Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 38 Sách y học nhân tri bách bộ Gía gương hình theo đó kê toa Ngư khen như gấm thêu hoa Nhớ lời Đạo Dẫn dạy ta rành rành Nguồn cội ấy sáng danh trời đất Phải dựa theo vẽ thật giống ta Đại huynh giảng lại rõ ra Máy trời trọn lọc trong ba hình người Từ cổ kim bao đời truyền thụ Mười can sinh chi hóa mười hai Nội kinh luận ngữ chẳng sai Âm dương tứ đại muôn loài hữu sinh Dần ứng phổi thơ minh đường đó Ruột già kia với mão đứng nhìn Dạ dày lại ứng với thìn Cho hay lá lách tỵ gìn giữ cho Mùi ruột non tim dò đường ngọ Bọng đái thân thận dậu màng tim Tuất đừng mải miết đi tìm Tam tiêu ứng hợi cánh chim hải hồ Tý với mật sửu vô gan đó Âm với dương thân có trẻ già Ngũ hành tuần tự phân chía Mười hai kinh lạc trau tria góp phần Nhiều khoa thuốc thế nhân liệu tính Tiều chưa rành minh định ra sao? Dẫn từng chỉ bảo khi nào Sơ qua mấy vị hư hao tháng ngày Học phải hành xưa nay kinh nghiệm Đường Nhập Môn màu nhiệm sách thày Kỳ Nhân Sư, vốn thẳng ngay Biết bao tinh túy hàng ngày truyền cho Đường dẫn kinh cần lo thang thuốc Cân từng ly mà bốc cho tường Bàng quan kinh túc thái dương Thuận theo kinh thủ tiểu trường đọc tên Đường cao bản dẫn lên khương hoạt Hoàng bá thì phải thoát chớ lầm Đừng quên kinh ấy thiếu âm Hợp thành túc thận thủ tâm hai phần Trong hoàng bá tế tân tri mẫu Khương hoạt coi thận dẫu đã chuyên Thiếu dương kinh hỏa biểu truyền Túc thành phủ đảm nối liền tam tiêu Vị xuyên kung là điều ghi nhớ Với sài hồ để trợ thanh bì Trị tiêu xuống dắt một khi Nhờ chàng túc quyết tới thì âm can Hai đàng kinh gian nan môn hỏa Thủ mệnh kia chuyển hóa thanh bì Sài hồ rễ thoát kinh đi Xuyên khung y lý nhâm nhi một đường. *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 18.4.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 39 Kinh thủ đại đồ trường ăn chứa Dương minh hương vị ứá cát căn Thăng ma bạch chỉ dâng tràn Thạch cao lên xuống dịch toan dẫn truyền Thái âm kinh dĩ nhiên thủ phế Túc tỳ kia hai thể đường y Thăng ma bạch thược vào tỳ Thung đi cát cánh vân vy phế đình Vào bạch chỉ dẫn kinh các vị Nhận trong ngoài chứng chỉ khỏi lầm Ba dương rồi lại ba âm Sáu kinh dón lại chứng nhầm thì sao? Nhập Môn bệnh mới vào cảm cúm Sáu kinh kia co cụm rõ ràng Thái dương nóng huyết mê sàng Cứng đơ xương sống đau ngang ống quần Thiếu dương cũng phân vân nóng lạnh Phải coi chừng từ nách xuống hông Tai ù miệng đắng biết không? Dương minh khát cổ hơi nồng miệng hôi Mắt sưng tấy ôi thôi mũi đỏ Táo bón ngồi nhăn nhó khó tiêu Chẳng nằm từ sáng tới chiều Nhấp nha nhấp nhổm liêu xiêu hãn dầm Thấy nước vàng da ngâm ban mọc Vào ra càng khó nhọc đôi chân Thiếu âm họng lưỡi khô khan Rên la khát nước góc màn nằm co Quyết âm càng hung no gân giật Dái thụt vào bần bật lưỡi cong Nhăn nheo âm hộ co vòng Thái âm đau bụng lưng còng gối ôm Không ỉa được chồm hôm nhà xí Rách hậu môn tắc bí vô cùng Tái xanh thảm hại não nùng Ban ngày mê ngủ hãi hùng Phong Đô Để lâu ngày