc, bóp méo sự thật vì dựa vào tài liệu tuyên truyền… Vì vậy viết lại hồi ký của tác giả Võ Đại Tôn, chứng nhân thời cuộc để trả lại sự thật của giai đoạn lịch sử: “Cái gì của César, hãy trả lại César”.

Với hồi ký “Tuổi Thơ & Chiến Tranh” trong tháng 6/2010 qua nhận định của Nguyễn Mạnh Trinh cho thấy: Đọc bút ký “Tắm Máu Đen” rồi đọc “Hồi Ký Tuổi Thơ & Chiến Tranh”, và đọc những bài thơ ký tên Hoàng Phong Linh, tôi cảm nhận rõ một điều: Sáng tác của ông là tình yêu dành cho quê hương đất nước. Phải có một tình yêu mạnh mẽ thúc đẩy nên con người chiến sĩ, thi sĩ, nghệ sĩ hòa hợp thành một con người Việt Nam đã chiến đấu trong những năm tháng khốc liệt của chiến tranh từ lúc tuổi thơ cho đến khi trưởng thành. Là chiến sĩ, ông hành động theo lý tưởng của mình, chấp nhận hy sinh gian khổ. Là thi sĩ, ông làm thơ, để gần hơn với mơ mộng, để yêu thương hơn quê hương. Là văn sĩ, ông mang tấm lòng thiết tha của mình giãi bày tâm can của một người nặng lòng với đất nước…

Sau khi dẫn chứng những đoạn trong hồi ký, phân tích với đoạn kết: Đọc bút ký “Tắm Máu Đen” rồi đọc “Hồi Ký Tuổi Thơ & Chiến Tranh”, và đọc những bài thơ ký tên Hoàng Phong Linh, tôi cảm nhận rõ một điều: Sáng tác của ông là tình yêu dành cho quê hương đất nước. Phải có một tình yêu mạnh mẽ thúc đẩy nên con người chiến sĩ, thi sĩ, nghệ sĩ hòa hợp thành một con người Việt Nam đã chiến đấu trong những năm tháng khốc liệt của chiến tranh từ lúc tuổi thơ cho đến khi trưởng thành. Là chiến sĩ, ông hành động theo lý tưởng của mình, chấp nhận hy sinh gian khổ. Là thi sĩ , ông làm thơ, để gần hơn với mơ mộng, để yêu thương hơn quê hương. Là văn sĩ, ông mang tấm lòng thiết tha của mình giãi bày tâm can của một người nặng lòng với đất nước.

Trong hồi ký “Tuổi Thơ & Chiến Tranh” của Võ Đại Tôn in bài giới thiệu của Trần Trung Đạo, là đồng hương, tuy tuổi đời cách nhau hơn hai mươi năm nhưng cùng chung cảnh ngộ đau buồn và cùng chung tâm cảm.

“Chúng tôi những người con đi xa, gánh trên vai đôi gánh nặng. Đất nước, quê hương, tình thương và nỗi nhớ. Nhiều khi tôi thèm làm một con chim nhỏ, bay về đậu trên tấm bia và đọc cho mẹ nghe những bài thơ được đan kết từ mấy mươi năm trầm luân thống khổ. Nhưng không, đôi cánh chúng tôi quá nhỏ và quảng trời thì quá xa, ước mơ cũng chỉ là mơ ước. Chúng tôi chọn lựa một cách sống mà chúng tôi nghĩ là đúng nhất cho đời mình và đất nước nhưng chọn lựa nào mà chẳng có hy sinh. Chúng tôi đã phải hy sinh những riêng tư thân thiết nhất.

… Từ thuở chào đời, tôi đã là một đứa bé bất hạnh. Mẹ và anh chị tôi đều mất rất sớm. Trí nhớ của tôi còn quá non nớt để giữ lại hình ảnh mẹ. Mẹ tôi qua đời vì bịnh trong một xóm nhà quê nghèo khó nên không có đến một tấm hình để lại cho tôi. Cha tôi thường bảo tôi giống cha nhiều hơn giống mẹ. Tôi cũng chẳng có cậu hay dì nên tôi lại càng không thể tìm đâu ra được một nét nào của mẹ trong những người thân còn sống.

Vì không biết mẹ, nên mẹ trở thành tuyệt đối. Khi nhìn ánh trăng tròn trong ngày rằm tháng Bảy, tôi nghĩ đó là khuôn mặt dịu dàng của mẹ, nhìn nước chảy ra từ giòng suối mát tôi nghĩ đến dòng sữa mẹ, nhìn áng mây trắng bay trên nền trời tôi nghĩ đến bàn tay mẹ, nhìn những vì sao trên dải thiên hà tôi nghĩ đến đôi mắt mẹ.

Nói chung, hình ảnh nào đẹp nhất, tinh khiết nhất, thiêng liêng nhất, đều được tôi nhân cách hóa nên hình ảnh mẹ. Vẻ đẹp của mẹ tôi là vẻ đẹp không những tuyệt vời mà còn là tuyệt đối. Hình ảnh duy nhất của tôi về mẹ là ngôi mộ đầy cỏ mọc dưới rặng tre già ở làng Mã Châu, một ngôi làng dệt lụa bên bờ sông Thu Bồn. Ngày tôi còn nhỏ, mỗi buổi chiều khi tan trường tiểu học, trên đường về tôi thường ghé thăm mộ mẹ, nhổ những bụi cỏ hoang, trồng thêm những chùm hoa vạn thọ. Nếu tuổi thơ là tuổi hồn nhiên với những cánh diều bay, với những con bướm vàng thơ mộng thì tôi đã không có tuổi thơ. Tuổi thơ tôi là một chuỗi ngày buồn và chờ đợi một điều gì sắp đến.

