Tạp ghi

Lưu Hà : Nhà thơ Hữu Loan và di sản để lại cho con

Nhà thơ Hữu Loan và di sản để lại cho con

Sau 95 năm tồn tại nhọc nhằn nhưng rắn rỏi giữa cuộc đời, “cây gỗ vuông chành chạnh của” đất Nga Sơn đã nằm xuống, nhẹ nhàng và thanh thản, để lại cả một pho chuyện kể, thật nhưng lạ kỳ như huyền thoại, về một lão thi nhân luôn “bận làm người”.

Dưới đây là câu chuyện về tác giả Màu tím hoa sim từ những ký ức sống động của anh Nguyễn Hữu Đán – con trai nhà thơ.

Nhà thơ Hữu Loan.
Anh Đán chia sẻ, trong 6 anh em trai anh, không ai có được dung mạo đẹp như bố. Bởi vẻ đẹp của ông toát lên từ tính cách, tâm hồn phóng khoáng, thẳng thắn, cao thượng. Ảnh: st.

Sinh năm 1969, kiến trúc sư Nguyễn Hữu Đán là con trai thứ tám trong số 10 người con của thi nhân. Tuy sinh sau đẻ muộn, nhưng trong trí nhớ của anh, tuổi thơ khốn khó và hình ảnh người cha lầm lụi kiếm gạo nuôi con vẫn là những ám ảnh khôn nguôi.

Anh Đán kể: “Thời đó, nhà nào cũng khổ, nhưng bố mẹ tôi rơi vào hoàn cảnh ngặt nghèo hơn, vì gia đình sống ngoài hợp tác, hầu không có tem phiếu, gạo thịt”. 10 đứa con của vợ chồng thi nhân lần hồi lớn lên bằng những chuyến xe kĩu kịt đá của bố và những mớ bánh chui nhủi của mẹ – bà Phạm Thị Nhu. Chính sách hồi đó cấm nghiêm ngặt việc chế biến, buôn bán, giết mổ. Để có mỡ làm bánh, gia đình nhà thơ từng phải nuôi chui một con lợn trong chuồng kín. Lúc giết thịt, để ngăn tiếng kêu của con vật, ông phải trộn tro và ớt đổ cho lợn bị sặc, rồi cho vào bao tải, ngâm xuống ao cho đến lúc chết hẳn rồi mới giết. Làm ra mớ bánh, gánh bún là bao nhiêu nhọc nhằn, lam lũ của hai vợ chồng nhưng không phải lúc nào gánh quà của bà Nhu cũng đông buổi chợ.

“Những hôm phòng thuế bắt chợ, cũng như người ta, gánh bún của mẹ tôi bị hắt xuống hào. Thương con, xót của, mẹ tôi lội xuống, bốc về. Bố tôi đãi nước cho hết cát để cả nhà ăn trừ bữa. Nhà đông miệng ăn, gạo thường phải trộn thêm rau, nấu thành cháo, ưu tiên chia phần theo thứ tự từ đứa bé đến đứa lớn. Nhà tôi giờ vẫn còn giai thoại về những người anh húp cháo nóng rất nhanh”, kể đến đây, anh Đán miệng cười, nhưng mũi ửng đỏ, đôi mắt, sau cặp kính trắng, dường như không dám chớp mi. Người đối diện, chỉ còn cách cũng vờ nhìn quanh quất, để giúp anh ngăn dòng nước mắt, bước qua một trong muôn vàn đoạn ký ức khó nhọc chưa chịu phai mờ.

10 đứa con đã lần lượt lớn lên, tưởng như trời sinh voi, hẳn phải sinh cỏ. Nhưng theo anh Đán, anh chị em anh đã thành người bởi họ có một người cha kiên cường và một người mẹ biết chắt chiu, tần tảo. Thi sĩ Nga Sơn, ban ngày mòn vai, chai chân thồ đá, ban đêm còn vác te vó, xiếc tép nuôi con. Đất nhiều, vườn rộng, ông chịu khó trồng rau, trồng sắn, để tháng ba ngày tám, phòng lúc đói có sẵn cái để đào lên cho các con ăn.

Vợ chồng nhà thơ Hữu Loan.
Vợ chồng nhà thơ Hữu Loan. Ảnh: st.