dồn xô đủ dạng Đường truyền kinh, phủ tạng chẳng tinh Mang câu “ dẫn khẩu nhập đình “ Làm sao tránh khỏi bệnh tình phát to Thoát sao khỏi vòng vo y học Bậc đại phu biết trước chăm lo Học y muốn khỏi tội to Lâm sàng triệu chứng phải dò căn nguyên Viết lời ca thày truyền bí quyết Kỳ Nhân Sư khẩn thiết yêu cầu Ta xin đọc lại từ đầu Sẵn đây giấy mực từng câu chép vào Trong ngoài hợp làm sao chứng tỏ Lẽ hằng nhiên thấu rõ đổi dời Theo niên năm vận tiết trời Ứng cùng sáu khí ở người mà ra. *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 19.4.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 40 Có bốn mùa ngày qua tháng lại Trong một năm quan tái giang san Tránh sao cảm lạnh thương hàn Hoành hành dịch cúm lan tràn đó đây Cũng lắm kẻ còn gây dịch bệnh Lợi ích riêng toan tính tà quyền Mưu đồ hủy diệt thiên nhiên Bán hồn cho quỷ đảo điên nhân loài Khí nào hơn nguôi ngoai trăm nỗi Lạị vẽ bùa tội lỗi đua nhau Thương thiên hại lý khổ đau Ngũ hành xung khắc bạc màu tang thương Biết bao cảnh thê lương ảm đạm Bệnh nội thương ngoại cảm khí trời Ngoài tiêu trong bản chơi vơi Lần vào sáu phủ mạng người mong manh Trong năm tạng ngũ hành chi phối Phải phòng ngừa lạc lối tinh thần Toàn thân co rật bất an Phải chăng bởi chứng thương hàn thì sao? Ta cũng biết tạng nào mạch thể Từ tâm can tỳ phế thận danh Tử sinh xung khắc năm hành Gỉa như tâm hỏa sao đành bỏ qua Cũng tùy theo từng mùa khí tượng Bệnh nảy sinh theo hướng hỏa tà Xem ra trong cõi người ta Phải chăng thận thủy đắm sa lăng loàn Hai tạng ấy mà bàn tận gốc Thổ tỳ kim phế mộc chi can Ai hay từ đệ nhất quan Chứng nào tật ấy thương hàn gây ra Không hiểu biết cho là quỷ ám Bệnh nội tâm lại cảm trúng thương Sách ghi chữ “trúng” chữ “thương” Cho hay tà độc khí thường nhiễu nhương Cơn mưa gió bất thường u uất Hơi độc bay cảnh thật thê lương Núi đầm khe suối ruộng nương Bản làng xơ xác chán chường heo may Bệnh phong thấp tới nay nhân thế Thở khò khè thân thể lừ đừ Gật gà buồn ngủ ậm ừ Mạch phù uể oải đau nhừ chân tay Bệnh ôn độc nổi ngay như gấm Thân phát vằm lảm nhảm thường xuyên Nhức đầu nóng sốt liên miên Mồ hôi như tắm uống liền thần sa Ngư nghĩ bụng thật là cay đắng Dưới vòm trời bệnh trạng khác nhau Sư huynh cửa đạo đã lâu Mấy tầng nhà kín buồng sâu tận tường. *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 20.4.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 41 Chứng nan giải mọi phương cứu chữa Kỳ Nhân Sư chan chứa tình người Không hề nhầm lẫn tới nơi Kê đơn bắt mạch trọn đời lương y Đường Nhập Môn Đan Kỳ theo học Suối nai cười chim chóc thiết tha Âú trùng thảo mộc bao la Nho sư dạy bảo thơ ca lưu truyền Lắm chước hay thiên nhiên ưu đãi Pho sách dày để lại hậu sinh Tôn sư y thuật cao minh Sang hèn chẳng kể tận tình thuốc men Các đệ tử luyện rèn năm tháng Sáu phủ cùng năm tạng coi chừng Mạch phân chớ có lừng khừng Chỉ ưa thực tế chưa từng biện minh Môn giảng giải khí sinh cam chịu Phải chăm lo bìu ríu gia đình Ốm gầy