• 

Thơ Họa:

ĐỌC HỒI ỨC  ” THÁNG NGÀY QUA ” 

CỦA NGUYỄN TƯỜNG NHUNG.

                                   Cao Mỵ Nhân 

” Tháng Ngày Qua ” với một chuỗi thời gian dài trên tám chục tuổi, một đời người với bao sướng khổ , một bắt đầu và một kết thúc rất huyền thoại , đó chính là tên cuốn hồi ký 

” THÁNG NGÀY QUA ” của tác giả NGUYỄN TƯỜNG NHUNG , trưởng nữ Nhà Văn THẠCH LAM trong Tự Lực Văn Đoàn , và cũng là Phu Nhân TRUNG TƯỚNG NGÔ QUANG TRƯỞNG thuộc Quân Lực Việt Nam Cộng Hoà, miền nam Việt Nam. 

Một cuốn hồi ký viết với tất cả tâm tình tự nhiên , trung thực , đầy đủ, cho bạn đọc cảm nhận được cuộc sống tác giả và các thành phần liên hệ với đề tài về 2 nhân vật tên tuổi, là Nhà Văn Thạch Lam thủa sanh thời, và Trung Tướng Ngô Quang Trưởng mới quá cố . 

Có thể những băn khoăn của độc giả lại cũng là điểm tác giả  Nguyễn Tường Nhung thắc mắc, rằng bà không biết sẽ khởi sự từ đâu, khoảng thời gian nào của cuộc đời bà . “

Để rồi bà bắt đầu từ giây phút xen kẽ , cứ bắt nhịp tư tưởng cũ mới, liên hệ nhau như kịch bản một chuyện phim được hình thành ở thời đại tân tiến ngày nay . 

Nguyễn Tường Nhung đã nói bà không tham vọng là một nhà văn, cũng không sẽ có cuốn thứ hai, nghĩa là bà viết xong cuốn ” Tháng Ngày Qua ” là chấm dứt , vì các sự việc cũng đã đủ cho một tập hồi ký về người cha, Thạch Lam, và người chồng , Ngô Quang Trưởng . 

Tôi tạm kể sơ lược thôi, không đưa trích dẫn  các đoạn văn hay chi tiết trong sách hồi ức này. 

Trước hết, tôi xin thưa, tác giả bắt đầu ” tự sự kể  Tháng Ngày Qua ” từ những ngày tháng như đang còn hiện diện ở gia đình thủa bé thơ, tới khi đã lớn lên và trưởng thành . 

Nay đã trở thành bà cố , tức con cháu đã xây dựng tới đời thứ 4, mà ” Phu Nhân Trung Tướng ” có thay đổi gì đâu, vẫn hân hoan bên cạnh các con , các cháu và cả chục đứa chắt nữa . 

Quý vị sẽ bắt gặp một tác giả mà trải qua bao thăng trầm biến diễn, từ chuyện nhỏ trong gia đình , đến chuyện lớn ngoài xã hội, bị ảnh hưởng cao độ, bà vẫn ôn nhu, hiền hậu như mang sẵn trái tim lành, chân thiện, vô tư .

Vì sẵn quen biết bà và đại gia đình bà từ lâu, tôi cứ tưởng bà sẽ bỏ qua hay lướt qua một số sự kiện nào đó, nhưng mấy ngày nay, tôi đọc đi đọc lại nhiều lần , thấy tác giả không bỏ quên một trường hợp nào , tính chất ngay thẳng , thành thực, hồn nhiên , đã biến hồi ức như một cuốn tiểu thuyết đầy không khí văn chương nhuận sắc . 

Tác giả Nguyễn Tường Nhung , trưởng nữ của Nhà Văn THẠCH LAM, là người chưa từng viết lách, nhưng dòng văn của bà , tình tiết truyện kể chẳng khác gì những đoạn cảnh trong các tác phẩm của các bậc tiền bối của dòng họ NGUYỄN TƯỜNG danh tiếng , quý cụ cố NHẤT LINH, HOÀNG ĐẠO , THẠCH LAM .  

Tất nhiên tôi không bầy tỏ bừa bãi, càng không bao giờ đưa ra sự so sánh chênh lệch sự nghiệp viết lách của dòng họ tên tuổi này . 

Nhưng không thể nào phủ nhận tính cách hồi ký, mà tác giả NGUYỄN TƯỜNG NHUNG chỉ đề cập sơ sài là  ” hồi ức “, rất chính xác các sự việc ngoài đời của bà, và lời kể chuyện có lẽ được ảnh hưởng từ quý cụ Nhất Linh, Hoàng Đạo, Thạch Lam, nên ngôn ngữ Tự Lực Văn Đoàn như phảng phất trong ” Tháng Ngày Qua ” của Nguyễn Tường Nhung vậy. 

Tôi đã được đọc khá nhiều các hồi ký của các bậc danh nhân gần thế hệ tôi nhất, quý vị đủ ngành nghề , trong và ngoài quân đội, quý vị đủ lứa tuổi thanh niên, trung niên, cao niên …ở trong nước hay đã ra nước ngoài , đa phần là muốn tiết lộ, muốn thanh minh, muốn phê phán vv…

Thậm chí có cả những cuốn ngầm kể công, muốn tranh cãi , muốn bảo rằng trong vấn đề nào đó , nếu ông hay bà được giao nhiệm vụ ấy, thì kết quả mỹ mãn hơn nhiều. 

Nhưng không phải vậy, ý nghĩ viết ” Tháng Ngày Qua ” của Nguyễn Tường Nhung, trước sau chỉ muốn diễn tả lòng mình , mà theo thiển ý nông cạn của tôi, tôi nghĩ bà muốn bầy tỏ cho thân bằng quyến thuộc , cho con cháu sau này biết tới gốc gác, đồng thời biết tới một hình ảnh phụ nữ trong đại tộc Nguyễn Tường , bà đã tự an tâm , bình tĩnh , nhẫn nại , vươn lên như thế nào . 

Có thể nói “Tháng Ngày Qua ” với 307 trang ký sự hồi ức, và 101 trang hình ảnh ít nhiều liên hệ tới sinh hoạt của tác giả 

Nguyễn Tường Nhung, là những lời tâm sự  thành thật nhất  . 

Tất nhiên những nhân vật xuất hiện thấp thoáng hay vĩnh viễn, đều được bà kể lại rất vô tư, hồn nhiên, bình thản và nhân hậu như tính tình ngoài đời của bà . 

Đọc hồi ức ” Tháng Ngày Qua ” để biết được một bậc nữ lưu, đã thực sự gian truân từ tuổi thiếu niên, qua thực trạng khốn khó sau thế chiến thứ hai, khi người cha đã mất , nhà văn THẠCH LAM. 

Tới thời buổi đất nước qua phân, chiến tranh ý thức hệ , thao thức nỗi lo âu khi có chồng là chiến tướng ngày đêm ngoài mặt trận, Trung Tướng VNCH NGÔ QUANG TRƯỞNG . 

Vì thế , hồi ức ” THÁNG NGÀY QUA ” của NGUYỄN TƯỜNG NHUNG không chỉ đóng khung trong khuôn viên dòng họ NGUYỄN TƯỜNG , NGÔ QUANG … 

Còn có thể, khoảng không gian chung của những người hiện diện trong 30 năm gian nan, nguy hại vì chủ nghĩa cộng sản xâm nhập chính nghĩa QUỐC GIA TỰ DO, đã thể hiện rõ nét nhất trong hồi ức này . 

Quý vị sẽ thông cảm và mến mộ tác giả Nguyễn Tường Nhung , cây viết không chuyên, nhưng rất tài tình trong ngôn ngữ truyện ký, nên đọc, đáng đọc, để không phải tham khảo, truy cứu , vì một lẽ rất giản dị là ở cuốn  hồi ức đó, có tất cả chi tiết về thân thế, hành trình cuộc đời của 2 nhân vật lừng danh  : Nhà Văn THẠCH LAM nhân vật thứ 6 của dòng họ Nguyễn Tường, thành viên TỰ LỰC VĂN ĐOÀN. 

Và,  Trung tướng VNCH NGÔ QUANG TRƯỞNG, TƯ LỆNH QUÂN ĐOÀN I / QUÂN KHU I. 

Xin trân trọng giới thiệu tác phẩm ” THÁNG NGÀY QUA ” hồi ức của NGUYỄN TƯỜNG NHUNG cùng quý vị, một hậu duệ của dòng họ NGUYỄN TƯỜNG ,và TỰ LỰC VĂN ĐOÀN hậu chiến . 

     Hawthorne  22 – 2 – 2022

             CAO MỴ NHÂN 

ĐOẠN ĐƯỜNG MÒN.    CAO MỴ NHÂN     

Cuộc sống phải thế nào mới có ý nghĩa ? Buổi đó tôi đi bộ một mình trên bờ sông Rạch Bắp, đoạn đường ngắn độ 1 Km thôi …chạy ngang yếu khu tam giác sắt , mà quý quan với quân lên đường, đều đã tới tham chiến, hành quân , hay nghe đồn thủa binh đao trước 30 – 4 – 1975. 

Tôi phải dừng lại ở chỗ đợi đò, mà quen miệng dân quanh đó gọi là ” Bến đò “, để chờ đò ngang chở qua bên kia sông, vô địa phận Quận Củ Chi. 