Ngoài sự thiếu thốn, cực nhọc về vật chất, nhà thơ Hữu Loan, theo con trai ông, còn phải chịu đựng nỗi khổ về tinh thần, trước sự nhiếc móc của họ hàng vì cách sống thẳng thắn và khẳng khái của ông. Tuy vậy, anh Đán khẳng định, 10 anh em anh chưa từng trách móc, hờn giận bố về lựa chọn của ông. Ngược lại, họ tự hào vì trong mỗi đứa con, dù ít dù nhiều đều thừa hưởng sự tài hoa và tính cách trung thực, thẳng thắn để trưởng thành.

Nghèo khổ, vất vả nhưng con cái của nhà thơ Hữu Loan đều có tư chất và năng lực. Sự đỗ đạt của những đứa con là niềm hạnh phúc của mọi bậc cha mẹ, nhưng với riêng nhà thơ Hữu Loan, mỗi lần con đỗ đạt là một lần ông nhọc lòng, day dứt. Khi con trai cả của nhà thơ – anh Nguyễn Hữu Cương – đủ điểm đi học ở Liên Xô nhưng không nhận được giấy báo, nhà thơ đành bất lực để con bỏ dở đường học hành, đi làm thợ. Đứa con gái thứ hai đỗ Sư phạm, cũng không nhận được giấy báo. Lần này, thương con, ông quyết tìm ra ngọn ngành. Nhà thơ lên Ty giáo dục huyện, huyện bảo xuống xã. Về xã, xã bảo lên huyện. Năm lần bảy lượt như thế. Cuối cùng ông xông thẳng vào Ty giáo dục huyện tìm bằng được giấy báo cho con. Nay con gái thứ hai của nhà thơ là giáo viên dạy học ở quê.

Trong số 10 người con của Hữu Loan, anh Nguyễn Hữu Đán là người thành đạt nhất. Tốt nghiệp PTTH, anh ở nhà mở xưởng cơ khí đỡ đần bố mẹ và các anh em. Sau 5 năm làm thợ, anh ôn thi và đỗ vào trường kiến trúc. Bây giờ, anh đã có cả một cơ ngơi và là chủ tịch hội đồng quản trị Công ty cổ phần bảo tồn di sản văn hóa kiến trúc Việt.

Khi đã có điều kiện, anh muốn làm mua sắm mọi thứ, để bù đắp cho cả cuộc đời thiếu thốn của bố mẹ. Nhưng những con người đã quen dành dụm, chắt chiu, đã quen khổ cực dường như vẫn không muốn thay đổi nếp sống của mình. “Bố tôi vẫn vậy, ăn uống rất thanh cảnh. Ông hầu như không ăn thịt, chỉ ăn ít cá và rất thích rau, dưa, hay chuối xanh chấm mắm tôm. Mẹ tôi đến giờ vẫn cặm cụi giữ từng chiếc đũa sờn, vá từng chiếc thúng rách”, anh Đán kể.

Anh Nguyễn Hữu Đán trong một chuyến công tác ở Campuchia. Ảnh nhân vật cung cấp.
Anh Nguyễn Hữu Đán trong một chuyến công tác ở Campuchia. Ảnh nhân vật cung cấp.

Theo đuổi công tác bảo tồn di sản, anh Đán ý thức rất rõ, nhiệm vụ lớn nhất của anh là bảo tồn di sản của bố mình. Hiện tại, anh đã sưu tầm được một số bản thảo, gồm câu đối, thơ, trường ca và thơ dịch. Anh dự định xuất bản một tuyển tập, viết hồi ký về bố và xây một nhà lưu niệm nhỏ về nhà thơ tại chính nơi ông đã gắn bó gần như cả cuộc đời mình.

Trở lại với cái chết của nhà thơ, anh Nguyễn Hữu Đán cho biết, thi nhân ra đi rất thanh thản. Trước đó vài hôm, ông còn âu yếm đùa vui với người vợ hồn hậu. “Vài ngày trước khi mất, bố gọi mẹ vào ngồi cạnh giường. Mẹ tôi lóng ngóng ngồi cả vào chân bố bị khuất dưới lớp chăn. Ông trìu mến càu nhàu: ‘Sao đã sống với tôi cả 50 – 60 năm mà bà còn đè cả vào chân tôi thế này”. Khi mẹ tôi hỏi: ‘Ông có thương tôi không?’, bố tôi trả lời: ‘Tôi không thương bà thì thương ai'”, anh Đán kể.

Nhà thơ Hữu Loan gọi mình là “cây gỗ vuông chành chạnh”. Nhà thơ Hoàng Phủ Ngọc Tường gọi Hữu Loan là “Ông Từ Thức Nga Sơn”. Còn với các con của nhà thơ, ông trước hết và trên tất cả, là người chồng, người cha, đã để lại cho vợ cùng 10 người con, 37 đứa cháu không chỉ di sản thơ ca mà cả một nhân cách sống.

