Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 11 Khí thứ hai dật dờ bên hữu Ngôi thiên tư thành tựu thứ ba Trời kia bên tả tư ra Đất thì bên hữu rõ là khí năm Tư tuyền chung lăm lăm khí sáu Hơi bốn mùa nương náu đến nay Thung thăng khoảng sáu mươi ngày Tám mươi bảy khắc nữa rày hữu cơ Ngọn lúa đòng phất phơ thấp thoáng Yếu quyết xưa ló dạng đầu bờ Niềm vui thao thức bao giờ Hai ngôi thoái lại đợi chờ mỗi niên Cứ xuôi ngược đầu tiên chẳng trách Tý thiên tư bức bách về đâu Hai heo ba chuột bốn trâu Năm hùm sáu thỏ trọn xâu dẫn truyền Mão tư thiên xoán liền ngôi sửu Dấy khí sơ hùm thỏ đến rồng Rằng hai ba bốn đã thông Năm trăn sáu ngựa trọn công tư truyền Hai năm ấy lệ biên lâu nữa Này những năm thấp thổ tư thiên Thấy ngay hàn thủy đến phiên Như năm tướng hỏa mộc nhiên tạo thành Bởi chính hóa giao tranh đối lại Chẳng đồng nhau trở ngại gốc trồng Ngựa dê gà cọp heo rồng Chuột trâu khỉ thỏ rắn muông đua giành Theo gốc số bẩm sanh tạo hóa Đối nghịch nhau thời họa thực hư Thiếu thừa theo luật bù trừ Chỗ tiêu nơi bản đều từ ấy ra Thì hãy dở sách tra sẽ thấy Càng thấm nhuần lời dạy thực hay Cổ kim năm khí vận may Máy trời sáu khi xưa nay tỏ tường E khách chủ hai đường lẫn lộn Khó toan bề bận rộn ngó coi Đạo Dẫn tạo vật sáng soi Khí theo khí xét rạch ròi sử biên Như giáp tý chi niên giả dụ Vận khí chia quyền đủ một năm Giáp tìm thổ vận duyên cầm Tý đưa quân hỏa âm thầm khí đi Khách gia cũng chỉ vì trên chủ Chủ chịu lòn khí tụ ngưng tà Đất trời chẳng chịu dung hòa Trái ngang hơn thiệt mới ra bất tề Mùa xuân ấm chẳng về xoa dịu Gió heo may bấu víu lạnh lùng Mùa hè hơi nóng tận cùng Khí âm ẩn núp hãy hùng khí dương *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 19.3.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 12 Mùa thu đến khí dương chẳng trọn Mưa dầm dề đội nón trên đường Hơi sương lạnh lẽo chán chường Tiết đông heo hút thê lương bức rèm Làn gió thổi lem nhem tan giá Keo dán hình đất đá sượng câm Ráo khô bực bội nóng hầm Bùn lầy nhão nhoẹt cát lầm nứt đê Câu khí hậu bất tề nên nhớ Bờ sông quê sụt lở theo nhau Cỏ cây tàn tạ khổ đau Mong sao tương đắc trước sau hóa lành Chỉ e ngại tranh giành khách khí Không thuận hòa vị trí soán ngôi Ngũ hành điên đảo than ôi! Ghế cha phế truất con ngồi lên trên Sinh bệnh tật cố nhiên nóng giận Tiều cho rằng khí vận thế này Mấy năm thuận nghịch thưa thày Dẫn đưa y học xưa nay tận tường Khắc tư thiên lẽ thường năm vận Bởi tư thiên sinh vận thuận tâm Năm nào biến chứng nghịch tầm Vận đồng với khí là năm thiên phù Sáu mươi giáp một chu kỳ đến Mười hai năm xuất hiện một lần Kể ra Mậu tý, Mậu dần Mậu thân, Mậu ngọ, Bính Thần, Tuất chi Năm Kỷ sửu, Kỷ vi tính tới Mão Dậu hai Ất Hợi Tý Đinh Cho hay vận khí đồng tình Mười hai năm ấy chúng sinh thiên phù Vận khí đến vân du mấy lối Thấp thỏm coi tuế hội tám chi Đếm đầu Kỷ sửu, Kỷ vì Giáp thìn, Giáp tuất, thổ vi thổ làm Đinh mão mộc nhăm nhăm Ất dậu Kim tiếp theo Mậu ngọ lửa dầu Coi chừng Bính tý mưa ngâu Thiên phù tuế hội hợp nhau nhất thì Thái ất kia bốn chi hội đủ Từ Kỷ sửu chiêu dụ Kỷ vi Theo nhau Ất dậu hơi đi Một bờ Mậu ngọ thầm thì gió may Coi năm tháng giờ ngày tính toán Cờ tư thiên mà đoán cơ duyên Gỉa như Mậu ngọ thường niên Vận đồng với khí từng thiên rõ rành Gặp năm ấy khó lành bệnh tật Sách nội Kinh coi thật bao la Máy trời trắc trở sơn hà Mười hai năm lại sinh ra bất hòa. *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 20.3.