Cái đoạn đường 1 Km  đó, trong 2 năm trời tôi thường tới lui thật vắng vẻ, nếu nói đúng ra là hoang vu dễ sợ . 

Một bên là sông có viền cỏ dại, cao tới gần đầu người , một bên là cây rừng nhiệt đới, tức cây cối tự mọc lên vô tổ chức, chằng chịt vào nhau.

Lối mòn từ khá lâu năm, mới biến thành lối đi trơn bóng đất đỏ mầu hổ phách, không một sợi cỏ chằng qua …

Đó là đường trong,sát bờ sông …

Còn đường ngoài chạy song song với nó, đường trong, mặt trải nhựa cũng từ lâu rồi, nên lỗ chỗ ổ gà . Đường ngoài này có xe hơi cọc cạch, chỉ bộ máy bằng sắt thép, còn toàn bộ thùng xe bằng gỗ .  

Xe chạy từ Bình Dương lên Rạch Bắp, một chuyến duy nhất trong ngày, nên ai có việc, hay không việc, hoặc rảnh việc, đều có thể chọn con đường nhỏ này tới bến qua sông …

Đoạn đường 1 cây số ấy, không gây cho bất cứ ai sự lo lắng, nỗi phiền buồn gì …

Ngoài những con cuốn chiếu rừng, mầu đen nhẫy , có độ dài khoảng 20 phân tây, chúng đủng đỉnh bò từ bìa rừng bên này…băng qua  lối mòn, tới mép sông bên kia …thì không còn sinh vật nào khác nữa …

Thoạt đầu tôi sợ rắn rít lắm, kế tới sợ người ta, biết đâu mà lần, bất trắc là lẽ dĩ nhiên …

Nhưng sau chả thấy gì, chỉ có cái bóng mình in trên lối mòn đó, bâng khuâng, bơ vơ chi lạ …

Một cây  bằng lăng trổ hoa mầu tím, sao tôi thấy lúc nào cũng như có hoa trên vòm lá thấp đó .

Đứng bên thân cây bằng lăng nhiều lần để đợi đò, tôi vẫn chưa trả lời được thế nào cuộc đời mới có ý nghĩa cho riêng mỗi con người . 

Cũng chẳng tự hỏi mình là: Sẽ ở nơi buồn bã đó tới bao lâu mới rời hẳn đi …

Đoạn đường 1 Km ngây ngô, vô tư hay đã thực sự vô cảm với người đời …Nó, đoạn đường đau khổ, tuyệt vọng vì ai, vì đâu . 

Nó thực sự vô tư, vô cảm trước hành trình tôi sắp bỏ về xa …tôi phải về sống dưới mái nhà ấm áp của tôi, chứ sao lại ở mãi trong ngôi nhà trên lưng chừng đồi với 7 người của 7 gia đình khác nhau, họ có là 7 chú lùn đâu mà tôi trở thành cô Bạch Tuyết .

Buổi đó là ngày cuối cùng tôi thấp thoáng trên đoạn đường 1Km, lối mòn kỷ niệm rồi …

Đứng ở Bến đò một lúc, ngó lại vạt đồi chênh vênh như cuộc đời của mình …mấy mái tranh buồn nhớ …người, đúng là một phần tâm trạng bài ” Quê Nghèo ” của Phạm Duy 

Tôi đã thực sự sống như vậy 2 năm ở nông trường Tây Nam, Rạch Bắp, để trồng cây xuất khẩu ”  Hạt Điều ” do chỉ định hậu cải tạo, không phải là nằm mơ…

Nếu có nằm mơ cũng chỉ là giấc mơ bình thường của những người nghèo khổ, bất lực, bế tắc bởi nỗi khó khăn của xã hội gọi là ” Xã hội Chủ nghĩa.” 

Chiếc đò nhỏ tức xuồng ba lá cập Bến, bà lái đò cất giọng nói lớn vì nghĩ chỗ trống vắng loãng khí  trời, tôi không nghe được chăng …

Tôi lầm lũi xuống chỗ đất lài, rồi lên đò …

Lại cũng chỉ có mình tôi qua đò …như trước đó mình tôi đi bộ trên lối mòn đoạn đường 1 Km . 

Bà lái đò hỏi thăm: ”  sao hôm nay cô đi một chắc dzậy , mấy người kia đâu rồi  ? ” .

Tôi ngó mặt sông, nước đang dâng đầy, sóng gợn thầm thì như tiếng thở dài xót xa…

…Ồ , mấy người kia mắc công việc nông trường, tôi về thành phố để mua thức ăn cho họ. 

Bà đò hỏi tiếp : chiều hay mai lên ? 

Tôi định trả lời không bao giờ lên nữa, nhưng sợ bà đò hỏi tiếp, tôi nói : ” chưa biết ” . 

Quả là tôi không lên Rạch Bắp nữa, cho tới bây giờ lại càng xem như chuyện dở hơi nếu tôi trở lại đoạn đường mòn 1 Km ấy . 

Có lẽ ở trên đời , còn rất nhiều đoạn đường mòn, ngắn hay dài tuỳ theo nơi cư trú của mình, nhớ hay quên tuỳ theo nỗi buồn vui của mình…

Kể cả những con người dẫu có ở cạnh nhau, hay suốt kiếp chưa hề biết mặt nhau …vẫn phải chấp nhận sự chia tay vĩnh  viễn …vì thời gian tưởng là dài thê thiết , có đâu ngờ chớp mắt đã trăm năm …

Qua sông rồi, là mênh mông bãi hố bom xếp lên nhau chồng chất, năm đó 1980, năm năm chưa đủ san bằng một nghịch cảnh bi thương của lịch sử …

Đi qua cánh đồng hố bom này, còn đầy bất trắc, nguy hiểm hơn đoạn đường mòn 1 Km trên bờ sông vừa mới đi qua …

Bởi vì, bom rơi, đạn bắn … từ hồi đó, lúc chiến tranh, chưa kịp nổ, hoặc giả nó không nổ nổi tại sao đó, ai đâu mà hỏi, ngoại trừ quý ông làm ra nó, xử dụng nó, bom đạn không đủ độ sát thế nhân chẳng hạn . 

Bao nhiêu mộng mơ biến sạch, chỉ còn sự chết nếu sơ ý, hay tới hồi sui tận mạng, một ngòi nổ nào tự tháo gỡ , nổ tung lên …thế là xong, là hết …

Tôi không dám để cho tim thổn thức vì ai , vì đâu, những cánh chim bay soải cánh  mịt mù sông nước …

Mà , mắt phải dán chặt vào con đường gập ghềnh trước mặt để kịp thời tránh né hiểm nguy…dù vẫn biết chiến tranh là vậy, tất cả đều bình thường, chỉ có một điều bất thường, không thường …đó là sự xếp đặt của Thượng Đế mà loài người phải biết …để cầu nguyện thôi…

       CAO MỴ NHÂN 

CAO MỴ NHÂN 

Mới ra giêng có nửa tháng, mà sao đất trời cũ như đã cuối  năm. Mình ngồi sưởi nắng ở vườn sau, cái khuôn viên ” xơ xác điêu tàn vì ai ” của mình nó bỗng lạt phai như lâu lắm rồi không có ai chăm sóc cây cảnh. 

Mình thèm một chuyến đi chơi xa, hay là xa nhà, xem thử lòng dạ thế nào …

Ô hay, có ai động tới lòng dạ mình đâu mà muốn xem thử chứ, vẫn mông mênh thanh bình, tĩnh lặng…

Chỉ có một cách viết thư hay làm thơ tình là thú vị nhất, với một tác giả chuyên dệt mộng đan mơ như mình . 

Bèn bắt chước những bài thơ ngắn, đúng ra là những bài thơ nhỏ như người ta hay nói về thơ 3 câu của Nhật Bản, nào Hài cú hay Haiku, còn gọi Đoản ca tanku, số chữ và số câu ít thôi, nhưng phải đầy đủ ý nghĩa. 

Viết ngay đề tài Lạt Phai cho dễ ” lý luận ” .

Ta sẽ lạt phai nhau

Như hoa rơi sân trước

Hay lá rụng vườn sau

Anh sẽ lạt phai em 

Khi mùa xuân xa vắng 

 Em càng nhớ nhung thêm 

Thơ sẽ lạt phai anh

Em đâu còn hiện diện 

Cuộc tình đã mong manh 

Tới đoạn này thì chắc chắn anh lắc đầu rồi, đầu năm mà viết những lời thơ ” gở”, làm thơ cũng như những câu chúc tụng đầu năm, mới …khá được. 

Thí dụ : Chúc mừng năm mới, vạn sự tốt lành, thăng tiến mọi mặt … chẳng hạn . 

Thì có gì đâu, thơ cũng có thể đổi trắng thay đen như lòng dạ con người vậy.

Vì thơ là những câu nói gọn, được trau truốt văn hoa để tránh huỵch toẹt, nôm na thôi. 

Các nhà phê bình văn học, hay không cần ” nhà ” cho to chuyện, quý vị ” người ” nhặt cỏ cho vườn thơ sẽ bảo : 

Chỉ cần tác động làm sao cho ” đi vào lòng người ” trong đó bao gồm cả ý lẫn lời . 