Một tuổi thơ như thế có thể tạm gọi là tuổi thơ bất hạnh. Nhưng tuổi thơ tôi không phải là bất hạnh nhất hay ít bất hạnh hơn anh Võ Đại Tôn.

… Anh bất hạnh hơn tôi vì mẹ anh, người đàn bà vốn đang trọng bịnh trong người, đã phải chết trong hoàn cảnh vô cùng thảm thương, đau đớn.

… Anh Võ Đại Tôn cũng đã xác định quan điểm này trong hồi ký Tuổi Thơ và Chiến Tranh: “Viết lại cho tuổi trẻ của tôi trong nỗi trầm luân của cả một Dân Tộc và viết cho Tuổi Trẻ Việt Nam với niềm mong ước các thế hệ tương lai hiểu thấu, tránh xa, ngăn chặn, cùng nhau vượt qua mọi chướng ngại để cứu nguy Tổ Quốc và hóa giải mọi trở lực để quang phục quê hương.

… Với tuổi đã ngoài bảy mươi, lẽ ra anh nên dành khoảng thời gian mà anh tự nhận là “hoàng hôn của một đời người” để đi đây đi đó thăm viếng người thân, tạm biệt bạn bè, hay ngồi an nhàn bên tách trà, chén rượu, nhìn mặt trời lên cao ngoài biển rộng, nhìn bóng tà dương khuất dần sau đỉnh núi cao, không, anh không thể an nhàn như thế được. Còn một hơi thở anh còn đóng góp, còn cất lên được một tiếng nói anh còn tìm cách để trao gởi những ước mơ chưa làm được hết của anh cho các thế hệ mai sau. Anh cố gắng dành thời gian còn lại để viết. Dù bàn tay anh có run hơn, đôi mắt có yếu hơn, anh vẫn cố gắng viết, bởi vì con người ai cũng phải chết nhưng sự thật lịch sử phải được sống, sống cho hôm nay và cho mãi mãi về sau…”.

Với hồi ký của anh Võ Đại Tôn qua các bài viết của các văn hữu, trong đó có Trần Trung Đạo và Nguyễn Mạnh Trinh, tôi thấy cũng đủ để cảm nhận những gì tác giả Võ Đại Tôn chia sẻ sau sáu thập niên về nơi cố hương.

Trong thời gian qua, anh và tôi thường viết qua email, anh than tuổi già sức yếu, mỗi lần nghĩ đến đất nước và cố hương lòng đau quặn thắt, không cầm được nước mắt. Cho đến lúc nầy, anh vẫn mang niềm đau vì không về được cố hương, không ôm mồ mẹ trong vòng tay như lúc tuổi thơ!

Trong mùa đại dịch quái ác nầy, ở nhà chán quá, tôi lục lại những quyển sách cũ ra đọc lại để giết thời giờ, nào ngờ hồi ký của anh Võ Đại Tôn, một lần nữa làm tôi xúc động nên ghi lại những dòng cảm nghĩ.

Sau biến cố tang thương của đất nước, tháng năm 1975, vợ chồng anh Võ Đại Tôn vượt biển sang Mã Lai đến định cư tại Úc Châu năm 1976.

Năm 1972, Võ Đại Tôn (Trung Tá) kết hôn với chị Tuyết Mai, dạy ở trung học Long Khánh và làm xướng ngôn viên đài truyền hình Việt Nam, băng tần số 9. Năm 1978, vợ chồng sinh được cháu trai Võ Đại Nam (Cu Lỳ) và sau đó mở quá cà phê Cu Lỳ để có dịp gặp gỡ thân hữu. Với cuộc sống gia đình đang hạnh phúc như vậy nhưng anh mang nặng tấm lòng nợ nước nên tháng 2 năm 1981 trở về lại quê hương để tham gia kháng chiến phục quốc (qua đường rừng Thái-Lào) nhưng đã bị sa cơ vào tháng 10, 1981, tại biên giới Lào Việt.

Anh bị tù biệt giam hơn 10 năm tại tại trại tù Thanh Liệt (B-14), ngoại thành Hà Nội. Thế nhưng từ khi ở tù cho đến khi được thả ra để trở về Úc, anh là người đi giữa hai lằn đạn bởi thủ thuật Cộng Sản Hà Nội đã dàn dựng, gài bẫy, bôi nhọ… khi anh nói rồi bị cắt xén để phát thanh và đăng báo!

Trong cuộc họp báo quốc tế ngày 13 tháng 7 năm 1982 tại Hà Nội, anh lên án chế độ tàn bạo CSVN nhưng do CS tổ chức, dàn dựng thì thành phần hiện diện (trong và ngoài nước) là người của tổ chức nên việc phổ biến qua thủ thuật tráo trở, đánh lận con đen. (Trong bài Phỏng Vấn Võ Đại Tôn, 40 Năm Đấu Tranh của Hữu Nguyên đã trả lời chi tiết về chuyến trở lại phục quốc và cuộc họp báo).