béo chắc dáng hình Khác nhau tạng phủ cảnh tình đớn đau Chứng hư thực ló màu từa tựa Thày thuốc cần phải dựa như từ Thực là khí thịnh có dư Hư làm bất túc lừ đừ co ro Tròng mắt đỏ hay lo tức giận Can thực thời sân hận sảy sần Can hư dưới nách giựt gân Móng tay khô biếc toàn thân mỏi mòn Thần thức lại héo hon ủ rũ Cười dằng dai lụ khụ vô duyên Nhức đau vai nách nối liền Hông càng ê ẩm sầu miên u hoài Tâm sợ sệt vật nài sướt mướt Lưỡi cứng đờ thườn thượt âu lo Vị tỳ khí trướng bụng to Nặng nề mình mấy ốm o xanh rờn Chẳng khác gì thờn bơn méo miệng Nói không nên tắt tiếng nửa chừng Tỳ hư âm khí chẳng dừng Ỉa nhiều ăn ít lừng khừng vào ra Ruột lồi đỏ rên la đại tiện Phế quản khan ho xuyễn mãi thôi Hồn mây ngơ ngác nổi trôi Lưng đau vế nhức mồ hôi ướt đầm Nghe hơi thở vắn trầm đứt quãng Bước chân đi loạng choạng vách tường Miệng khô đắng chát thất thường Đái vàng ỉa rót thảm thương vô cùng Mặt thâm tím nổi hung vô cớ Thận hoại thư nhăn nhó tai kêu Chứng trong năm tạng chẳng đều Bệnh ngoài sáu phủ tiêu điều kiệt suy *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 20.4.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 42 Kê đơn thuốc phải tùy thể trạng Đảm thực thời bộ dạng khác chừng Xem ra phủ mộc hừng hừng Thân tâm phờ phạc lừng khừng bất an Cũng bởi tại dịch toan hư ẩu Vẫn thất thường bậu xậu hoài nghi Mơ màng nhăn nhó bí dì Tiểu trường đắng miệng li bì hỏa xung Mấy lèo ruột bùng nhùng sôi sục Dãi nhớt ra lục cục dưới đì Cơm rau hành tỏi xầm xì No phình báng bụng thầm thì chẳng tiêu Đại trường tụ kim nhiều khí độc Ruột dao bào phút chốc quặn đau Dạ dày ắt phải trước sau Khí hàn tràn ngập mau mau ỉa liền Thận bàng quan dẫn truyền khí trước Cổ nóng ran khác nước liên miên Mồ hôi nhớp nhúa đan điền Bào trơn đái dắt ứ dền chảy tuôn Tam tiêu chỗ hơi luồn là phủ Ba luồng hơi tiêu hóa uống ăn Sững hơi da sủi khô khan Đái vàng táo bón khó khăn vô cùng Bệnh lắm khi mịt mùng khó đoán Phải xiêng năng kỳ hạn coi chừng Hư dồn khoảng trống hàn ngưng Đái dầm ỉa són lừng khừng chậm tiêu Nơi tạng phủ tật nhiều lắm chứng Khí âm dư chẳng những khác nhau Huống chi bệnh mới bệnh lâu Bệnh già bệnh trẻ gan cầu thực hư Bệnh mãn tính khó trừ tận gốc Bệnh người già trẻ bốc hơi tà Từng phần biểu lý chia ra Khi hàn lúc nhiệt như ta luận bàn Câu biểu lý nhiệt hàn nẻo ấy Dù thực hư phải thấy mới thôi Lời ta đâu phải xa xôi Thực thì tả thực hư rồi bổ hư Cổ chí kim nhân từ y thuật Bậc đại phu chân thật mọi thời Chứng hư làm thực lỗi ngươi Thực hư thày thuốc giết người không dao Hồn tức tưởi âm hao ôn dịch Độc dữ hơn phải tính thiệt hơn Bệnh nhân chớ để oán hờn Xế chiều đom chập chờn bóng ma Lời Nhân Sư khuyên ta ghi nhớ Thày dạy khôn tạng phủ sánh coi Trong ngoài hư thực rạch ròi Phẩm bình đối chứng mặn mòi tha nhân. *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 21.4.