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 13 Sự trái ngược nhạt nhòa hơi khí Mười hai năm định vị thiên hình Nguy nan tạo vật điêu linh Đất trời giành giật chúng sinh thảm sầu Khi tiểu nghịch biết đâu sinh vận Thuận hóa thành phấn chấn vui thay Nhiệm màu nào có ai hay Can chi nhộn nhịp cho ngay đức phù Có hai ngôi vân du tuế hội Vận suy ty rẽ lối xét bàn Nội kinh hai chữ khuyên can Hại cang thừa chế cản ngăn rõ ràng Hữu dư bất túc càng cố gắng Xuất nhập cho thăng giáng hẳn hoi Phân minh mọi sự rạch ròi Mỗi năm đồ vẽ cần coi tận tường Soi xét kỹ bất thường tà chính Bậc lương y suy tính trước sau Hai luồng khí vẫn đua nhau Thành tâm hóa dục khổ đau tiêu dần Bầy dân đen xa gần trông ngóng Y đức cao trọng vọng tiếng thày Kê đơn bắt mạch chuyên tay Bệnh tình thuyên giảm thuốc hay mau lành Lương y giỏi xứng danh từ mẫu Từ cổ kim khắc dấu ghi tên Hoa Đà Biển Thước hoàng thiên Lãn ông Hải Thượng thần tiên giúp đời Chỉ e rằng các ngươi lười biếng Đạo chẳng chuyên để tiếng cho ta Thị phi miệng lưỡi phun ra Học hành trí trá gần xa tin đồn Ngư Tiều xin Sư tôn chỉ bảo Kinh nghĩa trong y đạo kín xa Nghe câu cang hại chưa ra Dẫn trong kinh sách bao la vô cùng Rừng chữ nghĩa mịt mùng vô tận Muốn tinh thông phải dấn thân đi Đan Kỳ cửa đạo tinh vi Uyên thâm y thuật nhất nhì chẳng ngoa Rừng bản thảo cỏ hoa kỳ lạ Suối nước trong sỏi đá bất thường Đủ mười hai bộ đan phương Biết bao mùi vị mở đường từ bi Thảo mộc cũng tương tri lân lý Rất nhiều loài chọn kỹ tìm lâu Một bộ kim thạch ở đầu Trăm ba mươi tám đúng câu đá vàng Bộ thảo thượng rõ ràng quý hiếm Chín mươi lăm tìm kiếm hột hoa Thảo trung một bộ nối ra Chín mươi bảy giống gốc chà lá cây. *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 21.3.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 14 Nhân thuốc ấy bấy chầy một bộ Có hai mươi vị đủ chi dùng Ở trong thú vật bổ sung Chín mươi mốt giống mật cùng da xương Phải kể đến gan lòng tim phổi Nào ba mươi bốn cội cánh lông Bộ trùng ngư thuốc bềnh bồng Chín mươi chín loại non sông tuyệt vời Thuốc thường kiếm là nơi cầm điểu Mễ cốc kia công hiệu cứu đời Ba mươi tám giống là nơi Gieo trồng quả phẩm muôn người trọng coi Bốn mươi giống thảnh thơi bách thảo Sáu mươi hai hương hảo khỏi lo Cộng mười hai bộ trời cho Một ngàn bốn vị trong lò hóa công Xưa có họ Thần Nông cao nhất Đã thay trời trị vật yêu dân Trải qua độc vị thế gian Một ngày hơn bảy mươi lần trúng thương Biết bao vật âm dương nếm thử Chẳng đắn đo do dự cứu người Dò tìm cây cỏ khắp nơi Soạn ra sáu tính khác hơi năm mùi Đã thành hình nằm vùi dưới đất Đủ đắng cay ngọt lạt mặn chua Sát sao cách thức theo mùa Xăm soi ngũ vị kết tua luận bàn Nhóm vị cay dễ tan trong nước Chua hay thâu mặn được nhuễn liền Đắng thường vội vã nóng lên Ngọt càng chậm lại nhạt nên tận tường Cay ngọt lạt thuộc dương phải biết Mặn đắng chua nhất thiết là âm Có khi dương ở trong âm Âm trong dương đó dễ nhầm lắm thay Máy mầu nhiệm cầm tay dày mỏng Hơi đục trong thất vọng chẳng