Khi được ra khỏi trại tù CS, anh cũng được ăn uống và chụp hình đăng báo… Từ nhỏ anh đã chứng kiến những trò gian manh, lật lọng của Việt Minh trong gia đình nhưng không hiểu vì sao anh lại bị gài bẫy dàn dựng như vậy? Điều bí ẩn đó tuy bất thường với mọi người nhưng với anh chỉ là “vở kịch” của bọn chúng trong giai đoạn, anh vẫn tiếp tục con đường đấu tranh suốt cuộc đời ở hải ngoại.

Trong thời điểm đó có hàng vạn sĩ quan, viên chức VNCH đang bị cầm tù ở miền Bắc nhưng CS không dàn dựng mà đem con cờ phục quốc ra với dụng ý đen tối cho thành phần nầy trước công luận. Vào thời điểm năm 1981, ở Úc có ít người Việt tỵ nạn, chưa có tổ chức đấu tranh nào, anh dấn thân trong đơn lẽ, tổ chức là trái tim và con đường quang phục là quê hương.

Với tôi, khi còn ở trong nước đã biết và khi tỵ nạn tại Hoa Kỳ khi đọc hai nguồn tin trái ngược nhau bênh vực và chống đối… nên im lặng. Ngay cả bản thân anh cũng bị xuyên tạc là “Hạ sĩ quan thông dịch viên, viên chức quèn của VNCH”!.

Khi người chồng ra đi, cuối năm 1981 chị Tuyết Mai dẹp quán rồi vào làm việc ở Bưu Điện Úc. Sau khi biết tin chồng bị cầm tù, chị đã vận động với báo chí và chính quyền can thiệp cho chồng (thân phụ chị bị chết trong lao tù CS) nên chị quyết tâm tranh đấu đến cùng cho đến khi cuối năm 1991, Bộ Ngoại Giao Úc báo tin cho biết anh Võ Đại Tôn được ra tù và trở lại Úc… Có lẽ trong hoàn cảnh nghiệt ngã nhất, bi thảm nhất chỉ có người vợ mới cảm thông và lặng lẽ tìm mọi cách để cứu thoát cho chồng. Hình ảnh chị cũng như bao người “vợ tù cải tạo”  đã viết nên “trang sử” đẹp, đáng trân trọng…

Trong email, tôi nói anh viết vài dòng tiểu sử cho chính xác, và anh chỉ viết là người lính, viên chức VNCH, là chiến sĩ đấu tranh cho lý tưởng Quốc Gia, Dân Tộc. Cấp bậc, chức vụ có gì đáng nói… mà điều đáng nói đã thể hiện qua thơ văn của Hoàng Phong Linh, Võ Đại Tôn trong bốn thập niên qua. Nay tuổi anh đã gần đất xa trời, đau yếu những vẫn giữ vững tinh thần chống Cộng, yêu chuộng tự do, dân chủ cho quê hương, đất nước. Tôi hiểu và nhân quyển hồi ký nầy để chia sẻ cho nhau.

Thật ra, viết về hồi ký nầy chỉ là phần nhỏ với tóm lực, phải đọc từng dòng trong hồi ký mới cảm nhận được những gì tác giả nói lên trong tận đáy lòng.

*

Quê nội tôi nằm bên cạnh sông Thu Bồn, từ Quốc Lộ I, từ cầu Cao Lâu chạy dài theo hướng Đông xuống các làng ở phía Nam thành phố Hội An. Tên gọi xã Điện Phương hiện nay qua những lần thay đổi thuộc quận Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Ranh giới xã Điện Phương ở phía Tây thành phố Hội An, phía Bắc giáp Tỉnh Lộ 608 (Vĩnh Điện – Hội An), phía Đông của Quốc Lộ 1 (cạnh cầu Cao Lâu) và phía Nam giáp sông Thu Bồn). Điện Phương vẫn giữ tên các làng cũ như Thanh Chiêm, Phước Kiều, Phú Chiêm, Kim Bồng (thời gian thuộc xã Cẩm Kim)… Theo dòng lịch sử thì những làng nầy được hình thành mấy trăm năm về trước thời Nguyễn Hoàng, trong đó có di dân từ Thanh Hóa. Vài làng nơi nầy nổi tiếng nghề đúc đồng từ thời vua Tự Đức. Nghề bánh tráng và mì Quảng nổi tiếng từ xưa. Làng Kim Bồng rất nổi tiếng về nghề mộc, hầu hết các kiến trúc cổ kính của Hội An đều do bàn tay tài hoa của nơi nầy. Nghề diệt chiếu phổ biến ở nhiều làng.

Dòng họ Tộc Trần có 5 phái nên con cháu rất đông, ở dọc theo tả và hữu ngạn sông Thu Bồn trong hai xã Xuyên Quang, Xuyên Thái, quận Duy Xuyên (nay là xã Duy Phước) cũng gần với làng Kim Bồng. Nhà thờ Tộc Trần của tôi có ở Phú Chiêm và nhà thờ Tộc Võ của anh ở Kim Bồng.

Cũng như các nơi khác của Quảng Nam, đất đai khô cằn vào mùa hè, nghề nông vất vả nên người dân phải sống bằng những ngành nghề khác. Hơn nữa ở địa danh nầy gần sông Thu Bồn nên gánh chịu bao thiên tai vào mùa bão lụt. Quê nội anh Võ Đại Tôn ở Kim Bồng, cũng khoảng thập niên 1920, thân phụ anh ra Đà Nẵng lập nghiệp, xây dựng cơ ngơi vững chắc.