Vậy tư tưởng ” lạt phai ” hinh thức đơn giản, đừng nặng phần trình diễn khuôn dáng bài thơ mang vẻ Haiku VN.

Trời sẽ lạt phai mây 

Nắng không vương nơi hẹn 

Trống rỗng một vòng tay 

Tưởng thế là đủ rồi, kết thúc bài haiku tập toạng của tôi được  rồi, bài thơ lấy bối cảnh nơi hẹn không có nhau nên nghĩ lạt phai, bài hoàn tất OK, dù phạm sai chính tả dùng ” lạt phai ” làm động từ gián tiếp, chứ chữ “sẽ” trợ động từ là chính, cũng đạt tầm xoàng, vui vẻ . 

Song, như trên tôi đã trình bày, mới ra Tết, tôi cũng hơi cữ tiếng ” lạt phai “, cần chút mầu sắc đậm đà cho hên chứ. 

Tất cả lạt phai thôi 

Riêng trái tim vĩnh cửu 

Tươi thắm mầu son bôi …

Bài đã 5 đoạn bình thường như các bài thơ đã thể hiện lâu nay, với mình chỉ 4,5 ” khổ thơ” tức đoạn, đã tạm thấy dài .

Bởi vì ngoại trừ danh tác “Đoạn Trường Tân Thanh ” của thi hào Nguyễn Du ra, gọi là dài nhất, mấy ngàn câu. 

Kế tới ” Đoạn Trường Vô Thanh ” của Thi sĩ một thời là thiền sư, thủa trước 1975 .

Thì thời nay, hiện tại ở hải ngoại này, có một dật sĩ tên Võ Thạnh Văn, đã viết xong ấn bản ” Kinh Vô Thường ” với 10,000 câu ( mười ngàn câu ) lục bát bay bướm hết biết . 

Tôi trộm nghĩ chắc chắn tôi chẳng bao giờ viết nổi 100 câu, chớ đừng nói tới 10 ngàn câu đến nỗi phải phân giai đoạn ra là: quyển thượng và quyển hạ.

Hay là 10 tập nhỏ gọi 10 tập Cát Bụi, mỗi tập 1000 câu ( một ngàn câu), chu choa mệt khẳm . 

Biết mình không có sở trường vậy, tôi đành chấp nhận thực tế, tức là chỉ giới hạn mình viết trong phạm vi vừa đủ sức mình thôi. 

Vả chăng, ” Đoạn Trường Tân Thanh ” cụ Nguyễn Du bày tỏ lập trường xã hội nhà Minh bên Tàu, để ám chỉ, gởi gấm tâm tư tình cảm cụ ” hoài Lê” trong đó. 

Thi sĩ Phạm Thiên Thư với “Đoạn Trường Vô Thanh ” không phản bác tình trạng xã hội thời ông lớn lên, trưởng thành nơi đạo tràng Pháp Hoa Saigon.

Ý nhà thơ họ Phạm muốn chứng tỏ lớp hậu sinh sau cụ Nguyễn, vẫn có thể viết lục bát hàng ngàn câu.

Nội dung tập thơ nêu trên, cũng vẫn xài các nhân vật của cụ Nguyễn Du, nhưng biến diễn thành xã hội VN kiểu Bắc kỳ quốc : các vai nữ mặc váy lĩnh, áo tứ thân, khăn mỏ quạ …

Đặc biệt hàng thần Từ Hải không còn là một anh hùng thảo khấu nữa, mà trở thành thiền sư nông dân. 

Cuối cùng, đang nơi cuộc sống này, ” Kinh Vô Thường ” của Võ Thạnh Văn lại vô hình, vô dạng, vô ngôn các nhân vật, chỉ có giọng nói mơ hồ của người dẫn truyện, tác giả độc thoại ngôn ngữ kinh, hoá cho nên khách viễn du cứ việc tán thưởng theo ý mình, khoảng khoát …

Trở lại tâm hồn lang bạt trong bát ngát không gian, tôi ngẫm nghĩ: e chỉ còn chút tình người lởn vởn, lan man giữa cát bụi mịt mờ…

Nhưng sao cái tình người ấy lại cứ còn vương vấn đó đây ? 

Lý do cái tình người vô hình, vô dạng, vô thanh nhưng không khi nào vô cảm cả. 

Không thể dùng vật dụng, vật chất nào đập vỡ nó được, nó, tình người cứ vĩnh cửu trong tâm tư…khiến chỉ còn cách cho nó phát ra ngôn ngữ, là các bộ môn văn học nghệ thuật, trong đó có thơ ngàn xưa, hôm nay và mãi mãi …

           CAO MỴ NHÂN 

Trước tiệc rượu

Đó là một hội thơ rất quy mô được ông bà nhà giáo tên tuổi Thanh Vân – Nguyễn Duy Nhường tổ chức tại biệt thự, sau đổi thành thư viện Minh Minh Thư Uyển, số V10 bis cư xá Bắc Hải, nay là đường Hương Giang, quận 10 Sài Gòn cũ, vào năm 1985.

Thường trên danh nghĩa một người giới thiệu, tôi hay đặt tên cho những buổi hội thơ sau này ở thành phố bị bạo quyền tước đoạt rồi áp đặt cho một cái tên mà hỏi trăm người như một đều ghét cay ghét đắng vì nó chẳng hay ho gì mà còn thêm mắc cỡ mỗi lần đi năm châu thế giới nói về thành Hồ.

Nên hôm đó tôi cứ giả vờ mán mường, giới thiệu với khách dự là buổi giới thiệu cuốn Truyện Nà Khê của nữ sĩ Như Hiên, phu nhân giáo sư Nguyễn Duy Nhường, vị học giả nguyên hiệu trưởng trường trung học Tương Lai, Nha Trang.

Học giả, giáo sư Thanh Vân – Nguyễn Duy Nhường ( 1919 – 2010 ) là tác giả một cuốn tự điển Hán Việt, thường làm thơ cổ điển, viết cuốn Nụ cười gừng mới xuất bản.

Năm 1985 đó, tại tư thất Minh Minh Thư Uyển nêu trên, giáo sư Thanh Vân đã mời khá đông khách thuộc giới văn học nghệ thuật, đặc biệt có mấy vị sĩ quan cấp tá QL VNCH mới từ trại tù cải tạo về.

Tôi chỉ đan cử số khách chính mà tôi còn nhớ: quý vị đại tá Lê Kim Ngô (Công binh ), đại tá Nguyễn Sùng (Quân nhu) và phu nhân, trung tá Phạm Xuân Ninh tức nhà thơ Hà Thượng Nhân, ông Khai Trí, v.v..

Phía văn nghệ sĩ tên tuổi như nghệ sĩ diễn ngâm Hồ Điệp, ca nhạc sĩ Trịnh Công Sơn cùng đi với một người bạn được giới thiệu là dịch giả, nhà thơ Thái Bá Tân.

Phần khách cơ hữu vẫn là toàn bộ hội viên hội thơ nữ lưu Quỳnh Dao với quý nữ sĩ Mộng Tuyết Thất Tiểu Muội, Vân Nương, Uyển Hương, Tôn Nữ Hỷ Khương, v.v. và nữ sĩ Như Hiên Nguyễn Ngọc Hiền, tức phu nhân của học giả giáo sư Thanh Vân Nguyễn Duy Nhường, cũng là tác giả cuốn Truyện Nà Khê sắp giới thiệu.

Nhưng bài này cũng không đi sâu vào chi tiết cuốn truyện Nà Khê, chủ yếu chỉ ghi lại chút Kỷ niệm đặc biệt về hai nhân vật tên tuổi đã quá cố: nghệ sĩ diễn ngâm Hồ Điệp và ca nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.

Hội hè đình đám nào cũng mở đầu bằng việc giới thiệu quý khách dự…

Hầu như xướng tên quý khách buổi Nà Khê hôm ấy rất O.K nếu không có sự lưu ý của đại tá VNCH Nguyễn Sùng.

Đại tá Nguyễn Sùng vốn tốt nghiệp cử nhân luật bên Pháp, về miền Nam đồng hoá vào chức vụ Hành chánh Tài chánh, sau chuyển làm chỉ huy trưởng Quân nhu QL VNCH.

Song tôi cứ đinh ninh ông cũng viết lách, vì là bạn của chủ nhân Minh Minh Thư Uyển, tôi giới thiệu:

Nhà thơ Nguyễn Sùng…

Tôi thấy ông lắc đầu, bèn đưa ra vài danh xưng khác nhưng ông vẫn lắc đầu.

Tôi chợt hiểu ra ông đang căm tức bọn quỷ phiệt đã khiến ông khổ sở trong tù cải tạo, bèn nghiêm trang giới thiệu:

Chúng tôi xin trân trọng giới thiệu với quý vị, đại tá VNCH Nguyễn Sùng, mới từ trại tù cải tạo về.

Nguyễn tiên sinh cười gật đầu. Thế là ai nấy cười ồ lên. Chị Hồ Điệp cười tươi nhất vì thấy hội thơ hôm ấy phóng khoáng vô cùng.

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn vẫn nụ cười cố hữu của ông là chan hoà riêng biệt, nhân diện rất vô tư, như trong đời ông chưa hề đau khổ, tức giận bao giờ.