đồng Giữ cho sáu tính tương thông Gọi là thăng giáng ôn lương đến cùng Đừng lạc lối mê cung tả thực Bổ hay hư tỉnh thức trên giường Cho hay tính thuốc nhiều đường Xưa nay năm vị vẫn thường chia ra Ngăn tà dâm xâu xa sáu cửa Sáu đạo binh ngang ngửa ầm ầm Có mùi cay mát giữ cầm Mỏi mòn hơi gió âm thầm nửa phong Mùi mặn lạnh đề phòng cửa nhiệt Lửa hừng lên phải biết hậu môn Đất nơi cửa thấp ướt dồn Ngửi mùi cay nóng bồn chồn giác quan. *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 22.3.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 15 Nếu cảm thấy khô khan cửa táo Đường hàn môn lạo xạo băng sương Ưá trào vị đắng táo hương Thoảng bay độc khí thất thường ngoại khoa Mùi thuốc ghẻ mấy toa chăng chớ Năm vị này úy ố trái nhau Có mười tám vị trước sau Còn mười chín vị sắc màu nhuộm pha Sách sử ghi lời ca ố úy Mười tám bài hệ lụy phản nhau Nào là bán hạ qua lâu Ai hay bối mẫu chân cầu tử sinh Này bạch cập rập rình bạch liễm Cả hai đều xâm chiếm ô đầu Nguyên hoa hải tảo từ đâu Ngán sao đại kích từng xâu đọa đày Vị cam thảo càng day dứt thuốc Các lọai sâm bạch thược trái ngang Lê lô quả thật phũ phàng Lương tâm thày thuốc bẽ bàng ngàn thu Hồn ma khóc âm u gió thổi Lư hoàng kia nóng hổi lửa phun Phác tiêu cửa ải mây đùn Thủy ngân chớ để hạp hùn tỳ sương Mật đà tăng bất lương lang độc Ba đậu kia thảm khốc xiết bao Khiên ngưu chăng hợp kết giao Đinh hương chớ để lẫn vào uất kim Kinh tam lang nổi chìm khó hợp Với nha tiêu từng hớp thuốc thang Nực cười tê giác lăng xăng Xuyên ô trộn lẫn nhì nhằng thảo ô Ngũ linh chi từng tô đáng sợ Với nhân sâm họa đó ích gì Điều hòa quan quế nhâm nhi Rất hay khí lạnh thầm thì yến anh Gặp thạch chi hóa thành công cốc Phải dày công bốc thuốc chuyên tay Học hành chăm chỉ tháng ngày Tinh thông thuận nghịch càng hay mọi đàng Ngư cho rằng từng thang thuốc quý Phải đúng liều chẳng lụy đến thày Vài toa bệnh đã dừng ngay Dẫn cười đạo hạnh xưa nay tỏ tường Câu đối chứng lập phương cần nhớ Quân thần kia tá sứ đo lường Vua tôi hòa hợp một đường Đừng gây tạo phản bất lương hại người Nay ta mở các ngươi mấy cửa Sẵn bảy phương đại tiểu ngẫu cơ Phức cùng hoãn cấp sờ sờ Khá trông mười tễ càng dư tuần hoàn Tễ là bổ chu toàn thành thạo Hoạt trọng khinh sáp táo thấp thôi Bảy phương mười tễ biết rồi Tán thang minh bạch trau dồi kỷ cương. *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 23.3.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 16 Phải thấu hiểu tận tường gốc rễ Các mẫu hình vị tễ từ đâu Cân đo bào chế sắc mầu Chớ nên nhầm lẫn dao cầu khéo tay Dùng muối mặn gừng cay mật ngọt Đủ dấm chua rượu rót chế liền Nấu hầm than nướng lửa chiên Ngấm vào kinh lạc đáng tiền chi ra Mật ong thấm ruột rà phế vị Muối thì vào thận trị dấm can Nước gừng ngấm tới tỳ quan Rượu hoà nước tiểu ngập tràn tâm kinh Muốn công hiệu phân minh ngũ vị Thuốc đã dùng thần trí phải tinh Đun sôi nấu chín do mình Giữ gìn thể trạng bệnh tình chóng quên Ăn uống sạch cũng nên nhất thiết Chất mặn nhiều khí huyết sẽ tăng Cay thì hơi xịt lăng xăng Hại xương chát đắng mọi đằng kiêng khem Kìa dưa chua thòm thèm lưỡi miệng Ngọt coi chừng từng miếng thịt thăn Mọi điều cặn kẽ khuyên răn Cổ kim rành rẽ can ngăn đã nhiều Lắm của ngọt