Hồi ký “Tuổi Thơ & Chiến Tranh” dày 212 trang, bài giới thiệu của Trần Trung Đạo (trang 5 đến trang 26) ghi nhận những điều, theo tôi, là đồng hương, cùng cảnh ngộ, cùng văn giới, chứng nhân nỗi thống khổ với nhau, nơi cố hương, thăng trầm của lịch sử, cảm nhận nỗi lòng anh Võ Đại Tôn qua thơ văn… mới viết được như vậy. Bài viết là tâm bút, khó có người cầm bút thứ hai trang trải với tận đáy lòng.

“Tôi sinh ra tại Hải Châu, thị xã Đà Nẵng nhưng thực ra nguyên quán dòng họ Ông Cha là làng Kim Bồng, xã Điện Phương… Tôi là đứa con thứ tám trong số mười người con của cha mẹ tôi, chín anh em trai và một chị gái” (trang 32).

“Gia đình bác, cha mẹ và chú tôi, đầu sống chung trong một ngôi nhà tạ Ngã Năm thành phố Đà Nẵng Được xây cất từ năm 1924, hiện nay là Long Phụng Từ Đường thuộc Tộc Võ)” (trang 34). Bác, cha và chú anh trúng thầu với người Pháp xây cất ngôi nhà thờ Thiên Chúa Giáo Chính Tòa (nhà thờ Con Gà) năm 1923, nổi danh công trình độc đáo. Vì vậy cha mẹ anh cho con cái học trường Pháp ở Đà Nẵng.

Sau Đệ Nhị Thế Chiến, Nhật đầu hàng, Việt Minh cướp chính quyền. Pháp trở lại Việt Nam, khi Pháp chiếm lại Đà Nẵng và lập lại hệ thống cai trị, cuộc chiến xảy ra… Hồi ký ghi lại giai đoạn tản cư vì chiến tranh (1945-1950). Giữa năm 1946, sợ chiến tranh xảy ra ở thành phố Đà Nẵng nên gia đình anh di tản về quê nội ở Kim Bồng “Tuổi thơ của tôi bắt đầu đi vào một khúc quanh gai góc, vì chiến tranh” (trang 51).

Rồi từ đó người dân sống trong tình cảnh “một cổ hai tròng”, ngày thì bị Pháp bố ráp (ruồng, càn), Việt Minh bắt phải nộp gạo để nuôi quân trong khi người dân thiếu thốn ăn cơm độn với khoai, sắn. Và đêm thì bị Việt Minh bắt thanh niên (nam, nữ) tham gia lực lượng chống Pháp. Riêng gia đình anh gặp phải tình cảnh trớ trêu vì nghi còn thân Pháp. Việt Minh còn bắt buộc nhà của anh phải treo hình “cụ Hồ” cũng là trò thâm độc vì khi Pháp đi ruồng bố vào nhà mà thấy hình nầy thì đốt nhà để gây lòng hận thù với Pháp. Trong hồi ký, anh tả từng chi tiết về thủ đoạn gây tai họa cho gia đình anh.

Trong một lần Pháp đi ruồng, vào nhà anh lục soát, chú và các anh chị nói chuyện bằng tiếng Tây nên không làm khó dễ gì cả. Nhưng tai họa lại giáng lên đầu nhà anh “Từ lúc có Tây qua làng ruồng bố, rồi có người cố tình phao tin đồn là nhà tôi điềm chỉ cho Tây bắt cán bộ Việt Minh…” (trang 88). Ông “chủ tịch, cán bộ cao cấp của Cộng Sản” là con trai của người tá điền làm ruộng cho nhà anh, trở thành hung thần. Trong khi tất cả cơ ngơi song thân anh ở Đà Nẵng bị Tây tịch thu thì gia đình anh ở làng quê bị kết tội thân Tây. Gia đình bị cô lập, sống trong hoàn cảnh khó khăn, luôn luôn bị rình rập, cả tuổi thơ của anh chịu đựng mọi cơ cực. Nỗi đau tột cùng khi mẹ anh bị ho lao, làm cái chòi nhỏ để ở riêng vì sợ bị lây (theo ý mẹ anh), không có thuốc men nên bị cơn đau hành hạ ngày đêm. Trước tình thế đó “Sau nhiều đêm bàn tán, thêm nhiều ý kiến tính tới tính lui. Tôi được biết bác và cha tôi đồng thuận để cho mẹ tôi về lại Đà Nẵng, có hai chú đi theo” (trang 104). Đoạn đường từ Kim Bồng theo đường bộ ra Đà Nẵng rất khó khăn vì bị kiểm soát gắt gao cả Việt Minh và Tây. “Lúc ra đi, mẹ tôi 43 tuổi, chú Tám Dương 47, còn chú Mười 31 (Tháng 6 năm 1947)” (trang 110). Chuyến đi định mệnh đã biệt tăm cho đến năm 1959, 1960 mới biết thảm cảnh xảy ra!.

