Truyện Tình Hai Họ Dương Hà cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 38 “Ai nhìn thấy đều rơi nước mắt Hai chị em nắm chặt tay nhau Aó quần lam lũ bạc màu Châu Kỳ giúp đỡ trước sau gạo tiền Tình thúc bá sầu miên bằng hữu Đồng đạo xưa Hà Mậu xót xa Giờ đây xơ xác cửa nhà Chị em gạn hỏi về cha năm nào Châu Kỳ mới nghẹn ngào thủ thỉ Lý Trí Niên đạo sĩ non bồng Tu tiên cách núi ngăn sông Đường đi hiểm trở mênh mông núi rừng Nghe kể vậy rưng rưng ngấn lệ Mới bảo nhau quyết chí tìm cha Quản chi Tùng Lãnh bao la Non cao vực thẳm trăng ngà mờ soi Tình cốt nhục mặn mòi huyết thống Giọt máu đôi đã động lòng trời Rừng sâu vực thẳm chơi vơi Cây rung hạt lệ cảnh đời trái ngang Bầy thỏ trắng ngỡ ngàng sương gió Hai trẻ thơ rúm ró còng queo Thạch bàn chen chúc lao xao Lông tơ ấm ấp khác nào chăn bông Thỏ nằm cạnh đêm đông chẳng ngại Rừng thâm u quan ải mịt mùng Ai hay giữa chốn non tùng Mộng tinh thỏ bạch duyên cùng Hà Dương Suối róc rách vầng dương le lói Vượn nô đùa í ới hú vang Chuyền cành nhảy nhót nhẹ nhàng Giật mình đôi trẻ mơ màng chiêm bao Biết bao nhiêu trái đào rơi xuống Muông thú mang hy vọng tràn trề Chị em nửa tỉnh nửa mê Chuối rừng ngọt lịm dầm dề cỏ cây Ong bướm bay vui vầy hoa lá Cùng bầy nai suối đá trong veo Thu Băng Xuân Tuyết lần theo Vốc tay uống nước hắt heo đoạn đường Truyện tới hồi Tấn Vương chỉnh đốn Việc nước nhà bận rộn bá quan Hai bên văn võ luận bàn Buổi chầu đông đủ bần hàn muôn dân Quan Bảo giá họ Tần dâng sớ Trấn Dự Châu nghèo khó mất mùa Nhớ thời Nghiêu Thuấn làm vua Chín năm ngập lụt chẳng thua thiệt gì Nhờ thủy lợi kiên trì khai khẩn Để hạ thần phát chẩn muôn dân Động viên nhân sĩ xa gần Đồng tâm hiệp lực thánh ân bội phần“ Tấn vương là một phong hiệu dành cho các quốc vương và thân vương Trung Quốc cổ đại, đặt theo luật nhà Chu. Thời Tào Ngụy (Tam quốc) sau khi đánh bại Lưu Bị và Tôn Quyền cha con nhà Tư Mã Ý đã xóa sổ nhà Hán lập lên triều đại nhà Tấn gồm có: Tư Mã Chiêu thần tử nhà Tào Nguỵ. Tư Mã Viêm thần tử nhà Tào Nguỵ, con của Tư Mã Chiêu, về sau là Tấn Vũ Đế. Tư Mã Duệ hoàng thất nhà Tấn, con của Tư Mã Cận, về sau là Tấn Nguyên Đế. Tư Mã Bảo hoàng thất nhà Tấn, tằng tôn (cháu cố) của Tư Mã Quỳ em Tư Mã Ý. Tranh ngôi khi Tấn Huệ Đế bị Hán Triệu bắt. Đoạn thơ trên mô tả cảnh hai đứa con gái sinh đôi của Hà Mậu trên đường đi tìm cha và được quan bảo giá Tần Khanh nhận làm con gái nuôi ra sao? Truyện Tình Hai Họ Dương Hà cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 39 “Quan khâm sai họ Tần phụng chỉ Mới mới về dinh tạm nghỉ một đêm Trăng soi thỏ ngọc bên thềm Phu nhân đưa tiễn nỗi niềm riêng tư Qua các trấn nhân từ đức độ Cáo thị treo ban bố quốc dân Tưng bừng quận hạt xa gần Xóm làng nô nức nhận phần được chia Xe lương thực trẻ già hoan hỉ Đi đến đâu văn sĩ ngợi ca Mười ngày đi tới phủ nha Huyện đường nghỉ trọ là ngà nửa đêm Bỗng mơ thấy êm đềm thỏ bạch Chúng nhảy vào luồn lách hai tay Giật mình ôm chặt dậy ngay Cát hung chẳng rõ sự này ra sao? Quan tri huyện âm hao bày tỏ Rừng núi kia lắm thỏ trắng xinh Tần Khanh mừng rỡ thân chinh Lưới giăng cần vó quân binh săn lùng Miền hoang dã non Tùng hùng vĩ Lắm thạch bàn cảnh trí sơn lâm Họ Tần phấn chấn mừng thầm Sương rơi lã chã rì rầm suối reo Hai con thỏ phóng vèo trước mắt Đàn chó săn bám chặt đuổi theo Lẩn vào bụi rậm ngang đèo Thấy hai bé gái hắt heo gió lùa Tần phu nhân đi chùa cầu nguyện Mong có con lễ biện đã nhiều Vợ chồng đơn bạc cô liêu Hôm nay tràn ngập bao điều nỉ non Ông mừng rỡ hai con hỏi nhỏ Nông nỗi