Bấy giờ tôi mới để ý tới người khách ngồi bên cạnh nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Ông ta mặc quần tây màu nâu cà phê sữa, áo sơ mi tay dài màu trắng, dáng hình hơi mập, lưng hơi còng hay tại ngồi chả biết, nhân diện ôn nhu. Ông ta luôn nhìn xuống nhưng thẳng thắn.

Tôi thực sự chưa biết ông là ai, bạn của Trịnh Công Sơn thì ai cũng biết rồi, mới cùng đi với nhau chứ.

Trịnh Công Sơn thấy tôi ngó ông bạn của nhạc sĩ, anh ta đỡ lời ngay: Thái Bá Tân .

Người bạn tên Thái Bá Tân của Trịnh Công Sơn hơi vui vẻ, kín đáo, gật đầu chào mọi người.

Tất cả khoảng 40 khách dự ngồi trên những chiếc chiếu trải kín sàn phòng khách lớn trên lầu ba biệt thự Minh Minh Thư Uyển đó.

Ở Việt Nam, sau cuộc đổi đời đi xuống hầu như chiếu được sử dụng thay cho bàn ghế rắc rối. Bất cứ ở khuôn viên nào cũng xài chiếu mời khách quần tam, tụ ngũ, nên mọi chuyện trở thành thói quen, rất tự nhiên và còn có vẻ thân mật nữa.

Tất nhiên xướng ngôn viên, ca nhạc sĩ cũng ngồi trình bầy mặc dầu có hay không có micro.

Hội thơ trên những chiếc chiếu trải xít nhau nhưng vẫn giữ được vẻ lịch sự riêng và cũng là một tính chất đặc biệt chỉ xảy ra sau ngày Bên cướp cuộc hiện diện ở miền Nam.

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã ôm cây ghi ta sẵn sàng cất tiếng hát trong phong cách một nhạc sĩ trẻ dù đã 46 tuổi, quần jeans, áo sơ mi kẻ sọc xám trắng, lúc nào cũng giữ nụ cười lạc quan.

Nhưng tôi vẫn phải điều hành theo thủ tục một buổi lễ hội bình thường, là vẫn có những mục, tiết tấu để đưa quý vị thi khách nêu trên vào nội dung buổi giới thiệu Truyện Nà Khê của tác giả Như Hiên.

Đó là đọc và tóm tắt câu chuyện của một gia đình người Tày ở thượng du Bắc Việt trước 1954.

Rồi mời khách dự góp ý, thật ra là sự bày tỏ riêng tư về tác giả cùng gia đình chủ nhân Thư Uyển nhiều hơn, sách được trình bày qua loa.

Tất nhiên tôi không quên mời ông bạn Trịnh Công Sơn là Thái Bá Tân cho ý kiến.

Không ngờ tôi mời tịch xướng, Thái Bá Tân hơi giật mình, Trịnh Công Sơn đỡ lời ngay rằng anh Thái Bá Tân chỉ chuyên phê về lãnh vực nghệ thuật. Tức là việc phê phán tác phẩm Nà Khê của nhà văn Như Hiên không thuộc việc của ông ta.

Thực ra, ra mắt sách kiểu bỏ túi ở Việt Nam sau 1975 nơi các nhà quen chế độ cũ chỉ là chuyện thứ yếu, còn chính là họp nhau ăn uống một chút cho vui, hát hò ngâm vịnh lai rai, cho đời bớt ưu tư thời thế thôi…

Năm 1985 chính là năm ông Nguyễn Văn Linh lên đài tuyên bố chính sách Đổi mới.

Các tụ điểm ca nhạc ngoài phố đã bắt đầu hát mấy bài tiền chiến, đôi khi mấy bài mang âm hưởng gió mưa thời thế cũng được thấp thoáng vang đưa từ các ngõ hẻm…

Tôi phải giới thiệu xen kẽ hai tiết mục thơ và nhạc do chỉ hai nhân vật tên tuổi trước 1975 ở miền Nam là ngâm sĩ Hồ Điệp và Trịnh Công Sơn thay phiên trình bày.

Có điều là tới buổi đó Trịnh Công Sơn mới biết giọng ngâm Hồ Điệp. Anh ta nói với tôi một câu đùa mà chị Hồ Điệp trả lời là phạm thượng, ý nói Trịnh Công Sơn còn trẻ hơn chị. Năm đó nghệ sĩ diễn ngâm Hồ Điệp 55 tuổi nhưng rất trẻ trung.

Nghệ sĩ trình diễn nào cũng thích độc quyền thả giọng bay bổng không ngừng nên khi Trịnh Công Sơn đã ôm đàn là định hát hai, ba bài, chị Hồ Điệp thì ngâm một số bài thơ hơi dài nên Trịnh Công Sơn cứ vừa cười vừa lắc đầu, chị Hồ Điệp vừa cười vừa ngâm.

Khiến có lúc tôi phải giả vờ ngắt giọng của nhị vị, vì tôi thì rất được bạn thơ ca nể chút, vì là người giữ chương trình cho buổi hội ngộ được chan hoà vui vẻ.

Sau hết là lời cám ơn và thay mặt chủ nhân mời quý khách hạ sơn dự tiệc rượu.

Mọi người lục tục xuống thang gác, hai lối đi trong và ngoài Thư Uyển Minh Minh ấy.

Chiếc bàn dài được trang trọng với những món ăn gia đình chủ nhân nấu, đủ thịt thà tôm cá song đặc biệt nhất vẫn là những chai rượu Tây đắt tiền, vì học giả giáo sư Thanh Vân Nguyễn Duy Nhường có trưởng nam ở Paris đã mấy chục năm trước rồi.

Nghe tiếng nói cười rộn ràng, tôi kịp thấy nhạc sĩ Trịnh Công Sơn ở chỗ ngồi ghế giữa bàn tiệc, nhưng không thấy người bạn Thái Bá Tân.

Tôi hỏi Trịnh Công Sơn bạn ấy đâu rồi, nhạc sĩ trả lời:

Anh ấy có việc đi rồi.

Thực ra có lẽ Thái Bá Tân nghĩ chúng tôi đều ở bên kia giới tuyến của ông, ngại không cụng ly vì chẳng lẽ trong bàn tiệc ông cũng không nói năng gì như lúc ở chiếu bình văn thơ trước đó sao.

Sân biệt thự Minh Minh Thư Uyển chật nghẹt xe honda. Tôi nhìn ra cửa lớn, Thái Bá Tân vừa lên xe phóng đi thì phải…

CAO MỴ NHÂN

Nốt Nhạc Rớt Trên Đồi

**

Thế rồi con cái ai cũng lớn lên.

Mimi đã lên 17 tuổi, chuẩn bị thi vô đại học.

Tôi thì chưa 40, phải vui mới đúng, đằng này tôi có cảm tưởng mình già đến nơi, bắt đầu làm thơ buồn…

Đó là thời gian hậu tù cải tạo, lại cũng đã đi xây dựng nông trường hai năm, quá đủ điều kiện để về thành phố.

Năm đó tôi cố gắng tổ chức cho con gái đầu lòng một cái tiệc sinh nhật, tất nhiên trong điều kiện… quê mùa Việt Nam thôi, nhưng vẫn đặt một ổ bánh kem khá hấp dẫn.

Ngoài số bạn gái cùng lớp con tôi, tôi thấy có một cậu bé cùng trang lứa mặt mũi rất là đẹp trai, còn dắt thêm đứa em trai nhỏ độ 10 tuổi, giới thiệu là em trai út tên Giang Châu.

Mimi cười nói luôn miệng, lộ vẻ sung sướng vì thủa đó khoảng giữa thập niên 80, liến thoắng hỏi tôi:

Ở trong quân đội má có biết trung tá Vũ Văn Sâm không? Ông ấy là nhạc sĩ Thục Vũ?

Biết, mà sao hỏi thăm ổng chi vậy?

Vì đây là Nguyên, con trai thứ hai của bác nhạc sĩ ấy, học cùng lớp chúng con. Bé Giang Châu sanh vào mùa hè đỏ lửa. Ngày bác Thục Vũ ra đi tù cải tạo, Giang Châu mới 3 tuổi.

Tôi ngắm Giang Châu rồi bỗng nhớ tuồng tích Tàu Tư Mã Giang Châu… Nghệ sĩ nào ở cấp ông gì cũng bảng lảng hồn thơ…

Mimi nói với tôi:

Anh Đan Kỳ vượt biên hụt nên công an phường xoá hộ khẩu, nay trốn ở nhà quen trong khu nhà thờ Ba Chuông này. Vậy mai mốt má cho mẹ Nguyên tới đây gặp anh Kỳ nhé.

Tức là tôi để mẹ Nguyên, phu nhân trung tá Vũ Văn Sâm gặp con trai cả của mình ở phòng khách nhà tôi.

Tôi nói được chứ. Mimi thưa bác cứ tự nhiên, xem như khách, không ai để ý đâu.

Vài ngày sau Đan Kỳ tới nhà tôi trước, đợi mẹ cậu đến để thăm hỏi chuyện nhà và hỗ trợ, v.v..

Phu nhân nhạc sĩ Thục Vũ – trung tá Vũ Văn Sâm có dáng vẻ đài các, sang trọng. Bà còn buôn bán tháo vát, có sạp chạp phô trong chợ Bà Chiểu, quận Bình Thạnh.