“Đến năm 1955, các anh tôi đều đã là sĩ quan trong Quân Đội Quốc Gia. Tôi vẫn còn đi học tại Sài Gòn. Anh Hai tôi được đi tu nghiệp tại Pháp (trường bộ binh  Saint Maxent), có gởi về cho anh Năm tôi một bức thư dài kể lại chi tiết sự kiện năm 1949 về đôi giày cườm của mẹ tôi tại làng Cổ Lưu (xã Điện Nam, Quảng Nam), kèm theo một bản đồ ghi rõ địa điểm liên hệ… Lúc nầy anh Năm tôi phục vụ tại Phân Khu Nam-Ngãi-Định trong chiến dịch tiếp thu hai tỉnh Quảng Nam và Quảng Ngãi. Anh Sáu tôi thì đã mãn khóa sĩ quan trừ bị Thủ Đức (khóa 4/54, và đi tu nghiệp khóa “commando” ở Watchay – Hải Phòng (Ghi thêm: Khóa 4 Sĩ Quan Trừ Bị Thủ Đức, nhập khóa ngày 23 tháng 11 năm 1953 (dưới thời Quốc Trưởng Bảo Đại) và mãn khóa ngày 1 tháng 6 năm 1954. Tổng số sĩ quan ra trường hồi đó là 1200)… Chúng tôi phải đợi đến năm 1959 (gần 13 năm sau, đêm mẹ và hai chú tôi ra đi từ làng Kim Bồng, 1947) sau khi anh Năm tôi được bổ nhiệm làm Tham Mưu Trưởng Sư Đoàn 2 Bộ Binh… Năm 1960, anh Năm tôi được bổ nhiệm làm tỉnh trưởng Quảng Nam” (trang 118, 119).

Tác giả chỉ gọi anh chị theo thứ tự trong đình như cách gọi của nhiều gia đình mà thôi. Anh Năm của anh là Đại Tá Võ Hữu Thu, lúc đó ở Quảng Nam có sự tranh chấp đảng phái và tôn giáo nên chọn vị tỉnh trưởng của địa phương, không tôn giáo. Đại Tá Võ Hữu Thu nổi tiếng thanh liêm, cương trực, người dân nơi nầy rất quý mến (sau nầy ứng cử vào Dân Biểu Quốc Hội).

(Ghi thêm: Năm 1960, anh Võ Đại Tôn làm Trưởng Ban 5, Trại Biệt Kích Long Thành, anh thông thạo tiếng Pháp và Anh nên không cần thông dịch viên nên sau nầy họ xuyên tạc, gán anh là hạ sĩ quan thông dịch viên. Sang thời Đệ Nhị Cộng Hòa, chính phủ Phan Huy Quát thành lập ngày 16/02/1965 nâng Phủ Đặc Ủy Dân Vận Chiêu Hồi thành Bộ Chiêu Hồi. Tổng Trường đầu tiên là Trần Văn Ân (trong tháng 3) kế đến là đến là Thiếu Tướng Nguyễn Bảo Trị. Anh Võ Đại Tôn, sĩ quan cấp tá trong QL Việt Nam Cộng Hòa, đã từng được biệt phái ngoại ngạch sang nhiều công vụ dân chính và sau cùng Giám Đốc Công Tác Bộ Chiêu Hồi).

Trở lại với hồi ký “Anh Năm tôi có nhờ ông Quận Trưởng quận Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam lúc bấy giờ (ông Trần Quốc Thái) đưa đi thám sát vùng làng Cổ Lưu (theo bản đồ của anh Hai tôi vẽ lại)… Ông Quận Trưởng còn cho biết là trước đây trong thời kỳ chiến tranh, khu vực nầy do Việt Minh (Cộng Sản) kiểm soát. Có một đảng viên Cộng Sản tên là Huỳnh Thân làm trưởng ban ám sát, nổi tiếng giết người không run tay trong làng nầy và các vùng lân cận. Trong một cuộc hành quân của Quân Đội Quốc Gia, t5en6 thân bị bắt và hiện còn giam tại lao xá tỉnh Quảng Nam ở Hội An…

Qua hồ sơ lý lịch và những bản cung khai của tên Thân nầy, các cơ quan anh ninh Quốc Gia tại địa phương kiểm chứng, anh Năm tôi cho chuyển đương sự về sở An Ninh Quân Đội để thẩm vấn thêm, Anh tôi đích thân hỏi cung, ghi thêm chi tiết nhiều sự kiện vào hồ sơ tội ác của đương sự” (trang 118, 119).

Theo lời kể của hai ông Minh và Miêng (chủ nhà, ân nhân giúp tá túc) và lời cung khai của Huỳnh Thân, tên sát thủ ghi lại:

“Mẹ và hai chú tôi từ giã nhà hai ông Minh và Miêng vào giữa đêm khuya sau khi vào nhà xin tạm nghỉ chân một lúc, băng qua làng Cổ Lưu để ra đường cái thì bị một nhóm Việt Minh (Cộng Sản) bắt giữ… Cả ba người đã bị tra kháo, đánh đập suốt 3 ngày đêm, bị kết tội là tìm đường đi “liên lạc” với Tây” (trang120) và đề cập đến các thủ đoạn tra khảo quá tàn nhẫn, nhất là người đàn bà đang bị bệnh ho lao trầm trọng.

“Hắn và hai tên thanh niên dẫn ba người ra một bãi cát trống, đêm sáng lờ mờ qua ánh trăng khuyết. Không có đem theo đèn đuốc gì cả, chỉ có cầm theo hai cái cuốc. Hắn bắt mẹ tôi ngồi riêng một chỗ. Còn hai chú thì được lệnh lấy cuốc tự đào một cái hố nhỏ. Xong rồi, khi chú Mười tôi còn đang đứng bên miệng hố, chưa biết làm gì thêm, thì thình lình tên Thân chụp một cái cuốc, phang ngang lưng chú một nhát mạnh làm chú ngã chúi xuống hố, nằm sấp, đau quằn quại.