nào lại ở nơi đây Vội vàng quỳ xuống giãi bầy Tìm cha nên phải đêm ngày lần đi Về huyện nhà tức thì sai lính Châu Kỳ đành vâng lịnh hầu quan Ôn tồn trà nước hỏi han Họ hàng theo đạo Hòa Lan tỏ tường Nay ở giữa công đường thương lượng Quan muốn nuôi khen thưởng họ hàng Từ nay Xuân Tuyết Thu Băng Ở ngay phủ đệ mọi đằng thông qua Làm giấy tờ nhạt nhòa ngấn lệ Cha mẹ nuôi bề thế Tần gia Tiểu thư hai gái trau tria Họ Hà cải đổi khắc bia họ Tần Tần Thu Băng hay Tần Xuân Tuyết Phu nhân mừng da diết yêu thương Gia phong nề nếp cương thường Kẻ hầu người hạ công đường vào ra“ Vợ chồng quan đại thần họ Tần ăn ở với nhau đã lâu không có con, nên Thu Băng Xuân Tuyết may mắn có nghĩa mẫu và nghĩa phụ cũng là để cho phu nhân có cái duyên sinh con đẻ cái sau này theo như truyền thống dân gian thời đó và quả nhiên sau này phu nhân đã mãn nguyệt khai hoa. Truyện Tình Hai Họ Dương Hà cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 40 „Mở quốc khố muôn nhà cứu giúp Thóc gạo chia dám núp chiêu bài Tham quan sâu mọt lạc loài Sửa sang sáu tháng trong ngoài công minh Tần khâm sai hồi kinh triều kiến Tấn Vương ngồi đại điện Thanh Long Bá quan văn võ đồng lòng Tần khanh Tổng trấn tiến phong công hầu Miền Hà đông bảy châu chín quận Khao tiệc mừng phấn chấn tam quân Tiễn đưa hoan hỉ quần thần Thánh ân mưa móc muôn dân hải hà Vùng lãnh thổ bao la sông núi Quan địa phương luồn cúi xưa nay Họ Tần vốn dĩ thẳng ngay Danh thơm đồn khắp vui thay thái bình Biển Long môn tinh binh cờ hiệu Huyện Nam Khang thủ phủ Tần khanh Hoành phi gia huấn viết thành Thu Băng Xuân Tuyết học hành trong dinh Cũng thung thăng sân Trình cửa Khổng Đạo thánh hiền lương đống kém gì Nào ai sĩ tử nam nhi So tài chữ nghiã nhất nhì Tuyết Băng Oán trách chi xích thằng Nguyệt Lão Phận liễu bồ nương náu quê nhà Dương Từ sông núi cách xa Hai con lẫm chẫm mới ba tuổi đời Chồng tầm đạo tận nơi thâm cốc Vợ già nua khó nhọc Đỗ nương Em trai Đỗ Khoái xót thương Gọi là tiểu phú thôn hương gần kề Chăn lục súc dãi dề năm tháng Đủ nếm mùi cay đắng khang trang Động lòng máu mủ sẵn sàng Dương Trân Dương Bửu hai thằng chăm lo Lúc khoai sắn lúc cho đấu gạo Khi chút tiền rau cháo hôm mai Anh thì xa lánh trần ai Tụng kinh gõ mõ khứ lai chẳng màng Cảnh nghèo nàn chang chang nắng hạ Ba mẹ con tầm tã trời mưa Mò cua bắt ốc sớm trưa Bữa no bữa đói muối dưa qua ngày Lều vọng phu lắt lay ngọn gió Dấu chân chim biết tỏ chăng ai Em thương hai đứa cháu trai Sang bên cậu mợ tương lai tính dần Bò dê cừu đang cần chăm sóc Việc trẻ con đâu nhọc nhằn gì Chơi không thì có ích gì Dương Trân Dương Bửu cười khì nghe theo Hơn sáu tuổi gà heo ngan ngỗng Sớm tinh khôn chọn giống quen tay Anh em Trân Bửu vui vày Chờ khi tám tuổi học ngay trường làng“ Hoàn cảnh bên nhà vợ con Dương Từ cũng giống như bên Hà Mậu. Bên Hà Mậu có bạn đồng đạo Ki tô giáo là Châu KỲ thường xuyên giúp đỡ bát gạo đồng tiền cho đến khi hai chị em Xuân Tuyết và Thu Băng được vợ chồng quan đại thần họ Tần nhận làm con nuôi, trở thành hai tiểu thư hoa lệ đài các phủ Tần Khanh. Còn anh em Dương Trân Dương Bứu được cậu ruột em trai mẹ đưa về nuôi dưỡng. Hai thằng nhỏ khoản chừng 6,7 tuổi hàng ngày giúp cậu chăn nuôi bầy gia súc. Chúng tuy nhỏ tuổi sớm tinh khôn biết chọn giống tìm những con đực to béo khỏe mạnh cho giao phối với những con cái bụ bẫm, nên các đàn gia súc đủ chủng loại như bò dê ngan ngỗng phát triển nhanh vô cùng. Hai chị em họ Đỗ bàn bạc với nhau đợi cho hai đứa trẻ đủ 8 tuổi sẽ cho đi học chữ nho trong làng. 25.3.2020 Lu Hà