Sau vài lời xã giao, bà phu nhân cười vui vẻ, hỏi tôi vì biết tôi làm thơ:

Chị có biết Lệ Khánh không?

Có nghe tên nhưng không quen.

Ấy, ông Sâm nhà này ưa lắm đấy, cô ta có mấy tập thơ “Em là con gái trời bắt xấu” đó.

Tôi chỉ ừ ào, vì sự thực tôi không quen nhà thơ Lệ Khánh.

Sau tôi có dịp tới lui quán Gió Bấc, một cái chòi khá lớn có mặt tiền trên đường Công Lý cũ, nay kêu là Nam Kỳ Khởi Nghĩa, của bà Mỹ Phụng cựu hoa khôi Hồng Kông, Trùng Khánh gì đó từ thời vua Bảo Đại. Bà còn là chủ nhà hàng Mỹ Phụng trên sông Sài Gòn trước 30 – 4 – 1975.

…mới biết là Lệ Khánh vừa qua giai đoạn bán bánh chưng chiên ở cửa quán Gió Bấc.

Lệ Khánh cũng phải tảo tần để nuôi đứa con trai duy nhất mà nhạc sĩ Thục Vũ – trung tá Vũ Văn Sâm kỷ niệm cho… nàng thơ năm 1967.

Quán Gió Bấc là nơi quần tam tụ ngũ giới văn nghệ sĩ Sài Gòn kẹt lại sau 30 – 4 – 1975 và cả các văn nghệ sĩ Cộng sản cũng có thể ghé…

Tất nhiên phe ta nếu không dính tới chính quyền Việt Nam Cộng Hoà thì vẫn ngang nhiên ngồi thả hồn ngó mây bay, nên nào là Phạm Thiên Thư, nào là Trụ Vũ, v.v. vẫn có thể lai rai ở Gió Bấc.

Đặc biệt mấy năm đầu thập niên 80 thế kỷ trước, nghệ sĩ diễn ngâm Hồ Điệp thường ghé Gió Bấc vì buồn và âm hưởng thi ca Tao Đàn xưa vẫn còn đồng vọng.

Với một không khí tạp lục như thế, xét ra chỉ có tôi là liều mạng. Nghĩ mình cũng đã xong tù cải tạo nên ghé Gió Bấc thường xuyên.

Tôi hay cùng chị Hồ Điệp ngồi đợi những đợt dân Sài Gòn đi lãnh đồ Mỹ do thân nhân gởi về trên những chiếc xe xích lô máy phóng bạt mạng vì sợ kẻ gian cướp thùng quà dọc đường đi ngang cửa quán.

Bấy giờ chị Hồ Điệp thì chờ quà của con trai, còn tôi thì chờ quà của ông xã, nhưng đều thất vọng vì hằng ngày cứ biệt vô âm tín tin thân nhân của mình. Chúng tôi chưa đói, chưa rách nhưng nhìn vào hai chị em là biết nỗi tuyệt vọng tới đâu rồi.

Mấy năm sau xa nhau, rồi mấy năm sau nữa liên tiếp nhiều sự đổi thay… song không thuộc phạm vi bài này.

Mặc dầu gia đình nhạc sĩ Thục Vũ – trung tá Vũ Văn Sâm đã nhờ cô con gái lanh lẹ, tháo vát xin vô làm nhà hàng trên bến cảng Sài Gòn, rồi nhờ khách quý giúp trốn đi vượt biên thành công, nhập cư ở Canada rồi bảo lãnh cho cả mẹ và ba em trai Đan Kỳ, Quang Nguyên, Hà Giang, Giang Châu đi đoàn tụ.

Nhưng miền Nam Việt Nam là chỉ có đi… chia ly, gần như chỉ có số ít người cả nhà, cả họ được đoàn tụ, chứ không nhiều thì ít gia đình có những cuộc chia ly mới.

Phu nhân chỉ đưa hai cậu bé Hà Giang, Giang Châu qua Canada, còn hai cậu lớn Kỳ Anh, Quang Nguyên thì có gia đình, phải ở lại…

Mùa xuân năm 1996, tôi được bạn bè ở Denver, Colorado mời qua ăn cưới con gái nhưng quý vị ấy lại kết hợp tổ chức ra mắt sách Chốn bụi hồng cho tôi.

Tại buổi tôi gọi đùa là Sơn Bắc mãi Văn cuốn Chốn bụi hồng của mình, một niên trưởng huynh đệ chi binh là trung tá Mai Quỳ, cựu trào Tâm lý chiến Trường Bộ binh Thủ Đức từ thủa tôi còn đi học nói với tôi:

Này Cao Mỵ Nhân, ông nhạc sĩ Thục Vũ – trung tá Vũ Văn Sâm chết trong tù Hoàng Liên Sơn quê cô đấy. Thục Vũ chôn ở ngọn đồi toàn hoa ban trắng ghê rợn lắm. Tôi đứng chứng kiến cái chết của Vũ Văn Sâm. Nhớ viết một bài đi.

Hôm đó tôi lại bận quá, chưa kịp hỏi thăm thêm gì, rồi sau còn bận thêm nữa nên không phải là quên, mà vẫn nhớ nhưng sự lười biếng cứ chồng chất lên nhau mãi…

Niên trưởng Mai Quỳ nói với thi sĩ trung tá Hoàng Ngọc Liên nhắc Cao Mỵ Nhân là có về thăm quê Sa Pa của cô ấy thì tìm thăm mộ trung tá Vũ Văn Sâm ở đồi hoa ban trắng, nơi đồi hoa ban xem như nghĩa địa của tù cải tạo ở trại Hoàng Liên Sơn.

Thật buồn khi tưởng tượng một vạt đồi hoa ban trắng toát với những làn sương mỏng bay lượn lờ trong âm khí lạnh tanh, phảng phất những linh hồn của huynh đệ chi binh lảng vảng, u hờn xa cách thân nhân hàng vạn dặm trường…

Cao Mỵ Nhân

Còn ở Việt Nam, có thể thấy một số loài Quỳnh thông dụng sau:

-Quỳnh Trắng: Là một loài Quỳnh được nhiều người biết đến. Hoa Quỳnh trắng có dạng hình giống cái loa kèn, cuống phủ một màu đỏ cam, với những chiếc gai nhỏ. Cánh hoa mỏng, mềm mại, bề mặt như phủ sáp trong sắc trắng, với nhị vàng và hương thơm nhẹ nhàng. Khi hoa nở, cánh từ từ hé mở, cho đến khi đạt được kích thước tối đa, rồi cụp dần và rụng đi nhanh chóng, chỉ trong, 2 đến 3 giờ …là tàn! (một kiếp hoa!) Nên người nào được ngắm hoa Quỳnh nở, là thời khắc rất sung sướng hạnh phúc, nhất lại vào đúng Mùa Xuân!

-Quỳnh Đỏ: pha mầu da cam, hoa cũng nhỏ hơn và không nhiều cánh bằng Quỳnh Trắng

 -Ngoài ra còn có một số loài Quỳnh được lai giống, có nhiều mầu sắc: hồng, da cam, tím, vàng…với kích thước hoa rất khác nhau, to có, nhỏ có. Ở Xứ Mù Sương, Thung Lũng Tình Yêu, Thành Phố Buồn, Thành Phố Hoa Đà Lạt, sau 5 năm công phu nghiên cứu, lai ghép giữa Quỳnh với Thanh Long, đã tạo ra được loài Quỳnh hoa nở ban ngày! gọi là “Nhật Quỳnh!” Nên người yêu hoa, không cần phải chờ ban đêm ngắm hoa nở nữa, cho đỡ tốn công sức mòn mỏi trồng cây si!

Cách Trồng Hoa Quỳnh.

Quỳnh nguyên thủy sống trong bóng râm ở sa mạc, hoặc tán lá của rừng nhiệt đới, nên cây Quỳnh tương đối rất dễ trồng. Có thể trồng bằng cách cắm cành, chỉ cần có mái che mưa nắng, chắn sương gió và khí lạnh. Đất trồng hơi xốp, cho thoát nước là cây phát triển được. Quỳnh sống được rất lâu trong môi trường tự nhiên và chịu khô hạn rất tốt. Nhưng không chịu được úng, (tưới quá nhiều nước,) ngay cả khi không được chăm sóc, quỳnh vẫn sống! nhưng không… có hoa! (Hèn gì, hoa nào cũng giống như phụ nữ. Không được chăm sóc, tưới nước là …héo!) Do đó, Quỳnh cần được chăm bón thường xuyên, để cho có hoa và có tuổi thọ lâu dài. Cây Quỳnh thường trồng ở chỗ có nhiều nắng chiếu vào. Nhưng tránh ánh nắng nóng trực tiếp, rất dễ chết. Không cần phân bón nhiều, cần nhất là có nắng nhưng đừng quá gắt.