bấy nhiêu bệnh tật Thuốc uống vào thành thật ăn dè Kiểm tra nhiều món khắt khe Tham ăn tục uống chỉ e hại mình Nếu trong thuốc truật linh giả dụ Tỏi dấm mùi dễ sợ không ưa Uống trà phải tránh quả dưa Hoàng liên phảng phất quyết chừa bò heo Cát cánh ấy chẳng theo hành sống Địa hoàng xa mấy vống cải kia Thịt trâu, Ngưu tất chia lìa Xương hầm măng củ bên rìa chó dê Thói quen hay bộn bề khắc thuốc thịt cá dầu mỡ buộc bỏ ngay Trái cây rau sống ai hay Kiêng khem thì khá tháng ngày bền lâu Ta xin nói một câu huân tập Bệnh tất tòng khẩu nhập giữ mình Bốc từng thang thuốc cho tinh Thuận theo thủy hỏa sinh linh tận tường Đẩy dương số tiên phương mới thật Tâm pháp thành thực chất xưa nay Cao minh y thuật chuyên tay Tiện bề vấn đáp sách hay để đời Thày đã dạy bao lời ưu ái Bậc cao nhân chẳng trái lương tâm Mong trò y thuật tới tầm Cứu nhân độ thế tình thâm giống nòi. *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 24.3.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 17 Nay tổng quát rạch ròi đơn thuốc Các trò nên học thuộc ghi lòng Baỷ phương mười tễ cân đong Thành thang hoàn tán bột trong đan ngoài Phòng thuốc giả đúng sai tỉ mỉ Bào chế quen mùi vị phân minh Chớ nên khéo léo cậy mình Chín thăng sống giáng thuận tình kiêng khem Ngân hoa dễ nhá nhem lợi thủy Dấm lại càng liên lụy khó thông Đậu xanh nguyên vỏ không công Khó bề giải độc ói nồng xình hơi Thảo quả chữa cho người đầy bụng Để vỏ thành rẻ rúng ngực đau Viễn chi hắc sửu gặp nhau Độc càng phát tác trước sau tỏ tường Bồ hoàng sống để thông khí huyết Nấu chín ăn thì tuyệt vô cùng Địa du cầm huyết diệt trùng Trần bì chữa khí màng cung trắng cường Chống phong ngứa cứu dương phụ tử Chữa phong tê phải có thảo ô Ngất ngư mầm bệnh cờ hồ Mỗi khi dùng sống dật dờ hồn mây Nhân ngôn đốt như thày chỉ dẫn Đá phải nung mới tán dấm ngâm Xuyên khung loại bỏ âm thầm Chất dầu nguy hiểm khí âm bềnh bồng Tiều xuân hạ thu đông tác quái Cả bốn mùa thuốc sái thất thường Trời già đảo lộn âm dương Xuân hòa hạ nóng thu hương đông tàn Dẫn căn dặn dân gian trị bịnh Tùy theo mùa suy tính đắn đo Mùa nào thuốc ấy thăm dò Tinh thông y thuật khéo lo chu toàn Vào tiết xuân nồng nàn không khí Thuốc quen dùng thấm vị thanh lương Mùa hè nóng nực tăng dương Từng thang hạ nhiệt thông thường hàn sa Đến mùa thu gần xa man mát Gió heo may dào dạt tình ca Dập dìu sóng vỗ giang hà Trai thanh gái lịch mặn mà yêu nhau Hội hoa bướm khoe màu ân ái Sợ thời gian quan tái sơn hà Thu đông vội vã mọi nhà Đất trời hy vọng thái hòa an khang Bệnh thời khí dễ dàng bột phát Cảm cúm hay sát phạt đủ đường Đến coi bắt mạch tận giường Thuận theo bệnh lý đúng phương thuốc dùng *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 26.3.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 19 Bản thảo xem trước ngăn sơ xuất Tố Vấn sau coi thật bệnh tình Phòng ngừa bốc thuốc hành kinh Tốn công bào chế khéo tinh tường dùng Ngoài thang dược tận cùng Y Doãn Trong lo toan xét đoán nhiều phương Theo ông Trọng Cảnh tìm đường Đông Viên học phép nội thương tận tường Này Hà Gian một chương nhiệt học Tạp bệnh nhiều khó nhọc khuyên chàng Đan Khê chớ có vội vàng Họ Vương kinh mạch rộng đường thênh thang Trương Tử Hòa vấn vương nghề