Trước cảnh tượng bất ngờ như vậy, chú Tám Dương tôi chưa kịp la lên thì hắn đứng phía sau dùng chân đạp chú té xuống hố. Chú tôi vừa cố lóp ngóp bò lên vừa la xin tha mạng. Hắn đứng trên miệng hố cát, cầm cuốc phang xuống, trúng ngay vào trán của chú tôi, làm chú té bật ngửa ra, nằm đè trên lưng chú Mười. Hai người chưa chết.

Rồi, hắn đến xốc mẹ tôi đứng dậy trong khi mẹ tôi đang ôm mặt khóc lớn. Hắn lạnh lùng dẫn mẹ tôi đến cạnh miệng hố, xô xuống thật mạnh, mẹ tôi rớt xuống, nằm sấp trên người chú Tám. Hắn đứng trên hố, cầm cuốc cúi xuống phang mấy nhát thật mạnh vào lưng mẹ tôi, làm cả thân hình mẹ tôi quằn cong lại.

Cả ba người chưa chết, nhưng không còn sức bò dậy được nữa, nằm im trong máu, chung một hố cát cạn. Tên Thân và đồng bọn dùng cuốc xúc cát lấp hố lại rồi bỏ đi. Chôn sống!” (trang 124, 125).

Với tội ác dã man tày trời của tên Huỳnh Thân, nhưng người con của mẹ – Đại Tá Tỉnh Trưởng Quảng Nam –  với cái tâm nhân bản của người Quốc Gia, không đem ra xử bắn mà “Sau nhiều ngày bàn tính trước sự đau khổ cùng cực của gia đình, anh Năm tôi đành phải chuyển tên Thân ra lao xá Thừa Phủ ở Huế để cho chính quyến xét xử theo luật pháp về nhiều tôi trạng giết người khác, không để cho chúng tôi thấy mặt hắn” (trang 130).

Ba quan tài được di chuyển từ làng Cở Lưu về bờ sông Thu Bồn gần Hội An để an táng.

Anh lại chứng kiến hình ảnh quá bi thương: Nước Trôi Mồ Mẹ. Năm 1972, anh từ Sài Gòn ra Quảng Nam trong một chuyến công tác, đứng bên nầy bờ sông Hội An thấy nước lụt dâng lên ngập cả làng Kim Bồng bên kia sông, tưởng chừng nước cuốn trôi luôn mồ mẹ anh nên xúc động làm bài thơ:

“Con quỳ bên ni dòng sông

Bên tê mồ Mẹ!

Trời ơi, nước ngập tràn đồng

Từng khúc xương trôi đau lòng con trẻ.

Con mang trong người thịt xương của Mẹ

Chừ trông nước lụt dâng về

Con còn bên ni, Mẹ mất bên tê,

Sóng bao la vỗ, bốn bề Mẹ mô?

Ngày xưa Mẹ chết, con khóc mắt khô,

Chừ xương Mẹ trôi, hồn con nước lụt.

…

Con quỳ bên ni, linh hồn tê buốt

Mần răng mà về bên tê chừ, Mẹ ôi!

Quê hương nước ngập tận trời

Hồn con khóc suốt một đời không nguôi!…”

(Trang 142, 144)

Sau khi mẹ anh và hai người chú ra đi biệt tăm, cha và người thân trong gia đình anh còn ở lại làng quê Kim Bồng trong 3 năm, năm tháng đó với anh là tháng này bất hạnh, đau thương nhất, địa ngục của của cuộc đời. Tuổi thơ của anh được mẹ cưng nhất, nuông chìều, lúc nào cũng gần gũi bên mẹ nay mất đi hình ảnh thiêng liêng, cao quý nhất mà anh luôn luôn tơn thờ cùng với cuộc sống tận cùng của xã hợi với bao đắng cay!

“Chúng tôi về lại Đà Nẵng sau gần 5 năm (1945-1950) đi tản cư về làng quê Kim Đồng, vì chiến tranh… Tôi đã mất tuổi thơ và điều đau đớn nhất, còn in sâu vào suốt đời tôi mãi đến hôm nay, là tôi đã mất mẹ!” (trang 183).

Cũng như anh, quê nội tôi ở các làng nơi đây lâu đời, thầy tôi là nhà nho, sùng đạo Phật nên rời quê rất sớm khoảng năm 1920 theo dòng Trường Giang vào Thăng Bình mưu sinh với chữ  nghĩa, lập nghiệp và các anh chị ra đời từ đó. Tuổi thơ học ở Hội An nên thỉnh thoảng tôi ghé về quê nội… cho đến nay hơn sáu thập niên, tôi chưa biết gì về cố hương, ngay nhà thờ Tộc Trần và nơi chốn xa xưa chỉ được biết qua hình ảnh, email của các cháu…

