Ngày xưa các cụ nhà ta hay làm thơ đường luật. Các cụ thường bám theo vần để hoạ lại thơ cuả nhau. Nhiều bài chỉ giữ lại vần bằng, nếu thơ theo lối vằn bằng. Còn hoạ theo vần trắc tôi chưa thấy trường hợp nào, nếu thơ theo lối vần trắc ở chữ cuối cùng như câu 1, 2, 4, 6 và 8. Hình như trong lịch sử tôi chưa thấy ai làm. Người ta mới chỉ xét theo luật bằng trắc tình từ chữ thứ 2 trong câu 1 là bằng hay trắc mà gọi cả bài thơ theo luật bằng hoặc trắc. Còn Thơ theo lối vần trắc ở chữ cuối cùng trong 5 câu, 1, 2, 4, 6, 8 rất khó hoạ, nếu là đường thi 8 câu 5 vần. Nếu là 5 vần trắc cả thì 3 vần kia các chữ cuối cùng phải vần bằng như các câu thứ 3, 5 và 7. Làm thơ theo 5 vần trắc, ba vần bằng trong thể thơ thất ngôn bát cú về nguyên tắc không có gì phải bàn, nhưng theo lối này rất hiếm hoi.Tuy hoạ lại thơ nhưng ý nghiã nội dung tư tưởng thì muôn hình muôn vẻ theo từng trạng thái cảm xúc cuả từng cụ. Người thì hiệp vận, kẻ thì hiệp vận đối luật, có nguời thì giữ nguyên vận tức là cả vần và ý theo đúng như nguyên tác. Tôi chỉ hiểu biết sơ thiển như vậy thôi, rất mong các vị đàn anh cao minh chỉ giáo cho. Ngày nay các văn thi sĩ hải ngoại đã tiến lên thêm một bước là người ta hoạ thơ cuả nhau ở tất cả mọi thể loại, không chỉ đơn thuần là Đường Luật mà còn Song Thất Lục Bát, Lục Bát, 8 chữ, 5 chữ v.v... Hoạ thơ cũng vất vả như làm thơ vậy. Yêu cầu thì khắt khe ngặt nghèo, nguyên tắc chỉ được theo vần bằng, còn vần trắc thì bất chấp. Nếu toàn bộ bài thơ theo lối vần bằng ở chữ cuối cùng trong câu. Các chữ đứng trước vần bằng ta muốn hoạ theo không được trùng với nguyên tác cuả bài thơ gốc. Ví dụ như tứ tuyệt thì chỉ được hoạ theo đúng 3 vần bằng, còn các chữ khác yêu cầu không được dùng lại cuả tác giả bài thơ gốc, chỉ trường hợp bí chữ vào ở thế kẹt, không dùng lại không xong, nhưng chỉ được phép đúng một chữ Tôi có suy nghĩ như vậy là theo thiển ý cuả tôi. Vì tới nay chưa ai nêu ra một quy tắc hoạ thơ hoàn hảo tổng hợp các thể loại mà chỉ là những quy định cổ truyền mà ta cứ thế mà làm. Nội dung cảm xúc các bài thơ hoạ phần lớn rất khác với bài thơ gốc. Cho nên theo tôi cũng rất trân trọng những bài thơ hoạ, bởi vì nhiều thi sĩ cũng phải chắt lọc gửi gắm vào đó bao nhiêu tâm tư, tình cảm và sáng tạo cuả riêng mình. Chuyển thể thơ cũng là một hình nghệ thuật độc đáo, nhiều người còn gọi là dịch thơ như ý kiến cuả nhà văn Võ Phiến và nữ thi sĩ Huệ Thu. Thơ phú cũng giống như một viả than lộ thiên khinh khủng cuả nhân loại. Nếu ta biết trân trọng nó, biết đâu đấy ta lại chẳng luyện ra dưọc một thứ than cốc cốc tuyệt hảo, cho ta năng lượng dồi dào hơn để sưởi ấm trái tim băng giá trên kỷ nguyên băng hà cuả vật chất, hưởng thụ và ích kỷ . Đôi dòng tâm sự muốn được chia sẻ với các bạn trong mục diễn đàn. Chạnh Lòng Thương Bóng hoạ thơ Huệ Thu Cưả mở một mình ngắm bóng gương Ban mai thấm lạnh tóc pha sương Hơi bay mặt kính nhoà theo gió Guơng có vì ta đọng thấm buồn … Xoã tóc làn mây gượng mấy lần Thu đông đừng vội tiễn nàng xuân Chơi vơi vẫn sợ hoàng hôn đến Sương đọng bờ mi vẫn ưá tràn Nương nhẹ rèm lên qua cưả sổ Muôn tầng xanh thẳm áng mây trôi Thả hồn theo gió về quê mẹ Như cánh chim bằng vượt biển khơi Văng vẳng bên tai một giọng hò Nhặt khoan dìu dặt tiếng đò đưa Quê hương Đà lạt miền trăng dã Nhịp võng sầu miên giấc ngủ trưa Vò võ hình ai nhạt bóng mờ Làn môi khoé mắt hiện ra đâu Gương soi bóng dáng bao mong nhớ Nhớ mẹ thương cha giọt lệ nhoà! 28.10.2009 Lu Hà Bể Thảm Trầm Luân hoạ thơ Nguyễn Phan Ngọc An Lạc bước qua đây hỡi khách trần Dong buồm bể thảm vượt trầm luân Hải âu vỗ cánh trời thăm thẳm Khổ ải trùng dương để thoát thân Dấn bước ra khơi chẳng lỡ thời Lênh đênh một mảng khóc thương đời Quê người xứ lạ tìm nơi chốn Chấp chới tìm nhau giưã biển khơi.... Vi vu hiu hắt suốt đêm thâu Gió thổi từng cơn quặn nỗi đau Giưã chốn mây cùng bầy cá mập Chơi vơi biển lạnh khóc than sầu Lạc bước đầu thai sa bến này Gông cùm bạo lực xiết chân tay Tha hương biền biệt đời bi lụy Sầu tủi thương thân kiếp đoạ đầy Mái tóc phơ phơ bạc thế trần Đoái hoài cực lạc đoạn hồng nhan Đắn đo chi nưã đôi giòng nước Bến đục bến trong ôi thế nhân! 17.10.2009 Lu Hà Nô Lệ Ý Thức hoạ thơ Loan Hoa Sử Một kiếp trôi qua đầy khổ đau Làn roi chuyên chính thấm lưng sau Thiên đường chủ nghiã mờ tăm tối Trâu ngưạ đời ta mãi thế sao? Lũ chúng lạc đường từ nước Nga Hiến thân dê chó với ba Tàu Liên minh quyền lực loài quỷ đỏ Đéo cả non sông bạc má hầu Tôn khỉ làm cha cộng sản già Tay dài chân ngắn máu nhơ đầu Thân lươn chẳng sợ sông hồ cạn Đất nẻ khô cằn thế kỷ đau…. 19.8.2009 Lu Hà