Sự Tích Hoa Quỳnh

Theo truyền thuyết, thời Nhà Tùy,

Vua Tùy nổi tiếng hôn quân vô đạo, trác táng, xa hoa, phung phí. Đêm nọ nằm mơ thấy một cây lạ trổ hoa đẹp. Đúng lúc đó, ở chùa Dương Ly thành Dương Châu, đêm bỗng có ánh sáng như sao sa, mọc lên một cây hoa lạ và hương thơm sức lạ lùng, khiến dân chúng đổ xô đến xem. Cây mọc cạnh giếng nước trong sân chùa. Nở một đóa hoa ngũ sắc, với 18 cánh to ở trên, 24 cánh nhỏ ở dưới, hương ngào ngạt bay tỏa khắp nơi nơi. Dân chúng đặt tên là hoa Quỳnh. Nghe tin đồn, thấy trùng với điềm báo mộng, (vì thời đó chưa có máy ảnh, Internet, chưa có Facebook lên Nét, đường lại xa) vua yết bảng bố cáo: “Ai vẽ được loại hoa Quỳnh đem dâng lên, sẽ được trọng thưởng!” Khi một họa sĩ dâng lên bức tranh vẽ đóa hoa vô cùng đẹp, vua liền quyết định bỏ phế triều đình, tuần du để thưởng ngoạn hoa Quỳnh. 

Qua thời gian hơn 90 ngày (trên 3 tháng), đoàn tuần du đến đất Dương Châu. Thuyền vừa cặp bến, Lý Thế Dân cùng bằng hữu, rủ nhau lén đi xem hoa ngay trong đêm, sợ sáng hôm sau khó chen chân lọt vào vườn hoa. Không ngờ họ Lý là người có chân mạng đế vương. (Về sau trở thành vua Đường Thái Tông) Nên hoa bỗng nhún mình, rung rinh 3 lần nghinh đón. Cánh hoa trắng như ngọc, nhụy điểm màu vàng óng ánh, hương tỏa ngọt ngào dưới ánh trăng. Họ Lý vừa xem xong, một cơn mưa to đổ xuống, khiến hoa rụng hết! Sáng hôm sau, Vua Tùy xa giá đến xem hoa, chỉ còn thấy cánh hoa úa rũ, tan tác. Vua tức giận, tiếc công đi nghìn dặm không được xem hoa, ra lệnh nhổ bỏ, vứt đi hết. Từ đó hoa Quỳnh chỉ nở trong một thoáng về đêm mà thôi. Chỉ nở cho người nào hoa thích, bỏ công cả đêm chờ đợi! (Lại một lần nữa, tính tình hoa này, cũng giống tính người!)

Quỳnh Trong Đời sống

Từ đặc tính của loài hoa này, Người Việt chúng ta dành cho hoa Quỳnh những đặc trưng ý nghĩa quý báu như sau:

•     Những gì quá đẹp đẽ, thì thường rất ngắn ngủi! Niềm vui thì mau qua, đau khổ thì kéo dài. (Người quá đẹp, thường chết sớm! Hèn gì những người hay đi thẩm mỹ viện, đẹp thì có đẹp, nhưng khó giữ được lâu, chưa kể là…chết oan!)

•     Quỳnh tượng trưng cho sự khiêm nhường, thủy chung, sang trọng pha chút huyền bí.

•     Hoa Quỳnh còn chứa vẻ đẹp e ấp, dịu dàng, thanh khiết của người thiếu nữ.

 Hoa Quỳnh Trong Văn Chương VN:

*Hài văn lần bước dặm xanh

Một vùng như thể cây Quỳnh cành dao.

Khi chén rượu, lúc cuộc cờ

Khi xem hoa nở, khi chờ trăng lên

(Truyện Kiều, Nguyễn Du)

*Đời của hoa thơm ngát

Con ong nào biết đâu

Hoa nở trong lặng lẽ

Âm thầm vào đêm sâu

E ấp mà kiêu hãnh

Hoa nghiêng trong trăng sao

Như đàn thiên nga nhỏ

Sắp bay lên trời cao.

*Đêm này đêm

Buồn bã với những môi hôn

Trong vườn trăng

Vừa khép những đóa mong manh

(Quỳnh Hương,Trịnh Công Sơn)

*Sáng hưởng trời Xuân ngắm nụ Quỳnh”

Em màu đẹp thắm đóa vàng xinh

Nâng cành khỏa bút ghi vần chữ

Chớp ảnh tranh thơ tạc bóng hình

Gió thổi đường mơ thuyền tĩnh lặng

Nàng gieo ngõ mộng bến an bình

Kề hoa diễm tuyệt hương thơm ngát

Lấp lánh sương mai những giọt tình

(Nụ Quỳnh Đầu Năm, Minh Thúy Thành Nội)

Đây chỉ là chút lượm lặt trong những ngày Đầu Năm, góp vui vào Vườn Hoa Xuân của Văn Thơ Lạc Việt, hy vọng “mua vui cũng được một vài trống canh!”

Xin chân thành cảm tạ. Kính chúc Quý Vị và Gia Quyến Một Năm Mới lúc nào cũng tươi đẹp như Hoa! Cuộc sống như…Mộng Dưới Hoa!

Đầu Xuân Con Cọp 2022

LVHải (Cư dân Đà Lạt)

BIỆT TÍCH XUÂN

*

Năm ngoái xuân biệt tăm 

Năm nay xuân biệt tích 

Hỏi xuân một trăm năm 

Sẽ tàn trong tích tắc

*

Xuân không hề mất mát 

Vẫn hồn nhiên như  thơ 

Mây bay sầu tản mác 

Anh bỏ em mộng mơ

*

Không pháo giao niên nổ 

Còn gì bảo là xuân 

Tiếng chim rơi nhắc nhở 

Anh bây giờ cố nhân 

*

Thì thôi chào người tình 

Chúng mình cùng phiêu bạt 

Vạn vật đang hồi sinh

Cho không gian lãng mạn …

*

Hawthorne  4 – 2 – 2022

        CAO MỴ NHÂN 

*

BIỆT TĂM XUÂN

*

Câu chuyện mùa xuân đã nhạt dần

Nắng chiều từng đốm đổ trên sân

Người ôm kỷ niệm đầy hư ảo 

Một phút trầm tư ngó cố nhân 

*

Vừa mới hôm qua chúc tụng nhau

Xuân này, xuân nữa, những xuân sau

Bao nhiêu xuân vẫn là xuân cũ 

Chỉ có xuân xưa đẹp thủa đầu

*

Tiếng hót vành khuyên thật sáng trong

Đôi chim soải cánh rơi mênh mông

Cố nhân thân thuộc như xa lạ

Chim thoắt bay xa, lạc cõi lòng 

*

Cả một trời xuân, một đất xuân 

Trăm hoa đua nở mấy mươi năm 

Nguyên rừng mai, cúc vàng tri kỷ

Xuân gọi thơ từ chốn biệt tăm …

*

       CAO MỴ NHÂN 

BAY ĐƠN

Trong Quân lực VNCH, chuyện đoàn trực thăng bay nhiều chiếc, nhiều chuyến là rất bình thường vì công tác chuyển quân của các đơn vị ra chiến trường.

Còn chuồn chuồn cánh quạt bay đơn hay bay đôi chỉ xảy ra nơi những công tác hằng ngày của quan chức tư lệnh hay yếu nhân đi thị sát mặt trận, di chuyển cần thiết khắp lãnh thổ trách nhiệm hoặc các phái đoàn đi công tác không có tính cách tác chiến.

Những chuyến bay đơn như máy bay loại nhỏ L19, L20, Cessna, H34, HUIB gì đó thì ai trong chúng tôi thời chiến đi công tác đều có thể xin phi vụ hay theo phi vụ bay tới các vùng trời thân quen hoặc xa lạ để làm nhiệm vụ.

Những chiếc máy bay nhỏ này có khi bay đơn, có khi bay đôi tuỳ theo giới chức xin phương tiện di chuyển.

Tôi nhớ khoảng giữa thập niên 60 thế kỷ trước, vì nhu cầu công tác xã hội ở vùng hỏa tuyến quá bộn bề, chúng tôi buộc phải di chuyển ngang vùng địch chiếm bằng máy bay các loại nhỏ như Cessna hay trực thăng.

Cũng khoảng thời gian giữa thập niên 60 đó, Bộ Tư lệnh SĐ2BB phải di chuyển từ An Hải, Đà Nẵng vô Quảng Ngãi để nhường cơ sở doanh trại cho Quân đoàn 24 Hoa Kỳ trú đóng.

Bấy giờ tôi đang phụ trách phòng Xã hội SĐ2BB nhưng mới thuyên chuyển từ SĐ9BB Sa Đéc về nên không thể sắp xếp gia đình được, đành phải đi đi về về Đà Nẵng – Quảng Ngãi như… cơm bữa. Đúng ra không phải hằng ngày mà hằng tuần.

Cứ mỗi cuối tuần là tôi ra sân bay Quảng Ngãi ngồi chầu rìa ở trạm tiếp liên chờ máy bay nào đó về Đà Nẵng xin quá giang ngon lành. Đi miết trở thành khách lính quen.

Thế là thay vì lên trực thăng cùng bốn, năm người khác, có khi may mắn lại được ngồi Cessna sang trọng, không bị ngồi cạnh cửa trực thăng lúc nào cũng trống toác, gió phần phật khiếp đảm.