Trong thời kỳ Việt Minh, tôi chưa biết gì, chỉ nghe qua lời kể của anh chị trong gia đình, hình như các làng quê miền Trung dọc theo duyên hải, ở đâu cũng vậy, người dân hoàn cảnh “một cổ hai tròng” qua các năm dài. Tôi đã đọc nhiều về sử liệu trong giai đoạn nầy như quyển Chiến Tranh 1946-1954 (từ chiến tranh Việt Minh – Pháp đến chiến tranh ý thức hệ Quốc – Cộng) của Trần Gia Phụng năm 2018, dày 568 trang. Đây là một quyển sách viết rất công phu với chú thích và hình ảnh trong bộ sách Sử Việt Đại Cương của tác giả trong mấy thập niên ở Canada. Nhưng chưa đọc tác phẩm nào viết lại giai đoạn nầy ở làng quê của 3 miền để am tường. Bút ký lịch sử Một Cơn Gió Bụi của cụ Trần Trọng Kim cho đến nay được đánh giá là tác phẩm quan trọng của giai đoạn lịch sử nhưng tổng quát trên chính trường…

Hồi ký “Tuổi Thơ & Chiến Tranh” của tác giả Võ Đại Tôn chỉ đề cập đến quãng thời gian 5 năm (1945-1950) xảy trong gia đình và nơi cố hương với gọng kìm giữa Việt Minh & Pháp. Tháng 6 năm 1948, Hiệp định Vịnh Hạ Long, Pháp đồng ý thành lập Quốc Gia Việt Nam gồm cả ba miền Bắc Trung Nam, nằm trong Liên Hiệp Pháp. Hè năm 1949 chính phủ Quốc Gia Việt Nam ra đời, cựu hoàng Bảo Đại về nước làm Quốc Trưởng, đất nước có hai chính phủ trong tình trạng tranh tối tranh sáng. Theo sách của Trần Gia Phụng: “Lãnh thổ hai chính phủ không phân biệt giới tuyến rõ rệt. Chính phủ nào cũng tự nhận là chủ nhân chính thống toàn bộ đất nước” (Sđd trang 235)… nên ngoại trừ ở những thành phố lớn, những nơi “xôi đậu”, làng quê bị Việt Minh răn đe, ám sát người theo Quốc Gia và đảng phái đối lập… tình trạng càng căng thẳng và bi đát giữa cuộc chiến ý thức hệ Quốc/Cộng trước khi phân chia hai miền chiến tuyến. Qua sử liệu giúp tôi liên tưởng đến các bài viết đã đọc với bối cảnh, thân phận, nỗi đau thực sự trên quê hương!

Từ lâu, qua thơ văn của anh Võ Đại Tôn mới nhận nhau là đồng hương, khi đọc lại hồi ký của anh Võ Đại Tôn mới biết thêm được gốc gác, gợi lại trong tôi niềm cảm xúc.

Anh viết hồi ký nầy, theo lời chia sẻ, bằng trái tim, cảm xúc tột cùng và theo anh, nhiều lúc mắt nhòe đi trước màn hình computer vì quá xúc động. Lời thật chân tình và thán phục anh có trí nhớ rất tốt.

Có hiểu nỗi lòng, lý tưởng của anh mới hiểu được vì sao khi vừa mới tỵ nạn tại Úc, vợ anh còn trẻ, con thơ nhưng anh đành từ bỏ để chọn con đường gian nguy.

Tôi không đề cập đến vấn đề chính trị ở đây vì trong quá khứ, như đã nói, anh là nạn nhân “đi giữa hai lằn đạn”. Anh đã đi  khắp nơi gặp gỡ, trình bày công cuộc dấn thân cho chính nghĩa. Như đã đề cập, anh không bao giờ nhắc đến thân thế của gia đình, của những người anh trong Quân Lực VNCH mà chỉ nói về bản thân từ khi rời quê hương và trở lại cố hương với cái mộng, nếu gọi là “đội đá vá trời” để “quang phục quê hương”! Vì sao và tại sao, chỉ có trái tim chân chính của anh với tinh thần đầy nhiệt huyết người con họ Võ ở Kim Bồng ảnh hưởng những bậc tiền nhân ngày xưa của Quảng Nam đã hy sinh cho đại cuộc.

Sự dấn thân cho quê hương của anh Võ Đại Tôn đã trả cái giá quá đắt từ lao tù và cả thị phi, từ tấm lòng chân chính của bản thân đến sự hoài nghi của nhiều người và sự đánh phá của kẻ thù… nhưng với tôi, anh vẫn là chiến sĩ, người lính của QLVNCH.

Với bút hiệu Hoàng Phong Linh qua các bài thơ trước năm 1975. Sau nầy với các thi phẩm Lời Viết Cho Quê Hương, Đoản Khúc Người Ra Đi và Tiếng Chim Bên Dòng Thác Champy, nhà xuất bản Bất Khuất ấn hành năm 1992, dày 119 trang.

Một số bài thơ của anh đã được phổ nhạc, trong đó có bài Mẹ Việt Nam Ơi! Chúng Con Vẫn Còn Đây, sáng tác năm 1972 được Nguyễn Ánh 9 phổ thành ca khúc vào tháng Giêng 1975. Ca khúc nầy được các ca sĩ trình bày, phổ biến rộng rãi vào thời điểm đó. Ở hải ngoại, Việt Dzũng và Nguyệt Ánh khi lưu diễn khắp nơi đều mở đầu với ca khúc nầy. Bài thơ và ca khúc nầy cho đến nay vẫn được người Việt tị nạn hải ngoại coi như lời tâm niệm.