Lưu Hà

 

Cụ vẫn sống mãi

Chúng con kính cẩn nghiêng mình vĩnh biệt cụ – một nhà thơ khí phách quật cường. Đối với chúng con cụ vẫn còn sống mãi vì nhân cách cũng như thơ của cụ – nhân cách cao cả – thơ của muôn đời

  

Tiếc thương màu hoa tím!

Tiếc thương màu hoa tím/ Tiếc thương một mối tình/ Tiếc thương người nằm xuống/ Hồn đã thành phiêu linh/ Người đi Thơ còn mãi/ “Vuông chành chạnh” bên đời/ Nhân cách và tư tưởng/ Nghìn thu vẫn sáng ngời/ Một phút thôi tưởng niệm/ Để rồi nhớ suốt đời/ Màu hoa chiều xưa ấy/ Sắc tím hoài không thôi … (Mai Nguyên thế Giang – một người con xứ Thanh xin được chia buồn cùng gia đình Thi nhân!)

  

Bồi hồi với ‘Màu tím hoa sim’

Mỗi khi nghe Elvis Phương hát bài hát này lòng tôi lại bồi hồi khôn tả. Cám ơn nhà thơ Hữu Loan, xin cảm ơn về những áng thơ bất hủ. Xin mãi nhớ về Cụ.

  

Tiểu sử cuộc đời

Là người rất hâm mộ thơ ca và tiểu sử cuộc đời của nhà thơ, tôi hy vọng một ngày nào đó cuộc đời Ông sẽ được tái hiện bằng hình ảnh thông qua bộ môn nghệ thuật thứ bảy, rất mong các nhà văn, đạo diễn điện ảnh giúp ý nguyện của tôi trở thành hiện thực
Xin chân thành cám ơn.

  

‘Bận làm người’ – còn gì cao đẹp hơn thế

Tôi rất khâm phục ông, một con người có khí chất thanh tao khí khái, phẩm chất con người mà ở thời buổi này rất khó tìm thấy. Mong ông an nghỉ nơi suối vàng!

  

Xin vĩnh biệt ông

Cháu được nghe kể nhiều về cuộc đời ông, bố thường ngâm thơ ông thời chúng cháu còn nhỏ. Núi đá, hoa Sim, làng Vân Hoàn là những ký ức tuổi thơ của chị em cháu những mùa hè quê nội. Cháu không thể nén nổi nước mắt mỗi khi đọc thơ ông và hiếm khi cháu đọc được hết cả bài Màu Tím Hoa Sim cùng một lúc. Xin vĩnh biệt ông… mong ông nơi suối vàng được yên nghỉ, mong cuộc sống nơi thế giới bên kia của ông được yên bình và siêu thoát. 
Cháu Nguyễn Thị Việt Nga

  

Xin gửi lời chia buồn sâu sắc tới gia đình bác

Xin gửi lời chia buồn sâu sắc tới gia đình bác !Xin thắp một nén nhang lên mộ bác, mong linh hồn bác được siêu thoát. Em một người bạn học cũ phòng bên trường Cao đẳng Sư phạm Nhạc họa Trung ương.

( trần trung phan quynh hoa )

 

  

Thân cây vuông, hoa tím, quả ngọt, bóng mát

Sim Hữu Loan: Là một loài sim, thân cây vuông, hoa tím, qủa ngọt, rễ sâu tận nguồn dân tộc. Có thể sống khỏe xanh tươi trên những nơi khắc nghiệt nhất của Việt Nam. Thời đại may mắn còn có vài người như cụ, con cháu sau này tìm hiểu về Văn học Việt Nam đỡ tủi thân hơn. Ngheblog.

  

Giọt nước mắt tiễn đưa cụ

Tôi đã bao lần muốn đến gặp cụ tại nhà riêng ở Nga Sơn, nhưng rồi bận bịu mà vẫn chưa thực hiện đươc. Mỗi lần đọc bài “Mùa tím hoa sim” tôi đều ngấn lệ, vì cảm nhận được nỗi đau của nhà thơ Hữu Loan, nỗi mất mát do chiến tranh đem lại, tâm hồn tan nát của nhà thơ và sự tài năng hiếm có dùng thơ để diễn tả nỗi đau mất mát. Hôm nghe tin cụ mất tôi thực sự đau buồn vì mình đã không thực hiện được ước vọng. Kính cẩn nghiêng mình trước một tâm hồn cao thượng, một tài năng xuất chúng, một con người bất khuất không bị khuất phục bởi thế lực, bởi sự ngu dốt và ấu trĩ, không bị khuất phục vì hoàn cảnh. Vĩnh biệt nhà thơ Hữu Loan, những câu thơ của cụ còn mãi trường tồn khi con người còn nỗi đau.