Cũng nhờ đi trực thăng nhiều mà đã mấy lần tận mắt thấy ông súng máy khạc trọn dây đạn xuống vũng lầy, đồng cát trên đường trường vì nghi ngờ địch sắp ngẩng mặt lên ngắm chuồn chuồn…

Rồi cuối ngày Chủ Nhật hay chậm lắm là sớm tinh sương thứ Hai đầu tuần lại kiếm đường bay nào có pilot hay copilot hào hoa cho ké vô tàu rời đô thị lớn về tỉnh lỵ buồn tênh với sông Trà, núi Ấn. Miệt mài công tác cả tuần năm này tháng khác y như thế.

Do đó tôi biết được hằng ngày xuất phát từ Đà Nẵng bay đi có chuyến bay dành cho việc rải truyền đơn của quân ta vào vùng địch.

Công việc đó của phần hành Tâm lý chiến và Thông tin Chiêu hồi. Tôi vốn là bạn khá thân của quý vị binh vận dân vận vừa nêu nên sau là khách bay của bóng dáng L.19, L.20, hình như thời Pháp còn gọi là máy bay bà già, hay máy bay do thám.

Những chiếc L này đừng tưởng là cô đơn lò dò bay nhé. Quý L mà phát hiện được dấu địch ở đâu là lập tức trình báo quý đấng thẩm quyền rót pháo ngay đúng hướng chẳng chơi…

Một lần tôi lên L.20, ông pilot ngồi ghế bay quay cổ xuống nói: Hôm nay vô trong xa đấy, độ nửa giờ thôi. Ông này là phần hành thả truyền đơn, thả hết cái mớ giấy kia xuống xong là có thể về Quảng Ngãi ăn sáng. Thằng U nó đợi tôi. Cô rảnh thì đi theo điểm tâm rồi về chào cờ cũng không muộn.

Tôi im lặng vì chỉ muốn vô Quảng Ngãi cho yên chuyện đi mây về gió Đà Nẵng thăm con còn trứng nước.

Ông bay nghĩ tôi ừ cả làng, lượn vút lên không, cứ bay theo… quán tính, người thả truyền đơn cứ thả để VC tìm về tổ ấm VNCH xong là rời không phận Ba Tơ, Trà Bồng đi Quảng Ngãi.

Bạn ông bay đã ngồi ghế lái xe Jeep chờ sẵn. Tôi nhanh mắt nhìn thấy chiếc H34 vừa đậu, đại uý trưởng phòng ANQĐ SĐ2BB với cặp mắt kiếng đen quen thuộc cũng hướng về hướng tôi đứng.

Tôi nói với ông bay L.20 hẹn ăn sáng ngày khác, bây giờ tôi theo xe sư đoàn về làm việc thôi. Thế là hợp lý quá, lại chẳng mất lòng ai, lại đúng ý mình, an tâm làm việc tới cuối tuần.

Trên xe jeep, đại uý Đoàn M. hỏi: Mỗi tuần Cao Mỵ Nhân mỗi về Đà Nẵng hả?

Tôi trả lời thật lòng: Mới đổi về Sư đoàn, chưa biết tính sao nữa, vả lại tiện dịp thì về thăm nhà thôi ạ.

Tất nhiên đại uý ANQĐ chả bao giờ tin ai ngay, nhưng ANQĐ với tôi lại thân thiện thì cứ như thăm hỏi xã giao vui vẻ.

Đại uý Đoàn M. chẳng hề bỏ mắt kiếng đen ra bao giờ. Ông nói ông quen một vài pilot có gia đình ở Đà Nẵng như ông với tôi, nếu tôi cần ra vô Đà Nẵng – Quảng Ngãi thì nói với ông, ông sẽ nhờ máy bay trực thăng đó cho.

Bay đơn nếu bình thường thì như chim được cất cánh, nhất là bay những đường gần.

Có lần phái đoàn gọi là CTCT, nhưng thành phần chỉ có ba người: trung tá Trần Hữu Phước trưởng phòng Chính huấn, tôi trưởng phòng Xã hội và một cô nhân viên xã hội, đi từ Đà Nẵng vô Quảng Tín (Tam Kỳ) bằng chiếc Cessna.

Máy bay như du lịch, chỉ có một pilot là thiếu tá Không quân tên Th. Tôi đã đổi về QĐI/QKI rồi, đây là đi công tác.

Hôm đó bầu trời quang đãng, rất đẹp, nắng thật vàng rực rỡ.

Thường làm việc với nhau lâu biết hết tính nhau luôn là trung tá Trần Hữu Phước chỉ dã ngoại khi trời trong sáng như pha lê. Ông vốn có tiệm may Tây lớn ở Đà Nẵng xưa, tới khi bận việc quân cơ, ông cho dẹp lâu rồi.

Nhưng trời sanh ra ai có năng khiếu hay khả năng gì thì thường méo mó nghề nghiệp, nên chi cứ nhìn vào quân phục là biết ngay ông chăm chút quân trang super 100%.

Điều quân phục thẳng nếp đến không thể bẻ gẫy được một ly đã khiến quan tư Không quân xốn mắt.

Lượt vô thì vì thể diện quốc gia, quan tá tư để quan tá năm ngay ngắn đứng trước ba quân nói nói năng năng rất là thơm phưng phức.

Tới lượt về, cha ơi, máy bay chuyển dạ. Cessna cứ hết nhịp ba lại tới nhịp bảy lướt ngang, lượn dọc, cứ như cô Kiều gảy đàn: Khi vò chín khúc, khi chau đôi mày…

Quan năm Trần Hữu Phước thoạt thì ngỡ ngàng sau sinh bẳn gắt, vài sợi gió chiều loáng thoáng đong đưa lá cành, chứ có phải dông gió lên khơi đâu.

Song tới Đà Thành là vừa kịp trang sách Buồn nôn của Jean Paul Sartre (1905 – 1980) khép lại âm thầm.

Bay đơn, có lẽ theo tôi chỉ có những phi vụ tưởng là thường nhật của trung tướng Ngô Quang Trưởng tư lệnh Quân đoàn I / Quân khu I đi thị sát chiến trường do đại uý pilot Kim cùng chiếc trực thăng không đẹp không xấu nhưng chắc phải tốt là ý nghĩa vô cùng.

Vị tướng lúc nào nhân diện cũng trầm tư, lênh bênh trên lãnh thổ miền Trung, tình cảm hướng về Trị Thiên như một tri âm tri kỷ, còn người pilot thì mến thương kính trọng tướng nên cũng lặng lẽ, bâng khuâng…

CAO MỴ NHÂN

• 

MÙA XUÂN ĐI RẤT VỘI.   CAO MỴ NHÂN 

*

Xoá mờ đi tất cả 

Nỗi buồn của hôm nay 

Để ngày mai hoa lá 

Tươi mát giữa heo may

*

Mùa xuân mới bắt đầu 

Mùa xuân không ở lâu

Lá hoa kia sẽ héo 

Theo gió gọi đi đâu

*

Anh xa em hôm qua

Một ngày dài chờ đợi

Lá rì rào hỏi hoa

Bao giờ anh về tới

*

Nhưng khi anh về tới 

Lại không hề thăm em

Mùa xuân đi rất vội 

Hoa lá rụng ưu phiền …

*

  CAO MỴ NHÂN 

*

CHIA TAY MÙA XUÂN.   CAO MỴ NHÂN 

*

Khi chia tay mùa xuân

Hoa rơi đầy thảm cỏ

Nhặt cánh sầu bỡ ngỡ 

Ép vào lòng bâng khuâng

*

Lối cỏ vàng sắc hoa

Mùa xuân không trở lại

Tình nhân buồn ái ngại

Cánh chim bỏ về xa

*

Lang thang khói trắng bay

Tưởng mùa xuân thay áo

Mầu tương tư huyễn ảo

Trời thả lỏng vạt mây

*

Mùa xuân đi thật rồi

Đường dài thêm nỗi nhớ

Anh nghe em thổ lộ 

Thương tiếc buổi chia phôi…

*

   CAO MỴ NHÂN 

CHIÊM BAO XUÂN

*

Vừa ca tụng thu hôm nào, tuy mới thoáng sương bay thôi, mà sao chẳng thấy heo may, lá vàng . 

Vốn từ xưa mình không thích mùa thu buồn…trong lòng đã không vui rồi, dan díu nỗi buồn làm chi, nhất là có năm nhuận 2 tháng sáu âm lịch, sắc hạ chưa phai trên môi thắm, thu cứ việc chậm về . 

Anh lững lờ như một cánh chim rời tổ ấm, đi tìm địa đàng, 

Rồi lại rời địa đàng, tìm về tổ ấm, hơn 3 tháng rồi, e gần 4 tháng, mà cánh dù cứ tít tắp bay xa…

Mình buộc phải thân thiết với thơ, nói chuyện thì thầm với thơ cho vơi niềm thương nhớ …

Ố ô, bây giờ mình …hết cả giai đoạn nhớ nhung một hiện trạng rõ rệt, như là nhớ quê hương, nhớ gia đình, nhớ học đường, hay nhớ  công ăn, việc làm như ngày xưa, thủa mới lớn, nhớ một hình ảnh ai đâu đó  vv…

Bây giờ mình nhớ tổng quát, nhớ ôm đồm. Sư kiện gì, nhân vật nào hay ho, mình cũng có thể nhớ, hay là nhớ kiểu nhớ  …

chùa.   