Lời kết trong hồi ký của anh: “Tôi đã mất Tuổi Thơ và điều đau đớn nhất in sâu vào suốt cuộc đời tôi mãi đến hôm nay là tôi đã mất Mẹ” niềm đau và nỗi lòng của người con, chiến sĩ Quốc Gia bị đánh mất quê hương!

*

Trong những năm qua, anh nằm trong bệnh viện, thỉnh thoảng hai anh em email với nhau, anh không than cho bệnh tật bản thân vì đã một đời cống hiến cho quê hương và đã trải qua bao nhiêu nghiệt ngã, đau thương nhưng than cho tuổi già đau yếu nên không được theo đuổi giấc mơ cho quê hương được tự do, thanh bình!

Nay anh đã ra người thiên cổ! Vĩnh biệt Chiến Hữu Võ Đại Tôn! Xin thắp nén hương lòng tưởng nhớ đến anh.

Little Saigon 5/2025

Vương Trùng Dương

Hôm qua, là ngày bận rộn cho Tang quyến Ông Chinh Nguyên và cho Cơ sở thi văn Lạc Việt, vì tới tấp nhận được bằng khen, sáng trên Quận, chiều ở Thành phố.

Trong Một Ngày! Ông Chinh Nguyên, Văn Thi Sĩ Việt, Đã Nhận Được Bằng Vinh Danh Nhiều Nhất! Từ Cấp Thành Phố, Đến Cấp Quận Hạt. Trước Đó Chính Quyền Cấp Tiểu Bang, Cũng Đã Gởi Nhiều Bằng Khen Đến Tang Gia Và VTLV.

Khắp Nơi Ghi Nhận, Sự Đóng Góp Của Ông.

Vào đầu tháng 4 này, nhà văn Chinh Nguyên, đã giã từ gia đình cùng bạn bè, Văn nghệ sĩ bốn phương, tìm về dưới chân Chúa, để lại bao niềm thương tiếc cho thành viên Văn Thơ Lạc Việt cùng bằng hữu. Ông là nhân vật đã tiếp bước nhà văn Đông Anh trong 13 năm, với chức Chủ Tịch VTLV, lèo lái con thuyền vững vàng trên Dòng Sông Văn học Nghệ Thuật Việt Nam nơi đất Mỹ, cụ thể là Vùng Thung Lũng Hoa Vàng, Bắc California. Những thành quả tốt đẹp về con đường gìn giữ bản sắc Dân Tộc đó, đã được chính quyền địa phương công nhận và tặng bằng khen thưởng.

Giám sát viên Betty Dương, đã đề xuất và Hội Đồng Giám Sát Quận hạt Santa Clara, đồng thuận cấp bảng Vinh Danh cho Cố Nhà Văn Chinh Nguyên.

Sáng Thứ Ba, ngày 22 tháng 4 năm 2025, hồi 9.30, tại Phòng Họp Board Chambers Quận hạt Santa Clara, số 70 W.Hedding, Trong cuộc họp của Hội Đồng Giám Sát Hạt Santa Clara, với phần Adjournment in Memoriam, Bà Betty Dương, thay mặt Hội Đồng, trao Bảng Vinh Danh cho Bà Thanh, Vợ của người quá cố Chinh Nguyên, cùng gửi lời chia buồn sâu sắc đến Gia đình Văn Thơ Lạc Việt. Giây phút cảm động nhất, cả Hội Đồng Giám Sát, đều rời khỏi ghế, xuống bắt tay chia buồn, chụp hình chung với Tang gia và VTLV.

Ông Lê Văn Hải đương kim Hội Trưởng VTLV và Tiến sĩ Nguyễn Hồng Dũng, đã vắn tắt, bày tỏ Lời Cám ơn đến Chính quyền và mọi người tham dự.

Tại Hội Đồng Thành Phố San Jose.

Chiều cùng ngày, trên 20 thành viên và thân hữu đã tham dự, trong giây phút trang trọng, Thành phố vinh danh người quá cố. Anh Hội trưởng, thay mặt Tang quyến và VTLV, có lời cám ơn Hội đồng thành phố như sau:

“Cảm tạ hội đồng thành phố San Jose, đã vinh danh Ông Chinh Nguyên, cựu chủ tịch hội văn thơ lạc việt, 13 năm. Ông là một nhân sĩ, chiến sĩ văn hóa, có nhiều đóng góp tích cực trong cộng đồng người Việt chúng tôi, tại vùng Bay Area, California, nói riêng, và cộng đồng người Việt Hải Ngoại nói chung. Sự vinh danh của Ông hôm nay, khuyến khích người lớn giữ gìn ngôn ngữ, “tiếng Việt còn, nước Việt còn!” Khuyến khích con em chúng tôi, vừa hòa đồng trên đất Mỹ, vừa giữ bản chất tốt đẹp của người Việt. Một lần nữa, tôi xin được thay mặt Hội, thay mặt Tang gia cảm tạ buổi vinh danh này. Cám ơn nhiều!”

Sau đây là một vài hình ảnh phần trao Bảng Vinh Danh cho ông Chinh Nguyên, tại Quận hạt và Thành phố, xin được Chia sẻ Cùng Quý Vị và Các Bạn.

Thân ái

Mpd&lvH

Phong Thu Nguyễn phỏng vấn Nv Chinh Nguyên

PHÁT CƠM CHAY TỪ THIỆN CHO BỆNH NHÂN NGHÈO