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 43 E tả thực phân vân bối rối Dễ sai ngoa tội lỗi sa bà Các kinh đều có hỏa tà Thuốc dùng xung khắc gây ra mọi đằng Bùa linh thày rõ ràng vẽ đủ Các đạo thường tra cửu hỏa tìm Sài hồ bạch thược im lìm Hỏa tà lá lách bệnh dìm mất tiêu Vị thuốc đắng đúng chiêu gan mật Tri mẫu kia chẳng trật đi đâu Hỏa còn ở thận bao lâu? Mộc thông mới thật nhiệm mầu ruột non Hoàng cầm lại sắt son công dụng Bệnh ruột già trị đúng căn nguyên Sài hồ ta vẫn thường xuyên Tam tiêu bệnh khỏi thiên nhiên lạ kỳ Hoàng bá trị chứng suy bọng đái Kỳ Nhân Sư vạn đại thời gian Ngư Tiều bệnh tật nguy nan Biết đâu ngoại cảm vô vàn nội thương? Phải phân biệt bất thường nội ngoại Chốn dân gian quan tái xa xôi Nhập Môn đủ cách trị rồi Nội thương ngoaị cảm hai hồi phân minh Nội thương bởi thất tình lục dục Chẳng giữ gìn phàm tục sa đà Bệnh từ năm tạng gây ra Ngoại thương nổi hứng xông pha cát lầm Khiến sáu phủ tà dâm hủy hoại Thói lăng loàn cuồng dại ăn chơi Thâu canh sàm sỡ lả lơi Bán nhà đổi lấy trận cười phá gia Để ngàn năm khắc bia đội đá Tiếng còn lưu xuân hạ thu đông Cờ đen quạ mổ trên đồng Vành tang nấm mộ bềnh bồng khí âm Coi mạch lý âm dương tương khắc Khí âm nhiều xơ xác thân tâm Ai hay ngoại cảm mạch trầm Mạch phù thấy rõ âm thầm khổ đau Bệnh nội thương đua nhau ăn uống Nhậu nhẹt nhiều mộng tưởng mê man Mạch cường bụng trướng xưng gan Rên la nóng lạnh than van mãi hoài Ngoại thương cũng dằng dai nôn mửa Chứng ố hàn bếp lửa lạnh lùng Nội thương rét cũng vô cùng Toàn thân lẩy bẩy mền mùng còng queo Chứng ố phong hắt heo gió thoảng Sợ bắn người loạng choạng cửa nhà Ngoại thương hơi thở phì phà Mũi thì tắc cứng hoặc ra nước bồi. *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 21.4.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 44 Nội thương ở lưỡi môi thấy rõ Vị giác không chứng tỏ bất hòa Cần coi thật kỹ da xoa Lưng bàn tay nóng ấy là ngoại thương Chứng nội thương khác thường phải biết Lòng bàn tay nóng thiệt chẳng sai Ngoại thương đầu nhức nhối hoài Tĩnh tâm truyền lý nguôi ngoai nhức đầu Nội thương cũng nỗi đau buồn bực Trước tưởng êm sau nhức không chừng Ngoại thương giọng nói ngập ngừng Lời ra trước nhẹ lừng khừng nặng hơi Nội thương dễ tuôn lời hăm hẹ Trước hay sau nặng nhẹ ít hơi Đã đành dương khí đất trời Lây lan mấy chứng bệnh thời đua nhau Phép kìm hãm chỗ đau mà trị Phải trước sau phối trí bao điều Coi chừng bởi nội thương nhiều Trị tiêu ngoại cảm mấy chiêu quen dùng Chầy hoặc kíp cùng chung biện pháp Phát tán ra bản hạp hữu dư Thời chuyên tận gốc bổ hư Gọi là bất túc chứng từ chỗ đau Nội ngoại đều như nhau thế đó Bản tiêu kia thuốc có màu phân Ngoài thăng trong giáng chẳng cần Sáu phần trị ngoại bốn phần trị trong Ta cũng biết chẳng đồng chầy kíp Ít phần ngoài chữa kịp phần trong Nếu không tính mệnh long đong Xưa nay trị liệu theo vòng kỷ cương Học sơ sài dễ thường cùng quẫn Lang băm hay sân hận chữa liều Thói dơ học lỏm mấy chiêu Trong thì bất túc ngoài đều hữu dư Bởi hai chữ thực hư lạc lối Y chẳng thông thuật rối tơ vò Bất cần mạng sống chữa mò Tốn tiền bệnh