Tức là nhớ đấy, nhưng không phải mất mát, không phải thiếu thốn, khốn khổ vì nhớ, vì tiếc, vì thương trời ạ, nói một cách văn chương bình dân học vụ của mình, thì nếu trong lòng thấy như trống vắng, thiết tha một …yếu tố gì đó,  kiếm cách giải tỏa được là OK liền à. 

Cái tính dễ dãi cho tình cảm bộc phát, mình thấy lúc này mình gần gụi thơ Bùi Giáng dễ sợ. 

Thí dụ như trưa nay, ngó về phương nam, nắng nồng nàn, chan chứa yêu thương, mình ngẫm nghĩ tới cái điều mình đang yêu thương gì đó nhất. 

Đơn giản, mình trả lời chính mình, yêu thương cuộc sống này . 

Nếu ai hỏi tại sao, cuộc sống này cũng bình thường, còn có thể tầm xoàng thế mà yêu với thương nỗi gì ? 

Thì mình sẽ trả lời là tại quý vị nào đó, nghĩ nó tầm xoàng thì xoàng xĩnh thôi. Chứ tôi vốn trân trọng nó, cái cuộc sống tầm xoàng của tôi, tôi yêu thương nó trên cả kim đá quý, thậm chí quên cả bổn mệnh nữa, dễ sợ chưa? 

Nếu ai đó hỏi gặng thêm: rằng hiểu vậy thôi, nhưng bên trong  cuộc sống ấy, nó có gì cụ thể mà người nào ngó thấy cũng phải gật đầu: ” Đúng quá !” 

Thì ra lại muốn chứng minh cái cuộc sống đẹp hay vừa ý của mình, ấy là mỗi ngày viết thư cho anh ít nhất một lần, dù vài dòng, và nghe thơ Bùi Giáng lúc nào cũng được, hân hoan, hồn nhiên: 

Xin chào nhau giữa con đường 

Mùa xuân phía trước, miên trường phía sau … ( Bùi Giáng ) 

Tôi nhớ cuối thập niên 60 thế kỷ trước, một sự tình cờ, ở đâu thì tôi quên bẵng, nhà thơ Viên Linh bảo rằng : ” Ở VN, tức miền nam, Văn thì chỉ cần ông Võ Phiến, Thơ thì Bùi Giáng là đủ ” . 

Như vậy, chứng tỏ một thi sĩ cũng khá tiếng tăm rồi, như Viên Linh, mà khen thơ một thi sĩ khác, và nhận định thơ Bùi Giáng là đã đủ cho nền thi ca VN . 

Ngay thời đó, tôi  mang một tập thơ Bùi Giáng từ Saigon về  Đà Nẵng, và thú thật, ngày ấy chắc tôi chưa đủ trình độ đánh giá được cái hay của thơ Bùi Giáng : 

Em sẽ bảo rằng anh say rượu quá

Anh say sưa từ bấy tới bây giờ 

Anh huậy mãi cuồng điên anh đập phá

Anh điên rồ anh có rõ hay không ? 

Anh đáp lại rằng anh rất say rượu 

Anh mê man chẳng rõ ràng rằng 

Từ vạn đại tới thiên thu bừng nở

Một mùa xuân thịnh vượng vốn thường hằng 

Đó là 2 đoạn thơ xem như tiêu biểu cuộc đối đáp giữa 2 người trong một cuộc nhậu, mà vẫn chỉ Bùi Giáng viết lại vào khoảng đầu thập niên 90 thế kỷ trước, khi ông đã thực  sự …điên rồi . 

Trong cơn say, khi điên, ông còn tỉnh táo viết một bài thơ 8 chữ dài trên một trăm câu, với 2 câu lục bát  làm lời kết: 

Tuyệt trù non biển vời trông

Tần thân thổ lộ vân mòng đã xa…

( Ghi rằng viết tại Lê gia trang  1991 )

Câu chuyện giữa một người được thi sĩ Bùi Giáng tôn phong là đại ca  Ngô Văn Tao, còn thi sĩ tự xưng là Bùi Văn Trẫm . 

Ngay trong cơn say, nhà thơ điên loạn vẫn có những câu thơ xuất thần và biểu lộ lòng chân thành với cuộc đời ông: 

Anh đã định sẽ yêu đời suốt kiếp

Suốt thiên từ vạn thuở phiêu bồng

Rồi anh chợt thấy mình luôn liên tiếp

Nửa điên cuồng nửa rồ dại bông lông 

            ( Bùi Giáng.   1991. ) 

Nghĩa là nhà thơ Bùi Giáng biết ông điên trong nỗi điên lạ kỳ, biết điên rồ, muốn tỉnh lại nhưng không tỉnh được  vì cuộc đời ông là những phiêu bồng, điên cuồng, rồ dại , bông lông. 

Trong thơ ca điên của Thi sĩ Bùi Giáng nó mang cái chất hay của điên, huống hồ bài thơ viết khi ông còn tỉnh táo, thì đúng là thi sĩ của cả miền nam thi sĩ cộng lại : 

Hỏi  rằng người ở quê đâu

Thưa rằng tôi ở rất lâu quê nhà . 

Đó là cái giọng văn, giọng thơ Bùi Giáng, không thể lẫn lộn với thơ ai được . 

Song không phải thơ Bùi Giáng đứng lại nơi thềm hoang toàn những ngữ ngôn ngô nghê, dân giã …như vậy. 

Thơ ông, Bùi Giáng, người thi sĩ tài hoa trong ngôi  đền văn chương, có những vần thơ hết sức truyền thuyết hoang đường, huyền thoại…Đan cử là bài thơ ” Chiêm bao” mà tôi đã nhắc nhở  tới nhiều lần…

Anh thân kính ơi, rõ ràng cuộc sống là cái mốc cho người đời chúng ta, hay là quý vị và chúng tôi, tìm thấy niềm vui ở  bất cứ lứa tuổi nào. Nó,cuộc sống, sẽ kèm theo hoài bão hay ước mơ của mỗi người dù tỉnh dù say .

Không phải là tham sinh uý tử, nhưng ngay từ lúc Thượng Đế 

sanh ra ta, Ngài có muốn chúng ta phải tự hủy diệt bao giờ. 

Vì thế cho nên dẫu có thể bất như ý tình cờ, thi sĩ Bùi Giáng vẫn là người yêu đời nhất,lạc quan tin vào cuộc sống

một cách … trầm mê, hồn nhiên tự tại …

Trong thơ thi sĩ Bùi Giáng  luôn chứa đựng mùa xuân và chiêm bao, với mình anh cũng là mùa xuân và chiêm bao, nên mình rất thích những huyễn ảo, hoang đường này …

                 CAO MỴ NHÂN 

• 

VỀ GỌI MÙA XUÂN .  –  CAO MỴ NHÂN

*

Em về cuốc núi trồng hoa

Lệ rơi thấm đá, rừng xa xót buồn

Tình anh chan chứa trong hồn

Ngẩng nhìn sương khói bay dồn lũng khơi

*

Đá trong tay, đá thay lời

Vàng hoa sẽ đổi sắc trời quê hương

Mình em hiu quạnh trên đường

Những nơi anh với sa trường dở dang

*

Trưa rồi , mây trắng lang thang

 Chiến hào xưa chất ngổn ngang muộn sầu

Em về mang nặng niềm đau

Bâng khuâng anh gởi tuyến đầu nhớ nhung

*

Núi ơi, đá mọc tuyệt cùng

Nguồn thương yêu xẻ thành sông êm đềm

Một rừng mai nở vàng thêm

Mùa xuân trở lại cho em hẹn hò …

*

CAO MỴ NHÂN (HNPD)

*

MỘT LẦN XUÂN GỌI – CAO MỴ NHÂN

*

Cành thay lá mới

Em đổi áo xanh

Rồi ngồi yên đợi

Sương rơi long lanh

*

Mùa xuân chưa tới

Nên anh chưa qua

Áo xanh như lưới

Nhện đang giăng tơ

*

Năm cùng tháng cuối

Tuổi vẫn mộng mơ

Tóc em như suối

Chảy trên dòng thơ

*

Hay là anh gọi

Mùa xuân sớm về

Để em thay áo

Mầu sắc đam mê

*

Em sẽ mời xuân

Nếu anh ở lại

Bên em một lần

Nhớ anh mãi mãi …

*

CAO MỴ NHÂN (HNPD)

*

MÙA XUÂN LỮ THỨ.     CAO MỴ NHÂN

*

Có người nói với em

Đã nằm chờ giấc ngủ

Thì đừng nghĩ gì thêm

Về anh, dù thương nhớ

*

Nhưng mùa xuân đến đó

Tình anh vẫn còn đầy

Làm sao em ngủ được

Khi vắng một vòng tay

*

Anh bảo rằng đắm say

Cho em nhiều thi tứ

Thì cứ thả thơ bay

Theo mùa xuân lữ thứ

*

Anh còn mải bâng khuâng

Giữa bao la tình tự

Tặng em những mùa xuân

Vạn đoá hoa rực rỡ

*

Em mang vào giấc ngủ

Một hình ảnh mơ hồ

Trong gối chăn ấp ủ

Nồng nàn xuân vẩn vơ…

*

  CAO MỴ NHÂN