  

Kính tiễn Nhà thơ của quê hương tôi

Xin cho tôi đươc thành kính thắp nén hương thơm cho nhà thơ, một tấm lòng thành kính tiễn biệt cụ, một người con của quê hương Nga Sơn thân yêu của tôi. Cảm ơn ông đã mang lại cho nền văn học nưóc nhà một bài thơ hay, đi vào lòng biết bao nguời yêu thơ. Tác động mạnh mẽ đến tình yêu của tôi dành cho Thơ ca và Văn học Nghệ thuật. Thành Kính Phân Ưu Tiễn Ông Đi!

  

Một thi nhân của đất Việt đã ra đi

Những đồi sim… những đồi sim… chiều tím hoa sim… chiều tím hoa sim… Tím cả chiều hoang biền biệt… Ôi những câu thơ lãng mạn mà u uất… Cụ ra đi nhưng hồn thơ của cụ mãi mãi trường tồn. Một nén nhang xin tiển đưa cụ an nghỉ nơi chốn vĩnh hằng. Kính.

  

Ngàn thu vĩnh biệt

Người đã ra đi nhưng kho tàng của cụ vẫn còn đó! Con cháu dòng họ Nguyễn Hữu ngàn thu lưu truyền thơ của ông!

  

Kính cẩn nghiêng mình tiễn biệt cụ

Xin cho cháu được tỏ tấm lòng thành kính tiễn biệt cụ. Qua các câu chuyện về cụ, về Nhân văn giai phẩm, cháu rất kính trọng và kính phục cụ ở nhân cách sống, thẳng thắn, khẳng khái. Sống hết mình vì lý tưởng, lối sống mình đã chọn, không chịu sự tác động của bất kỳ thế lực nào, không chịu sự tác động của tiền bạc mà bán rẻ mình.

  

Thắp một nén nhang

Xin thắp một nén nhang chia buồn vì sự ra đi của ông, một “nhà thơ lớn”. Vĩnh biệt ông!

  

Mãi một màu tím

Xin gửi lời chia buồn cùng 10 người con và 37 người cháu của nhà thơ.
Cuộc đời là vậy có sinh, có tử nhưng đối với nhà thơ Hữa Loan về thể xác đã ra đi nhưng tâm hồn của thi sĩ còn lắng đọng mãi trong lòng mọi người.

  

Một nén nhang cho nhà thơ “Màu tím hoa sim”

Xin một nén nhang thắp cho thi sĩ! Cám ơn ông đã để lại những dòng thơ lãng mạn lay động tâm hồn bao nhiêu thế hệ! Biết được cuộc sống thanh bạch, đầy nghị lực của ông, càng thấy được một nhân cách lớn, một tâm hồn Việt Nam. Xin vĩnh biệt ông!

  

Thể xác ra đi nhưng tâm hồn luôn còn mãi!

Tạm biệt nhà thơ! Một cách từ giã cõi trần nhẹ nhàng như những vần thơ của tác giả. Nhà thơ ra đi nhưng hồn thơ vẫn mãi còn trong lòng bạn đọc! “…Những đồi hoa sim dài trong chiều không hết. Màu tím hoa sim tím chiều hoang biền biệt Nhìn áo sách vai tôi hát trong màu hoa. “Áo anh sút chỉ đường tà Vợ anh mất sớm Mẹ già chưa khâu …”

  

Thành kính tiễn đưa lão thi sĩ

Xin thành kính tiễn đưa lão thi sĩ về nơi an nghỉ cuối cùng! Di sản lớn lao của ông vẫn trường tồn trên trần thế, đặc biệt là đối với giới mộ điệu thi ca! Xin chia buồn cùng gia quyến! TTT

  

Màu tím hoa sim vẫn còn mãi với thời gian

Vĩnh biệt nhà thơ, nhưng tôi tin Màu tím hoa sim và các tác phẩm khác của ông sẽ sống mãi, trường tồn mãi với thời gian.

  

Xin kính cẩn nghiêng mình!

Xin kính cẩn nghiêng mình trước anh linh tác giả của bài thơ MÀU TÍM HOA SIM!


Những vần thơ bất tử của Ông luôn luôn lắng đọng mãi trong tâm hồn những thế sau của chúng tôi!