nặng ốm o dật dờ Tiều cho rằng dễ dò sông biển Bệnh thật tình ẩn hiện mịt mờ Phép y thổ hãn hạ chờ Làm sao thoát khỏi dật dờ hồn ma Tránh sai thuốc cảnh nhà tan tác Bệnh càng tăng xơ xác nhân tâm Sách coi tường tận kẻo lầm Nhân Sư truyền dạy rừng lâm giúp đời Môn giảng giải trong người nóng lạnh Khắp toàn thân kinh mạch hầm hầm Gỉa hàn giả nhiệt dễ lầm Bệnh tình phát tác ngấm ngầm dung y. *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 22.4.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 45 Ngoài giả lạnh tứ chi khô họng Nước đái vàng nhiệt nóng ngoài da Trùm không khát nước đái ra Nước trong hàn giả rõ là ấm chân Hơi nóng giả phân vân thời lạnh Âm đới dương chứng cách cho tường Ngoài rờ hầm hập trong thường Bên trong thấy lạnh chán chường khí âm Phép y trị chớ lầm hàn nhiệt Chàng chớ quên nhất thiết” ôn lương” Hai bên chân giả tận tường Vọng, văn, vấn, thiết nhiều đường âm dương Không định kiến mọi đường cứu chữa Phép thổ y hãn hạ ai hay Đại phu bốc thuốc khéo tay Cao nhân chứng thực đạo thày sáng danh Thổ vì tà thực hành dám chẹn Thượng tiêu còn tức nghẹn hơi ngăn Hãn vì biểu thực tà căn Mồ hôi dàn dụa nằm lăn ra giường Càng vật vã bất thường gập bụng Hạ vì tà mà trúng âm kinh Đớn đau cũng bởi do mình Tà như xen nửa thực tình vào trong Nghề thuốc giỏi thong dong hòa giải Y thuật cao phải trái giãi bày Biểu hư phép hãn mới hay Hợp làm thanh giải cho tày kinh dương Lý hư kia bất lương phép hạ Cố hợp đường tiêu bổ kinh âm Phải chăng mấy bệnh u thâm Hạ lầm âm thoát hãn lầm vong dương Ôi cũng lắm sách phương thuốc khác Bổ hòa, công, tán, xác thân cho Tổ sư căn dặn nguyên do Chứng coi tận mắt mạch dò ngoài trong Còn dốt nát chẳng thông sách thuốc Đáng bổ thì tả, gốc công làm hòa Khiến ai mở cửa dắt tà Chứng khinh làm trọng học ra hại người Ngư than thở cảnh đời trôi nổi Học thuốc sai lạc lối chân trời Bám theo kiến thức lỗi thời Tầm chương trích cú nhiều nơi mịt mù Cõi hoàng tuyền âm u khí lạnh Chốn dương trần oán trách chi ai Nỗi buồn mãi chẳng nguôi ngoai Cứu người một mạng xây đài vinh quang Câu kinh luận ngỡ ngàng đâu đó “Cang hại thừa chế” ở khí vần Nhãn quan chưa rõ máy thần “Cang hại” hai chữ cổ nhân muộn phiền. *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 22.4.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 47 Nhân chứng tự dương sai âm đấy Trong y khoa phương ấy dễ lầm Bỏ qua quy luật âm dương Biện câu “cang hại“ giết lầm người đau Chẳng có thuốc dễ mau chuyển bệnh Ngẫm câu thừa chế chểnh mà khinh Lạnh qua nóng lại khuyên mình Hoặc chờ ngày đến truyền kinh tự lành Thể theo ý mà nhanh khỏi bệnh Xét hợp thời mà tính cho ra Khí cang làm hại người ta Khí thừa trách cứ nôm na vội vàng Ngư cho rằng xênh xang tạng phủ Lắm nguyên nhân bệnh ủ khác xa Chúng sinh muôn cõi quan hà Âm dương chứng ấy sao mà giống nhau Bởi con tạo trước sau tuần tự Máy âm dương thứ tự dãi dầm Thị phi điều tiếng dễ lầm Nhập Môn: Dương chứng tự âm phơi bày Trong nóng ran ai hay