thuốc Có lắm khoa khéo bốc biếu thừa Đầy tràn y lý hay chưa Nhiều phương lắm lối từ xưa đến giờ Đem so sánh ai ngờ cũng lỗi Sạch dòng trong nguồn cội bao la Ghi lòng tạc dạ lời ta Nêu ngay bóng thẳng chiều tà dần phai Ngư xin hỏi thờ ai trong miếu? Dẫn trả lời đạo hiệu Phục Hy Tổ xưa là một rừng y Cao nhân thiên hạ thần kỳ theo sau Truyền mười đời Qủy Du Khu dẫn Tới Linh Khu Tổ Vấn sách biên Nối theo vua thánh tôi hiền Mười ba đặng kể họ tên nối dòng Người thượng cổ trọn lòng y lý Bốn mốt ông nho sĩ đại phu Dày công đọc sách chuyên tu Trương, Tôn bọn ấy ngao du một thời Tần, Sào cũng trọn đời danh giá Hàng trăm năm vàng đá sáng tươi Minh y chín chục tám người Thế y hai chục sáu cười tài hoa Nhà nối nhà sáng lòa đức hạnh Lâu, Từ từng hiển hách nghiệp cha Trường Tăng theo gót thiết tha Có mười chín họ nhân hà quang vinh Bao thế kỷ chúng sinh ngưỡng mộ Hơn hai trăm thi thố tài năng Ngàn năm soi sáng tuyết hằng Tiếng thơm để lại xênh xang mọi đàng Trước Phục Hy Tam Hoàng buổi đó Tựu Thải kia đã mở mang nhiều Dạy ông Kỳ Bá bao nhiêu Huyệt do kinh lạc lắm chiêu nhiệm màu Phép châm cứu đua nhau học tập Thuốc chẳng cần hòa nhập âm dương Nội công vận khí thông thường Tĩnh tâm ép độc trọn đường hiếu sinh *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 29.3.2020 Lu Hà Y Đức Hai Họ Mộng Bào cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 20 Đạo Dẫn dặn trau mình ý thật Phải coi chừng trời đất muôn hình Lòng thành thần thánh tâm linh Âm dương kinh lạc cần tinh tế vào Thập nhị giáp hư hao cội phúc Đủ ba trăm sáu chục lẻ năm Toàn thân xương cốt ba trăm Số dư sáu chục lẻ năm khác gì? Đường kinh mạch suy vi năm tháng Theo âm dương soi sáng huyệt danh Chân kinh Hoàng Phủ thực hành Cảnh Khôi cứu pháp dần thành chuyên môn Mình Đường đồ bảo tồn bổ tả Dò cho thông thiên hạ mấy ai? “Chi công đoạt dược” chân tài Phép châm cứu ấy thái lai mở đường Mộng Thế Triền hòai hương suy nghĩ Phép ngoại khoa còn bí chưa ra Ông nào danh giá chuyên gia Thâm sâu uyên bác gần xa tôn thờ? Dẫn bảo rằng cậy nhờ Du Phủ Thuở Hiên, Kỳ dụng cụ khác thường Xẻ đầu, mổ bụng, cạo trường Hoa Đà viết sách nhiều phương lạ kỳ Có nhiều bậc thần y để lại Sách ngoại khoa đủ loại cao thâm Đan Khê truyền thụ ngang tầm Bổ di mấy tập chuyên tâm học hành Đọc nội kinh thêm rành y thuật Khuyên các ngươi bác vật muôn loài Sờ sâu khám kín trong ngoài Tỏ lòng nhân đạo ngắn dài cưu mang Có bốn điều sẵn sàng chỉ dẫn Tâm pháp nhà vọng vấn thiết văn Vọng coi thần sắc can ngăn Đớn đau vấn hỏi băn khoăn ra vào Nghe giọng nói thấp cao tách bạch Thiết tận tay bắt mạch thực hư Không quên lời dạy tôn sư Trước sau tuần tự nhẫn từ duyên căn Tâm làm chủ trở trăn luồng khí Lực tàn suy thần trí mơ màng Khô gày béo mập dở dang Nhuận sống khô chết béo đang thực nằm Gầy hư yếu ghé thăm biết bệnh Dáng lom khom tê liệt lưng đau Nhức đầu chóng mặt mày chau Tay không nhấc nổi vai đau như dần Bước khó nhọc ống chân buốt nhói Ôm ngực ho lá phổi bị lao Đè tay trước rốn cồn cào Dạ dày gan ruột phều phào rên la Không dậy được gật gà mất ngủ Cổ ứ đờm lụ khụ nóng ran Ngủ hòai bởi tại khí hàn Co ro sát vách lạnh tràn toàn thân. *Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp 29.3.2020 Lu Hà