lạnh ngắt Phía ngoài da con mắt đỏ vàng Xa xôi giọng nói mơ màng Miệng khô lưỡi rát hai đàng nguy nan Mạch Sác nhảy đái tràn ỉa bón Nước tiểu vàng dương lộn giả hàn Trùm chăn chiếu đắp kêu than Hợp cùng thuốc mát trấn an kịp thời Tự âm vốn bao người lầm tưởng Chẳng phải hàn bởi trướng khí lâu Bốc thang giải độc hàng đầu Bớt đau đỡ nhức một câu ghi lòng Cũng như âm tự dương ái ngại Nóng ngoài da trong lại lạnh tanh Đùn ra nước dãi đã đành Dộp môi, nhớt miệng, mục thanh, mạch trì Trùm mền kín bố vi che đậy Nước chẳng đòi ỉa thấy bã hèm Nói năng lảm nhảm quấy sàm Nên dùng thuốc ấm tự làm khí dương Thuốc ôn trị thông thường mắc chứng Thành lý trung, tứ nghịch các phương Chao ôi sao lắm tục công Âm dương tương khắc chẳng thông sẽ lầm Tự phản nhau dương âm cang cực Cổ chí kim y chước lẽ thường Cao nhân học tập từng chương Bao lời ca quyết tìm đường lần ra Dương tựa âm dễ mà lường trước Chân tay run thao thức chẳng yên Phều phào táo bón phân đen Dầm dề nước tiểu bao phen đỏ hồng *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 25.4.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 48 Ngư tiều nghĩ ngóng trông hòa khí Thuốc chẳng cần tự trị bệnh lành Cang kia thừa chế đã đành Âm dương sinh tử mong manh phận người Cả bốn mùa đất trời vần vũ Theo ngũ hành khí tụ muôn nơi Nắng mưa phải biết tùy thời Đại phu bốc thuốc ở đời làm chi? Đường Nhập Môn suy vi nhân thế Bao danh y cứu tế độ trì Thuốc hay chẩn mạch tương tri Nghìn năm bia đá đền nghì thánh nhân Thân xác bởi tinh thần khí tượng Máy huyền vi tưởng thưởng ý trời Than ôi vật dục khổ người Hoặc vì tửu sắc khí hơi bất đồng Hoặc đói lạnh sức nông lực cạn Lao tâm nhiều ngao ngán chán sao Nhọc nhằn thời thế lao đao Chiến tranh bệnh dịch cường hào sai nha Thân gầy yếu hư hao năm tháng Hạn hán dài cay đắng làm sao Trách trời, trời ở trên cao Đất dày ai oán nghẹn ngào sương sa Bởi cớ sao sơn hà tang tóc Dân đau thương nheo nhóc sớm hôm Triều đình quan lại đầu tôm Hôn quân hủ bại nằm ôm mộng vàng Miền lâm y mênh mang thảo dược Nhen nhóm lò cứu trước chúng sinh Khen thay y thuật thánh minh Đủ phương pháp trị bệnh tình người ta “Trí trung hòa” vị tha giải họa Sách “tham thiên tán hóa” vân vi Trọn hay:“ bất dược trúng y“ Ứng nhau nhân bệnh thiên ly cảm lòng Ngược xuôi mãi long đong ảm đạm Biết đi đâu trời thảm đất sầu Mưa phùn gió bấc thân đau Dựa theo vận khí theo sau mà lành Bởi vận khí hoành hành ngang ngược Bậc đại phu biết trước nhân sinh Đến như dục vọng hại mình Đau không uống thuốc sao bình máu hơi Cũng đành rằng do trời vận khí Cũng có khi vận khí nơi mình Từ hai lẽ ấy phân minh Đâu là y biến bệnh tình y nguyên Biết y nguyên dễ quên thiên hạ Bệnh gia tăng chẳng há theo trời Mới hay y biến theo người Thuốc hay công dụng trọn lời vấn vương Âm dương vẫn mạch thường ba bộ Thốn xích quan ấy đủ ra vào Hai phương nam bắc chia sao? Thiên hòa bất ứng năm nào bộ chi? *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 26.4.2020 Lu Hà
